1. Компанийг байгуулах, өөрчлөн байгуулах, татан буулгахтай холбоотой асуултын хариулт

2. Компанийн хувьцаатай холбоотой асуултын хариулт

3. Компанийн удирдлага, зохион байгуулалттай холбоотой асуултын хариулт

4. Компанийн тухай хууль тогтоомжтой холбоотой бусад асуултын хариулт

5. 1.Компанийг байгуулах, өөрчлөн байгуулах, татан буулгахтай холбоотой асуултын хариулт

Асуулт-1. Бид 10-уулаа хамтран хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани байгуулж байгаа юм. Хамтын ажиллагаагаа хууль зүйн хувьд хэрхэн баталгаажуулвал зүгээр бол.

Компанийг нэгээс илүү үүсгэн байгуулагч байгуулах нөхцөлд үүсгэн байгуулагчид нь компанийг үүсгэн байгуулах талаар хамтран ажиллах гэрээ байгуулж болох бөгөөд энэ гэрээнд үүсгэн байгуулагчдын хамтран ажиллах журам, үүсгэн байгуулагч тус бүрийн хүлээх үүрэг, тэдгээрийн худалдан авах хувьцаа болон бусад үнэт цаасны ангилал, төрөл тус бүрийн тоо, үнэ, худалдан авах хугацаа зэрэг шаардлагатай гэж үзсэн бусад асуудлыг тусгана.

Асуулт 2. Би хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани байгуулах гэж байгаа юм. Үүсгэн байгуулах хурлаараа зарим асуудлыг заавал шийдвэрлэсэн байхыг хуулиар шаарддаг гэж сонссон юм. Үүнд ямар асуудлууд багтдаг юм бол?

.Үүсгэн байгуулах хурлаар дараахь асуудлыг хэлэлцэж шийдвэрлэнэ:
1.компани байгуулах тухай шийдвэр;
2. компанийн дүрэм;
3.зарласан болон гаргах хувьцаа, тэдгээрээс үүсгэн байгуулагчдын худалдан авах үнэ;
4. төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй байхаар шийдвэрлэсэн бол түүний гишүүдийг сонгох, тэдгээрийн цалин, урамшууллын хэмжээг тогтоох;
5.хянан шалгах зөвлөлтэй байхаар шийдвэрлэсэн бол түүний гишүүдийг сонгох, тэдгээрийн цалин, урамшууллын хэмжээг тогтоох;
6.компани үүсгэн байгуулахад гаргасан зардлыг нөхөн олгох журам;
7.захиалсан хувьцааны төлбөрийн үлдэгдлийг төлж дуусгах хугацаа.

Асуулт 3. Бид нар шинээр компани байгуулаад 14 хонож байгаа боловч бүртгүүлээгүй байгаа. Одоо бүртгүүлвэл болох уу? Ямар журмаар бүртгүүлэх вэ?

Компани нь байгуулагдсанаасаа хойш нэг сарын дотор бүртгүүлэх өргөдлөө Үндэсний татварын ерөнхий газрын Улсын бүртгэлийн албанд, орон нутагт бол тухайн орон нутгийнхаа татварын албанд гаргана.

Өргөдлийг дараахь этгээдүүд гаргах эрхтэй. Үүнд:
1. тухайн компанийн гүйцэтгэх удирдлага
2. тухайн компанийг итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх эрх бүхий албан тушаалтан
3. тухайн компанийг үүсгэн байгуулагчийн аль нэг
4. компанийг өөрчлөн байгуулах замаар шинээр байгуулагдсан компанийн гүйцэтгэх удирдлага
5. компани татан буугдах тохиолдолд татан буулгах комиссын дарга
6. итгэмжлэлээр эрх олгогдсон бусад этгээд
Асуулт 4. Компанийн дүрмийн нэмэлт, өөрчлөлтийг төлөөлөн удирдах зөвлөл оруулж болох уу?

Болохгүй. Дүрмийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцэж, дийлэнх олонхоор батлах ёстой.

Асуулт 5. Компани маань байгуулагдаад удаагүй байгаа бөгөөд анх байгуулахад 2 сая орчим төгрөгийн зардал гарсан юм. Миний хувьд уг зардлыг компанийн хувь нийлүүлсэн хөрөнгөнөөс гаргах саналтай байгаа боловч компанийн зарим гишүүд хувь нийлүүлсэн хөрөнгөөс гаргахгүй, харин хувиасаа гаргацгаая гэсэн саналтай байна. Нэгэнт компанийн үйл ажиллагаанд зориулж тодорхой хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийчихээд дахин нэмж хөрөнгө гаргах шаардлагатай гэж үү?

Компанийг үүсгэн байгуулахтай холбогдон гарсан зардлыг тухайн компанийн үүсгэн байгуулагчид хамтран хариуцах ёстой байдаг. Гэхдээ танай компанийн үүсгэн байгуулах хурал эсвэл Төлөөлөн удирдах зөвлөлөөс үүсгэн байгуулахтай холбогдон гарсан зардлыг компани хариуцах шийдвэрийг гаргаж болно.

Асуулт 6. Бид тавуулаа нийлж хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани байгуулсан юм. Компанийг байгуулахтай холбогдон гарсан 20 сая төгрөгийн зардлыг тухайн үед би хувиасаа төлсөн билээ. Харин одоо нөгөө дөрвөн хүнээсээ тус бүр 4 сая төгрөгийг гаргаж өгөхийг шаардсан боловч тэд зөвшөөрөхгүй байгаа бөгөөд эзэмшиж байгаа хувьцааныхаа тоотой хувь тэнцүүлэн зардлыг хариуцах нь зүйтэй гэцгээх юм. Энэ зөв үү?

Бусад гишүүдийн тань тайлбар зөв байна. Монгол Улсын Компанийн тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.7-д энэ талаар заасан байдаг.
Таньд зөвлөхөд хэрвээ та өөрөөсөө гаргасан зардлаа авч чадахгүйд хүрвэл уг 20 сая төгрөгтөө таарсан хэмжээний хувьцааг компанидаа эзэмших боломжтой.

Асуулт 7. Манай компани 12 үүсгэн байгуулагчтай. Үүсгэн байгуулах хурлаараа бид Төлөөлөн удирдах зөвлөлийнхөө гишүүдийг сонгох асуудлыг шийдвэрлэхээр тогтсон юм. Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн зарим гишүүдийг сонгоход 5:7 гэсэн харьцаатайгаар санал хуваагдсан бөгөөд 6 хүний санал авсан гишүүнийг олонхийн санал авсан учир сонгогдсонд тооцно гэж зарим маань маргаан үүсгээд байгаа. Дээрх тохиолдлыг яаж шийдвэрлэх вэ?

Компанийн үүсгэн байгуулагчдын хурлаас аливаа шийдвэрийг хуралд оролцогчдын дийлэнх олонхийн саналаар гаргах ёстой. Дийлэнх олонхи гэдэгт 2\3-ыг ойлгодог. Иймээс танай хуралд 12 үүсгэн байгуулагч оролцсон бол тэдний дор хаяж наймынх нь саналыг авсан хүнийг Төлөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүнд сонгогдсонд тооцно. Дашрамд дурьдахад үүсгэн байгуулагчдын хооронд байгуулсан гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол бүх үүсгэн байгуулагчид оролцсон хурлыг хүчин төгөлдөрт тооцдог.

Асуулт 8. Компанийн дүрэм боловсруулах гэсэн юм. Ямар зүйлсийг дүрэмдээ заавал тусгах шаардлагатай вэ?

Дараахь зүйлсийг компанийхаа дүрэмд заавал тусгах шаардлагатай. Үүнд:
1.компанийн бүрэн болон товчилсон оноосон нэр, түүний хэлбэрийг тодорхойлсон товчилсон ялгах тэмдэглэгээ;
2.компанийн оршин байгаа газрын хаяг;
3.компанийн зарласан энгийн хувьцааны тоо;
4.дүрмээр давуу эрхийн хувьцааг зарласан нөхцөлд давуу эрхийн хувьцааны зарласан тоо, түүний эзэмшигчийн эрх;
5.хэрэв төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй байхаар шийдвэрлэсэн бол төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийн тоо;
6.хувь нийлүүлэгчдийн хурал, төлөөлөн удирдах зөвлөл болон хянан шалгах зөвлөл /хянан шалгагчдын/-ийн энэ хуулиар тодорхойлсноос бусад бүрэн эрх;
7.компанийн үйл ажиллагааны чиглэл;
8. бусад зүйл.

Асуулт 9. Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани хоёр хуваагдахад хувьцаа эзэмшигчид нь аль компанийх нь хувьцаа эзэмшигч болох вэ? Үүнийг ямар журмаар шийдвэрлэх вэ?

Хуваагдаж байгаа тухайн компанийн энгийн хувьцаа эзэмшигчид нь компанийн хөрөнгийн хуваагдсан хэмжээтэй хувь тэнцүүлэн шинээр бий болсон 2 клмпанийн тус бүрийнх нь энгийн хувьцаа эзэмшигч болдог. Гэхдээ компанийг хуваах тухай шийдвэрт энэ талаар өөрөөр зааж болно. Eр нь энэ журам нь зөвхөн хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанид төдийгүй хувьцаат компанид мөн адил үйлчилнэ.

Асуулт 10. Бидний ажиллаж байсан компани өөр 2 компанитай нэгдэн үйл ажиллагаагаа өргөжүүлж, шинээр илүү том компани байгуулсан боловч орон тоо цомхотголоо хэмээн биднийг ажлаас халсан. Хуучин компаниас сүүлийн 3 сарын цалингаа авч чадаагүйгээ нэхэхээр одоогийн шинэ компанийн шинэ удирдлагууд “бидэнд хамаагүй, танай хуучин компанийн удирдлагуудын буруу, тэднээсээ л ав” гэх юм. Цалин ч байхгүй, ажил ч байхгүй бид маш их хохирч байна. Хаана хандах вэ?

Энэ нь компаниас гадна хөдөлмөрийн эрх зүйгээр давхар зохицуулагдах харилцаа байна. Компанийн эрх зүй талаасаа бол компаниуд нийлэх үед үйл ажиллагаа нь зогссон компанитай холбогдох бүхий л эрх, үүрэг, хариуцлага нь шинээр байгуулагдсан компанид шилждэг тул та бүхэн уг шинээр байгуулагдсан компаниас цалин хөлсөө нэхэмжлэх эрхтэй.
Энэ асуудлаар компанийн удирдлагатай зөвшилцөж чадахгүй бол шүүхэд хандах хэрэгтэй.

