Хакерч З.Энхболдын монголчилсон автомат машин ард түмний саналыг залгилаа

Индонезийн сонгууль, Америкийн Ерөнхийлөгчийн сонгуулийг будилуулсан санал тоолох автомат машиныг энэ удаагийн сонгуульд ашиглаж, иргэдийн саналаар наадсан явдал болж байх шиг.

З.Энхболд нарын хакерчдын зүтгэж байж оруулж ирсэн санал тоолох машин өрсөлдөгч намынхаа саналыг залгисан мэдээтэй энэ удаагийн сонгууль үргэлжилж байна.
Үргэлжилж гэдэг нь хакерчдын монголчилсон автомат машины саналын тоо хяналтын тооллоготой илт зөрж байгаа учраас зарим тойргууд дээр гараар тоолох ажил явагдсаар байна.
Магадгүй, ард түмэн саналаа луйвардуулж байгаа учраас ардчилсан сонгуулийн жам ёсоор бүгдийг дахин гараар тоолох хэрэг гарч мэдэх юм.
Хэрвээ АН ардчилсан улс оронд сонгох, сонгогдох эрхтэй иргэдтэйгээ мэддэг бол шүү дээ. Дэлхийн тэргүүлэх гүрэн АНУ-ын иргэдийн саналыг залгиж орхисон энэ машиныг оруулж ирэх эсэхээр УИХ дээр нэлээн ширүүн маргаан өрнөж байсныг сонгогчид санаж байгаа байх.
Гэвч З.Энхболд, Ч.Сайханбилэг нарын гиш үүд улайран зүтгэж байж энэхүү машиныг оруулж ирэх шийдвэр гаргуулж байв. Сонгуулийн өмнө З.Энхболд “Сонгууль будилаантай болж магадгүй, нэрсийн жагсаалтад орсон эсэхээ шалгаарай” гэж сануулаад байсан.
Энэ нь чухам юугаа хэлээд байсан нь өнөөдөр бараг л батлагдаж байна. Уг нь энэ жилийн УИХ-ын сонгууль хууль эрх зүйн маш сайн орчинд зохион байгуулагдсан гэхэд болно.
Эрх зүйн орчныг нь бүрдүүллээ гээд ч нэмэр алга. Дундуур нь хакердаж, санал луйвардаад байхаар иргэд бидэнд гишгэх газар байна уу хэмээн шаналах хүн олон болжээ. Ард түмний халааснаас гарсан 24 тэрбум төг рөгөөр худалдаж авсан санал тоо лох машиныг Америкийн “Dominion voting” компанид үйлдвэрлэсэн.
Гэтэл энэ компанийн санал тоолох машинууд сонгууль будилуулдгаараа дэлхийд алдартай гэдгийг бүх мэргэжилтнүүд онцолж байгаа юм.
Монголдоо цөөнд тооцогдох хакерын мэргэжилтэн З.Энхболд л үүнийг мэдэхгүй байв гэж. АНУын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд уг компанийн машинуудыг ашиглах үеэр гэнэт гацаж, үүнээс болж сонгуулийн дүнгээ гаргаж чадахгүй 10 хонож байсан тохиолдол ч байдаг юм билээ.
Санал тоолох машинаас болж улс орны хэмжээнд сонгуулийн дүнгээ гаргаж чадалгүй олон хоног хүлээж, эцэст нь америкчууд Жорж Буш, Альберт Гор нарын хэн нь ялалт бай гуулсныг санал өгсөн өдрөөсөө хойш 10 хоногийн дараа сонсч байсан түүхтэй. Уг машин 300 хүн санал өгснийг дөрвөн сая хүн болгож автоматаар өсгөж тоолсон тохиолдол ч гарсан байна. Үүнийг дэлхий нийтээр мэдээд зогсохгүй, З.Энхболд нар бүр ч сайн мэдэж, судалсан байж таарна.
Гэтэл яагаад заавал дэлхийд алдартай будилаан хутгадаг машиныг оруулж ирэх болов. Хариулт нь сонгуулийн дараа тов тодорхой болов. АН санал луйвардах аргыг эртнээс тооцоолж, судалж, сонгууль зохион байгуулах албан ёсны ме ха низм болгоод санасандаа хүрэв бололтой.
Сонгуулийн тойргуудад эрс тэс өөр, харь цангуй дүн гарч байгаа нь ч үүнийг нотолно. Тухайлбал, нийслэлийн Сүхбаатар, Сонгинохайрхан, Хан-Уул, Баянгол дүүргүүдэд санал тоолох машинаар тоолсон саналын хуудсыг гараар тоолж үзэхэд хол зөрүү гарсан. Сонгинохайрхан дүүргийн 40, 41 дүгээр хэсэг дээр дөрвөн саналаар ялагдсан нэр дэвшигчийн саналын хуудсыг гараар тоолж үзэхэд 120 саналаар илүү гарсан гэж байгаа.
Хөдөө орон нутагт ч тэр, Баянхонгор аймагт авсан саналаараа өрсөлдөгчөөсөө хол давуу байсан УИХ-ын гишүүн Г.Занданшатарын араас огт сураггүй байсан Д.Ганбат гэгч гэнэт л гарч ирсэн, Архангай аймагт урьдчилсан байдлаар тэргүүлж байсан нэр дэвшигч бүр ард байсан нэр дэвшигчтэй гэнэт солигдсон гээд тойргууд дээр нэлээд маргаантай байна.
Уншигч олон санаж байгаа байх, үймээн дагуулсан 2008 оны сонгуулийн дараа Германы эрдэмтэн Ноолен Монголд ирж, сонгуулийн шинэчлэлийн талаар илтгэл тавихдаа “Dominion voting” компанийн маши наар автоматаар санал тоолоход алдаа, будилаан гарч байсан олон жишээг дурдаж байсан юм.

