Харин сонгуулийн үр дүн, шударга болсон эсэх нь дэн дун байна. Сонгуулийн дүн иргэдийн дунд эргэлзээ тээнэглзээ авчирч, хар сар төрүүлэх цөөнгүй шалтаг шалтгаан энэ тодорхой бус байдалд ташуур өгч байна. Иргэдийнхээ сонголтыг хүндэтгэхгүй байгаадаа бус, улс төрийн соёл дутаж гачигдсандаа бус угаасаа л үүссэн нөхцөл байдал нь өөрөө тийм байгаа юм.

Энэ оны сонгууль урьд урьдаас онцлог болж байгааг хэвлэл мэдээллээр хангалттай мэдээлсэн. Онцлох учиртай нэг зүйл бол 2012 оны УИХ-ын сонгуулийн санал хураалтыг автомат машинаар тоолохоор хуульчилсан. Сонгуулийн үр дүнд хүний хүчин зүйлийн оролцоог аль болох бага байлгах үүднээс ийм шийдвэр гаргасан нь тодорхой. Урьдын гашуун туршлага бас энэ шийдвэрт нөлөөлсөн байж таарна. Ингээд сонгуулийн саналыг алдаа мадаггүй тоолох машины сонголтыг АНУ-ын “Dominion voting” компанийн “New image cast” автомат машин хэмээн тогтсон байдаг.

Сонгуулийн Ерөнхий Хороо өөрийн ажил үүргийн хуваарь ёсоор энэ машиныг сонгож авчээ. ТЕГ болон бусад холбогдох газрууд мэргэжлийн дэмжлэг үзүүлж, хяналт тавьсан байна. Харин энэ сонголт хэр оновчтой байсан эсэхийг хэлж мэдэхгүй юм. Уг нь “Dominion voting” компани бол сонгуулийн цахим машины үйлдвэрлэлээр дагнасан, 2002 оноос машинуудаа дэлхийн зах зээлд нийлүүлж эхэлсэн гэх юм билээ. “New image cast” автомат машиныг Монголд анх удаа сонгуульд ашиглаж байгаа ч харин АНУ болон дэлхийн зарим орнуудын сонгуульд урьд өмнө нь ашиглаж байсан нь бол хэд хэдэн удаа. Харамсалтай нь хожим сонсвол энэ машин тийм ч найдвартай ажилладаггүй нь амьдралаар нотлогдсон үнэн бололтой. Тухайлбал, 2002 онд Алабама мужийн сонгуульд 6300 цахим санал ор сураггүй алга болж байсан бол өмнөд Каролинад 5500 санал зөрж сонгуулийг хүчингүй болгож байсан удаатай гэнэ. 2010 онд мөн Өмнөд Каролиногийн Сенатын сонгуулийг будилуулж байсан бол Нью-Йорк хотын мээрийн сонгуулийн үеэр эвдэрч байсан гэхчлэн таагүй мэдээлэл байдаг.

Түүнчлэн “үгүй” гэсэн саналыг урвуулаад “Тийм” болгосон тохиолдол ч бий гэнэ. Энэ мэтээр “New image cast” автомат машины алдаж будилж байсан жишээ олон байна. Юутай ч энэ машинд иргэдийн саналыг 100 хувь даатгах боломжгүй гэдэг нь дээрхи тохиолдлуудаас анзаарагдаж байна. Саяын болж өнгөрсөн сонгуулиар ч иймэрхүү явдал зөндөө л тохиолдлоо шүү дээ. Хэдийгээр автомат машин эвдрэх эрсдэл 100 мянгад 0.3 хувьтай гэж байсан ч хэд хэдэн газарт санал тоологч гацсан тохиолдол гарлаа. Түүнчлэн саналын тэмдэглэгээг скайнердахдаа тодорхойгүй болгож, нэлэнхийд нь харлуулсан хуудсууд ч таарч байсныг хэвлэлийн хурлын үеэр олон нийтэд харуулж байсан. Асахгүй байх, кодыг нь буруу хийснээс техникийн саатал гарах тохиолдол ч байсан. Бас ашиглалтын явцад юу нь ч билээ шатсан, огт ажиллахаа больсон тул зэргэлдээ сумынхаа хэсгийн хорооны машиныг авч хэрэглэсэн сураг сонсогдож байсан нь бий. Иймэрхүү жишээ олон байна. Программ хангамжаас алдаа гарах магадлал маш бага гэж байгаа. Маш бага гэдэг бол огт байхгүй гэсэн үг бас биш.

