Төрөөс төмөр замын талаар баримтлах бодлогоос ангид нэгэн тогтоолыг өмнөх Засгийн газар наадмын өмнөхөн баталсан нь эдүгээ хоймор нутаг уул уурхайн бүс болох уу, аялал жуулчлалын нутаг хэвээр үлдэх үү гэдэг эргэлзээтэй байдлыг бий болгоод байна. Хөвсгөл аймаг бол Монголын аялал жуулчлалын гол бүс нутаг.

Тиймдээ ч тус аймгийн ИТХ газар нутгийнхаа 45.8 хувийг тусгай хамгаалалтад авсан бө гөөд АМГ-ын энэ оны эх ний улир лын албан ёсны мэдээ гээр тус аймагт хайгуул, ашиглалтын 92 лиценз олгогдоод байна. Энэ нь 273843.29 га талбай буюу нийт га зар нутгийнх нь 2.7 ху вийг эзэлж буй. Онгон дагшин бай галь, онги сарьдаг уулс, цэвэр цэн гэг нуу раараа Монголын брэнд болж дэлхийд танигдсан энэ нутагт улс орны хөгжил эдийн засагт чухал ач холбогдолтой гэж хүлээн зөвш өөрөгдсөн ашигт малтмалын ганц, хоёрхон орд л бий. Тэр нь Бүрэнхааны фосфорит, Могойн голын нүүрсний орд.

Үүнээс одоогийн байдлаар Могойн голын нүүрсний ордыг орон нутгийн жижиг уурхай хэлбэрээр ашиглаж буй. Харин сүүлийн үед Цэцэрлэг сумын Овоотын ордоос нөөцийн хэмжээгээрээ Монголд гу рав – дугаарт бичигдэх коксжих нүүрс, Цагаан-Уул сумын Ца гаан-Уулын талбайгаас мөн л мо либдений асар том орд илэрч, Австрали, Торонтогийн биржээс хэ дэн сая долларын хөрөнгө бос гож буй талаар монголчууд гад нын хэвлэлээс олж унших бол сон. Эзэн нь юмаа мэдээгүй байхад олон улсын зах зээл дээр Монголын баялаг тэнгэрт хаддаг байдал энэ мэтээр газар аваад байгаа. АМГ болон Эрдэс баялгийн зөвлөлөөр нөөцөө батлуу лаа гүй атлаа олон ул сын зах зээл дээр хөрөнгөө босгочи хоод, баялгийг маань зөөх дэд бүтцийг цаасан дээр бэл дэж ирчихээд Засгийн газар, хол богдох төрийн байгуул лагуудад тулган шаардах маягаар ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүлдэг аргад гаднын хө рөнгө оруулагчид гаршаад байна. Үүний нэг тод жишээ бол Хөвсгөл айм гийн Цэцэрлэг суман дахь Овоотын ордыг 100 хувь эзэмшиж буй Австралийн хөрөнгө оруулалт тай “ASPIRE MINING” компани.

Энэ компани манай Стратегийн нөөц орд-Могойн голын нэг хэсгийг эзэмшиж байсан “Хургатай хайрхан” гэх компанийг худалдан авах замаар Монголын баялагт эзэн суусан түүхтэй. Харин одоо малгай тавьсан бол манайх гэдэг шиг Монголын улс төрийн ороо бусгаа сиймхийг ашиглан өөрсдийн ашиг сонирхолд нийцүүлсэн төмөр замыг Хөвсгөл дэх эзэмшил ордуудаа дайруулан тавихаар болоод байна. (Тус компанийн эзэм шилд буй Хөвсгөл дэх ордуудын талаар дор өгүүлэх болно). Төмөр зам нь Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг, Мөрөн, ЦагаанУул, Бүрэнтогтох, Хатгал, То сон цэнгэл, Төмөрбулаг, Ра шаант, Их-Уул, Тариалан, Бул ган аймгийн Хутаг-Өндөр, Бу гат, Орхон аймгийн Баян- Өн дөр сумын нутгаар дайрч өн гөрөх юм. Үүнээс Хөвсгөл айм гийн Цэцэрлэг, ЦагаанУул, Бүрэнтогтох, Төмөрбулаг су манд дээрх компанийн нүүрс ний ордууд болон Бү- рэн хаа ны фосфоритын орд байршдаг нь энэ төмөр зам уул уур хайн баялгийг зөөх зориулалт тай гэсэн хардлага, эсэргүүцэл тэй нүүр тулаад байна. Овоот-Мөрөн-Эрдэнэт гэ сэн чиглэлтэй энэ төмөр зам ба ригдсанаар Монголын, Хөвсг өлийн хөгжилд ямар хувь нэ мэр оруулах вэ. Овоотын нүүр сийг жилд 12 сая тонноор нь зөөх энэ зам хөгжлийн зам уу, уул уурхайн зам уу?

