Хүүхэд, залуучуудад үлгэр жишээ болж яваа буурай

2013-01-19

(Өмнөговь) Биеийн тамир спортыг эрүүл амьдралын хэв маяг, өдөр тутмын хэрэгцээ болгож чадсан, хүн амын бие

бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшин тогтоох сорилд жил бүр идэвх санаачилгатай оролцдог, спортлог, хөдөлмөрч зан чанарыг нь үнэлэн спортын мастер Ц.Долгор гуайг Ерөнхийлөгчийн өргөмжлөлөөр шагнасан байна.

Он солигдох торгон мөчид төрийн өндөрлөгийн гарын үсэг бүхий хүндтэй шагнал гардаж авснаа сонирхуулж, баярлаж яваа энэ буурай өдгөө 79 настай. Түүнийг харсан хэн ч 80 хүрч яваа гэж хэлэхээргүй ануухан харагдана. Наснаасаа залуу харагдах түүнийг үеийн хөгшчүүл нь хараад “Яг л залуу хүн шиг хөнгөн шингэн хөдөлгөөнтэй шүү” гэж битүүхэн атаархах. Долгор гуайн гүйж, бүжиглэж, спортоор хичээллэж байгаа нь яг л хүүхэд шиг.

Тэр, “Хүн бүр өөрийгөө хөгшин залуу гэлтгүй спортыг өөртөө хэрэг болохуйцаар оролдох хэрэгтэй. Хүн сайн хөдөлж л байвал эрүүл байна. Хүнд зарцлагдаж байгаа хүн хождог, харин зарцалж буй хүн хохирдог. Сэтгэлээр өөдрөг яв. Яруу найрагч О.Дашбалбарын “Амьддаа бие биенээ хайрлая” шүлгийг би шүтэж явдаг. Хүн хүнээ хайрлаж бай. Хүн эрүүл байж мөнгө олно. Мөнгөтэй явбал сайхан амьдарна шүү дээ” гэж хэлж, зөвлөх дуртай хэмээн ярьсан. Теннисний спортоор 20 гаруй жил хичээллэснээс гадна гар бөмб өг, сагсан бөмбөг тоглож, багш дасгалжуулагчаар ажилласан нь түүнийг “цоглог” яваагийн нэг учиг гэлтэй. Одоо ч хүүхдүүдэд теннис зааж багшилж явна.

Гуравдугаар сургуулийн захирал С.Адилбиш түүний тавьсан саналыг хүндэтгэн үзэж хүүхдийг хөгжүүлэх үйлсэд жинхэнэ үлгэр жишээ болж яваа ахмад буурлын авьяас чадварыг үнэлж теннисний дугуйлан хичээлл үүлж байгаа нь сайхан хэрэг. Тус дугуйланд 2-11-р ангийн 30-аад хүүхэд хамрагддаг байна. “Өмнийн цэнхэр говийн ирээдүй болсон хүүхд үүд та нар тамхи, архи, залхуу гурваас хол байх ёстой. Ингэснээр эрүүл өсөж дэлхийн алдартай тамирчид болно шүү” гэж шавь нартаа чухалчлан захидаг хэмээн Долгор гуай хуучилсан юм. Хүрмэн сумын бага сургаал төгсөж улмаар Улаанбаатар хотын Холбооны техникумыг 1953 онд төгссөн тэр нийслэл хотын Төв радио үзелээс ажлын гараагаа эхэлжээ.

Төв радио үзелд таван жил ажилласнаар аймагтаа ирж радио техникчээр Холбооны газарт орж, 1991 онд тэтгэвэрт гарсан байна. Түүний хань Д.Буур агсан насаараа аймгийн Тээврийн байгууллагад нягтлан бодогчоор ажиллажээ. 80 шүргэж яваа энэ буурай тэтгэвэртээ гарсан гээд гэртээ зүгээр суудаггүй хүн. Аль болохоор хөдөлгөөн хийж, явж, хүнтэй уулзаж ярилцахыг бодно. Түүнийгээ ч хэрэгжүүлдэг буурай. Залуу байхын ажлынхаа хажуугаар бүжиглэж, шатар, даам тоглож өөрөө өөрийгөө хөгжүүлэхийн төлөө хөдөлмөрлөн гэрийн бараа хардаггүй байснаа тэр дурсан ярихдаа сайн аав, ээж, ханийн минь л буян хэмээн өгүүлсэн юм. Ахмадын дунд зохиогдох төрөл бүрийн арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож, одоо ч дажгүй тоглож, бүжиглэх нь гайхалтай, өөрийн эрхгүй бахархах сэтгэл төрүүлнэ. 5-6 монгол бүжгийг алдахгүй сайн бүжиглэнэ. Тайзан дээр инээд алдан бүжиглэж байхдаа тэр аз жаргалтай харагддаг.

