олигтойхон,сэтгэл хангалуун тэмдэглэж чадаагүй. Уг нь бол Сүхбаатарын талбайд мөсөн хотхон сүндэрлэж, иргэдийн сэтгэлийг хөдөлгөж чаддаг байв. Иргэд гэртээ бус Сүхбаатарын талбай дээр шинэ оноо гаргахыг илүүд үздэг байсан цаг саяхан.

Тэгвэл энэ жилээс тэр цаг эргэж ирэх бололтой. Нийслэлийн төв талбай дээр биш юм гэхэд иргэд харьяа дүүргийнхээ зохион байгуулж буй нэгдсэн арга хэмжээнд оролцох боломжтой болж байна. Учир нь, Нийслэлийн Засаг дарга 2012 оны шинэ жилийг иргэддээ зориулан тэмдэглэхээр болж байгаа юм.

Нийслэлийн иргэд аюулгүй, амар тайван, айдасгүй орчинд шинэ жилээ тэмдэглэх ёстой хэмээн хотын мээр Э.Бат-Үүл уриалга гаргасан байна. Хүүхэд, хөгшид гэлтгүй хүн бүрийн хүсэн хүлээдэг шинэ жилийн баяр хаяанд ирсэнтэй холбогдуулан Сүхбаатарын талбай болон бусад газарт зохион байгуулах шинж жилийн арга хэмжээний талаархи багц мэдээллийг хүргэе.

ГЭРЭЛТЭЙ ШИНЭ ЖИЛ

Хот харанхуй байна гэж бид гомдоллодог. Ялангуяа Улаанбаатар хотын дийлэнх хувийг эзэлдэг гэр хорооллынхонд энэ нь бүр ч хамааралтай. Байнга шахуу харанхуй байдаг гэр хороолол шинэ жилийн баярын өдрүүдэд өдөр шиг гэрэлтэй байх нь. Аливаа баяраас гэр хорооллынхон хоцордог жишгийг энэ жилээс халж, харин ч тэдэн рүү хандсан арга хэмжээг түлхүү зохион байгуулахаар хотын удирдлагууд ажиллаж байгаа аж. Нийслэлийн төв талбай дээр зассан сүрлэг гацууртай адилхан сүлд модыг дүүргүүдэд бас сүндэрлүүлжээ. Дүүргүүдэд зохион байгуулах шинэ жилийн арга хэмжээг тухайн дүүргийн удирдлагууд болон тамгын газар нь хариуцан ажиллах юм байна.

Эх сурвалжийн мэдээлснээр Баян бард нь мөнгө хүүлж, бухимдсан олон “ломбардгүй байшинг ямар байшин гэдэг юм” хэмээн нүх сүв бүрийг нэгжих нь энүүхэнд. Харин “Өгөөж”, “Талх чихэр”, “Бамбууш” компани ул боовныхоо тос, гурилаа, махны ченжүүд ууцны мах базаана. Хөөрхий хамаг ажил нь зуун задгай, жаран хагархай заримд нь “Нарантуул” аминд орно. Ингэж билгийн тооллын эхэн шинэ он ирж хавтгайрсан золголт болж, хэдэн өдрийн турш өглөөнөөс шөнө дөл болтол айл хэсч, гэдсээ дүүртэл иднэ. Хөдөө, аймаг, суманд бол бүтэн сар үргэлжилнэ. Дараа нь Олон улсын эмэгтэйчүүдийн баяр Мартын найман залгана.

Бас дунд нь Багш нарын баяр томоохон бие халаалт болдог. Уг нь П.Очирбат гуай ерөнхийлөгч байхдаа үндсэнд нь хориглочихсон баяр шүү дээ. Социализмын үед л хоёр өөр системийн үзэл суртлын өрсөлдөөнийг далимдуулж баяр ёслолын шинжтэй болгосноос биш, аль өнгөрсөн зуунд Германы нийгмийн зүтгэлтэн Клара Цеткин эмэгтэйчүүд эрхийнхээ төлөө тэмцдэг өдөр болгоё гэж уриалсан нь дэлхий дахинаа дэмжлэг олсон юм. Манайхан үүнийг нь Эмэгтэйчүүдийн баяр гээд гоё нэрлээд зогсохг үй эрчүүд нь эмэгтэйчүүддээ баяр хүргэж байгаа нэрээр хамтдаа баярлаад сурчихсан.