ХУВИЙН КОМПАНИЙН АШИГ СОНИРХОЛД УИХ ЯМАР ХАРИУ БАРИХ ВЭ

УИХ-аас баталсан “Төрөөс тө мөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлого”-д нийт гур ван үе шаттайгаар 5683,5 км тө мөр замыг шинээр тави хаар болсон. Эхний ээлжинд Даланзадгад – Тавантолгой – Ца гаан суварга – Зүүнбаян – 400 км, Сайншанд – Баруун – Урт – 350 км, Баруун – Урт – Хөөт – 140 км, Хөөт – Чойбалсан – 150 км гээд нийт 1100 орчим км төмөр зам, хоёрдугаар ээлжинд Нарийнсухайт – Ши вээ хүрэн – 45.5 км, Ухаа худаг – Гашуунсухайт – 267 км, Хөөт – Там сагбулаг – Нөмрөг – 380 км, Хөөт – Бичигт – 200 км гэсэн замыг бари хаар хэ лэлцэн баталсан байдаг. Гэтэл Овоот – Мөрөн – Эрдэнэтийн чиг лэлийн 628 км төмөр зам ба рих шийдвэрийг төрийн бод логоос ангид, бие даан, дур мэдэн шийдсэн нь ашиг сонирх лын нэлээд ноцтой асуудлыг үүсгэж мэдэхээр байна. Тиймээс төрийн бодлоготой тэрсэлдсэн гэж хэлж болох “ASPIRE MINING”-гийн “захиал гыг” цаашид яах вэ? Засгийн газар залруулах уу, УИХаар хэлэлцэж цуцлах уу? 1980-аад оны үед энэ чиглэлийн төмөр замыг барих сонирхол Оросын талд байсан.

Гэхдээ Эрдэнэт – Мө рөн гийн төмөр замыг баривал цаашид Хөвсгөлийн фосфоритыг ашиглах шаардлагатай, энэ нь онгон дагшин байгальтай Хөвс гөл ай маг, Хөвсгөл нуурт аюул за налхийлэл уч руулж бол зош гүй хэмээн болгоомжилж байсан юм. Гэтэл саяхан энэ төс лийг “ASPIRE MINING” ком пани гар ган ирж, цааш нь Овоот дахь өөрийн уурхай руу төмөр зам та вих лообийг холбогдох яам, Засгийн газарт хүч тэй явуулс наар ийнхүү хэрэгжихдээ тулав. “ASPIRE MINING” ком панийн Австралийн хөрөнгийн бир жид өгсөн мэдээлэлд дурд санаар тэд төмөр зам барих “Нортерн Рэйлвэйс” гэх охин компаниа байгуул жээ. Овоот – Мөрөн – Эрдэнэ тийн энэ төмөр зам нь Овоот-Мө- рөн, Мөрөн-Эрдэнэт гэсэн хоёр үндсэн шугамаас бүрдэх юм байна. Овоот-Мөрөнгийн тө мөр замын салбар шугамын урьдчилсан техник эдийн засгийн үндэслэлийг хийсэн бө- гөөд 211 км урттай байхаар тө лөвлөжээ. Төмөр замын уг хэсгийг “ASPIRE MINING” ком пани дангаараа эзэм ших бөгөөд үйлдвэрлэлийн эх ний үе шатанд олсон орлого болон зээлийн санхүүжилтийг ашиг лан хөрөнгө оруулалтыг бүрдүүлэх юм байна.

