“Хит дууг хэлээрээ дуулъя” хэмээх гадаад дууны орчуулгын булан маань хүмүүст овоо хүрч байгаа бололтой. Монголд нэг ФМ радио дуунуудаа миний орчуулгаар тайлбарлан нэвтрүүлдэг гэнэ. Уншигчид маань Монголоос энэ тухай хэлж, ийм тийм дууг орчуулж өгөөч хэмээн нэр заан хүсэх боллоо. Орчуулгад дөртэй, хэл сайтай нэг нь энэ үгийг ингэж орчуулбал дээр байсан биш үү, ийм санаа биш л баймаар юм гэсэн санал шүүмжээ ч харамгүй ирүүлсээр. Ууртай нэг нь мэдээж сэтгэгдэл дээр доромжлохоо ч юу гэж мартаа аж.

Цахим захидал, сэтгэгдэл дотор “гүн ухааны үгтэй” дуу орчуулж өгөөч гэсэн хүсэлт олон таарах юм. Тэгээд “гүн ухааны үгтэй” олон дуунаас хамгийн алдартайг нь сонгоё гэж бодов. Бодсоор байж гүн ухаан, ялангуяа улс төрийн гүн ухаан нэвт шингэсэн, зарим тодорхой нийгмийн байгууллын сүлд дуу ч болж болмоор нэгэн дуу дэлхий нийтэд тарсныг “амлаж” авлаа.

Та бид ч хар багаасаа энэхүү дууг үгнийх нь гүн ухаан, санааг ч ойшоолгүйгээр даган аялсаар, дөхүүлэн дуулсаар ирсэн билээ. Дуу хэдий алдартай байх тусам монголоороо харахад төдий жигтэй, дасаагүй байх нь тодорхой, тиймээс алдартай дууг орчуулна гэдэг амаргүй, эрсдэлтэй л алхам юм.

Гээд яах вэ дээ, үзээд алдах л хэрэгтэй, өнөөдрийн орчуулахаар сонгосон дуу маань домогт Жон Ленноны “Imagine” буюу “Төсөөл дөө”.

1971 онд гарсан энэ дуу бол Жон Леннон хүсэн мөрөөдөж буй төгс төгөлдөр ертөнцөө ямархан байж болохыг “төсөөлөн” дуулсан өгүүлэмжтэй юм. Үгийг нь зохиохдоо гэргий Йоко Оно-гийнхоо “Бэрсүүт жүрж” хэмээх яруу найргаас санаа, хэлбэрийг нь авсан гэнэ. Тэр шүлгэнд “Imagine the sky crying…” – “Тэнгэрийг уйлж байна хэмээн төсөөл дөө”, “Imagine you’re a cloud…” – “Өөрийгөө үүл хэмээн төсөөл дөө” гэх мэт зааварчилсан мөрүүд байдаг ажээ.

1971 он бол Йоко Оно ч гараад ирчихсэн, Битлз ч тараад байсан үе. Тиймээс дууных нь басс гитарыг Клаус Вүүрмэн, харин бөмбөрийг нь Битлзийн анд Ринго Старр нь тоглож бичүүлсэн байна.

Дууны үг

Гурван бадаг, нэг дахилт бүхий энэхүү дууны үг нь англи хэл эхлэн суралцагчийн хувьд уншаад ойлгоход төвөгтэй биш, маш энгийн үг, хэлзүйгээр бичсэн, богинохон мөрүүд бүхий шүлэг юм.

Imagine there's no heaven,

It's easy if you try,

Жон Леннон төгс төгөлдөр ертөнцөө та бидний амьдрал дахь хамгийн үнэ цэнэ бүхий зарим нэг зүйлгүйгээр төсөөлж байна. Юуны өмнө та биднээс “Диваажин байхгүй гэж төсөөл дөө, хичээвэл амархан шүү” хэмээн хүсэх аж. “Диваажин байхгүй” гэдэг нь мэдээж “Ертөнцийн эзэн, Бурхан, Хойт нас” гэж байхгүй гэсэн санаа, үүгээрээ шашны эсрэг үзлээ илэрхийлж.