Ерээд оны дунд үеэс зургадугаар сарын 1-нд Эх, үрсийн баяр тэмдэглэж, цэцэг, жимстэй арга хэмжээ зохион байгуулдаг болсноос хойш эмэгтэйч үүдийн эрхийг нэгэн жилийн дотор хоёронтоо тэмдэглэдэг болсон билээ. Гуравдугаар сарын 18-нд нь Цэргийн баяр гэсэн нэрийн дор эрэгтэйчүүдийн баярыг тэмдэглэдэг жишиг тогтоод мөн л удаж буй. Ийнхүү “Аяганы хариу өдөртөө, агтны хариу жилдээ” гэгчээр Монголын ардын армийн өдөр Мартын 8-наас хариу нэхсэн хавтгай найр болсон юм. Мексикүүд жилд таван мянган баяр тэмдэглэдэг юм гэнэ лээ. Үүнээс үүдэн монголчууд бид жилд ер нь хэдэн баяр наадам хийдэг юм бол гэж бодож үзэв. Тоймгүй олон юм. Томоохон баяр шинэ жил, цагаан сар, наадмын үеэр 3-4 хоног амарч найрлана.

Сүүлийн үед баасан гариг бараг л баярын өдөр болж таараад байна. Цаашлаад, мэргэжил болгон өөрийн өдөртэй. XXI зууны босгон дээрх Монгол Улсын нийгэмд хичнээн төрлийн ажил мэргэжил байна, төдийчинээ тэмдэглэлт өдрийн баяр тэмдэглэнэ. Тухай бүрт нь нийлж цэнгэнэ. Хөрөнгө чадалтай газрууд томоохон наадам хийж, төмөр замчдын, уурхайчдын, барилгачдын, тээвэрчдийн гэх мэт хөл ихтэй баяр жил болгон болдог. Тэр болгонд морь, бөхийн бай шагналаараа бие биедээ аархана. Урин дулааны улиралд овоо тахилгын наадам гэж хаа сайгүй хийцгээж, нүгэл, буян хоёрын алийг үйлдэж буйг нь ялгахын аргагүй.

Дээр нь бөө мөргөлийн ёс жаяг дэлгэрсэн. Сүүлийн үед ургийн уулзалт гээчийг ухамсраараа зохион байгуулж, хамаатан саднаараа дарвиж найр наадам үүсгэдэг болж. Аль нэг ард түмэн дөрөвдүгээр сарын 1-нийг хошигнож, инээж өнгөрөөдөг болгоход нь бид бас инээдмийн баяр гэчихээд даган баясч байх жишээтэй.

Соёлтой царайлсан заримынх нь жилд хоёр удаа тэмдэглэдэг төрсөн өдөр хавтгайрсан моод болж, хэзээ төрснөө ч мэдэхг үй хөгшид хүртэл хүүхэд залуусыг дагаад намба алдах нь ч тааралдах юм. Жирийн өдрүүдэд архи уух цорын ганц хүндэтгэх шалтгаан бол ердөө л төрсөн өдөр. Мэдээж нэг ч хүн мэндлээгүй нэг ч өдөр гэж байхгүй. Цаг төрийнхөө өнгийг дагаад Майн нэгэн, Октябрийн баярын эрч хүч саарсан ч ардчиллын, хэвлэлийн эрх чөлөөний гэх мэт шинэ баяр нэмэгдсээр. Мөн хөдөлмөрийн алдар тэмдэглэх ёслол хэмээх нэрэн дээрээ ажил хэрэгч дүр эсгээд нэдэр дээрээ баахан дарвидаг арга хэмжээ хуучин цагийн соёл, олон түмний ажлыг шинэ агуулгаар баяжуулсан найр байлаа.