Ийнхүү аливаа зүйлийг чадахаасаа чадахгүйгээ хүртэл хийхийн төлөө биеээрээ үлгэрлэж, сэтгэлээрээ хөдөлмөрлөх нь дэндүү сайхан. Спортын мастер Ц.Долгор гуай аймгийн теннисний аваргыг 27 удаа хамгаалсан баатарлаг үйлстэн. Энэ нь түүний сэтгэлээсээ хөдөлм өрлөсний үр дүн юм. Түүний санаанаас гардаггүй нэг тоглолт байдаг гэнэ. 1951 онд Бүх ард түмний анхдугаар их наадамд явж гэнэ. Завхан аймгийн харъяат теннисчин бүсгүйтэй тоглохоор болж. Гаднаас нь хараад баараггүй хожино хэмээн өөртөө итгэлтэй, санаанд нь багтсан байна. Гэтэл “навс” хожигджээ. Энэ тоглолтоос их зүйлийг ухаарч, өөртөө эрдэж, онгирч болдоггүйг ойлгосон доо хэмээн хуучлав. Ц.Долгор гуай өөрийгөө тодорхойлж хэлэхдээ, “Би нэгдүгээрт Холбооны ажилтан, хоёрдугаарт спортын ажилтан, гуравдугаарт соёлын байгууллагын ажилтан гэж боддог. “Онц холбоочин”, спортын мастер, сайн дурын уран сайханч цол тэмдэгтээ хайртай” гэж байлаа.

Ахмадууд очих газартай болсон

Ахмадын өргөөтэй болсонд ахмад буурлууд зорьж очих, бүжиглэх, уулзаж ярилцах, тоглох газартай болсондоо ихэд баяртай байна. Аймгийн ахмадын хорооны байранд долоо хоногт хоёр удаа бүжиг болдог юм. Ахмадуудад цаг хугацаагаа үр бүтээлтэй, хөдөлгөөнтэй, зугаатай өнгөрүүлэх нь чухал шүү дээ. Хүн өтөлж биш “хөшиж үхдэг” гэдэг. Долгор гуай бүжиг алгасахгүй ирнэ. Түүний бүжиглэж байгааг харахад бахархах сэтгэл өөрийн эрхгүй төрдөг юм. Бүжиг, теннис заалгая гэх хүн түүнд цөөнгүй ханддаг гэсэн.

Спортын мастер буурал маань бүжиг, спортоор хичээллэхийн зэрэгцээ рейкийн бясалгалд явна. Ахмадын танхимын нэг давхарт рейкийн бясалгал байрладаг нь тэдний бас нэг зорьж очдог газар нь. Бясалгалд явснаар сэтгэл санаагаа сайхан, өөдрөг байлгаж чаддаг аж. Өөрийгөө хөгширсөн гэж боддоггүй шүү гэж ярих Ц.Долгор гуай саяхан аймгийн ахмадын аварга шалгаруулах теннисний тэмцээнд Р.Гаадантай хос тоглолтод оролцоод алтан медаль авсан нь түүнийг хэр сайн тоглодгийг илтгэнэ.

Гэр бүлээрээ тамирчид

Ц.Долгор гуай эхээс хоёул. Нэг ахтай. Түүний ээж нь 50 гаруй насандаа гүйдэг байсан бол ах Ц.Агваан нь мөн л Азийн аварга спортлог нэгэн байж. Харин Ц.Долгор гуайн өргөмөл охины таван зээ бий. Таван зээгээ тэр өөрөө өсгөсөн. Зээ нартаа хүрд цээжлүүлж хичээлийг нь зааж өгөхийн зэрэгцээ ажилд сургаж, спортоор хичээллүүлдэг байж. Зээ нар нь эмээгээсээ үлгэр жишээ авсан спортлог тамирчид болцгоосон байна.

Гурван том хүү нь айлын хүргэн болж тусдаа гарсан бол хоёр бага нь сургуульдаа сурахын зэрэгцээ спортоор хичээллэж нэр хүндтэй тамирчид явна. Түүний зээ Алтаншагай өсвөрийн теннисний долоон удаагийн аварга болсон нь эмээгийн ач гэлтэй. Таван зээгийнх нь ээж Б.Насанцэцэг Хүрмэн сумын Хүрмэн багийн хүний эмчээр ажилладаг. Өнгөрсөн жил Эрүүлийг хамгаалахын тэргүүний ажилтан цол тэмдгээр шагнуулсан байна. Нийгмийн эс, ширхэг болсон хүүхдийг багаас нь мөнгө төгрөгнд умбуулахгүй, ариг гамтай зарцуулж сургах зарчмыг баримтална. Одоо манай хүүхэд, зээ нар ажилсаг, спортлог, тооцоо сайтай, бүгд сайн явж байгаа хэмээн тэрбээр бахархан ярьсан юм.

Ж.Сайнжаргал