No hell below us,

Above us only sky,

Нэгэнт л диваажин байхгүй юм чинь “Бидний доор там гэж байхгүй, дээр ганцхан тэнгэр л оршино”

Imagine all the people

living for today...

Үхээд очих там, диваажин байхгүй, тиймээс “бүх хүмүүсийг зөвхөн өнөөдөртөө л, одоогоороо л амьдарч байна хэмээн төсөөл дөө”

Imagine there's no countries,

It isn't hard to do,

Nothing to kill or die for,

No religion too,

Imagine all the people

living life in peace...

Хоёрдугаар бадагтаа дайн тулааныг буй болгож буй, нэгнээ хөнөөхөд, алтан амь үрэгдэхэд хүргэж буй хоёр том шалтгаангүйгээр амьдралыг төсөөлөхийг хүсчээ. Нэг нь улс орон- хил хязгаар, нөгөө нь харин шашин. Энэ хоёр зүйл байхгүй болчихвол Nothing to kill or die for… буюу “Төлөө нь алах, үхэх хэрэггүй” болох аж. Эх оронч үзэлтнүүд, шашны фанатуудын хувьд яавч таатай сонстох үгс биш. Тэгээд сүүлчийн хоёр мөртөө “Бүх хүмүүс энх тайван амьдарна хэмээн төсөөл дөө” гэсэн байна.

Imagine no possessions,

I wonder if you can,

Гуравдугаар бадагтаа коммунист үзлийн цөм болох өмчгүй болох талаар дуулж байна. “Өмч байхгүй гэж төсөөл дөө, чи тэгж байж чадах уу?”

No need for greed or hunger,

A brotherhood of man,

Өмч, эзэмшил гэж байхгүй болчихвол Жон Ленноныхоор бол сувьдаг шунал, өлөн зэлмэгийн аль аль нь байхгүй, хүмүүс жинхэнэ “ахан дүүс” болох аж.

Imagine all the people

Sharing all the world...

“Бүх хүмүүс дэлхийг тэгш эзэмшинэ хэмээн төсөөл дөө”

Дахилтдаа харин ийн дуулна:

You may say I'm a dreamer,

but I'm not the only one,

Чи намайг мөрөөдөгч гэж хэлж болно,

гэхдээ би цор ганцаараа биш шүү.

I hope some day you'll join us,

And the world will live as one.

“Нэг л өдөр чамайг бидэнтэй нэгдэнэ гэдэгт би итгэнэ,

тэгээд дэлхий нийт нэгдмэл, нэг л болж амьдарна”

Жон Ленноны ийн дуулсныг монгол хэлээр дуулж болохуйцаар орчуулах гээд үзвэл:

Төсөөл дөө.

Диваажин байхгүй гэж төсөөл дөө

Хичээвэл хэцүү ч биш ээ

Дээр гагц тэнгэр

Доор там үгүй

Олон түмнийг зөвхөн

Одоогоороо л амьдарна гэж төсөөл дөө...

Улсууд байхгүй гэж төсөөл дөө

Угтаа хэцүү ч юм биш ээ

Бас шашин гэж үгүй

Байлдах, үхэхийн ч хэрэг үгүй

Энэ хүмүүс бүгдээрээ

Энх амьдарна гэж төсөөл дөө..

Өмч байхгүй гэж төсөөл дөө

Өөрөө чи чадах бол уу?

Өлбөрөх ч, хомхойрох ч үгүй

Өргөн олноороо нөхөрлөнө

Хүж дэлхий бүхлээрээ

Хүн бүхэнд хүртэнэ гэж төсөөл дөө...

Гэнэн мөрөөдөгч гэв үү, намайг

Гэхдээ би ганцаархнаа биш шүү

Нэг л өдөр чи бидэнтэй нэгдээд

Нэг л ертөнц, нийтээр амьдарна аа...

Леннонизмыг эсэргүүцэгчид

Шашин, улс орон, диваажин, өмч гэж байхгүй ертөнцийг коммунизм гэхээсээ илүү Леннонизм хэмээн поп урлагт хочлон нэрийдэж байна. Хамгийн гол асуудал бол леннонизм үнэхээр тэгээд төгс ертөнц байж чадах уу?

Юуны түрүүнд шашны зүтгэлтнүүд, ялангуяа Христчид үүнийг эрс эсэргүүцдэг. Хариу болгон бичсэн дуу хүртэл гарсан байна лээ. Ядаж байхад Леннон бас нэгэнтээ “Битлз Есүсээс илүү алдартай болжээ” хэмээн хэлж, тэдний уурыг хүргэсэн байдаг. (Ингэхэд Ленноныг хэн, юуны учир буудлаа даа?)

Nothing to kill or die… Амь насаа зориулах юу ч үгүй болчихвол үнэхээр энх амгаланг олох уу, харин ч амьдрал гэгч хоосон, утгагүй зүйл болох уу? Энэ бол философийн бас л нэг томоохон мэтгэлцээний эх болж болох асуулт. Леннон нихилист байсан юм биш биз? Үгүй л бол уу даа, дууных нь аясыг харахад харин ч эсрэгээрээ, хедонист байсан мэт.

Эх орончдын хувьд улс орон, хил хязгаар гээч юм үгүй болохыг хүлээн зөвшөөрөхгүй нь ойлгомжтой. Магадгүй даяаршил хэмээх санааг Леннон дуулаа юм бол уу? Улс орон гээчийг Леннон, Оно хоёр зөвхөн улс төрийн утгаар нь үгүй болгоно гэснээс бус үндэстэн, соёл хэмээх нандин зүйлийг хадгалах, олон соёл зэрэгцэн орших болно гэсэн үзэл санаатай байгаа нь уг дууны видео клипнээс тод харагдана. Леннон өөрөө ковбой маягаар хувцасласан, Йоко Оно хажууд нь индианы сквотой сууж байдаг.

Өмч, эзэмшлийн тухайд бол яалт ч үгүй эв хамт нийгмийн тухай асуудал гарч ирнэ. Өмчийг үгүй болгосноор шунал үгүй болох уу? Өмчгүй нийгэм байгуулах гэж үзсэн, шунал харин оршсоор байсан нь юуных вэ? Асуудлыг бүр лавшруулбал, та бидний амьдарч үзсэн, биеэрээ туулсан, хувийн эзэмшилгүй гэх нийгэм яг Марксын өөрийнх нь төсөөлж байсан тэр нийгэм мөн үү?

Дууны үгийг өөрчлөх тухайд

“Төсөөл дөө”-г 100 гаруй дуучин ахин дуулсан гэдэг. Зарим нь ингэхдээ үгийг нь бага зэрэг өөрчлөн, өөрийн үзэл санааг оруулсан байна. 2001 оны 9 сарын 21-ний өдөр, террорист халдлагад өртөгсдөд зориулсан концерт дээр Нэйл Янг дуулахдаа

Imagine no possessions,

I wonder if YOU can…

гэсэн хэсгийг, I wonder if I can… болгон дуулснаараа нэг томоохон санаа шигтгэсэн юм. Өмч хөрөнгөгүйгээр амьдарч чадах уу гэдэг асуултыг бусад хүнээс “Чи тэгж чадах уу?” хэмээн тулган асууж байгаа биш харин ч өөрөөсөө “Би ингэхэд тэгж амьдарч чадах бол уу?” гэж байгаа нь нэлээд эевэргүү, алдаа оноог, асуултын хариуг хүнээс биш өөрөөсөө хайсан өнгө аястай болсон ажээ.

2011 оны шинэ жилийн концерт дээр дуучин Сий Ло Грийн "and no religion too" гэдэг хэсгийг "and all religion's true" болгон авиазүйн хувьд нэлээд дөхүүлэн, хальт сонсохд бараг анзаарагдахгүйгээр өөрчилж дуулсан, гэхдээ Ленноны, Битлзийн фэнүүд үүнийг нь тийм ч таатай хүлээн аваагүй гэдэг.

Ер нь бол Ленноны дууны бүх эрхийг хадгалж буй Йоко Онод “Төсөөл дөө”-г "and no religion too" гэсэн хэсгийг нь өөрчлөөд дахиж дуулж бичүүлье гэсэн санал маш олон ирдэг, Оно огт зөвшөөрдөггүй гэдэг юм билээ.

Сонирхолтой баримтууд

Жон Леннон энэхүү дуугаа алдарт Стайнвэйн хүрэн өнгийн төгөлдөр хууран дээр зохиожээ. Олон хүн клипэн дээр нь гардаг цагаан төгөлдөр хуурыг тэр гэж андуурдаг аж. 2000 онд дуучин Жорж Майкл тэрхүү Стайнвэйн төгөлдөр хуурыг 2 сая гаруй доллараар худалдан авч, Битлзийн музейд буцаан бэлэглэсэн, өдгөө мөнөөх хуур дэлхийн олон улсаар аялж, энх тайвны үзэл санааг түгээдэг юм. (Дашрамд дурдахад Стайнвэйн төгөлдөр хуур яагаад алдартай, анх хэрхэн хийгдсэн, Монголд хэд байсан, хэрхэн оруулж ирсэн зэргийн талаар саяхан урлаг судлаач Батжаргал тодорхой бичсэн буй)

1980 оны 9 сарын 13-нд Ленноны сайн нөхөр Элтон Жон Нью-Йоркийн Төв цэцэрлэгт үнэгүй тоглолт хийжээ. Тэр үед Леннон Манхаттанд, Төв цэцэрлэгээс хэдхэн гудамжны цаана амьдардаг байж. Элтон Жон тоглолтынхоо төгсгөлд үзэгчдэдээ хандан “Энэ дууг бичсэн миний сайн нөхөр эндээс холгүй суудаг юм. Бүгдээрээ түүнд сонсттол нь дуулцгаая” гээд “Төсөөл дөө”-г дуулсан байна. Энэ явдлаас гуравхан сарын дараа Жон Леннон гэрийнхээ гадаа буудуулсан билээ.

1985 онд 45 насных нь ойгоор Йоко Оно нарын уран бүтээлчид Төв цэцэрлэгт, Ленноны гэрийн харалдаа, IMAGINE дурсгалын цогцолборыг байгуулсан нь Нью-Йоркоор аялагчдын очих дуртай газрын нэг болсон юм.

Роллинг Стоүнз сэтгүүл 2004 онд “Бүх цаг үеийн шилдэг 500 дуу”-ны жагсаалтыг гаргасан, үүнд “Imagine” гуравдугаар байранд оржээ.

2002 онд Гиннесийн номоос явуулсан санал асуулгаар “Британийн бүх цаг үеийн шилдэг сингл”-ийн хоёрдугаар байранд оржээ. Нэгдүгээр суурийг Куин хамтлагийн “Bohemian Rhapsody” эзэлсэн байна.

Уншигч та гүн ухааны үгтэй дуу орчуулж өгөхийг хүссэн, тэгвэл атеизм, нихилизм, коммунизм, утопи социализм, патриотизм, леннонизм (ленинизм биш шүү), даяаршил, дангааршлын асуудлыг хөндсөн, Ерөнхийлөгч Картерийн ажигласнаар “дэлхийн маш олон улс оронд төрийн дууллаас нь илүү дуулагддаг” энэхүү дуунаас өөр ямар дуу хүсэлтэд тань тохирох сон билээ?