Төр, засгаас хүртээсэн алдар цол, одон тэмдгээ мялааж найрлахыг энд хэлэх нь бүр ч илүүц биз. Харин эрдмийн зэрэг хамгаалсан, их дээд сургууль тегссөн зэргээ далимдуулан цай уулгадаг найр чухам хэр нийцтэй байдаг юм бол. Манай эрхэм түшээд нэг тэмдэглэлт өдрийг үгүй болгоход оронд нь заавал нэгийг бодож олох юм. Жилд ядаж нэг баярын өдрийг өндөр бүтээл, шинэ санаачлагын өдөр болговол хүний эрхийг үл хүндэтгэсэн хэрэг болох юм болов уу. Иймэрхүү шинэ цагийн хурган найр дан, давхар Дашням, Балжиннямтай өдөр бүр ч олон тохионо.

Энэ өдрүүдэд хүүхдийн сэвлэг үргээж, унагаа тамгалж, шинэ гэрээ барьдаг уламжлал одоо ч хэвээр. Энэ мэт найр наадам зуны сүүл сараас эхлээд намаржин тасрахгүй. Өвгөн ноён Пүрэвжавын нэрэмжит л гэнэ, говийн ноён хутагт Данзанравжаагийн гэнэ, Сайн ноён ханы нэрэмжит л гэнэ, өв соёлыг нь судалсан ч юм уу, үгүй юм уу, талийгаачаар овоглочихоод наадан цэнгэж ясыг нь өндөлзүүлэх нь Монголын ёс уу, муугийн ёр уу. Түүнээс гадна цэрэг татлага, сургууль төгсөлтийн үеэр мөн л нийтийг хамарсан дарвилт болдог.

Ер Монгол орон баяр наадмаар хахаж цацаж байна. Айл гэрт, албан газарт, аймаг суманд, уул овоон дээр, ер хаа сайгүй ууц таллаж, эсвэл бялуу хувааж, архийг хундагаар биш, бүр мөнгөн аягаар сөгнөн ууж байна. Найр наадам дээр бие биедээ хачин их халамж тавина. Очихгүй бол нэг насаараа гомдоно, тунирхана, уухгүй бол шахна, шаардана, болохгүй бол салам агсам тавина. Бэл бэлчингээрээ уралдаж өрсөлдөж, бэлэг сэлтээрээ гайхуулж, атаархуулж байдаг болж дээ. Залуу насны гоёл бол эрүүл мэнд, цог золбоо. Өвөл харзны усанд орж, цанаар гулгаж, жавар сөрсөн явган аялал хийвэл өвөрмөц нэгэн баяр болохсон.

Шинэ жилээ шилдэг амжилтаар угтдаг хуучны уламжлал ч бас баяр биш гэж үү. зүрх дүүргийнхэн Жуковын музейн өмнөх талбайд шинэ жилийн нэгдсэн арга хэмжээгээ зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа бололтой. Харин Чингэлтэй дүүргийнхэн хоёр ч газарт нэгэн зэрэг арга хэмжээ зохион байгуулах сураг дуулдаж байна. Үүний нэг нь Чингэлтэй, Хайлааст, Долоон буудал, Дэнжийн мянгын гэр хорооллын айлуудыг хамарсан арга хэмжээ байх юм. Гэхдээ энэ нь эцсийн шийдвэр биш гэдгийг албаныхан сануулж байна. Ямартай ч гэр хорооллын иргэдийг хамруулсан нэгдсэн арга хэмжээг энэ жил зохион байгуулах нь.

НИЙСЛЭЛИЙН ШИНЭ ЖИЛИЙН ТӨСӨВ

Татвар төлөгчдийн мөнг өөр төрийн албан хаагчдын шинэ жилийг тэмдэглэхгүй гэх шийдвэр гарснаас хойш хоёр, гурван жил өнгөрсөн байна. Энэ жил ч мөн адил уг шийдвэрийг мөрдөж байна.