Асуулт 11. Манай компанийн томоохон зээлдүүлэгч түнш маань биднийг зээлээ төлж чадахгүй байгаа тул татан буулгаж, компанийн эд хөрөнгөөс хохирлыг нь барагдуулж өгөхийг хүссэн нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргажээ. Энэ нь хууль зүйн үндэслэлтэй юу? Eр нь хувийн компанийн үйл ажиллагаанд шүүх хөндлөнгөөс оролцох эрхгүй биздээ.

Компанийг татан буулгах шийдвэр гаргах эрхтэй хоёр субъект байдаг. Үүнд:- 1\ хувь нийлүүлэгчдийн хурал 2\ шүүх. Хувь нийлүүлэгчдийн хурлын хувьд татан буулгах тухай асуудлыг хэлэлцэх эрх нь нээлттэй байдаг. Харин шүүхийн хувьд хуульд заасан тодорхой тохиолдолд, тухайлбал 1\ дампуурсан 2\ компанид нэг ч гишүүн үлдээгүй үед компанийг татан буулгах шийдвэр гаргаж болдог.
Таны хариултын тухайд бол танай компанийн нийт өрийн 10-аас илүү хувь нь уг зээлдүүлэгчид хамаатай бол татан буулгах асуудлаар шүүхэд хандах эрхтэй. Гэхдээ зөвхөн компанийн өөрийн хөрөнгө нь хуульд заасан хэмжээнээс бага болсон нөхцөлд энэ эрх нь үүсдэг.

Асуулт 12. Компанийг татан буулгах үед ямар дарааллаар өр авлагыг барагдуулдаг вэ?

Энэ талаар Монгол Улсын Иргэний хууль болон Компанийн хуульд заасан байдаг. Шаардлагыг дараахь дарааллаар барагдуулна:

1. бусдын амь нас, эрүүл мэндэд учруулсан гэм хорыг арилгуулах болон шүүхийн шийдвэрээр гаргуулах бусад төлбөр
2. хэрэг гүйцэтгэгч буюу татан буулгах комисс, тэдгээртэй адилтгах бусад этгээдийн эрх, үүргийнхээ хүрээнд гүйцэтгэсэн үйл ажиллагааны зардал
3. дампуурлын үед хариуцгчийг дахин хөрөнгөжүүлэх явцад байгуулсан гэрээ, хэлцлийн дагуу гаргасан шаардлага
4. хадгаламж эзэмшигчийн мөнгөн хөрөнгө
5. хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагсдад төлөх хөдөлмөрийн хөлс
6. хууль тогтоомжид заасны дагуу бусад этгээдтэй хийх тооцоо.

Асуулт 13. Сүүлийн үед Монгол Улсад хувьцаат компани харьцангуй цөөхөн байна, шинээр байгуулагдахгүй байна гэх болж. Хувьцаат компанийг хэрхэн байгуулдаг юм бол?

Хувьцаат компанийг байгуулахад нэн тэргүүнд төсөл боловсруулах хэрэгтэй. Төсөлдөө:
1.эрхлэх үйл ажиллагааны чиглэл;
2.хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн төлөвлөсөн хэмжээ;
3.зарлах хувьцааны тоо, нэрлэсэн үнэ;
4.шаардлагатай гэж үзвэл үйл ажиллагаа явуулах хугацаа;
5.төлөвлөсөн ашгийн хэмжээ;
7. захиалга эхлэх, дуусах хугацааг тусгах хэрэгтэй.
Төслөө нийтэд танилцуулан хувьцааны захиалга авна. Захиалагчид захиалгын хугацаа дууссанаас хойш 30 хоногийн дотор захиалсан хувьцааныхаа 30 хувьтай тэнцэх төлбөрийг хийх хэрэгтэй. Төлбөр хийгдсэн хувьцааны үнийн дүн 10 сая төгрөгт хүрсэн бол үүсгэн байгуулах хурлаа хийж шийдвэр гаргана.

Асуулт 14. Би одоо 16 настай, 9 дүгээр ангид суралцдаг. Найзуудтайгаа хамтран шивэх, хэвлэх зэрэг компютераар бичиг хэргийн үйлчилгээ үзүүлдэг компани байгуулах гэсэн юм. Болох уу?

Монгол Улсын иргэнийг 18 насанд хүрснээр эрх зүйн бүрэн чадамжтай болсонд тооцдог. Ингэснээр эрх зүйн үр дагавар бүхий харилцаанд бие даан оролцох боломжтой олгогдоно гэж ойлгож болно л доо.
16 настай иргэн нь эрх зүйн бүрэн бус чадамжтай тул та бүхэн компани байгуулахын тулд насанд хүрсэн байх шаардлагатай.

Асуулт 15. Манайх төрийн байгууллага. Байгууллагынхаа нэрээр ямар нэгэн компанийн хувьцааг эзэмшиж болох уу?

Төр, түүний байгууллага нь дараахь тохиолдолд компанийн үүсгэн байгуулагч болон түүний хувь нийлүүлэгч байж болдог:
1.төрийн болон орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газрыг хувьчилснаар шинээр бий болсон компанийн;
2.төрийн өмчит үйлдвэрийн газрыг компанийн хэлбэрт оруулан өөрчлөн байгуулах замаар үүссэн төрийн өмчит компанийн;
3. хууль тогтоомжид заасан журмын дагуу дампуурч байгаа компанийн төрд төлөх өрийг хувьцаагаар нь сольж авсан компанийн. Энэ тохиолдолд төр эдгээр хувьцааг З жилийн дотор бусад этгээдэд худалдах үүрэгтэй;
4.гадаадын хуулийн этгээдтэй хамтран байгуулсан компанийн;

Асуулт 16. Компани маань татан буугдаад хагас сар болж байна. Анх бүртгүүлсэн байгууллагадаа энэ тухайгаа албан ёсоор мэдэгдэх шаардлагатай байдаг гэсэн. Энэ талаар зөвлөгөө өгнө үү?

Компанийг татан буулгах тухай шийдвэр гаргасан этгээд нь ажлын 3 хоногт багтаан холбогдох бүртгэх байгууллагад бичгээр мэдэгдэж, татан буулгах тухай шийдвэрийг хүргүүлнэ.
Татан буугдсаныг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд татан буулгах комисс дараахь бичиг баримтыг бүрдүүлэх хэрэгтэй:
1\ баталсан маягтын дагуу гаргасан өргөдөл
2\ дуусгалтын тайлан
3\ улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт

Асуулт 17. Компаниуд “нэгдэх” “нийлэх” гэдэг нь ялгаатай ойлголт юм уу?

Ялгаатай. Хоёр буюу хэд хэдэн компанийн үйл ажиллагааг зогсоож, тэдгээрийн эрх, үүрэг, хариуцлагыг шинээр бий болсон компанид шилжүүлэхийг компаниуд нийлэх гэнэ.
Компанийн үйл ажиллагааг зогсоож, түүний эрх, үүрэг, хариуцлагыг өөр компанид шилжүүлэхийг компани нэгдэх гэнэ.
Нийлэх үед шинэ компани бий болдгоороо нэгдэхээс ялгарна.

Асуулт 18. Татан буугдаж байгаа компани эд хөрөнгөө хувьцаа эзэмшигчдэд хэрхэн хуваарилах вэ? Энэ талаар зохицуулалт байна уу?

Байлгүй яахав. Энэ асуудлыг Компанийн тухай хуулийн “Татан буугдаж байгаа компанийн эд хөрөнгийг хувь нийлүүлэгчдэд хуваарилах” гэсэн 28 дугаар зүйлээр зохицуулдаг.
Зээлдүүлэгчдийнхээ өр төлбөрийг барагдуулсны дараа үлдсэн эд хөрөнгийг худалдсанаас олсон орлогыг дараахь дарааллын дагуу хувьцаа эзэмшигчдэд хуваарилна:
1.давуу эрхийн хувьцааны төлөгдөөгүй ногдол ашиг болон давуу эрхийн хувьцааны татан буулгалтын үнэ, түүнчлэн эргүүлэн авах давуу эрхийн хувьцааны төлбөр;
2. эргүүлэн худалдаж авах энгийн хувьцааны төлбөр;
3.үлдсэн эд хөрөнгийг худалдсанаас олсон орлогыг компанийн энгийн хувьцаа эзэмшигчдийн дунд тэдгээрийн эзэмшиж байгаа хувьцааны тоотой хувь тэнцүүлэн хуваарилах.

Асуулт 19. Манай компани өөр компанитай нэгдсэн бөгөөд энэ тухайгаа харилцагч банкандаа заавал мэдэгдэх шаардлагатай байдаг гэсэн. Энэ талаар мэдээлэл өгнө үү.

Зөвхөн зээлдүүлэгчид төдийгүй бусад харилцагчдадаа энэ тухайгаа бичгээр мэдэгдэх хэрэгтэй. Мэдэгдэлд дараахь зүйлийг тусгана:
1.өөрчлөн байгуулсан арга хэлбэр;
2.өөрчлөн байгуулагдсан болон өөрчлөн байгуулалтын үр дүнд шинээр үүссэн компани тус бүрийн байршил болон оноосон нэр;
3.өөрчлөн байгуулах тухай шийдвэр гарсан огноо;
4.хуваах болон тусгаарлах хэлбэрээр өөрчлөн байгуулж байгаа тохиолдолд хуваах баланс.

Асуулт 20. Манай компани гадаадын хөрөнгө оруулалт хийж бизнесийнхээ хүрээг өргөжүүлж байгаа юм. Үүнтэй холбогдуулаад хязгаарлагдмал хариуцлагатай компаниа концерн болгон өөрчлөн байгуулах хүсэлтэй. Концерн болоход хуулиар ямар нэгэн шалгуур тогтоосон байдаг уу?

Таны хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийг концерн болгон өөрчлөн байгуулна гэж байгаа нь буруу. Учир нь Компанийн тухай хуульд зааснаар манай улсад “хувьцаат компани” “хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани” гэсэн компанийн 2 хэлбэр л байдаг. Иймээс хувьцаат компанийг хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани, хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийг хувьцаат компани болгох замаар л өөрчлөн байгуулж болно.
Концерны талаар хуулинд ямар нэгэн шалгуур тогтоосон зүйл байхгүй.

Асуулт 21. Би ганцаараа компани байгуулах гэсэн юм. Нэн тэргүүнд юу хийх ёстой вэ? Eр нь компанидаа өөр гишүүдгүй ганцаараа байж болох уу?