Технологийн дэвшил гэдэг сайхан, бас гайхмаар. Гэвч техник бол техник. Алдах эндэх тохиолдол байж л таарна. Энэ удаагийн сонгууль ч бас үүний нотолгоо. Тиймээс хяналтын тооллогыг хэд хэдэн газарт хийсэн, зөрүү гараагүй гэсэн мэдээллийг СЕХ өгч байгаа. Тэдний хувьд “шаварт унасан шарын эзэн” болохоор машинаа өмөөөрөх шалтгаан байгаа нь тодорхой. Харин асуудлын гол нь тэр хяналтын тооллогыг хэн хэрхэн сонгож, хэнийг байлцуулаад яаж тоолоод яв цав байна гэдгийг тогтоов гэдэг нь нэг л тодорхой бус. Том жижиг гэлгүй намууд юуны учир тооллогыг гараар хийе гэж санал тавиад байгаа нь бодолцох байтугай хүлээж авч болох санал. Чихээр сонссон худал, нүдээр харсан үнэн гэх үг бий. Ялсан, ялагдсан гэлгүй намууд хамтаараа сууж байгаад, нүүр нүдэн дээрээ саналаа тоолоод эргэлзээгээ мухарлачихвал хэн хэндээ л амар. Үнэн худлыг ялгаж, эргэлзээгээ нэг тийш болгоод авбал улс төрийн соёл, жишиг тогтоно шүү дээ.

АН-ын хувьд бид ялсан, энэ бол ард түмний сонголт гэсэн үгээр халхавч хийж зөвхөн нэг талаас нь болж буй үйл явцад хандах нь “би үхэхээс чи үх” гэсэнтэй агаар нэг анзаарагдаж байна.

Монгол Улс ОХУ, БНСУ-аас өмнө сонгуулийн саналыг цахим хэлбэрээр тоолж бусдад жишиг болж байна хэмээн сурталчилж байна. Ингэж дуугарахаасаа өмнө цахим сонгууль хэр баталгаатай вэ гэдгийг хэн ч албан ёсоор баталгаажуулаагүй байгаа гэдгийг бодолцсонгүй. Санал тоолох машин худалдаж авах нь хэн нэгнийхээсээ очиж хэдэн төлөг шүдлэн худалдаж авахтай огт адилгүй.

Энэ машин нэг бүр нь 3200 ам.долларын үнэтэй гэсэн. Ойролцоогоор 4 000 000 төгрөг болно. 2500 ийм машин худалдан авахын тулд 25 тэрбум орчим төгрөг зарцуулжээ. Хэрэв үнэхээр санал тоолохдоо алдаж будилдаг, хүний хүчин зүйлийн нөлөө орох магадлалтай бол хэнд ч хэрэггүй машиныг татвар төлөгчдийн ийм их хөрөнгөөр худалдаж авсан гэсэн үг. Машинд итгэхгүй байж болно. Эргэлзэж тээнэглзэх шалтгаан байж болно. Тэгвэл гараараа тоолоод үзье л дээ. Үүний дараа үнэн худал нь аяндаа ялгараад ирнэ.

Сонгууль будилаантуулж байсан машиныг сонгож авчээ
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
гараар тоолох байсан юм бол яах гэж машин авсан юм. Урьд нь гараар тоолоод санал луйвардаад байсан болохоор машинаар тоолсон шүү дээ. Одоо тэгээд дахиад луйвраа хийх гээд байгаа юм уу ?

2012-07-03 | 20:04:36 | 202.179.16.145 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео