Төлөвшил суугаагүй улс төрийн хүчин төр, улсыг залах нь Монгол Улсад төдийлөн үр ашигтай бус юм гэдгийг ард түмэн өнгөрөгч хэдхэн сарын хугацаанд харлаа, бас амьдралаараа мэдэрлээ.

Тэд олон жил хоосон “ходоодтой” суусан фракц дундын мөргөлдөөнөө татвар төлөгчдийн хөлсийг золин байж хувь тэнцүүлэх нь ардчилал мөн гэж үү. Шулуухан хэлэхэд, ялалтыг хаягласан “бяцхан” олонхичууд Олуулаа болохыг мөрөөдөж, яамдын тоог нэмэгдүүлэн байж, эрх ашгаа хуваарилсан шигээ аймаг, сум, дүүргийг ч өмчирхөхийг санаархаж байна. Амлалт өгөхдөө гарамгай ч ажил хэрэг болгодоггүй юм гэдгээ ч сүүлийн хэдэн сарын хугацаанд таниулаад амжлаа. Хуулийн дээс алхалж, сонгогчдоосоо нүүр урвуулсан Ардчиллынханд ард түмэн итгэхээс татгалзаж байна. Бас төрийн алба төрлийн хэлхээгээр дүүрч, жинхэнэ төрийн албан хаагчид айж, чичрэхийг хүсэхгүй байна. Зүй нь сүүлийн хэдэн сар монгол маягаар албан тушаалаасаа буудаг бодит жишиг нийгэмд шинээр бий боллоо.
Харин энэ бүхэнд буюу сүүлийн хэдхэн сарын бодит байдалд 90 жилийн туршлагатай ууган хүчний дуу хоолой, төлөвшсөн намын байр суурь яах аргагүй үгүйлэгдэж буйг өдгөөгийн нийгэм баталгаажууллаа. Улс орондоо шинэ эдийн засаг, зах зээлийн харилцаа, улс төрийн ардчиллыг тогтоон төлөвшүүлж, хүмүүнлэг иргэний ардчилсан нийгэм цогцлуулахаар 20 жилийн тэдний сонгосон зорилт амжилттай хэрэгжсээр ирсэн. Энэ бодит хөрс суурин дээрээ тулгуурлаж “шилжилтийн” гэсэн сэтгэлгээг цэглэж, их бүтээн байгуулалт өрнүүлэх, хөгжилтэй улс орон, бүтээгч ард түмэн болох түүхэн цаг үед тулж ирсэн ардаараа овоглосон МАН-ын орон зай зүй ёсоор эзгүйрэх болж. Тэгээд ч их бүтээн байгуулалтын агуулга, зорилт нь монгол хүнийг бүх талаар хөгжүүлж, иргэн бүр тав тухтай, хангалуун амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхэд оршино. Улс орныхоо цаашдын хөгжлийн асуудлаар том зорилго, зорилт дэвшүүлэх, түүнийгээ биелүүлэх, үүнд учрах сорилт бэрхшээлийг даван туулах чадвартай улс төрийн хүчин бол Ардын нам юм.
Сэтгэлгээгээ, үйл ажиллагаагаа шинэчилж, өнгөрснөө зөв дүгнэж, ажил үйлс, зохион байгуулалтаа цаг үеийн шаардлагад нийцүүлэн өөрчлөн сайжруулж, бодлого зорилгоо улам тодорхой болгож, бодитоор хийж бүтээсэн тэд л ард түмнийхээ итгэл, найдварыг биелүүлэх болно. Энэхүү шинэчлэлийг ч ууган хүчнийхэн ч өөрсдөөсөө эхэлсэнийг хэн бүхэн мэдсэн, дүгнэсэн. Сүүлийн 20 жилийнх нь түүх ч үүнийг гэрчилнэ. Цаашид ч тийм байх болно. Тиймээс Ардын намын шинэчлэл нь өөнтөгч нэгний хэлж байгаа шиг “өнгөлөн далдлалт” бус үүрэг хариуцлагаа ухамсарласан үйл ажиллагааны шинэчлэл юм. Өргөн олон түмнийхээ тусад, улс орноо хөгжүүлэхийн тулд шинэчлэгдэх ёстойгоо ухамсарласан, гүйцэтгэсэн. Өнөө маргаашийн эсвэл сонгуулийн хугацаагаар хэмжигдэх “богино зайн” биш угтан ирэх ирээдүйг тоссон урт хугацааны стратеги бүхий шинэчлэлийн тухай ярьж байна.
Өнгөрсөнгүй ирээдүй гэж байддаггүй гэх эртний мэргэн үг бий. Энэ үг одоо л голыг минь зурж байна. Монгол Улсын 90 жилийн түүхээс салгаж ойлгомгүй Монгол Ардын намын хийсэн бүтээсэн гавьяаг нь дурьдахгүй, дурсахгүй байхын аргагүй. МАН-ын бодлого чиглэл, туйлбартай тайван байдал, тулхтай түшигтэй нөмөр Монгол Улсыг замд таарах олон бэрхшээлээс аварсан. Он цагийн аясаар шинэчлэн өөрчлөгдөж, цусаа сэлбэж чаддаг энэ намд ард түмэн өнөөдрийг хүртэл элэгтэй ханддаг. Ардчилсан намын сайд нар төрөөр тоглож, түмний итгэлийг хөсөрдүүлэн улс орноо туйлдуулсан хүнд хэцүү үед Монгол Ардын Нам Монголыг түшсэн. Хамгийн сүүлд буюу өмнөх парламентад Ардчилсан нам хамтран байгуулсан Засгийн газраа замын дунд хаяж, олон яам, тамгын газрыг удирдлагагүй орхин хаалга савах үед эх оронч нам тулдаа эх орондоо эзэн болж, эмтэрсэн улсаа эмхэлж үлдсэн юм.