Болно. Та нэг гишүүнт компани байгуулаад, бизнесийн үйл ажиллагаагаа эрхлэхийг хууль зүйн талаасаа бол зөвшөөрдөг. Компанийн энэ төрөл нь хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанид илүү тохиромжтой.
Компани байгуулахад нэн тэргүүнд шаардах зүйл бол компанийн “өөрийн хөрөнгө”. Энэ нь хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанид 1 сая, хувьцаат компанид 10 сая төгрөгөөс доошгүй байх шаардлагатай.

Асуулт 22 Татан буулгах үйл ажиллагааг компанийн удирдлагуудаас хэн нь гардан гүйцэтгэх үүрэгтэй вэ?

Татан буулгах ажиллагааг компанийн удирдлагаас томилсон “татан буулгах комисс” явуулна.
Татан буулгах комисс томилсоноор тухайн компанийн гүйцэтгэх удирдлагын бүрэн эрх дуусгавар болж татан буулгах комисст шилжих бөгөөд уг комисс нь татан буугдаж байгаа компанийн нэрийн өмнөөс шүүх хуралд төлөөлөн оролцох эрхтэй.

Асуулт 23. Компанийг хэдэн жилийн хугацаагаар байгуулж болох вэ?

Компанийг тодорхой бус хугацаагаар үүсгэн байгуулж болох бөгөөд заавал хугацаа тогтоох шаардлагагүй. Гэхдээ хэрвээ та бүхэн хүсч байгаа бол үйл ажиллагаа явуулах хугацаагаа дүрмэндээ тусгах хэрэгтэй.

Асуулт 24. Би хувьцаат компанийн гүйцэтгэх захирлын ажилтай бөгөөд компаниа хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани болгон өөрчлөх гэж байгаа юм. Өөрчлөн байгуулах төслийн талаар хууль зүйн зөвлөгөө өгч тусална уу.

Компанийг өөрчлөхөд компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл эсвэл гүйцэтгэх удирдлага нь өөрчлөх төсөл боловсруулан хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцүүлэн шийдвэрлүүлэх хэрэгтэй. Уг асуудлыг саналын эрхтэй хуралд оролцогчдын саналын дийлэнх олонхоор шийдвэрлэнэ.
Компанийг өөрчлөх төсөлд өөрчлөх зорилго, нөхцөл, журам, хувьцааг харилцан хөрвүүлэх арга, тооцоо, өөрчлөлт оруулах хугацаа, хувь нийлүүлэгчдийн хурлыг хуралдуулах хугацаа зэргийг тусгасан байна.

Асуулт 25. Анх компани байгуулаад бүртгүүлэхдээ дүрмээ бүртгэх байгууллагад өгсөн. Саяхан дүрмэндээ нэмэлт өөрчлөлт оруулсан юм. Үүнийгээ бас заавал бүртгүүлэх хэрэгтэй юу?

Бүртгүүлэх шаардлагатай. Дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, дүрмийн шинэчилсэн найруулгыг бүртгүүлэхдээ дараахь баримт бичгийг бүрдүүлнэ:
1.компанийн дүрэмд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлт, дүрмийн шинэчилсэн найруулгыг бүртгүүлэх тухай компанийн эрх бүхий этгээдийн гарын үсэг бүхий өргөдөл;
2.компанийн дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, компанийн дүрмийн шинэчилсэн найруулгыг батлах тухай хувь нийлүүлэгчдийн хурлын шийдвэр, орж байгаа өөрчлөлт нэмэлт, эсхүл шинэчилсэн найруулгын бүрэн эхийн хамтаар;
3.компанийн дүрмийн хуулбар, улсын бүртгэлийн гэрчилгээ;
4.бүртгэлийн хураамж төлсөн баримт.
Компанийн дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, дүрмийг шинэчлэн найруулах тухай шийдвэр гарснаас хойш ажлын 10 хоногийн дотор улсын бүртгэлд бүртгүүлнэ.

2. Компанийн хувьцаатай холбоотой асуултын хариулт

Асуулт 26. Манай компанийн бүх хувьцаа эзэмшигчид энгийн хувцаа эзэмшдэг. Бид ямар эрх эдлэх талаар хэлж өгнө үү?

Компанийн энгийн хувьцаа эзэмшигч нь дараахь эрх эдэлнэ:
1.хувь нийлүүлэгчдийн хуралд оролцож, хурлаар хэлэлцэж байгаа бүх асуудлаар эзэмшиж байгаа хувьцааны тоотой хувь тэнцүүлэн санал өгөх;
2.давуу эрхийн хувьцааны ногдол ашиг төлсөний дараагаар компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл /байхгүй бол хувь нийлүүлэгчдийн хурал/-өөс тогтоосон хэмжээгээр ногдол ашиг авах;
3.компанийг татан буулгах үед үлдсэн эд хөрөнгийг худалдсанаас олсон орлогоос хувь хүртэх.
4. хувьцаат компанийн энгийн хувьцаа эзэмшигч нь компаниас нэмж гаргах хувьцаа, түүнд хамаарах үнэт цаасыг тэргүүн ээлжинд худалдан авах эрхтэй.
5.компанийн дүрэмд өөрөөр заагаагүй бол хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн энгийн хувьцаа эзэмшигчид нь хувьцаанд хамаарах бусад үнэт цаасыг тэргүүн ээлжинд худалдан авах эрх эдэлнэ.

Асуулт 27. Би компанидаа 10 хувийн энгийн хувьцаа эзэмшдэг. Үүнийгээ тодорхой хэмжээний давуу эрхийн хувьцаа болгож болох уу? Давуу эрхийн хувьцааг эзэмшсэнээр ямар эрхтэй болох вэ?

Компанийн энгийн хувьцааг давуу эрхийн хувьцаанд хөрвүүлэхийг хориглосон байдаг. Харин давуу эрхийн хувьцааг энгийн хувьцаанд хөрвүүлж болно.
Давуу эрхийн хувьцаа эзэмшигч нь дараах эрхтэй:
1.эрх бүхий байгууллагаас тогтоосон давуу эрхийн хувьцааны ногдол ашгийг тэргүүн ээлжинд авах;
2.Компанийн тухай хууль, компанийн дүрэм болон тухайн төрлийн давуу эрхийн хувьцаа гаргах тухай шийдвэрт заасан асуудлаар хувь нийлүүлэгчдийн хуралд саналын эрхтэй оролцох;
3.компанийг татан буулгасны дараа үлдсэн эд хөрөнгийг худалдсан орлогоос хуримтлагдсан ногдол ашиг болон эзэмшиж байгаа хувьцааны татан буулгалтын үнийг авах.

Асуулт 28. Компаниасаа шинээр гаргаж байгаа хувьцааны 50 хувийг худалдан авах гэсэн боловч зөвшөөрөхгүй байна. Би компанидаа 30 хувийн хувьцаа эзэмшдэг юм. Eр нь бол хувьцаа эзэмшигч нь хамгийн эхэнд худалдан авах эрхтэй байдаг биш үү?

Компанийн энгийн хувьцаа эзэмшигч нь тухайн компаниасаа нэмж гаргаж байгаа энгийн хувьцааг тэргүүн ээлжинд худалдан авах эрхтэй нь үнэн. Гэхдээ эзэмшиж байгаа хувьцааныхаа тоотой хувь тэнцүүлэн авах эрхтэй.

Асуулт 29. Компанийхаа нэрээр өөр компанийн хувьцааг эзэмшиж болох уу?

Болно. Хувьцаа эзэмшигч нь хувь хүн, хуулийн этгээд, тодорхой тохиолдолд төр ч байхыг үгүйсгэхгүй.

Асуулт 30. Харьяалалгүй хүн Монгол Улсын компанийн хувьцаа эзэмшигч болж болох уу?

Монгол Улсад Компанийн хувьцаа эзэмшигч нь Монгол Улсын иргэн, хуулийн этгээдээс гадна гадаадын иргэн, хуулийн этгээд, түүнчлэн харьяалалгүй хүн байж болно.

Асуулт 31. Ажилладаг компанийхаа хувьцааг худалдан авах гэсэн юм. Компанийн ажилтан нь хувьцаа эзэмшигч байж болох уу?

Бололгүй яахав. Хориглосон зүйл байхгүй. Сонирхуулж хэлэхэд гадаадын зарим оронд “ажилчдын хувьцаа” гэсэн тусгай төрлийн хувьцаа байдаг бөгөөд энэ нь ажилчдынхаа ашиг орлогыг нэмэгдүүлэх, компанийн төлөө ажиллах идэвхийг дээшлүүлэхэд чухал ач холбогдолтой байдаг юм байна.

Асуулт 32. Миний хувьцаагаа оруулсан компани ногдол ашгаа мөнгөөр биш өөрийнхөө үйлдвэрлэдэг гурилыг өгөөд байх юм. Ингэж болдог юм уу?

Бэлэн мөнгөөр ногдол ашиг төлөх боломжтой боловч өөрийнхөө бүтээгдэхүүнийг борлуулах зорилгоор гурил өгч байна уу эсвэл үнэхээр бэлэн мөнгөөр төлж чадахгүйн улмаас Хувь нийлүүлэгчдийн хурлаас ийм шийдвэр гаргав уу гэдгийг тодруулах хэрэгтэй.
Компанийн тухай хуулинд дүрэмдээ өөрөөр заагаагүй бол ногдол ашгийг эд хөрөнгийн хэлбэрээр төлөхийг зөвшөөрсөн байдаг.

Асуулт 33. Өмч хувьчлалын үед хувьцаагаа өгсөн хувьцаат компани ерөөсөө ногдол ашиг хуваарилсангүй. 10 гаран жил болж байхад яагаад өгөхгүй байгааг асуухаар компанийн удирдлага нь “манай компани ногдол ашиг хуваарилах боломжгүй байна” гэх юм. Ямар нөхцөлд ногдол ашиг хуваарилдаг юм бэ?

Компани нь дор дурдсан тохиолдолд энгийн хувьцаанд ногдол ашиг хуваарилна:
1.ногдол ашиг төлсний дараа компани нь төлбөрийн чадвартай байх;
2.ногдол ашиг төлсний дараа компанийн өөрийн хөрөнгийн хэмжээ нь хуульд заасан доод хэмжээ, давуу эрхийн хувьцааны төлөгдөөгүй ногдол ашиг, түүний татан буулгалтын үнэ зэргийн нийлбэрээс их байх;
3.компани нь эргүүлэн авах үүрэгтэй үнэт цаасаа бүрэн авсан байх.

Асуулт 34. Бидний хэдэн хувьцаа эзэмшигчид ногдол ашиг өгдөггүй учраас хувьцаагаа эргүүлэн авахыг компаниасаа шаардсан юм. Бидний шаардлага үндэслэлтэй юу?

Дор дурдсан асуудлаар хувь нийлүүлэгчдийн хурлаас гаргасан шийдвэрийн эсрэг саналтай байсан буюу санал хураалтад оролцоогүй хувь нийлүүлэгч бүр өөрийн эзэмшиж байгаа хувьцааг компанид эргүүлэн авахыг шаардах эрхтэй:
1.нийлэх, нэгдэх, хуваах болон хувьцаат компанийг хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани болгон өөрчлөх хэлбэрээр компанийг өөрчлөн байгуулах;
2.компани хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар батлах шаардлагатай их хэмжээний хэлцэл хийсэн;
3.компанийн хувь нийлүүлэгчдийн эрхийг хязгаарласан нэмэлт, өөрчлөлтийг компанийн дүрэмд оруулсан, эсхүл ийм агуулгатай компанийн дүрмийн шинэчилсэн найруулгыг баталсан;
4.компанийн дүрэмд заасан бусад тохиолдол.
Компани хувьцаагаа дээрх тохиолдлуудад эргүүлэн авахаас татгалзсан, эсхүл эргүүлэн авахаар тодорхойлсон зах зээлийн үнэ бодитой бус гэж үзвэл хувь нийлүүлэгч нь энэ талаархи гомдлоо уг шийдвэр гарснаас хойш 3 сарын дотор шүүхэд гаргаж болно.

Асуулт 35. Хэдий хэмжээний хувьцаа эзэмшвэл “хяналтын багц” эзэмших вэ?

Компанийхаа энгийн хувьцааны 1\3 буюу түүнээс дээш хэмжээг эзэмшвэл хяналтын багцтай болно.
Дашрамд дурьдахад хувьцаат компанийн хяналтын багцыг худалдан авахдаа энэ тухайгаа нийтэд мэдээлэх, Үнэт цаасны хороо, Хөрөнгийн биржид мэдэгдэх зэрэг нэмэлт журам үйлчилдэг бөгөөд энэ талаар Компанийн тухай хуулийн 57, 58, 59 дүгээр зүйлүүдээс дэлгэрүүлэн үзэж болно.

Асуулт 36. Би дан хувийн эд хөрөнгөөрөө хөрөнгө оруулалт хийн, нэг гишүүнт компани байгуулах гэсэн юм. Заавал хувьцаа гаргах шаардлагатай юу?

Энгийн хувьцааг заавал гаргах үүрэгтэй. Харин давуу эрхийн хувьцааг гаргах эсэх нь танай компанийн эрхийн асуудал юм.
Аливаа компанийн бусад хуулийн этгээдээс ялгарах онцлог нь хувь нийлүүлэгчийн оруулсан хөрөнгө нь хувьцаанд хуваагддагт оршдог.

Асуулт 37. “Хувьцаа” гэж юу вэ?

Хувьцаа гэдэг нь тухайн компанийн хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн өмчлөлд оролцох эрхийг нотлон компаниас гаргаж буй үнэт цаас юм.

Асуулт 38. Манай гэрийнхэн хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгийн цэнхэр тасалбараараа манай улсын томоохон компанийн хувьцааг авсан юм. Ногдол ашиг ерөөсөө авч үзээгүй бөгөөд одоо өнгөрсөн хугацааны ногдол ашгаа нөхөн авч болох уу?

Болно. Ногдол ашиг хуваарилсан жил тус бүрийн ногдол хувиа нөхөн авч болно.
Түүнчлэн уг компанийн удирдах байгууллагаас ногдол ашиг хуваарилах шийдвэрийг гаргасан боловч хувь нийлүүлэгчдэд мэдэгдээгүйн улмаас тогтоосон хугацаанд нь ногдол ашгийг авч чадаагүй бол компаниас алданги нэхэмжлэх эрхтэй.

Асуулт 39. Би нэгэн хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хувьцаа эзэмшигч бөгөөд 25 хувийг нь эзэмшдэг билээ. АНУ-д удаан хугацаагаар амьдрахаар явах болсон тул хувьцаагаа дүүдээ шилжүүлэх гэсэн боловч компанийн удирдлага болон гишүүдийн зүгээс “хуулиараа бол хамгийн эхэнд бид худалдан авах эрхтэй хүмүүс” гэцгээн хувьцааг өөрсдөдөө худалдахыг шаардаад байгаа юм. Хуулийн ийм зохицуулалт байдаг юм уу?

Компанийн хуулинд “хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хувьцааг бусад хувьцаа эзэмшигчид нь тэргүүн ээлжинд худалдан авах эрхтэй” гэж заасан байдаг. Гэхдээ таны хувьд бол хувьцаагаа худалдахыг хүсээгүй зөвхөн бусдад эрхээ шилжүүлэн өгч байгаа тул энэ заалт хамаарахгүй. Иймээс бусад хувьцаа эзэмшигчдийн шаардлага нь үндэслэлгүй байна.

Асуулт 40. “Зарласан хувьцаа” гэж ямар хувьцааг нэрлэдэг юм бэ?

Компаниас гаргаж байгаа энгийн болон давуу эрхийн хувьцааг “зарласан хувьцаа” гэдэг.

3. Компанийн удирдлага, зохион байгуулалттай
холбоотой асуултын хариулт

Асуулт 41. Би нэг гишүүнт хувийн компанитай. Надаас өөр хувь нийлүүлэгч гэж байхгүй. Ийм тохиолдолд хувь нийлүүлэгчийн хурлын эрхтэй холбоотой асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх вэ?

Нэг хувь нийлүүлэгчтэй компанийн хувь нийлүүлэгчийн хурлын болон компанийн бусад удирдлагатай холбоотой бүрэн эрхийг тухайн хувь нийлүүлэгч өөрөө хэрэгжүүлж болно.

Асуулт 42. Би нэгэн хувьцаат компанийн хувьцаа эзэмшигч. Компанийхаа ээлжит бус хувь нийлүүлэгчдийн хурлыг хуралдуулах тухай саналыг төлөөлөн удирдах зөвлөлдөө гаргасан боловч зөвшөөрөхгүй байна. Энэ талаар хуулинд юу гэж заасан байдгийг хэлж өгнө үү.

Төлөөлөн удирдах зөвлөл нь гагцхүү дараахь тохиолдолд ээлжит бус хурлыг хуралдуулахаас татгалзах шийдвэр гаргана:
1.ээлжит бус хурал хуралдуулах тухай шаардлага гаргасан хувь нийлүүлэгчийн саналын эрх нь нийт саналын эрхийн 10 хувьд хүрээгүй;
2.ээлжит бус хурлаар хэлэлцэхээр санал болгож байгаа асуудал нь хувь нийлүүлэгчдийн хурлын бүрэн эрхэд хамаарахгүй.
Татгалзсан бол энэ тухай шийдвэр, татгалзсан үндэслэлийнхээ талаар шаардлага гаргасан хувь нийлүүлэгчид даруй мэдэгдэх үүрэгтэй.
Иймээс та ямар үндэслэлээр татгалзаж байгааг төлөөлөн удирдах зөвлөлөөсөө тодруулаад үндэслэлгүйгээр татгалзасан байвал нь шүүхэд гомдол гаргаж болно.

Асуулт 43. Манай компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл хуралдан хянан шалгах зөвлөл байгуулан даргаар нь гүйцэтгэх захирлыг сонгосон бөгөөд энэ нь хууль зөрчсөн хэрэг биш гэж үү?

Танай компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн уг шийдвэр нь хууль зүйн үндэслэлгүй үйлдэл болжээ. Хянан шалгах зөвлөлийн гишүүн нь компанийн эрх бүхий албан тушаалтан байхыг хориглодог. Мөн хянан шалгах зөвлөлийн гишүүдийг сонгох нь зөвхөн хувь нийлүүлэгчдийн хурлын бүрэн эрхэд хамаарах асуудал билээ.

Асуулт 44. Хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар ямар ямар асуудлыг хэлэлцэж болох вэ?

Хувь нийлүүлэгчдийн хурал нь аливаа компанийн удирдах дээд байгууллага тул компанийхаа үйл ажиллагаатай холбоотой ямар ч асуудлыг хэлэлцэж болно.
Түүнчлэн зөвхөн хурлын бүрэн эрхэд хамааран хэлэлцэгдэх асуудал гэж байдаг. Үүнд:
1.компанийн дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах буюу түүний шинэчилсэн найруулгыг батлах;
2.нийлэх, нэгдэх, хуваах буюу өөрчлөх хэлбэрээр компанийг өөрчлөн байгуулах;
3.компанийн өрийг хувьцаагаар солих;
4.компанийн хэлбэрийг өөрчлөх;
5.компанийг татан буулгах болон татан буулгах комиссыг томилох;
6.хувьцааг хуваах буюу нэгтгэх;
7.төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийг сонгох, бүрэн эрхийг нь хугацаанаас нь өмнө дуусгавар болгох;
8.хянан шалгах зөвлөлийн гишүүдийг сонгох, бүрэн эрхийг нь хугацаанаас нь өмнө дуусгавар болгох;
9.хувь нийлүүлэгчид нь хувьцаа, бусад үнэт цаасыг тэргүүн ээлжинд худалдан авах эрх эдлэх эсэх;
10.компанийн жилийн үйл ажиллагааны болон санхүүгийн тайлангийн талаархи төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гаргасан дүгнэлтийг хэлэлцэж батлах;
11. их хэмжээний хэлцлийг батлах;
12. сонирхлын зөрчилтэй хэлцлийг батлах;
13.компани өөрийн хувьцаагаа худалдан авахыг зөвшөөрөх ;
14.хэрэв компанийн дүрэмд өөрөөр заагаагүй бол төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийн цалин, урамшууллын хэмжээг тогтоох;
15.төлөөлөн удирдах зөвлөлийн шийдвэрээр хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцүүлэхээр оруулсан бусад асуудлууд;
16.хууль болон компанийн дүрмээр тогтоосон бусад асуудлууд багтана.

Асуулт 45. Компани маань Хэнтий аймагт байрладаг. Харин хувьцаа эзэмшигчдийн дийлэнх нь Улаанбаатар хотод байдаг. Энэ нь хувь нийлүүлэгчдийн хурлыг хангалттай ирцтэйгээр хуралдуулахад хүндрэлтэй байдаг. Үүнийг зохицуулах боломж байна уу?

