Нэг өдөр эхнэрийнхээ хийдэг ажлыг булааж авах нь холгүй хийж байгаа Надмидыг харсан хүмүүс эвэртэй туулай үзсэн мэт гайхжээ. Хаа газар хошуу билүүдэж явдаг хүүхнүүд цөөнгүй. Тэдний нэгэн болох Надмидын хөрш "галзуу" Цэцгээ орж ирээд,

-Наагий минь юу болох нь энэ вэ. Мэдээнд орсон цагаасаа чамайг ажил хийж байхыг хараагүй юм байна гэж тас тас хуурамчаар инээхэд Надмид муухан инээмсэглэсэн аядаад хариу үг , хэлсэнгүй. Харин эхнэр нь ярианд оролцон, хуримын зар ирээд согтуу өнгөрөөх хоногоо нөхөж байгаа юм гэвэл Цэцгээ,

-Даанч тийм байх аа. Наагий бид хоёр ч архи архи гэсээр яваад аятайхан охид ч харж чадахгүй дээ гээд ахиад л инээнэ. Түүний охид ч харж чадахгүй гэсэн үг эхнэрийнх нь чихэнд тун аятайхан сонсогдож байв. Урьсан айлынх нь хөвгүүн Цэцгээгийн холын хамаатан бөгөөд "галзуу" Цэцгээд ч мөн л урилга ирсэн байсан юм. Олон айлын хурим найр давхцаж байсан болохоор тэр өдөр хэнийх урьсныг нь Цэцгээ асуугаагүй өнгөрсөн нь олон юманд самгардаж явдаг хүний зан биз.

Өглөөхөн гараад ширүүхэн дарна гэдэг шиг бужгэнд орох гэж буй мэт гоёсон Надмид их л эрт гэрээсээ гарсан юм. Замаараа ганц нэг айлаар орж явсаар Сайнцогийнд явж очвол эсгий хийх газар нохой нэмэргүй гэгчээр "галзуу" Цэцгээ ирчихсэн, гэрийн зүүн талд нэлээд хойхно заларсан байх нь тэр. Надмидыг , хараад дзргэдээ суух дохио өгсөн ч эрс татгалзан гэрийн баруун талд, доод захад суув. Хол ойроос олон ирсэн бөгөөд нүдний хор гаргах олон ч охид, эмс сэтгэл үймүүлнэ.Тэр болгоныг хараад байя гэхээр "галзуу" Цэцгээ сонжоод байх шиг санагдана.

Цэцгээ хоёр жилийн өмнө өөрөөсөө үе мултарсан ах хүнтэй сууж байгаад салснаас хойш өрх толгойлж яваа нэгэн. Хурим найр ид хавтгайрах уеэр Надмид харих болоход Цэцгээ ч бүрэнхий болсон болохоор хань татан хамт явъя гэхэд Надмид зөвшөөрсөн юм. Согтуу эрд муухай харагдах хүүхэн байдаггүй гэдэг. Тэр орой Цэцгээ гоёчихсон болоод тэр үү, нэг л аятайхан харагдаж явлаа. Угийн л аманцар болохоор тэр сурсан зангаараа

-Олон ч сайхан охид хүүхнүүд ирсэн байна. Ийм сайхан залуу хоноод явахгүй яагаа вэ.

-Өөрөөс чинь айгаад чадсангүй. Эхнэрт хошуу хүргэчихвэл дуусаа.

-Чи л болоод эхнэрээсээ айж байгаа вий. Охид оролдчихож чадахгүй болоод л тэр. Би чам шиг эр байсан бол нэг биш, нэлээн хэдийг үзэх байсан юм гээд шөнийн бутанд хоргодсон шувуу дэр хийтэл инээд алдана. "Эрийг бүү бас. Чи бидний ганц хоёр насны зөрүү яршиг л байна. Амьтан хүнээс холдоод аваг.Чамд хэн болохоо үзүүлээд өгнө өө" гэж хөмхий зуухыг Цэцгээ үл анзаарна.Талын бэлийг хүмүүс гүйдэлтэй гэж ярих. Уг бэл рүү ойртох үеэр Цэцгээ давсаг хагарах нь" гээд мориныхоо амыг татахад "Хэний яанаагүй давсгаа суллая" гээд морио тушихад Цэцгээ "Миний морийг..." гээд цулбуурыг нь шидэхэд мориныхоо хүзүүнээс холбон холдоход бүсгүй ойролцоо байсан бутны ард очиж суулаа.

-Давсаг суллах ямар сайхан юм бэ гэсээр бутны ардаас босож ирэхэд нь,

-Чи ч ямар сайхан амьтан бэ гээд тэврээд авахад,

-Наагий, чи яаж байна аа?

-Би чиний аманд багтдаг бол одоо чи миний дээлэнд багтах болно оо хө.

-Наагий боль л доо. Би зүгээр л тоглодог болохоос биш.

-Тоглоомны тоог дуусгана аа гээд тэвэрч аваад улангасан дайрахад хүчин мөхөсдсөн хүүхэн

-Жаахан байж бай л даа гэснээ,

-Хүн амьтан хүрээд ирвэл яах юм бэ. Олон хүн гэр орон руугаа явж байгаа шүүдээ.

-Шөнө харанхуйд хэн биднийг зорьж ирэх юм бэ. Надад шалтаг сонсох тэнхэл алга хэмээн тэвэрч унаган дээлийн энгэрийг нь ярж, өмд рүү гар явуулах мөчид,

-Хүлээж бай, би өөрөө гээд Цэцгээ хэвтрээ янзалсан болоод өмдөө өвдгөө хүртэл шувталж өгөхөд нь Надмид яаран эрхтэнээ шургуулах гэсэн боловч мөчидхөн ормоор ч юм шиг болохоор хүүхнийг хүүе гэхийн завдалгүй түрүүлгээ харуулж хоёр өвдгөн дээр бөгсийг нь өндийлгөөд эрхтэнээ шургуулахад "Ёо, ямар лав ордог юм бэ" гэж хэлэхийн зэрэгцээ, "Би мал биш дээ" хэмээн бувтнаж байлаа. Хэр эр хүн болохоо үзүүлэхээр шийдсэн Надмид, Цэцгээг эдэлсэн шиг эдэлж гарахад хүүхэн гиншин амьсгаадаж улмаар сөрөг хөдөлгөөн хийж тун амархан дур тавихад Надмид дур тавих яагаа ч үгүй байв. Цэцгээ байсхийгээд л "Болж байна уу?" гэнэ.

Залуу эр үл дуугарах бөгөөд хэсэгхэн хормын дараа бүсгүй "Ямар сайхан юм бэ. Наагий минь тавиарай. Би тэсэхгүй нь ээ" хэмээн үглэн дур тавихад нь Надмид бүлсэн хэвээр л байв.Ахиад л "Болж байна уу?" гэж асуух. Хагсааг нь гаргах алтан боломж Цэцгээд тийм олон олдоо ч бил үү, үгүй ч бил үү. Дахиад амь тэмцэн, үглэн тачаадсаар дур тавихад сая л Надмид зэрэг дур тавив. -Чи ямар аймаар юм бэ. Ийм болохоор чинь л эхнэр чинь чамайг эрхлүүлээд байдаг байх.

-Одоо миний хэн болохыг мэдсэн тул хааяа шөнө оруулчихаж байгаарай. -Тэнэгтээдл... -Юун тэнэг байх вэ. Энэ бол амьдралын учир утга. Дахиад хэлье. Хаалгаа битгий түгжиж байгаарай. -Чамайг хараад л онгорхой хаалгатай хонож байх хэрэг үү. -Хэрэгтэй шөнөө хэлчихэж байна аа. Цэцгээ хариу дуугарсангүй.

Өдөр хоног урсан одсоор нэг л мэдэхэд тэр өдрөөс хойш хоёр сар болсон бөгөөд Цэцгээгийнх Надмидынхаас салж нүүгээд гучаад километрийн цаадах өвөлжөөнд буусан байлаа. Нэг хэсэг Цэцгээг гэх завгүй явсан Надмид төрөх дөрсөн эхнэртэйгээ энгэр зөрүүлэлгүй явснаа эргэцүүлж юу юугүй Цэцгээг зорьж очмоор санагдах нь тэр.

Ямар нэгэн зүйлд шалтаг гаргах амархан байдаг юм хойно. Надмид адуунд яваад ирэхдээ хоёр морь алга гэсээр худал хэлж ирсэн ч эхнэр нь уул давж адууг нь тоолох биш. Надмид, -Чамайг эмнэлэг бараадахаас өмнө хэдэн малаа ойртуулж авъя. Хоногоор ч явж магадгүй гэвэл, -Гашуун уснаасаа хол яваарай даа. -Чамайг тэнхэртэл уухгүй шүү гэв. Их үдийн алдад гэрээсээ гарсан Надмид багийнхаа төвөөр орж Цэцгээгийн сэтгэлийг хуурах аахар шаахар юм аваад орой нар жаргахын өмнөхөн Цэцгээгийн босгоор давахад гэрийн эзэгтэй их л баярлан яриа хөөрөөтэй угтах нь тэр. Ингэх ч байх гэж тааварлаж байсан юм. Ганцаараа болоод тэр үү Цэцгээг бууз хийж байхыг Надмид хараагүй билээ. Бууз бол хүндэт хоол. Орой бүрэнхий болох үеэр тэднийд явуулын хүмүүс ирж Надмидыг бөөн сэтгэлийн шаналгаанд оруулах нь тэр. Хоноц хоноцдоо дургүй тул тэдэнтэй үл дуугарна. Азаар төөрсөн хүмүүсийн сурсан айл Цэцгээгийнхээс холгүй. Надмид золтой л "Би заагаад өгье" гэх нь холгүй хэл, хөлд зэрэг орох нь инээдтэй.

Хүмүүс явж Цэцгээгийн хоол ч бэлэн боллоо.Надмид гэрийн эзэн шиг хоймор нь заларч халуун бууз амтархан зооглох зуур эзэгтэй авдраасаа шилтэй архи гаргаж ирэв. Мөн зуухан дээрээ литрийн данхтай шимийн архи халааж байлаа.Диваажинд орж ирсэн эр богцоо задлан Цэцгээд авсан зүйлээ барихад хүүхэд шиг баярлан авна. Галзуу" Цэцэгээ "галзуу" биш болжээ. Орой орондоо орох болоход эзэгтэй өөрийнхөө орыг засаж амар гээд гараад явчихав." Намайг санаж дээ. Ямар их ганцаарддаг бол. Овоо хань ижил олоод өгчих юмсан. Ганц хүү нь сургууль гээд алга болох. Дэргэдээ аваад явъя гэвэл эхнэр зөвшөөрөхгүй. Гэхдээ эр нөхөртэй болтол чинь дундуурыг чинь дүүргэж, дутууг чинь нөхөж байна аа" гэж бодон хэвтэх үеэр Цэцгээ хүйтэн хонож магадгүй гэсээр орж ирэнгээ гэрлээ унтраан Надмидын хажуугаар гулсан орж ирэх нь тэр.

М.Анхбаяр /ЯНАГ ХОРВОО СОНИН/