Харин татварын мөнгийг эргээд иргэдэд л зарцуулах гэнэ. Тиймээс иргэнд ойрхон, тэдэнрүү чиглэсэн шинэ жилийн арга хэмжээ зохион байгуулах аж. Мэдээж шинэ жилийн нэгдсэн арга хэмжээ зохион байгуулах учраас тодорхой хэмжээний төсөв гарна. Аюулгүй, амар тайван шинэ жилийн арга хэмжээг зохион байгуулахын тулд 100 гаруй сая төгрөгийн зардал гаргахаар төсөвлөжээ.

Есөн оронтой тоонд багтаж буй мөнгөөр төрийн албан хаагчид биш эгэл жилийн ард түмэн шинэ жилээ сэтгэл амар тэмдэглэнэ гэж бодохоор цаанаа л нэг өег байгаа юм. Гэхдээ аливаа зүйл үргэлж хоёр талтай байдаг. 100 сая төгр өгийг ард түмэнд зориулсан гэхээр боломжийн санагдаж байгаа. Яагаад гэвэл бүгд Сүхбаатарын талбайд цуглаж чадахгүй, бас багталцахгүйгээс хойш дүүрэг бүртээ сүрлэг сүлд модоо тойроод тэмдэглэвэл сайхан л байх.

Яагаад гэвэл дэлхийн аль ч улс орнууд шинэ жилээ тэмдэглэх гэж тодорхой хэмжээний төсөв гаргадаг билээ. Харин нөгөө бодлоор 100 сая төгрөгөөр салют буудуулж, Сүхбаатарын талбайд ганц цагийн арга хэмжээ зохион байгуулахын тулд энэ их мөнгийг зүгээр л салхинд хийсгэнэ гэдэг нэг талаараа харамсалтай. Нийслэлийн иргэдэд зориулан ёслолын салют буудуулж, дүүрэг бүрт арга хэмжээ зохион байгуулах, Сүхбаатарын талбайд нэг цаг гаруйн хугацаанд нэгдсэн баяр тэмдэглэх зэрэгт 100 сая төгрөг зарцуулж байгаа нь зөв үү, буруу юу гэдгийг хүмүүс дор бүрнээ тунгаана биз ээ.

ХОТЫН ДАРГА ТАЛБАЙ ДЭЭР ШИНЭ ОНОО УГТАНА

Энэ жилийн Сүхбаатарын талбай дахь арга хэмжээ нэлээд өргөн дэлгэр болох аж. Шөнийн 23.00 цагаас эхлэх “Улаанбаатарын үдэш”-ийн арга хэмжээг дуучин Quiza найруулж байгаа юм. Нэлээд сонирхолтой хөтөлбөр бэлтгэж байгаа сураг дуулдсан. Түүнээс шинэ жилийн арга хэмжээг хэрхэн найруулж байгааг тодруулахад “Баяраас өмнө нууцаа задалмааргүй байна. Бүгд сюрприз гээд хү- лээчих. Ямар ч байсан нийслэлч үүдээ уйдаахгүй гэдгийг амалъя” гэв.

Хотын дарга Э.Бат-Үүл шинэ оныг гэртээ бус Сүхбаатарын талбай дээр нийслэлийнхээ иргэдтэй хамт угтах гэнэ лээ. Мөн энэ үдэш Сүхбаатарын талбайн зүүн, баруун талыг замыг хаахаар болсон байна. Нийслэлчүүд төв талбай дээр ирэх гэтэл авто зогсоол олдох болов уу гэж санаа зовж магадгүй. Тэгвэл Спортын төв ордон, Соёлын төв өргөө, Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын төлбөртэй зогсоолыг төлбөрг үй болгох ажээ.

Эх сурвалж:Topmedee.mn