Энэ асуудлыг хуулийн хүрээнд зохицуулах боломжтой. Улаанбаатар хотод оршин суудаг хувьцаа эзэмшигчдэдээ санал авах хуудсаа илгээж болно. Ийм маягаар саналаа ирүүлсэн хувь нийлүүлэгчийг хуралд оролцсонд тооцно.
Түүнчлэн эчнээ санал хураалтын аргыг ашиглаж болох юм.

Асуулт 46. Манай компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга өвчтэй байгаа бөгөөд түүнийг гүйцэтгэх захирал орлож байгаа нь зөв үү?

Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн даргыг түр эзгүйд түүний үүргийг төлөөлөн удирдах зөвлөлийн даргын томилсон, эсхүл төлөөлөн удирдах зөвлөлийн шийдвэрлэсэн аль нэг гишүүн гүйцэтгэнэ гэж Компанийн тухай хуулинд заасан байдаг тул танай захирал төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүн бол орлож болно.

Асуулт 47. Компанид төлөөлөн удирдах зөвлөл гэж заавал байх шаардлагтай юу?

Хувьцаат компанийн хувьд төлөөлөн удирдах зөвлөл заавал байх шаардлагатай.
Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани нь төлөөлөн удирдах зөвлөлгүй байж болно. Төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй байх эсэхээ дүрэмдээ тодорхой заах хэрэгтэй.

Асуулт 48.. Би нэгэн хувьцаат компанийн хувьцааны 35 хувийг эзэмшдэг, төлөөлөн удирдах зөвлөлийнх нь гишүүн хүн. Намайг гадаадад томилолтоор яваад ирэх хооронд компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл хуралдан гүйцэтгэх захирлыг сонгосон байна. ТУЗ-ийн бусад 14 гишүүн нь бүгд 5, 10% гэх мэтчилэн бага хэмжээний хувьцааг эзэмшдэг.
Би шинэ гүйцэтгэх захирлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа бөгөөд уг хурлыг хүчингүй болгуулахаар шүүхэд хандах хүсэлтэй байна. Хурлыг хүчингүйд тооцуулах ямар үндэслэл байна, зөвлөгөө өгөөч.

Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүд ямар хэмжээний хувьцаа эзэмшдэг нь төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хурлаас шийдвэр гаргахад огтхон ч нөлөөлөхгүй бөгөөд төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүд хувьцаа эзэмшигчээс ялгаатай нь хувьцааныхаа хэмжээгээр саналын эрх эдэлдэггүй.
Хэрвээ төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хуралд нийт гишүүдийн дийлэнх олонхи буюу 2\3 нь оролцож, мөн дийлэнх олонхоороо шинэ гүйцэтгэх захирлыг сонгосон бол хурал болон хурлын шийдвэр хүчин төгөлдөрт тооцогдоно.

Асуулт 49. 2 жилийн өмнө манай компанийн ерөнхий захирал намайг гүйцэтгэх захирлаараа авсан боловч 2004 оны 5 сард төлөөлөн удирдах зөвлөлөөс тогтоол гарган гүйцэтгэх захирлын ажлаас маань халчихлаа. Би ажлаас үндэслэлгүй халсан гэж үзэн, гомдолтой байна. Анх томилсноос өөр этгээд халах шийдвэрийг гаргах нь зөв үү?

Монгол Улсын Компанийн тухай хуулийн 76 дугаар зүйлд зааснаар компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл нь гүйцэтгэх удирдлагыг сонгох, өөрчлөх бүрэн эрхтэй болно.

Асуулт 50. Компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийн тоо заавал 9 байх шаардлагатай юу?

Хэрвээ компани тань хувьцаат компани бол төлөөлөн удирдах зөвлөл нь 9 ба түүнээс дээш тооны гишүүдтэй байх шаардлагатай, харин хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани бол хэдэн ч гишүүнтэй байсан болох бөгөөд энэ талаар дүрмэндээ тусгах хэрэгтэй.

Асуулт 51. Манай компанийн гүйцэтгэх захирал, дэд захирал ах дүү хүмүүс байдаг юм. Нэг гэр бүлийн хүмүүс удирдлагад хамт ажиллахыг хориглодоггүй гэж үү?

Танайх хувийн өмчит компани бол энэ талаар хориглосон зүйлгүй. Харин төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой компанид нэг гэр бүлийн буюу төрөл садангийн хүмүүс хөрөнгө мөнгө захиран зарцуулах ажил, албан тушаалд хамт ажиллахыг хориглосон байдаг.

Асуулт 52. Компанийн “эрх бүхий албан тушаалтан” гэж хэн бэ?

Компанийн эрх бүхий албан тушаалтанд төлөөлөн удирдах зөвлөл, хамтын гүйцэтгэх удирдлагын гишүүн, гүйцэтгэх захирал, санхүүгийн албаны дарга, ерөнхий нягтлан бодогч, ерөнхий мэргэжилтнүүд зэрэг албан тушаал эрхэлдэг этгээдүүд багтана.

Асуулт 53. Гүйцэтгэх удирдлагыг багаар хэрэгжүүлэх талаарх хуулийн зохицуулалтыг товч танилцуулна уу?

Гүйцэтгэх удирдлагыг багийн хэлбэрээр хэрэгжүүлэх тохиолдолд компанийн дүрэм болон төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй гэрээ байгуулна.
Багийн гишүүдийн ажиллах дотоод журмыг төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй зөвшилцсөний үндсэн дээр батлан мөрдөж ажиллана. Журамд дараахь зүйлийг тусгасан байна.
1.багийн ахлагч болон гишүүдийн эрхлэх ажил үүргийн хуваарь, ажлын харилцан уялдаа холбоог зохицуулах байдал;
2.багийн ахлагчийг томилох журам;
3.багийн ахлагчийн эрх, үүрэг, хариуцлага.

Асуулт 54. Гүйцэтгэх захирал нь компанийхаа хувьцаа эзэмшигч мөн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүн байхыг зөвшөөрдөг үү?

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хувьд аль алиныг нь зөвшөөрдөг. Харин хувьцаат компанийн гүйцэтгэх захирал нь төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүн байж болно. Харин төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга байхыг хориглоно.

Асуулт 55. Их хэмжээний хэлцлийг хийх талаарх шийдвэрийг компанийн төлөөлөн удирлах зөвлөлөөс гарагсан боловч зарим хувьцаа эзэмшигчид уг асуудлыг хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцүүлээгүй нь буруу хэмээн гомдол гаргажээ. Энэ талаар ямар нэгэн зохицуулалт байдаг уу?

Их хэмжээний хэлцэл хийх шийдвэрийг төлөөлөн удирдах зөвлөл санал нэгтэйгээр гаргана.
Төлөөлөн удирдах зөвлөл шийдвэр гаргаж чадаагүй тохиолдолд асуудлыг хувь нийлүүлэгчдийн хуралд оруулах бөгөөд уг асуудлыг хуралд оролцож байгаа хувь нийлүүлэгчдийн саналын олонхоор шийдвэрлэнэ.

Асуулт 56. Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга ямар эрх үүрэгтэй вэ?

Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн дарга нь төлөөлөн удирдах зөвлөлийн үйл ажиллагааг зохион байгуулж, түүний хурлыг хуралдуулах, хурал даргалах, хурлын тэмдэглэлийг хөтлүүлэх, хяналт тавих зэрэг үүргийг гүйцэтгэж, компанийн нэрийн өмнөөс гэрээ байгуулах, компанийн эрх ашгийг төлөөлөх зэргээр компанийн нэрийн өмнөөс итгэмжлэлгүйгээр үйл ажиллагаагаа явуулах эрх эдэлнэ.

Асуулт 57. Миний хувь оруулсан хувьцаат компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн 10 гишүүн нь бүгд компанийн гишүүн бус хүмүүс байх юм. Үүнийг хуулиар зөвшөөрдөг үү?

Төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүн нь компанийн хувь нийлүүлэгч биш байхыг зөвшөөрдөг.

Асуулт 58. Төлөөлөн удирдах зөвлөл ямар эрх хэмжээтэй вэ?

Төлөөлөн удирдах зөвлөл нь дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
1.компанийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлийг тогтоох;
2.хувь нийлүүлэгчдийн ээлжит болон ээлжит бус хурлыг зарлан хуралдуулах;
3.хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцэх асуудал, саналын эрхтэй хувь нийлүүлэгчдийг тодорхойлох бүртгэлийн өдөр болон хувь нийлүүлэгчдийн хурлыг хуралдуулахтай холбогдох бусад асуудлыг шийдвэрлэх;
4.компанийн зарласан хувьцааны төрөл болон хэмжээнд багтаан хувьцаа гаргах;
5.компанийн дүрэмд заасан хувьцаанд хамаарах болон бусад үнэт цаас гаргах;
6.компанийн эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн эрхийн зах зээлийн үнийг тогтоох;
7.өөрийн гаргасан хувьцаа, бусад үнэт цаасыг худалдан авах буюу эргүүлэн авах;
8.компанийн гүйцэтгэх удирдлагыг сонгох, өөрчлөх, түүний бүрэн эрхийг тогтоох;
9.компанийн гүйцэтгэх удирдлагатай байгуулах гэрээний нөхцөл тэдгээрт олгох шагнал, урамшуулал, хариуцлагын хэмжээг тогтоох;
10.компанийн аудиторыг сонгож түүнтэй хийх, гэрээний нөхцөлийг тогтоох;
11.компанийн жилийн үйл ажиллагааны болон санхүүгийн тайлангийн талаар дүгнэлт гаргах;
12.компанийн дүрэмд өөрөөр заагаагүй бол ногдол ашгийн хэмжээ болон түүнийг төлөх журмыг тодорхойлох;
13.төлөөлөн удирдах зөвлөл болон гүйцэтгэх удирдлагын үйл ажиллагааны журмыг батлах;
14.компанийн салбар болон төлөөлөгчийн газар байгуулах;
15.компанийг өөрчлөн байгуулах талаар хувь нийлүүлэгчдийн хурлын шийдвэрийн төслийг бэлтгэх, гаргасан шийдвэрийг хэрэгжүүлэх;
16. их хэмжээний хэлцэл хийх зөвшөөрөл олгох;
17.сонирхлын зөрчил бүхий этгээдтэй хэлцэл хийх зөвшөөрөл олгох;
18.компанийн дүрмээр тогтоосон бусад асуудлууд

Асуулт 59. Манай компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл компанийн өрийг хувьцаагаар солих шийдвэр гаргасан байна.
Төлөөлөн удирдах зөвлөл энэ шийдвэрийг гаргах эрхтэй субъект нь мөн үү?