Мөн уурхайн талбайд түлш, хангамжийн эд зүйл нийлүүлэх, жилд 12 сая тонн коксжих нүүрсийг Овоотын ордоос зөөх зориулалтаар ашиглана хэмээн мэдээлжээ. Гэхдээ ЭрдэнэтМ өрөнгийн чиглэлийн тө мөр замын шугамын ажил дууссаны дараа Овоот-Мөрөнгийн төмөр замын ажил эхлэх юм байна. Харин Эрдэнэт-Мөрөн чиглэлийн төмөр зам нь 411 км байх бөгөөд ТЭЗҮ нь бэлэн болж, Төмөр замын хэрэг эрхлэх газар Мон гол Улсын төмөр замын зураг төслийн стандартыг ханМонголын гасан хэмээн хянан батал гаажуулж, байгаль орчны ерөнхий үнэлгээ хийлгэжээ. Тус ажлын тоо цоолсон өртөг нь одоогийн байдлаар 1,1 тэрбум ам.доллар. Цаашид үүн дээр болзошгүй зардал нэмэгдэх бөгөөд жилд 22 сая тонн бараа зөөх зориулалттайгаас 20 сая тонн нь их хэмжээний түүхий эд, үлдсэн нь ерөнхий түгээлт, зорчигч тээвэр байх аж. Урьдчилан тооцоолс ноор жилдээ Овоот-Мөрөн гийн чиг лэлд 13.5 сая тонн, МөрөнЭр дэнэтийн чиглэлд 22.2 сая тонн ачаа тээвэрлэж хоногт 11-18 хос галт тэрэг нэвтрэх юм байна. Уг төмөр зам нь орос стан дартын өргөн цариг тай баригдах бөгөөд одоо бай гаа Транс-Монголын төмөр за мын сүлжээний Эрдэнэт хот дахь салбар замтай шууд залгагдана.

“Нортерн Рэйлвэйс” ХХК нь энэхүү төмөр замын төслийг “барьж байгуулах-эзэмших- ашиглах” нөхцөл бү хий концессын гэрээний үнд сэн дээр Оросын төмөр за мын РЖД компанитай хамт ран хийх талаар урьдчил сан яриа хэлэлцээрүүдээ хийж эхэл жээ. Үүнээс харвал “ASPIRE MINING”-ийн галт тэрэг хэдийнэ хөдөлсөн бололтой. Гэхдээ УИХ-ын тогтоолд нийцээг үй, өмнөх Засгийн газрын яаран сандран гаргасан энэ шийдвэрийг УИХ-аар дахин хэ лэлцүүлэх боломж бий. Энэ тохиолдолд УИХ нэгэнт төрийн бодлоготой нийцээгүй энэ шийдвэрийг цуцлах, эсвэл Хөвсгөлд нээгдсэн нүүрс – ний ордыг онгон даг шин байгалиасаа илүү ач хол богдолтой гэж үзвэл УИХ-ын 2010 оны 32 дугаар тогтоолын хавс ралтад нэмэлт өөрчлөлт оруулах хоёр зам байна. Гэхдээ өнөөдөр Хөвсгөлд ийнхүү гаднын нэг хөрөнгө оруулагчийн шахалт шаардлагаар яаран сандран төмөр зам тавих шаардлага байхгүй ээ. Аялал жуулчлалын гэх халхавчаа батлах гэж хаа байсан Хатгалыг дайруулан төмөр зам тавих гэж буй нь харин ч байгаль орчныг нь сүйтгэж, явуулын хүмүүсийн хөлд байгаль орчныг нь сүйрүүлж мэднэ. Үүний оронд амьдралын өр төг, алс буйдаараа хөгжлөөс хо цорч буй баруун бүсдээ тө- мөр зам тавих ажлыг яарав члах хэрэгтэй биш үү.

ОРХОН СЭЛЭНГИЙН НҮҮРСНИЙ САВ ГАЗАР БУЮУ “ASPIRE MINING”- ГИЙН ЭЗЭМШИЛ

АМГ-ын энэ оны албан мэдээллээс үзвэл тэд Хөвсгөл айм гийн Цэцэрлэг сумын нутаг дахь Могойн голын талбайг Овоот болгон өөрчил сөн талбайд хайгуулын 013636 тоот лиценз эзэмшдэг байсан. Харин үүнийгээ өнгөрс өн наймдугаар сарын 10-ны өдөр ашиглалтын 017098 тоот лиценз болгон шилжүүлэн авчээ. Харин Цэцэрлэг, Цагаан- Уул сумын Хуримт-1 талбайд ХV 014550, ХV 014637 тоот тус бүр хоёр лиценз, Бүрэнтогтох, Төмөрбулаг су мын Харгуйт гэх газарт ХV 014499 лицензээр тус бүр хоёр талбайтай болж. Мөн Бүрэнтогтох сумын Нурамт гэх талбайд ХV 014973 тоот, Цахиурт гэх талбайд ХV 014636 тоот хай гуулын лиценз эзэмшиж байна. Энэ нь Хөвсгөлийн газар нутгийн 30 орчим мянган га газрыг эзэлдэг аж. Тус компанийн албан ёс ны сайтад мэдээлснээр дээрх ордууддаа түшиглэн Овоот, Нурамт, Жилчигбулагийн нүүрсний болон Завхан аймагт байрладаг төмрийн хүдрийн том ордод ч дараагийн төслөө хэрэгжүүлэхээр төлөвлөжээ.

