олимпийн наадамд Монголын 29 тамирчин спортын долоон төрөлд оролцож, хоёр мөнгө, гурван хүрэл медаль эх орондоо авчирсан. Ингэснээр Монгол улс олимпоос түүхэндээ хамгийн олон медаль хүртсэн төдийгүй чөлөөт бөхийн түүхэнд 32 жил хүлээсэн медалиа авч магнай тэнийв. Ийнхүү хүн төрөлхтний эв нэгдлийн билэг тэмдэг болсон их баяр наадамд манай улс чамгүй амжилттай оролцож, ард түмэн чансаатай тамирчид, туршлагатай дасгалжуулагчдаараа бахархах болсон.

Гэвч алив зүйлд алдаа мадаг гардгын жишгээр энэхүү амжилт, баяр бахдлын ард харамсал, тээнэгэлзэл, барцад гээд байж болох эрсдэл бүхэн загссан байх. Тэр дундаа манай тамирчдад Монголын улс төр, нийгмийн байдал нөлөөлсөн гэх. Үүнд ч эргэлзэх юм үгүй ээ. Нийгмийн байдал, ахуй хангамж, сэтгэл зүйн бэлтгэл гээд яривал нэлээд нурших нь зүйн хэрэг. Үүн дээр гэмтэл бэртэл нөлөөлсөн нь хамгийн их харамсал байсан.

Бидний “жижигхэн” монголчууд цөөн боловч “чанга" тамирчдаа, нүсэр тэмцээн уралдаанд тачирхан бэлтгэл, бие сэтгэлийн дэм болоод урам зориг нимгэн, халаас хомс илгээдэг нь нууц биш. Ачир дээрээ агуу тэвчээр, сэтгэлийн хат, омогшил бардамналаар өөрийгөө цэнэглэж, ихэрхүү итгэлээр хар хүч сорин өрсөлддөг. Иймдээ ч тив дэлхийн аварга, олимпийн аваргыг авч чадсан, чадах ч тэнхээтэй омог бардам улс. Хэрэв бид наад захын материаллаг баазыг нь хангаад, хүч зоригийг нь ирлээд өгвөл манай тамирчид олимп, дэлхийн аваргуудыг айлгах чадалтай, ялалт байгуулах боломжтой гэдэгт итгэлтэй байна.

Ийн бүлэрхэг бус ядруухан байлаа гээд ялархаж, гоморхох зүйлгүй янзаараа, хэм хэмжээндээ дасан зохицдог тамирчид маань өөрт буй бүхнээ шавхан тэмцэлддэг нь сайшаалтай. Тэдэнд жоохон дэм дэмжлэг өгөөд, урам зоригийг нь мохоохгүй л бол дэлхийн сонорыг Монгол тамирчид мялаасаар байх болно. Харин бүх юм болоод өнгөрсөн хойно ядуу сэтгэлгээгээр ял зэм, элдэв шалтаг тоочих гэдэг хэзээний муу зангаа хаях хэрэгтэй. Ямартаа ч чадал чансаагаараа ялалтын оргилд хүрч яггүй олон медальтай ирсэн нь хийморь одтой тамирчдын маань чадал, дасгалжуулагчдын ур чадварыг илтгэнэ. Түүнээс биш тамирчдаа том тэмцээн наадамд хэрхэн бэлтгэдэг, бие сэтгэл болон ахуй хангамжийн тал дээр яаж дэмжих тухайд үнэхээр хайнга ханддаг. Тэгсэн атлаа тэднээс том том амжилт, алт мөнгөн медаль хүсч, шаарддаг нь худлаа биш.