Биш байна. Дээрх шийдвэрийг хувь нийлүүлэгчдийн хурлаас хувьцаа эзэмшигчдийн дийлэнх олонхи буюу 2\3-н саналаар гаргах ёстой байж.

Асуулт 60. Төлөөлөн удирдах зөвлөл, хянан шалгах зөвлөлийн гишүүнээр гадаадын иргэнийг сонгож болох уу?

Болно. Энэ талаар хориглосон заалт Компанийн тухай хуулинд байхгүй.

Асуулт 61. Компанид аудиторыг заавал томилон ажиллуулах ёстой юу?

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани нь санхүүгийн тайлангаа шалгуулж баталгаажуулах, санхүү, эдийн засгийн үйл ажиллагаанд бүрэн болон хэсэгчилсэн шалгалт хийлгэх зорилгоор гэрээний үндсэн дээр аудиторыг томилон ажиллуулж болно. Хувьцаат компани нь аудитор заавал ажиллуулах шаардлагатай.

Асуулт 62. Би компанидаа ерөнхий менежерийн ажилтай. Аудиторын ажлыг давхар хийж болох уу?

Дараахь этгээдийг компанийн аудитороор сонгон ажиллуулахыг хориглоно:
1.компанийн нэгдмэл сонирхолтой этгээд, компанийн эрх бүхий албан тушаалтан, тэдгээртэй нэгдмэл сонирхолтой этгээд компанийн буюу нэгдмэл сонирхолтой компанийн хөлсний ажилтан, эрх бүхий албан тушаалтан бол;
2.компанийн болон түүнтэй нэгдмэл сонирхолтой этгээдийн гаргасан үнэт цаас, эсхүл компанийн болон түүнтэй нэгдмэл сонирхолтой этгээдэд холбогдох бусад эд хөрөнгө буюу эд хөрөнгийн эрх эзэмшдэг бол;
3.компанитай аудитиас бусад асуудлаар аливаа хэлцэл хийсэн этгээд бол.

Асуулт 63. Саяхан манай компанид хэсэг хувьцаа эзэмшигчдийн шаардлагаар аудиторын ээлжит бус шалгалтыг хийсэн юм. Тэд компаний төлөө хийлгэсэн ажил тул зардлыг компани гаргах ёстой гэцгээж байгаа нь зөв үү?

Аудиторын ээлжит шалгалтын хөлсийг компани хариуцан төлөх бөгөөд ээлжит бус шалгалтыг түүнийг захиалж гэрээг нь байгуулж хийлгэсэн хувь нийлүүлэгч хариуцаж төлнө. Шалгалтын явцад компанийн эрх бүхий албан тушаалтан компани болон хувьцаа эзэмшигчдэд хохирол учруулсан нь тогтоогдвол шалгалтын хөлсийг буруутай этгээд хариуцан төлнө гэж Компанийн тухай хуульд заасан байдаг.

Асуулт 64. Компанид хянан шалгах зөвлөл заавал байх шаардлагатай юу?

Хувьцаат компани нь хянан шалгах зөвлөлтэй байх шаардлагатай бөгөөд харин хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани хянан шалгах зөвлөл байгуулах эсэхээ өөрсдөө шийдэх эрхтэй.

Асуулт 65. Компанидаа хянан шалгах зөвлөл байгуулах гэсэн юм. Хянан шалгах зөвлөл ямар эрх хэмжээтэй байдаг вэ?

Хянан шалгах зөвлөл нь компанийн дүрэм, хувь нийлүүлэгчдийн хурлаас гарсан шийдвэрийн хэрэгжилтэд хяналт тавих, компанийн удирдлагын үйл ажиллагааны болон санхүүгийн тайлангийн талаар дүгнэлт гаргаж хувь нийлүүлэгчдийн хуралд танилцуулах, хувь нийлүүлэгчдийн санал, гомдлын дагуу компанийн аж ахуй, санхүүгийн үйл ажиллагааг хянан шалгах бүрэн эрхтэй. Дүрмээрээ нэмэлт эрх олгож болно.

4.Компанийн тухай хууль тогтоомжтой
холбоотой бусад асуултын хариулт

Асуулт 66. Компанийн хадгалах ёстой бичиг баримтыг хуулинд заасан байдаг гэж сонссон юм. Энэ талаар мэдээлэл өгнө үү?

Компани нь дараахь бичиг баримтыг хадгалах үүрэгтэй:
1компанийн дүрэм, дүрэмд орсон нэмэлт өөрчлөлт, компанийг байгуулах тухай үүсгэн байгуулагчдын хурлын шийдвэр, компанийн бүртгэлийн гэрчилгээ;
2.хувь нийлүүлэгчдийн хурал, төлөөлөн удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх байгууллага болон хянан шалгах зөвлөлөөс баталсан компанийн дотоод бичиг баримт;
3.компанийн салбар болон төлөөлөгчийн газрын дүрэм;
4.нягтлан бодох бүртгэлд тусгагдсан эд хөрөнгө болон эд хөрөнгийн эрхийг нотлох бичиг баримт;
5.хувь нийлүүлэгчдийн хурал, төлөөлөн удирдах зөвлөл болон хамтын удирдлагын гүйцэтгэх байгууллагын хурлын тэмдэглэл, компанийн гүйцэтгэх байгууллагын үүргийг ганцаарчлан гүйцэтгэж байгаа этгээдийн тушаал болон шийдвэрүүд;
6.хянан шалгах зөвлөлийн хурлын тэмдэглэл, хянан шалгах зөвлөл болон аудиторын дүгнэлт;
7.санхүүгийн болон үйл ажиллагааны тайлан;
8.хувьцаа болон үнэт цаас гаргах журам;
9.анхан шатны болон нягтлан бодох бүртгэлийн бичиг баримт;
10.компанийн нэгдмэл сонирхолтой этгээдүүдийн нэрсийн жагсаалт болон тэдгээрийн эзэмшилд байгаа хувьцааны төрөл, тоо;
11.компанийн дүрмээр тодорхойлогдсон компанийн бусад дотоод бичиг баримт.

Асуулт 67. Нэгдмэл сонирхолтой этгээдийн талаар тодруулж өгнө үү.

. Компанийн нэгдмэл сонирхолтой этгээдэд:
1.тодорхой гэрээний үндсэн дээр хамтран компанийн шийдвэрийг тодорхойлох боломж бүхий бүлэг хүмүүс ;
2. толгойлох болон хараат компаниуд;
3. нэг толгойлох компанийн хараат компаниуд;
4.тодорхой гэрээний үндсэн дээр хамтран компанийн шийдвэрийг тодорхойлох боломж бүхий компани болон хүн /бүлэг хүмүүс/;
5. нэг хүн / бүлэг хүн/ гаргах шийдвэрийг нь тодорхойлох боломж бүхий компаниуд;
6. компани болон уг компанийн албан тушаалтан;
7. гэр бүлийн гишүүд, эхнэр, нөхөр;
8. эцэг, эх болон хамт амьдардаг 18-аас доош насны хүүхдийг тооцно.

Асуулт 68 Би гадаадын иргэн хүн. Монгол Улсад ямар чиглэлээр компани байгуулвал татварын хөнгөлөлт үзүүлэх вэ?

Дараахь салбарт үйл ажиллагаа явуулах гадаадын хөрөнгө оруулалттай компанид орлогын албан татварын хөнгөлөлт үзүүлнэ. Үүнд:
1\ цахилгаан, дулааны станц, цахилгаан, дулаан дамжуулах шугам сүлжээ, авто, төмөр зам, агаарын тээврийн болон инженерийн барилга байгууламж, телекоммуникацийн үндсэн сүлжээний салбар
2\ нефть, хатуу түлш олборлох, боловсруулах, металлург, хими, төмөрлөг, машины үйлдвэрлэл, электроникийн салбар тус тус багтана.

Асуулт 69. Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани дээд тал нь хэдэн хувь нийлүүлэгчтэй байж болох вэ?

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хувьцаа эзэмшигчийн тоог хязгаарладаггүй, харин үүсгэн байгуулагчдын тоо нь 50-иас дээшгүй байх ёстой.

Асуулт 70. Би компанийхаа салбарыг Францад байгуулах бодолтой байгаа юм. Ямар бичиг баримт бүрдүүлэх хэрэгтэй вэ?

Монгол Улсын компани нь гадаад улсад салбараа байгуулахыг манай улсын хуулиар бол зөвшөөрдөг.
Та компаниа Франц улсад байгуулж байгаа бол шаардлагатай бичиг баримт болон бусад асуудал нь тухайн улсын эрх зүйгээр зохицуулагдана.

Асуулт 71. Компанийн татвартай холбоотой асуудлыг ямар хуулиар зохицуулах вэ?

Монгол Улсын Аж ахуйн нэгж, байгууллагын орлогын албан татварын хуулиар зохицуулна.

Асуулт 72. Манай компани хувь нийлүүлэгчдийн ээлжит хурлаа хийж төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийн цалингийн хэмжээний талаар шийдвэр гаргасан юм. Компанийн гүйцэтгэх захирал, ерөнхий ня-бо нар санал хураалтад оролцон саналын эрх эдэлсэн. Эдгээр хүмүүс нь “ бид хувьцаа эзэмшдэггүй боловч компанийг анх үүсгэн байгуулагчид учир компанийн бүх асуудал бидэнд хамаатай. Энэ талаар хуулинд хориглосон заалт хуулинд байхгүй” гэх юм. Зөв үү?

Хувь нийлүүлэгчдийн хуралд зөвхөн хувьцаа бүр саналын нэг эрхтэй байдаг тул хувьцаа эзэмшдэггүй хүмүүс хувь нийлүүлэгчдийн хуралд саналын эрх эдэлсэн нь хууль зүйн хувьд огт үндэслэлгүй хэрэг болжээ.

Асуулт 73. Хувьцаат компанийг яагаад “нээлттэй” гэж тодорхойлдог юм бол?

Хувьцаат компанийн хувьцаа эзэмшигч нь эзэмшиж байгаа хувьцаагаа чөлөөтэй захиран зарцуулах эрх эдэлдэг. Өөрөөр хэлбэл бусад хувьцаа эзэмшигчдийн саналыг харгалзахгүйгээр хувьцааг чөлөөтэй шилжүүлж болно. Үүнд хувьцаат компанийн онцлог оршино.

Асуулт 74. Би ОХУ-ын хэсэг иргэдтэй хамтран компани байгуулахаар төлөвлөөд байгаа юм. Ямар тохиолдолд гадаадын хөрөнгө оруулалттай компани гэж үзэх вэ?