2008 оноос хойш хайгуулын үйл ажиллагаа явуулж буй гэдэг ч энэ газар нутаг нь нүүрсний үеийн суналын дагуу нөөцтэйг манай ах мад геологчид ХХ зууны дун дуур нэгэнт тогтоосон байдаг. Тиймдээ ч Монголын нүүрс ний ай савын талаарх судал гаанд тус компанийн эзэмшиж буй газруудыг бүхэлд нь Орхон-Сэлэнгийн нүүрсний сав газар хэмээн тэмдэглэн үлдээжээ. Энэ сав газарт Монгол Ул сын хэмжээнд судлагдсан нүүрсний бүх нөөцийн 30-40 хувь бий. Тиймдээ ч Овоотын ордыг эзэмшиж буй “Aspire mining” Монголд гуравдугаарт би ч иг дэх нүүрсний ордыг эзэм шиж буйгаа дэлхийд зарлан тунхагласан нь үүнийг давхар батлав. Австралийн хөрөн гийн бирж дээр хувьцаа нь тас ралтг үй арилжаалагдаж буй “Aspire Mining” гэж ямар компани вэ? Хөрөнгө оруулалтын банкны үйлчилгээ эрхэлдэг олон улсын MICC компанийн мэдээлэлд дурдсанаар “Aspire Mining”-ийн 32.42 ху вийг удирд лагууд нь, 19.90 хувийг “Саус Гоби Ресурс” компани, 6.09 хувийг “Noble Group”, 18.52 хувийг нь лицензийг анх ху далдсан Монголын хө рөнгө оруулагчид эзэмшдэг бол 23.07 хувь нь Австралийн хөрөн гийн бирж дээр арилжаалаг даж байна. Компанийн удир дах төв нь Австралийн Пэрт хотод байрладаг” гэжээ.

Хэдэн сарын өмнө Канадын “СаусГоби Ресурс” компани Австралийн “Aspire Mining” компанийн 105,726,650 шир хэг энгийн хувьцаа нэг бүрийг нь 0,19 австрали дол лар буюу нийт 20,1 сая австрали доллараар худалдан авч, 19,9 хувийг эзэмших гэрээ байгуулсан талаар олон улсын хэвлэлүүдээр мэдээлж байсан. Үүнээс үзвэл Хөвс гөлийн стратегийн ордМогойн голын нэг хэсэг болох Овоо тын нүүрсний ордод “СаусГоби Ресурс”-ийн эцэг бо лох “Айвенхоу майнз” ч мөн бид нээс өрсөн хувь эзэмшиж байна. Харин монголчууд бид Стратегийн ордууддаа хувь эзэмших нь байтугай хөрөнгө оруулалт нэрийдлээр хамаг баялгаа найр тавьсаар дуусах нь ээ. Ашигт малтмалын ту хай хуу лийн 5.4-т “Улсын төс вийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөө- цийг нь тогтоосон страте гийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордыг хувийн өм чит хуулийн этгээдтэй хамт ран ашиглавал төрийн орол цооны хэмжээ 50 хүртэл хувь тай байж болох бөгөөд уг хэмжээг төрөөс оруулсан хөрөнгө оруулалтын хэмжээг харгалзан орд ашиглах гэрээгээр тодорхойлно” хэмээн заа сан. Гэтэл Могойн голын ор дыг хэсэгчлэн хувааснаас эхлэлтэй хуйвалдаанаар Орхон- Сэ лэнгийн нүүрсний сав газар, хой мор нутгийн нүүрсний ор дууд монголчууд бидний мэд лээс алсарсаар байна.

URL: http://www.yanaa.mn/yanaa/?p=62976

ХОЙМОР НУТГИЙГ УУРХАЙН БҮС БОЛГОХ “ASPIRE MINING”-ГИЙН САНААРХАЛ БА “ТӨМӨР МОГОЙ”
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Уул уурхайг хэн сайн үзэн ядна тэр эх оронч хэхэ ер нь эсэргүүний морь эсэргүүн гэж буудаж алдаг шигээ уул уурхайгаас олсон мөнгөөр боссон бүтээн байгуулалтуудаа устгавал яаасан юм бэ сүүлийн үед баригдсан эмнэлэг сургууль байшин барилгаа нураацгаая ЭХ ОРОНЧ байна шүү хүмүүсуу замаа хуулж хаях хэрэгтэй машинуудаа шатаая

2012-10-09 | 16:52:18 | 202.21.111.10 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео