Харин тэдгээр барилгуудыг Хятадын өнцөг булан бүрээс ирсэн ядуу хятадууд барьдаг юм. Тэдгээр хятадууд ихэвчлэн мэргэжил боловсролгүй харанхуй бүдүүлэг хүмүүс байдаг агаад мантуу будааны мөнгө олох хүсэлд дөрлөгдөн амь хайргүй тэмцэж, өдөр шөнөгүй ажилладаг гэхэд хилсдэхгүй. Барилга дээр цаг наргүй ажиллаж байхдаа амь насаа алдах тохиолдол ч цөөнгүй гардаг юм гэсэн. Харин тэр болгоныг хятадууд сүр болгон зарлалгүй дийлэнх тохиолдолд зуурмаганд хийж зуураад барьж байгаа барилгынхаа хана таазанд хавсраад оршуулчихдаг гэсэн яриа байдаг юм. Үнэн худал нь үл мэдэгдэх энэ ярианд хүмүүс нэг их ач холбогдол өгдөггүй боловч ортой байж мэдэхийг баталсан нэг тохиолдол байна.

Туул голын хөвөөнд байх хэдхэн жилийн өмнө ашиглалтанд орсон хоёр давхар тансаг зэрэглэлийн хаусанд нэгэн хятад эриин сүнс шүглэсэн нь тодорхой болсон тул хамгийн сүүлийн эзэн нь яаран сандран зарсан аж. Хагас тэрбум төгрөгййн үнэ хүрэхүйц тансаг байшинг нэгэн гадны иргэнд маш хямдхан зараад бушуухан шиг эд хогшилоо ачин нүүсэн Даваа хэмээх эр "Манайх барилгачин хужаагийн сүнс шүглэсэн байшинд орсон байсан" хэмээн итгэлтэй гэгч ярьж харин эхнэр нь түүний үгийг баталж байсан юм. Ингээд тэдний яриаг сонирхуулъя.

Даваа тансаг тохилог байшинд нүүн орсон даруй ах дүү, хамаатан саднаа цуглуулан нүсэр том найр хийсэн байна. Гэвч тийнхүү найр хийсэн өдрөө л шинэ байр нь хий юмтай болохыг анзаарч маш их сэтгэлээр унажээ. Найр ид хавтгайрч, хүмүүс инээж хөгжилдөн бужигнаж байтал хоёр давхар дахь ариун цэврийн өрөө рүү явсан эхнэр нь Давааг дохин дуудаж ах дүү нараас нь холдуулаад "Манай хоёр давхарын нойлын өрөөнд нэг өрвийсөн үстэй, барилгачин байрын шавар шохой болсон хувцастай хүн зогсч байна. Хятад бололтой, хачин хэлээр шулганаад байх юм. Хэнийг дагаж манайд орж ирсэн юм бол?" гэхэд нь Даваа мэл гайхсан аж. Тэрбээр шатаар гүйх шахуу гарч ариун цэврийн өрөөний хаалгыг нээвэл тэнд өрвийсөн үстэй, барилгачин байрын хятад байтугай томоохон толбо ч байгаагүй аж.

Тиймээс тэр эхнэр минь хий үзэгдэл харсан юм биш байгаа гэж бодон хамаг баяр хөөр нь сарниж, уусан жаахан архи нь хүртэл гарчих шиг болжээ. Даваа архиа гартал айсан нь учиртай байж. Тэрбээр хэтэрхий гэмээр шүтлэгтэй учир шинэ байрныхаа түлхүүрийг гардан авч байхдаа л ямар нэг хий хоосон зүйл шүглэсэн байх вий хэмээн түгшин бодож байсан юмсанж. Гэтэл эхнэр нь сэжиг таамгийг нь баталсан юм шиг барилгачин хужаагийн тухай ярьсан болохоор "Ямар ч байсан маргааш лам авчирч ном уншуулъя" хэмээн шийджээ. Лам авчирч ном гүрэм уншуулбал ядаж сэтгэл засагдаад гайгүй болох байх гэж бодон энэ бодолдоо тайвширсан Даваа найр өндөрлөж ирсэн зочид тал бүр тийшээ таран явцгаасны дараа эхнэртээ хандан "Ахиад нөгөө барилгачин хужаагийн сүнс үзэгдвэл битгий айгаарай" гэсэн аж.