Компанийн өөрийн хөрөнгийн 25-аас доошгүй хувь нь гадаадын хөрөнгө оруулагчийн хувь хөрөнгөөс бүрдэж байвал гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж гэсэн статустай болно.

Асуулт 75. “Компанийн өөрийн хөрөнгө”, “хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө” гэсэн ойлголтууд хоорондоо ялгаатай юу?

Адил утгатай ойлголт бөгөөд компанийн балансанд тусгагдсан биет болон биет бус хөрөнгийн нийт дүнгээс өр төлбөрийг хасаж үлдсэн хэсгийг компанийн өөрийн хөрөнгө буюу хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө гэнэ.

Асуулт 76. Манай компани бонд гаргах гэсэн юм. Энэ тухай шийдвэрийг төлөөлөн удирдах зөвлөл гаргах нь зөв үү?

Зөв. Төлөөлөн удирдах зөвлөл шийдвэртээ өрийн бичгийн хэмжээ, төрөл, хугацаа, гаргасан үнэ, хүүгийн хэмжээ, хүү төлөх хугацаа, эргүүлэн авах үнэ зэргийг тусгах хэрэгтэй.

Асуулт 77. Компанид ямар төрлийн бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэхийг хориглодог талаар товчхон танилцуулна уу?

Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт дараахь төрлийн аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэхийг хориглоно:
1. хар тамхи, хуульд өөрөөр заагаагүй бол мансууруулах бодис үйлдвэрлэх, импортлох, худалдах
2. садар самуун явдлыг зохион байгуулах, түүнийг аливаа хэлбэрээр сурталчлах, дэмжих
3. казиногийн үйл ажиллагаа эрхлэх
олон шатлалт маркетинг буюу пирамид тогтолцооны замаар хууран мэхэлж ашиг хонжоо олох үйл ажиллагаа

Асуулт 78. Би төрийн өмчит улсын үйлдвэрийн газрын компанид ажилладаг юм. Ийм компанийн үйл ажиллагааг тусдаа хуулиар зохицуулдаг уу? Эсвэл бусад хувийн хэвшлийн компаниудтай адил зохицуулалттай юу?

Манай улсад оршин байгаа төрийн болон хувийн өмчид тулгуурласан бүх компанийн үйл ажиллагаатай холбоотой нийтлэг асуудлыг Монгол Улсын Компанийн тухай хуулиар зохицуулдаг. Харин тус бүрийнх нь онцлогтой холбоотой зарим харилцааг нь тусдаа хуулиар тус тус зохицуулна. Тухайлбал: танай компанид Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль мөн хамаарна.

. Асуулт 79. Эрдэнэт хотод компанийн төлөөлөгчийн газраа нээсэн юм. Бид төлөөлөгчийн газраараа дамжуулан бизнесийн үйл ажиллагаагаа явуулж болох уу?

Болохгүй. Компанийн төлөөлөгчийн газар нь компанийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, түүний нэрийн өмнөөс хэлцэл хийх зэрэг эрх зүйн төлөөллийн үйл ажиллагаа явуулдаг нэгж юм. Иймээс төлөөлөгчийн газрын үйл ажиллагааны хүрээг хязгаарлагдмал гэж ойлгож болно.

Асуулт 80. “Охин компани”, “хараат компани” гэж яриад байх юм. Эдгээр нь хоорондоо ямар ялгаатай вэ? Ингэж ялгаж ангилах нь ач холбогдолтой юу?

Компанийн нийт энгийн хувьцааны 20-51 хүртэлх хувийг өөр компани \толгой\ эзэмшиж байвал хувьцаа нь эзэмшигдэж байгаа тухайн компанийг “хараат компани” гэдэг. Харин компанийн нийт энгийн хувьцааны 51-100 хүртэлх хувийг өөр компани \толгой\ эзэмшиж байвал хувьцаа нь эзэмшигдэж байгаа тухайн компанийг “охин компани” гэнэ.
Хараат болон охин компани нь толгой компанитайгаа харилцаж байгаа нөхцөл байдал нь ялгаатай учраас хууль зүйн зохицуулалт нь ч өөр өөр байх шаардлагатай байдаг. Тухайлбал: хараат компанийн хувьцааг толгой компани нь дангаараа эзэмшихээс гадна нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй хамтран эзэмшиж болдог бол охин компанийн хувьцааг толгой компани нь зөвхөн дангаараа эзэмшинэ. Хараат компани нь бие даасан санхүүгийн тайлан баланс гаргадаг бол охин компани нь бие даан санхүүгийн тайлан гаргахын зэрэгцээ толгой компанитайгаа нэгдсэн тайлан гаргадаг гэх мэт.

Асуулт 81. Нөхөрлөл, компани, хоршоо нь хоорондоо ямар ялгаатай вэ? Бизнес эрхлэхэд аль нь илүү тохиромжтой юм бол?

Ашгийн төлөө үндсэн зорилготой хувь нийлүүлэгчид нь оруулсан хөрөнгийнхөө хувьцааны хэмжээгээр хариуцлага хүлээдэг хуулийн этгээдийг “компани” гэдэг. Нөхөрлөлийн компаниас ялгагдах онцлог нь байгууллагынхаа хөрөнгөөс гадна гишүүдийн хувийн өмчийн эд хөрөнгөөр хариуцлага хүлээдэгт оршино. Хоршоо нь гишүүдийнхээ эдийн засгийн болон нийгэм, соёлын нийтлэг хэрэгцээг хангах зорлготой, дундын эд хөрөнгөтэй ашгийн төлөө бус хуулийн этгээд юм.
Компанийг бизнес эрхлэх хамгийн тохиромжтой хэлбэр гэж судлаачид үздэг. Нөхөрлөл, компани, хоршооны алийг нь байгуулан үйл ажиллагаагаа явуулахаа та өөрөө сонгох эрхтэй.

Асуулт 82. Манай компани үйл ажиллагааныхаа хүрээг өргөтгөн бооцоот тоглоомын үйл ажиллагаа эрхлэх гэсэн юм, хаана, хэрхэн хандах вэ?

Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас төлбөрт таавар, бооцоот тоглоомын үйл ажиллагаа явуулах тусгай зөвшөөрлийг өгдөг.
Зөвшөөрөл хүсэхдээ та дараахь материалыг бүрдүүлэх шаардлагатай:
1. тусгай зөвшөөрөл эрхлэх талаарх хүсэлт
2. тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн товч анкет, аж ахуйн нэгж, иргэний гэрчилгээний нотариатаар батлуулсан хуулбар
3. зөвшөөрөл авах тоног төхөөрөмжийн тоо, ширхэг, нэр төрөл, танилцуулга, зураг
4. тухайн тоглоомын тус бүрийнх нь явуулах тухай журам, төлбөр бооцооны талаарх хэмжээ
5. тухайн үйл ажиллагааг явуулах газрын хаяг, байршил
6. харьяалагдах дүүргийн Засаг даргын тодорхойлолт
7. үйл ажиллагаа эрхлэх газрын ажлын байрны тодорхойлолт
8. тухайн тоног төхөөрөмжийн баталгаа, түүний үйлдвэрлэсэн үйлдвэртэй хийсэн гэрээний нотариатаар батлуулсан хувь
бүртгэлийн хураамж

Асуулт 83. Их хэмжээний хэлцэл гэж хэдий хэмжээний дүн бүхий хэлцэл байдаг вэ?

Их хэмжээний хэлцэлд дараахь хэлцлийг тооцно:
1.хэлцэл хийхийн өмнөх сүүлийн балансын активын нийт дүнгийн 25 хувиас дээш зах зээлийн үнэтэй эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг худалдах, худалдан авах, захиран зарцуулах болон барьцаалахтай холбогдсон хэлцэл, эсхүл хоорондоо шууд холбоотой хэд хэдэн хэлцэл; /компанийн өдөр тутмын үндсэн үйл ажиллагаатай холбогдсон хэлцэл үүнд хамаарахгүй/
2.компанийн урьд гаргасан энгийн хувьцааны 25 хувиас дээш хэмжээний энгийн хувьцаа, энгийн хувьцаа авах эрхийн бичиг буюу энгийн хувьцаанд хөрвөх үнэт цаас гаргах, эсхүл хоорондоо шууд холбоотой хэд хэдэн гаргалт.

Асуулт 84. Сонирхлын зөрчилтэй хэлцлийг хийх шийдвэрийг ямар журмаар гаргах вэ?

Сонирхлын зөрчилтэй хэлцэл хийх тухай хувьцаат компанийн шийдвэр, хараат болон охин компанид сонирхлын зөрчилтэй хэлцэл хийхийг зөвшөөрөх, шаардах тухай шийдвэрийг уг хэлцлийг хийх сонирхолгүй төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хараат бус гишүүдийн олонхийн саналаар гаргана.

Асуулт 85. Сонирхлын зөрчилтэй хэлцэл байгуулах журам зөрчсөн этгээдэд ямар хариуцлага оногдуулах вэ?

Сонирхлын зөрчил бүхий хэлцэл байгуулах шаардлага, журам зөрчсөний улмаас компани буюу түүний хараат компанид учруулсан хохирлын хэмжээгээр, эсхүл хэлцлийн үр дүнд авсан зүйлээс олсон ашгийн хэмжээгээр хариуцлага хүлээнэ. Уг этгээдтэй байгуулсан хэлцлийг шүүх хүчин төгөлдөр бус гэж тооцож болно.

Асуулт 86. Сонирхлын зөрчилтэй хэлцлийн талаар дэлгэрэнгүй тайлбарлаж өгнө үү.

Компанийн эрх бүхий албан тушаалтан, компанийн энгийн хувьцааны 20 буюу түүнээс дээш хувийг эзэмшигч болон түүний эхнэр, нөхөр, эцэг, эх, хүүхэд, ах, эгч, дүү болон түүнтэй нэгдмэл сонирхолтой этгээдүүд нь:
1.хэлцлийн нэг тал, эсхүл хэлцэлд төлөөлөгч буюу зуучлагчаар оролцож байгаа;
2.хэлцлийн нөгөө тал болон оролцож байгаа, эсхүл уг хэлцэлд төлөөлөгч буюу зуучлагчаар оролцож байгаа хуулийн этгээдийн албан тушаалтан, эсхүл энгийн хувьцааных нь /ногдол хувийн/ 20-иос дээш хувийг дангаараа буюу түүнтэй нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй хамтран эзэмшиж байгаа;
3.хэлцлийн нөгөө тал болон оролцож байгаа, эсхүл төлөөлөгч буюу зуучлагчаар оролцож байгаа хуулийн этгээдийн, толгойлох компанийн эрх бүхий албан тушаалтан, эсхүл уг компанийн энгийн хувьцаа ногдол хувийн 20 болон түүнээс дээш хувийг дангаар болон нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй хамтран эзэмшиж байгаа
4.хэлцлийн үр дүнд шууд буюу шууд бусаар эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн болон мөнгөөр илэрхийлэгдэх бусад эрхийг худалдах болон худалдан авч байгаа нөхцөлд компанитай, эсхүл түүний хараат болон охин компанитай сонирхлын зөрчилтэй хэлцэл хийх сонирхол бүхий этгээдэд тооцно.

Асуулт 87. Хувь нийлүүлэгчдийн хурлын тэмдэглэлд заавал тусгах зүйлсийн талаар хэлж өгнө үү.

Хувь нийлүүлэгчдийн хурлын тэмдэглэл дараахь мэдээллийг агуулсан байна:
1.хурал болсон он, сар, өдөр, газар,цаг;
2.хурлын даргын овог, нэр;
3.хурлаар хэлэлцсэн асуудлууд;
4.хувь нийлүүлэгчдийн саналын эрхийн тоо, хурлын ирц;
5.санал авах хуудас хэрэглэсэн бол уг хуудасны загвар;
6.хурлаар шийдвэрлэсэн асуудал тус бүрээр зөвшөөрсөн , татгалзсан , түдгэлзсэн саналын тоо, гарсан шийдвэрийн бүрэн томьёолол.

Асуулт 88. Намайг компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлөөс гүйцэтгэх захирлаар сонгосон юм. Хөдөлмөрийн гэрээг төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй байгуулах ёстой юу?

Төлөөлөн удирадх зөвлөлтэй хөдөлмөрийн гэрээ бус хөлсөөр ажиллах гэрээ байгуулах нь зүйтэй.
Гэрээнд гүйцэтгэх удирдлагын эрх, үүрэг, хариуцлагын хэмжээ, хязгаар, хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл, хөлс, урамшуулал зэрэг асуудлыг тусгасан байна. Гэрээнд төлөөлөн удирдах зөвлөлийг төлөөлж түүний дарга гарын үсэг зурна. Хөлсөөр ажиллах гэрээний бусад нийтлэг зохицуулалтын талаар Иргэний хуульд тодорхой тусгасан байдаг.

Асуулт 89. Компанийн эрх бүхий албан тушаалтанд ямар тохиолдолд хохирлыг өөрийнх нь хөрөнгөөр төлүүлэх хариуцлага ноогдуулдаг юм бэ?

Компанийн эрх бүхий албан тушаалтан санаатайгаар дараахь хууль бус үйл ажиллагаа явуулсан бол компани болон түүний хувь нийлүүлэгч, зээлдүүлэгчдэд учруулсан хохирлыг өөрийн хөрөнгөөр хариуцна:
1.хувийн ашиг сонирхлын үүднээс компанийн нэрийг ашиглан аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулсан;
2.компанийн хувь нийлүүлэгчид, зээлдүүлэгч болон бусад харилцагчдад хуурамч мэдээлэл өгсөн
3. нэгдмэл сонирхол бүхий этгээд болохоо мэдэгдээгүй;
4.зохих журмын дагуу компанийн бичиг баримтыг хадгалаагүй;
5.ногдол ашиг хуваарилах, хувьцаа худалдан авах эрхийн бичгийг эргүүлж худалдан авах нөхцөлийг мөрдөөгүй, төлөөлөн удирдах зөвлөлтэй байгуулсан гэрээ, компанийн дүрмээр тогтоосон эд хөрөнгө захиран зарцуулах эрх хэмжээг хэтрүүлсэн.

Асуулт 90. Сонирхлын зөрчил бүхий этгээд нь төлөөлөн удирдах зөвлөлийн өмнө ямар үүрэг хүлээх вэ?

Хэлцэл хийхэд сонирхлын зөрчил бүхий этгээд нь 1\ дангаараа буюу эхнэр /нөхөр/, эцэг, эх, хүүхэд, ах, эгч, дүү болон нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэйгээ хамтран энгийн хувьцааны 20 буюу түүнээс дээш хувийг эзэмшдэг хуулийн этгээдийн болон түүний хараат болон охин компанийн талаар 2\ өөрөө буюу эхнэр /нөхөр/, эцэг, эх, хүүхэд, ах, эгч, дүү нь эрх бүхий албан тушаалтнаар ажилладаг хуулийн этгээдийн болон түүний бүх хараат болон охин компанийн талаар 3\ компанийн хийхээр төлөвлөж байгаа хэлцлийн сонирхол бүхий этгээд болох тухайгаа төлөөлөн удирдах зөвлөл эсвэл гүйцэтгэх удирдлага болон аудиторт мэдүүлэх үүрэгтэй.

Асуулт 91. Хараат бус гишүүн гэж хэн бэ?

Сүүлийн 3 жил дор дурдсан үйл ажиллагаа эрхлээгүй төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүнийг хараат бус гишүүнд тооцно:
1.компанийн эрх бүхий албан тушаал эрхэлж байгаагүй, эсхүл уг этгээдийн эхнэр /нөхөр/, эцэг, эх, хүүхэд, ах, эгч, дүү, түүнтэй нэгдмэл сонирхолтой этгээд нь компани буюу түүний удирдах байгууллагад албан тушаал эрхэлдэггүй;
2.компанийн нэгдмэл сонирхолтой этгээд;
3.нэгдмэл сонирхолтой компанийн эрх бүхий албан тушаал эрхэлдэггүй.

Асуулт 92. “Алтан хувьцаа” гэж юу вэ?

Засгийн газар төрийн өмчит үйлдвэрийн газар болон төрийн өмч давамгайлсан компанийн төрд ногдох хэсгийг бүхэлд нь хувьчлах тухай шийдвэр гаргахдаа 1\ хувьчлахаас өмнө эрхэлж байсан үйл ажиллагааны чиглэлийг өөрчлөх, 2\компанийг өөрчлөн байгуулах, татан буулгах, 3\ их хэмжээний хэлцэл байгуулах, 4\ бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний үнэ, тарифыг тогтоох, өөрчлөх тохиолдолд тодорхой хугацаанд компанийн хувь нийлүүлэгчдийн хурал, төлөөлөн удирдах зөвлөлийн болон гүйцэтгэх удирдлагын шийдвэрт хориг тавих эрхтэй, ногдол ашиг авдаггүй, өөр ямар нэг эрхгүй хувьцаа гаргаж болох бөгөөд үүнийг “алтан хувьцаа” гэдэг.

Асуулт 93. Компаниас үнэт цаас гаргах шйдвэрийг хэн гаргах вэ?

үнэт цаас болон өрийн бичиг гаргах тухай шийдвэрийг төлөөлөн удирдах зөвлөл эсвэл хувь нийлүүлэгчдийн хурал гаргана. Шийдвэрт үнэт цаасны төрөл, тоо, гаргах хугацаа, нөхцөлийг заана.

Асуулт 94. Компанийн хүлээх үүрэгт тахир дутуу хүн заавал ажиллуулах тухай асуудал багтдаг уу?

Тухайн компанийн ажил, үйлдвэрлэлийн онцлогт харшлахгүй тохиолдолд 50, түүнээс дээш ажилтантай компани нь ажил, албан тушаалынхаа гурав, түүнээс дээш хувийн орон тоонд тахир дутуу буюу одой хүнийг ажиллуулах үүргийг Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулиар хүлээлгэсэн байдаг.

Асуулт 95. Манайх хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани. Компанийхаа хувьцааны үнийг тогтоох гэсэн юм. Хувьцааны үнийн дээд, доод хэмжээг хуулинд хэд гэж тогтоосон байдаг вэ?

Нэгж хувьцааны нэрлэсэн үнийн дээд болон доод хэмжээг хуулинд заагаагүй байдаг тул энэ асуудлыг та бүхэн дүрмээрээ шийдвэрлэх боломжтой.

Асуулт 96 Компанийн эрх бүхий албан тушаалтны компанид учруулсан хохирлыг төлүүлэх талаарх нэхэмжлэлийг хувьцаа эзэмшигч гаргаж болох уу?

Болно. Гэхдээ энгийн хувьцааны нэг ба түүнээс дээш хувийг эзэмшигчид энэ эрх байдаг.

Асуулт 97. Манай хараат компанийн салбар нь Дархан хотод байрладаг юм. Энэ салбар нь манай компанийн ч салбар мөн үү?

Биш. Хараат компани нь бие даасан хуулийн этгээд учир үйл ажиллагаагаа бие даан явуулна. Харин салбар нь түүнийг байгуулсан компанийн чиг үүргийг гүйцэтгэж байдаг билээ.

Асуулт 98. Компани бусдын өмнө эд хөрөнгөөрөө хариуцлага хүлээх ёстой юу?

Тиймээ. Нэмж хэлэхэд эд хөрөнгөөс гадна эд хөрөнгийн эрхээрээ мөн харицлага хүлээдэг.

Асуулт 99. Би Монгол Улсын томоохон хувьцаат компаниудын нэгнийх нь хувьцаа эзэмшигч боловч уг компаний талаар ямар ч мэдээлэлгүй байдаг. Хувь нийлүүлэгчдийн хурал хуралдах тухай бидэнд огт мэдэгддэггүй. Хувь нийлүүлэгчийнхээ хувьд би компанийн талаарх мэдээллийг авах эрхтэй биш гэж үү?

Компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл нь хувь нийлүүлэгч нарт зориулан жилийн үйл ажиллагаа, бүтэц, зохион байгуулалт, хөрөнгийн талаар тайлан илтгэл бичиж хүргүүлэх үүрэгтэй. Хувьцаа эзэмшигч нь компанийн үйл ажиллагаатай танилцах эрхтэй.

Асуулт 100. Компанийн тухай хуулинд ямар зүйлийг санхүүгийн тайландаа тусгахаар заасан байдаг вэ?

Монгол Улсын Компанийн тухай хуулийн 94 дүгээр зүйлд компанийн санхүүгийн тайланд дараахь зүйлийг тусгахаар заажээ. Үүнд:
1.баланс;
2. орлого, үр дүнгийн тайлан;
3. мөнгөн гүйлгээний тайлан;
4. хуримтлагдсан ашгийн тайлан;
5. тухайн тайлангийн хугацаанд хийгдсэн сонирхлын зөрчил бүхий хэлцлийн жагсаалт, нэр төрөл, үнийн дүнгийн хамт;
6. нэмэлт тайлбар;
7.бусад.