Зөв монгол хүүхдийн шинж төрх

2013-02-13

Боловсролын давалгаа: Аливаа улс орны боловсролын бодлого, зорилго нь сурган хүмүүжүүлэх ухаан, тархи, сэтгэл судлал зэрэг шинжлэх ухааны онолын шинэ, дэвшилтэт санаа болон улс үндэстнийхээ онцлог, уламжлалд тулгуурласан байдаг. Шинэчлэлийн засгийн газар маань “Зөв монгол хүүхэд төлөвшүүлэх”-ийг

боловсролынхоо зорилго болгож, МУИС-ийн профессор Ш.Чоймаа багшаар ахлуулсан ажлын хэсгээр “Зөв монгол хүүхэд” гэж хэнийг хэлэхийг тодорхойлуулжээ.

Дээрх тодорхойлолт болон өмнөх нийтлэлд бичсэн манай сайтын зочдын саналыг уншаад зарим нэг асуулт эрхгүй урган гарсан юм.
Тухайлбал, зөв монгол хүүхдийн шинжийг тодорхойлсон 9 багц энэхүү шүлэг нь шинжлэх ухааны ямар үндэслэлтэй болох? “... дээрх шинжүүд зохих хэмжээнд төлөвшсөн хүүхдийг зөв монгол хүүхэд гэнэ” гэдгийн зохих хэмжээ нь яг ямар хэмжээг хэлэх вэ?

Энэхүү сэдвээр ярилцъя гэсэн бидний хүсэлтийг Чоймаа багш хүлээн авч, багц шинжүүдийн үндэслэлийг дараах байдлаар тайлбарлаж өгөв.

Ш.Чоймаа: Монгол хүүхдийн шинж төрхөд нөлөөлж буй уламжлал, шинэчлэл

Монгол хүүхдийн шинж төрхөд, аж төрөх хэв шинж, аж төрдөг нутаг ус, нийгмийн өөрчлөлт, тухайн тухайн төр засгийн бодлого, шашин шүтлэгийн хувьсал, эрдэм номд сургаж ирсэн байдлын өөрчлөлт, ёс заншил, олон улсын нөлөөлөл зэрэгт гарч байгаа эерэг, сөрөг үр дагавар нь зайлшгүй нөлөөлдөг.

Үүнээс товч цөөнийг дурдъя.

1. Мал адуулан, нүүдлэн аж төрөх хэв шинжээс, суурин аж төрөлд алгуур шилжиж байгаа
2. Хангай, хээр тал, говь хослосон цэвэр ариун уудам нутагт аж төрдөг байсан бол сүүлийн үед хот суурин, уул уурхайг алсын хараагүй буй болгосноос бэлчээр нутаг, гол ус ихээр сүйдэж, бохирдож байгаа, нөгөө талаас экологийн боловсролыг өргөн хүрээнд ярих болсон
3. Олон зууны нийгмийн тогтолцоо нь Манжийн эрхшээлийн үе, Богд хаант Монгол улсын үе, социализмын үе, ардчилалын үе дамжин хувьсч яваа, түүнийг дагалдан хүүхэд анхаарах төр засгийн бодлого зохих хэмжээнд өөрчлөгддөг
4. Шашин шүтлэгийн тухайд бөө мөргөл, бурхны шашин дэлгэрсэн, харин сүүлийн үед олон янзын харийн шашны урсгалууд чөлөөтэй нэвтэрч, хүүхдэд нөлөөлөхийг ихэд хичээх болсон, мөн бөө мөргөлийг ихээр суртчалчлах болсон
5. Монгол хэл бол арвин баялаг үгийн сантай, хэлэх өгүүлэх, бичих найруулах ур ухааны уламжлалтай бөгөөд 800 гаруй жилийн тэртээгээс үндэсний бичгээрээ туурвисан судар ном бүтээж, олон зуун жил "ном, эрдэм, багш"-ийг дээдлэн суралцаж ирсэн сайхан ёс заншилтай
6. Эрдэм номд шамдах байдал нь ерөнхийдөө тогтолцоогүй, шашин сүм хийдийн, гэрийн сургалтын арга голлож ирсэн бол социализмын үеэс бүх хүүхдийг эрдэм номд сургах нарийн тогтолцоог буй болгосон
7. Монгол ёс заншил нь социализмын үед үзэл суртлаар хааж, орхиулахыг оролдсон, Ардчилалын үе буюу 1990-ээд оноос чөлөөтэй болсон, харин тэр мартагдсан орон зайг харь суртахуун эзлэх хандлага байгаа
8. Аливаа хүнийг мөс чанар, ёс жудгаар нь үнэлдэг нэн эртний уламжлал нь хадгалагдсаар байгаа
9. Үзэл бодлоо илэрхийлэх боломж хаалттай байсан бол ардчилалын үеэс чөлөөтэй болсон
10. Олон улсын нөлөөлөл нь Манжийн эрхшээл, Богд хаант Монгол улс, социализмын үед тун явцуу, хатуу барьж байсан бол ардчилалын үе буюу 1990-ээд оноос бүрэн чөлөөтэй болж, тун олон оронтой харилцах болсон
11. Айл болгон үйлдвэрлэгч байж, хоол хүнс, хувцас хунар, гэр орон, тэрэг хөсөг, гэрийн тавилга, малын тоног хэрэгсэл зэргийг цөм өөрсдөө хийдэг байсан бол одоо бүх юмыг бэлэн худалдаж авдаг болсон. Түүнийг дагалдаад бэлэнчлэх, залхуурах хандлагыг бас буй болгож байгаа, урьд нь хүүхдийн хийдэг ажил үгүй тун багассан
12. Харь үндэстэнтэй гэр бүл болох явдал бараг үгүй байсан бол одоо жил ирэх тутам ихэсч байгаа
13. Монгол нутагт гадаадын иргэд ажиллах амьдрах байдал сүүлийн үед ихэсч байгаа, мөн гадаадад сурч амьдрах монгол хүн олширсон
14. Төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн эдийн засагт шилжих болсноор сайн тал их буй болсон боловч, зөв ухаарал дутаж, зөвхөн ашиг мөнгөөр бүхнийг хэмжих шинж буй болж байгаа
15. Шинжлэх ухааны технологийн үсрэнгүй хөгжлийг дагалдаад, дэлхийн өнцөг булан бүрийн мэдээллийг асар түргэн авдаг, ашигладаг болсон.
16. Монгол үндэстний биет болон биет бус соёлын өвийг судлах, сургах, сурталчлах, эзэмших тухайд хориг саадгүй болж, төр засгаас байнга анхаарах болсон
17. Шинэчлэлийн засгийн газар "Зөв монгол хүүхэд" төлөвшүүлэх тухайд онцгойлон анхаарах болсон нь цагаа олсон бодлого мөн. Монгол үндэстнийг алдах уу, төлөвшүүлж авч үлдэх үү гэдэг эгзэгтэй агшинд тулж ирээд байгаа тул засгийн газар, БШУЯ-ны бодлогыг нийтээр сайшааж байна.