Харин гадаадын улс орнууд хүнийг жинхэнэ утгаар нь спортын төлөө зүтгүүлж чадаж байна. Бэлтгэл сургуулилт хийх нөхцлийг нь үнэхээр сайн хангаж өгдөг. Тухайн тамирчин би амжилт гаргах юм бол улсаас хүртэх юмаа хангалттай хүртэнэ гэдгээ ухамсарлачихаад түүний төлөө зорьж, бие сэтгэлээ их спортод хоёргүй сэтгэлээр зориулж чаддаг. Манайхан амьдрал ахуйн зовнил, гачигдал, хувийн асуудалдаа бэдрээд бэлтгэл сургуулилт дээрээ ч бодлогоширч, эрч хүчээ хий шавхана. Тэгээд өдөр нь тачигнатал бэлтгэлээ хийгээд, орой нь өнөөх зовлонгоо бодоод унтсан болдог. Тийм янзтай бэлтгэлд гарахаар ямар байх вэ гэдэг хэцүү. Үүнийг жинхэнэ тамирчид, дасгалжуулагчид л ойлгоно.

Мэдээж, Засгаас хэдэн төгрөг өгөх ч тэр нь гадныханд бол бараг нэг хүнд зарцуулж байж амжилт гаргах хэмжээний мөнгө.

Олимпийн аварга болсон Хятадын тамирчнаас сурвалжлагч “Яг одоо танд юу бодогдож байна?" гэхэд "Би одоо хурдан л гэртээ харимаар байна" гээд уйлж байв. Тэгэхээр тэр дөрвөн жил гэртээ хариагүй байна. Олимпийн аварга болохын төлөө шүү. Өөр нэгэн Хятадын аварга ярихдаа, “Би ерөөсөө олимпийн аварга болохын төлөө л зүтгэсэн. Надад улсаас хангалттай хангамж өгдөг. Тиймээс ямар ч татлаа түтлээ байдаггүй. Үнэндээ надад эхнэрээс бусдыг нь өгдөг. Тэгэхээр би олимпийн аварга болоод хамаг амьдрал минь хангалуун болно гэдэгт итгэлтэй байсан. Дараа нь би эхнэртэй болж, ажил амьдрал минь дэвжээд явчихна” гэж ярьж байсан. Олимпийн аварга болчихсон юм чинь тэр хүн өөр юу хүсэх вэ. Харин олимпийн аварга болохын тулд ердөө төмөр хашаан доторх байшинд л дөрвөн жил өөрийгөө нүднэ. Түүнд хангалттай цалин, хоол, хувцас, бэлтгэлийн заал бүх юм байна. Тэр хашаан дотор нь дэлгүүр гээд жижигхэн ТҮЦ байгаа юм чинь гарах шаардлагагүй. Өөрийгөө цэнэглээд, боловсруулаад, бие сэтгэлийн бүх бэлтгэлийг базаана. Унтаж амрахаа ч умартахгүй. босоод л бэлтгэлээ хийнэ. Юуны төлөө ийн хөдөлмөрлөж, бэлтгэл хангаж буй зорилго, найдвар нь аварга болох. Тэгж байж л олимпийн аварга болж байна шүү дээ.

Гэтэл манайхан “Дасгалжуулагч аа би оюутан болчихоод байна, хичээлдээ явмаар байна" гээд өглөө хичээлдээ гүйчихээд, орой ирээд бэлтгэлээ хийнэ. Ийм хүн яаж олимпийн аварга болох вэ. Энэ мэтээс эхлээд эргэн тойрон асуудал дунд бэдэрч яваа тэднээс бид хэтэрхий их юм шаардаад байх шиг. Шаардлага, хүсэлтийг биелүүлээгүй тэд ч сэтгэл санаагаар унаад хэцүү л байдаг бололтой. Гэвч тамирчид маань Монголын нэрийг тодорхой хэмжээнд гаргалаа харамсаад байх юмгүй. Нэр хүнд, алдар гавьяаг албан ёсоор хүртсэн тэд Монгол улсынхаа төлөө зүтгэнэ. Дараа дараагийн тэмцээн уралдаан хүлээж байна. Харин төр засаг, ард түмэн хариуцлагатайгаар дэмжиж туслах ёстойгоо ухамсарлах хэрэгтэй болов уу.

Д.СЭНДЭР