Нийгэмд шударга ёс тогтооно гэдэг нь өнөөгийн нийгэмд тавигдаж байгаа бас нэгэн том шаардлага. Манай улсын эдийн засаг тэлж, улс орон урагшаа ахихаар байна. Үүнийг салбарын мэргэжилтнүүд ч дуу нэгтэй хэлж буй юм. Түүний зэрэгцээ нийгмийн баялаг ч үлэмж хэмжээгээр өсч, төсвийн хөрөнгө мөнгө, хуримтлалын сантай болж байна. Гэтэл нийгэмд шударга ёс дутагдаж байгааг ард иргэд амьдралынхаа байр байдлаар дүгнэх болов. Зүй нь иргэдийг намчирхан ялгаварладаг, мөнгө хөрөнгөтэй нь илүү өндөр байр суурь эзэлдэг, бусад хэсэг нь хуулийн өмнө хүртэл хэн ч биш болдог үзэгдэл түгээмэл болсон нь хэн хүний мэдэх зовлон. Төрийн албанд авлига, хүнд суртал байсаар байгаа нь шударга бус байдлын илэрхийлэл болж байна. Энэ бүхнийг өөрчлөхийн төлөө Монгол Ардын нам тууштай ажиллахаа мэдэгдсээр ирсэн. Цаашид ч энэхүү зорилгоо өмнөө тавин ажиллахаа үг хэл, үйлдэл бүхнээрээ илтгэсээр байна. Ууган хүчний мөрийн хөтөлбөрт дэвшүүлсэн бүхэн наанадаж энэ дөрвөн жилд УИХ, Засгийн газраас хийж хэрэгжүүлсэн бодлого, шийдвэрт үндэслэж, эндээс урган гарсан, мөн түмэн олны хийж бүтээж байгаагийн үргэлжлэл, бас тэдний захиалга байдгийг тодотгох нь зүй биз.
Тэд амлалтаасаа ухарч, няцаж байгаагүй. Наанадаж л, сонгогчдоосоо нүүр буруулж, хүүхэд, хөгшдийг үзэн ядсан төсвийн төсөл боловсруулж байсангүй. Ойрын жишээ татахад, Монгол Ардын Нам өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд өмнөх сонгуулиар тавьсан зорилтоо биелүүлсэн. Томоохон бодлого, зорилтууд биелсэн учраас улс орны хөгжил, хүн ардын амьдрал ахуйд ч ахиц дэвшил гарсан гэж тодотгож болно. Жишээл нь, Монгол Ардын Намын мөрийн хөтөлбөрт бүх сумыг шилэн кабелиар холбоно гэж тусгасан. Өнгөрсөн дөрвөн жилд нийт 180 сумыг шилэн кабельд холбож, 15 мянга 200 км шилэн кабель татсан байна. Монгол Ардын Нам мөн цалинг 1.3 сая төгрөгт хүргэх зорилт тавьсан. 2008 онд дундаж цалин 300 мянган төгрөг байсан бол одоо 630 мянгад хүрчээ. Энэ бол Ардын намын хийсэн ажил, зүтгэсэн зорилт. Түүнээс биш Ардчилсан нам шиг бүсээ чангалахыг сануулж, цалин нэмэгдүүлэхгүй гэж ширүүн дуугарах нь зохисгүй юм. Энэ бол амлалт гэхээсээ илүү амьдралын шаардлага, нийгмийн захиалга гэдгийг дахин тодотгоё. Монгол Ардын Намын мөрийн хөтөлбөр дотор хүнтэй холбогдсон асуудлууд чухал байр суурь эзэлдэг. Тэр дундаа хүнээ хөгжүүлнэ гэдэг асуудал бол тэргүүний зорилт. Боловсрол, эрүүл мэнд гээд бүх л талаар монгол хүнийг өв тэгш хөгжүүлэх асуудлыг дэвшүүлдэг гэдгийг нь сонгогчид ч андахаа больжээ. Тиймдээ ч Монгол орны өдгөөд хүрсэн замнал бүхэн ууган хүчний үйл хэрэгтэй холбоотой байдаг. Байсаар ч ирсэн билээ.
Тэр утгаар нь дүгнэвэл, цагаан морин жилийн хувьсгалаас хойшхи өнгөрсөн 20 жилд эдийн засгийн уналт өсөлт, иргэдийн амьжиргааны эрсдэл, улс төрийн ялалт, ялагдал, түүнийг дагасан Монгол хүний бахархал омогшил, бухимдал, цөхрөл цөм багтана. Энэ хэрээр алдаа онооны арвин сургамж үлдээжээ. Иймд өнгөрсөн түүхээ эргэцүүлж нухацтай дүгнээд, улс орныхоо ирээдүйг ухаалгаар харж, бодлого зорилтоо тодорхойлох нь улс төрийн туршлагатай, тулхтай намын өөртөө хүлээх журамт үүрэг мөн. Тиймдээ ч Монгол Ардын Намын үнэ цэнэ өсөж, үүрэг хариуцлага нэмэгдэж буй юм. Ийм тохиолдолд Монгол Ардын Намаас өөр сонголт байна уу. Улс орны тогтвортой байдал, тогтвортой эдийн засаг, тогтвортой ирээдүйг Монголын ард түмэнд амалж, авчирч чадах улс төрийн хүчнээр Монгол Ардын Намыг нэрлэж буйн учир энэ юм.

Ц.Цэнгэл