Сонгодог урлагт А.Хачатурян, П.И.Чайковский, Ж.Бизе, Дж.Верди, Дж.Пуччини, И.С.Бах, В.А.Моцарт гээд маш олон хөгжмийн зохиолчид үнэтэй хувь нэмрээ оруулсан байдаг.

Дэлхийн хүн төрөлхтөн 2011 оныг В.А.Моцартын жил болгон тэмдэглэсэн. Дж. Вердийн мэндэлсний 200 жилийн ойг угтуулан дэлхий нийтээр 2013 оныг "Дж.Вердийн жил" хэмээн зарлаад байгаа аж.

Дж. Верди 80 гаруй наслахдаа 26 дуурь бичсэн байдаг. Хамгийн том таван дуурь болох "Трубадур", "Травиата", "Аида", "Отелло", "Риголетто" дууриудыг манай Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театр тайзнаа тавьсан байна. Энэ хүний сор бүтээлүүдийг 2012-2013 оны турш Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театрын тайзнаа тавихаар болжээ. Ингээд та бүхэнд Италийн алдарт хөгжмийн зохиолч Дж. Вердийг танилцуулж байна.

Италийн хөгжмийн зохиолч Жузеппе Фортунато Верди (Сшзерре Рогт.ипто Ргапсезсо УегсИ) нь 1813 оны 10 сарын 9 —нд Италийн Лэ Ронкол тосгонд төржээ. Аав нь тогооч, ээж нь ээрмэлчин байсан гэдэг. Тэр багаасаа хөгжимд дуртай болж, гоц авьяас нь тодорсон юм. Арван настайдаа нутгийнхаа сүмийн бадралт бишгүүрч, таван жилийн дараа зэргэлдээх хотынхоо найрал хөгжмийн удирдаач болсон нь тохиолдол биш байлаа. Тэр үеэсээ хөгжмийн зохиол бичиж эхэлжээ. Түүний "Оберто" хэмээх анхны дуурийг 1839 оны 11 сарын 17-нд Милан хотын "Ла Скала" театрт амжилттай тогложээ. Үүний дараа Миланы нэр хүндтэй, хамгийн том театр болох "Бартоломео Мерелли" театраас 2 дуурь бичүүлэх санал ирж тэрээр 1842 онд "Набукко"(Навуходоносор) дууриа зохиосон гэдэг. Набукко дуурь Вердийг Итали даяар хайрладаг, нэр хүндтэй хөгжмийн зохиолч болгожээ.

Энэ үе бол Италийн эх орончид үндэсний тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэлд ард олныг уриалж байсан цаг билээ. Верди, тэдний нэгэн адил эх орноо Австрийн эзлэн түрэмгиилэгчдээс чөлөөлөхийг чин сэтгэлээсээ хүсч байв. Иймээс ард түмнийхээ санаа хүслийг илэрхийлсэн "Набукко" болон энэ үед бичсэн бусад дуурь нь харийн бооллогчдын эсрэг тэмцлиин болсон юм дуурийн айзам найрал нь сүлд зэвсэг Тэдгээр эрэмгий бүхий дуунууд эх орончдын дуулал болж түгжээ. Тиймээс Италичууд Дж. Вердийг "Хувьсгалын Маестро" гэж бахархан нэрлэх болжээ. 1850-аад оны эхээр зохиогдсон "Риголетто", "Ерөөлч", "Травиата" зэрэг дууриуд нь түүний алдар нэрийг хилийн чанадад цуурайтуулж 34 насандаа аль хэдийн дэлхийдтанигдсан хөгжмийн зохиолч болж түүний уран бүтээлүүд дэлхийн олон театруудад тоглогдох болов.

Хөгжмийн зохиолч хэдийгээр түүхийн баатарлаг явдлыг дүрслэх явдлаас хөндийрсөн боловч уран бүтээлийнхээ үзэл санааны чиг баримжааг өчүүхэн ч өөрчилсөнгүй. Тэрээр хөрөнгөт нийгмийн бузар булай байдлыг уудлан илчилж байв. Дж. Верди дуурийн хэвшмэл уламжлалыг зоригтой эвдэн, зохиолын дүр, үг хэллэгт онцгой анхаарч, ардын дуунд ойр аялгуутай дуурь бүтээх болжээ. Ф. Шиллерийн уран бүтээлийн үйл явдалд үндэслэн хэд хэдэн дуурь бичсэний нэг нь "Дон Карлиос" юм. Театрт гоц тохирсон, хурц тод ангилал бүхий В. Гюгогийн жүжгийн зохиолууд түүнд онцгой ойр дотно байсан бөгөөд "Эрнани", "Риголетто" гэдэг шилдэг дууриуд нь түүний жүжгээс үндэслэжээ.

1871 онд Дж. Верди Египетийн захиалгаар Суэцийн сувгийн нээлтэд зориулж "Аида" дуурь бичив. Дүрийг бүх талаар гүнзгий нээж, нийтлэг шинжийг реалист ёсоор гаргах аргыг тэр Шекспирээс сурчээ. "Макбет" (1847) хэмээх дуурь болон хөгжмийн ертөнцийг гайхуулсан "Отелло" (1887), "Фальстаф" (1893) дууриудад Шекспирийн зохиолын үзэл санаа, үйл явдал тусгагдсан байдаг. Дж. Вердийн бүтээлүүд нь ардач чанартай, хүнлэг энэрэнгүй үзэлтэй байдгаараа хүн төрөлхтний соёлын өвд хүндтэй байр эзэлдэг юм.

Алдарт хөгжмийн зохиолчийн хамгийн хайртай бүтээлүүдийнх нь нэг сүмийн дуулал "Реквием" байжээ. Тэрээр уг бүтээлдээ хүн төрөлхтний гутранги үзэл, харуусал хагацлын өнгө аяс, их уй гашууг илтгэхийг зорьж нас нөгчсөн дотны андууд Ж.Гарибальди, А.Манзони нартаа зориулан туурвисан. "Реквием" хэмээх бүтээл нь тайзны урлагт зориулагдаагүй томоохон бүтээл ба "Реквием"-ийн зохиомж, хөгжмийн хэллэгийн хэлбэр нь нөгчигсдөө амирлуулах шашны зан үйл, хүндэтгэлийг илэрхийлэх учир сүмд дуулж хөгжимддөг уламжлалтай байжээ. Харин Дж.Вердийн "Реквием" нь утга санаа, хэлбэрийн хувьд сүмийн дууллаас эрс тасарч, концертын тайзнаас дуулагдах хөгжмийн томоохон хэлбэрийн бүтээл болохоо зуун зуунаар нотлон харуулсан болой.

1868 онд Ж.Россини тэнгэрт хальснаар дотно нөхрийнхөө мөнхийн дурсгалд зориулж Дж.Верди тухайн үеийн нэр хүндтэй хөгжмийн зохиолчдыг уриалан томоохон хэмжээний "Реквием" туурвих санаа анх төрсөн гэдэг. Тэрээр өөрөө "Эрхэт эзэн минь зовлонгоос гэтэлгэж хайрла" хэмээх "Реквием"-ийн сүүлчийн ангийг бичсэн боловч олон шалтгаанаас хамтын туурвил нь бүтээл болж эс чаджээ. Х

амтран сэтгэгч, дотны анд, гарамгай зохиолч, яруу найрагч Алессандро Манзонийн цаг бусын үхэлд гүнээ харамсахдаа андынхаа гэгээн дурсгалд зориулсан хөгжмийн хөшөө босгохоор шийдэж долоон анги бүхий шинэхэн "Реквием"-ээ туурвиж 1871 оны тавдугаар сарын 22 нд Милан хотноо "Марка" сүмд анх хөгжимдүүлжээ.

Тухайн үеийн ердийн реквиемүүдийн гол дүрслэл нь догширсон бурхад, бурхдын өмнө дагжин чичирсэн хүн байсан бол Верди анх удаа энэхүү сүрлэг бүтээлдээ "Хүн"-ийг гол болгон үзүүлсэн байна. Энэхүү бүтээлд хүн зөвхөн агуу их хүчний өмнө хүлцэнгүй дагжин чичрэгч, гашуудан эмгэнэгч, энэлэн шаналагч, бачимдан мэгдэгч биш, хүн-бол хүчирхэг, эрэлхэг, энэлэл, шаналал, үхэл хагацал бачимдлыг сөрөн зогсч чадах юм гэдгийг бүхэл зохиолын гол утга санаа болгон авснаар Реквием зохиолын уламжилж ирсэн хэлбэр, хэмжээ, сэдэв, хэмнэл аялгуугүндсээр нь өөрчилсөнд түүний гайхамшиг оршино. Дж.Вердийн "Реквием" нь дөрвөн хоолойн хүчирхэг найрал дууны хоёр хамтлаг, дөрвөн гоцлол дуучин, симфони найрал хөгжимд зориулсан бүтээл юм.

Амирлахуй
Хилэнт гэсгээлийн өдөр тохиохуй
Тавиг /Өргөл/
Ялгуугсдад одуулах залбирал
Оройн дээдэд золиослох тавигийн хурга
Энхжингийн гэрээ
Эрхэт эзэн минь зовлонгоос гэтэлгэж хайрла!

гэсэн долоон ангиас бүтсэн энэ бүтээл нь найрал дуу, гоцлол дуу, симфони найрал хөгжмийн чадамж, чадварын түвшинг төгс үзүүлж чадсан бүтээл болсноороо 142 жилийн турш дэлхий дахинаа бишрэн магтагдсаар ирсэн уламжлалтай. Нэрт хөгжмийн зохиолч 1901 оны 1 сарын 27-нд нас барж Италийн дуурийн урлагт том гарз тохиосон ч түүнийг өнгөрсний дараа уран бүтээлүүд нь улам нэрд гарч дэлхий даяар түгэн дэлгэрсэн юм.

WWW.BOLOD.MN