Эхнэр нь сүнс гэсэн үгнээс давхийн цочиж "Чи бас тэрийг харсан юм уу?" хэмээн асуухад нь Даваа "Би хараагүй л дээ. Гэхдээ найр хийж байхад чи харсан биз дээ" хэмээн хэлжээ. Энэ үед эхнэр нь "Би хоёр хундага архи уучихсан байсан болохоор хий юм төсөөлж харсан ч юм бил үү. Хэн мэдлээ. Хоёулаа дэмий юм ярьж бие биенээ айлгахаа больё" гэсэн байна. Энэ үгэнд Даваа бүр ч тайвширсан ажээ. Гэвч тэр шөнө гэнэт гал зуухны өрөөнд нь хэн нэг хүн яваад байх шиг чимээ гарсан байна. Энэ байшин хий үзэгдэлтэй болж таарлаа хэмээн түгшиж байсан Даваа нойрон дундаа энэ чимээг сонсоод л сэртхийн сэрж толгойгоо өндийлгөн чагнавал үнэхээр гал тогооны өрөөнд нь хэн нэг хүн хоолны сав түчигнүүлэн дуугаргаж байгаа сонсогджээ. Даваа эхлээд эхнэрээ сэрээдэг юм бил үү гэж бодсоноо юу ч гэсэн өөрөө эхэлж харъя гэж бодоод сэмхэн очоод шагайвал ширээн доороос халтайсан нүцгэн тавхай цухуйж байснаа Даваагийн чимээнээр цаашаа татагдан алга болсон аж.

Даваа ширээн доогуур тонгойж харвал тэнд хэн ч байсангүй. Дөнгөж сая ширээн доороос цухуйж байсан нүцгэн хөл хаачсан нь мэдэгдэхгүй алга болсон явдал Даваагийн хамаг сүр сүлдийг авчих шиг болж толгой нь эргэн чих нь шуугиж нүд нь эрээлжлээд явчихсан байна. Яг энэ үед эхнэрийнх нь муухай чарлан орилох дуу гарч сэхээ оруулжээ. Тэрбээр унтлагын өрөө рүүгээ гүйн орвол пөөнийсөн хар хувцастай эр эхнэрийн нь дээрээс тонгойчихсон багалзуурдаж байх шиг харагдсан байна. Даваа энэхүү аймшигтай үзэгдлийгхармагцаа "Аа" гэж байдгаараа орилон хөл доороо байсан явган сандлыг шүүрээд авсан аж. Түүний орилох дуунаар эхнэрийг нь багалзуурдаж байсан пөөнөгөр хувцаст алгуурхан орноос холдож шүдээ ярзайлган хойшоо ухарсаар хана руу шингэн алга болжээ.

Үхтэлээ айснаас царай нь цусгүй болтолоо хувхай цайсан эхнэр нь ч орноосоо чарлан босч ирээд Даваагаас зууран "Энэ муухай байшингаас бушуухан явъя. Би чөтгөрт идүүлмэзргүй байна" хэмээн орилж гарчээ. Даваа ч гэсэн эхнэрээсээ дутуугүй их айсан болохоор ийш тийшээ хулмалзан харж чимээ гарах тоолонд сэртэсхийсээр хурдхан хувцаслаад яаран сандран гарч ирсэн байна. Тэр өдрөөс хойш байшинд ахин хоноглоогүй ч нэг удаа шал өөр газарт унтаж байгаа хэрнээ тун сонин зүйл зүүдэлжээ. Тэр зүүдэнд нөгөө байшингийн таазан дээр олон янзын ханз үсэг эрээлжлэн үзэгдсэнээ гэнэт хананаас өрөвдмөөр царайтай, хариугүй муу хувцастай, бяцхан уут мөрөндөө үүрсэн туранхай хятад тодрон гарч ирээд "Би өлсөөд байна, нутаг руугаа явмаар байна. Намайг энэ хананаас салгаад өгөөч" гэж хазгай мурий монгол хэлээр хальт мөлт хэлж байгаа нь яг л кино үзэж байгаа юм шиг тодхон харагдсан юмсанж.

Ийм юм зүүдэлсэнийхээ дараа Даваа хятад барилгачид тэрхүү байшинг барихдаа нэгийгээ алаад цогцосыг нь шаварт хийж зуураад хана таазанд наачихсан юм байна харин тэр хятадын сүнс байшинд шүглэчихэж гэж үзэн даруйхан сонинд зарлал тавьж хүн амьтанд үзүүлж харуулсаар гурван сар эзгүй байлгасны дараа арайхийж нэгэн австрали залууд заржээ. Түүнээс хойш Даваа хятадуудын барьсан байшинд орохгүйг хичээдэг болсон төдийгүй өөрөө хамаг материалаа зөөж хоёр нүдээрээ харж байгаад барьсан юм чинь сэтгэлд сэвгүй амар хэмээн Баянбуурал дахь зусландаа амьдарч байгаа аж.

НОЦТОЙ МЭДЭЭ