ХУУЛЬ ЧАНГАРСАН Ч АН-ЫНХАН АРХИ, МӨНГӨ ТАРААСААР СОНГУУЛЬДАВ

Энэ удаагийн сонгуулийн будилаан зөвхөн автомат машинаар зогсохгүй. Уг санал тоолох машинд сонгуулийн хуудас хоёроор нь хийх гэж байгаад баригдсан тохиолдол ч гарав. Тэр саналын хуудсан дээр АН-ыг болон АН-аас нэр дэвшигчдийг сонгосон байсан нь баримтаар нотлогдсон.
Сонгууль эхлэхийн өмнөхөн АНаас нэр дэвшигчид мөнгө, архи тараасан сөрөг үзэгдлүүд гарсан. Сонгинохайрхан дүүрэгт нэр дэвшсэн “Монос”-ын Л.Эрдэнэчимэгийн 20 сая төгрөгийг тарааж явсан залуу цагдаад баригдан шалгагдаж байна.
Мөн Архангай аймагт АН-аас нэр дэвшигчид сумдын “Хаан” банкаар дамжуулан мөнгө тараасан баримт бий. Мөн нэр дэвшигч Н.Батбаяр Эрдэнэмандал суманд архи тарааж, тэр архинаас уусан иргэн хордсон гээд дурдаад байвал жишээ олон. Ажиглагчдын ярьж байгаагаар бол энэ жилийн сонгуулиар далдуур их мөнгөөр бороо орууллаа гэх.
Дундговь аймагт нэр дэвшиж ялалт байгуулсан Б.Наранхүү мөнгөөр өрсөлдөхгүй бол юугаараа өрсөлдөх билээ. Зүгээр л нэг бизнесмэн залуу шүү дээ.
Баянхонгорт нэр дэвшиж ялалт байгуулсан Х.Баттулга, Хан-Уулд Л.Болд, Сүхбаатарт М.Зо ригт гээд “мөнгөний хүүдийнүүд” мөнг өөр бороо оруулж иргэдийн саналыг авсан гэ сэн албан бус мэдээлэл бий. Зарим нь ч баримтаар нотлогдож байна. Архангай ай магт АН-аас нэр дэвшсэн УИХ-ын гишүүн Н.Батбаяр, Гадаад харилцааны дэд сайд асан Б.Болор нар “мөнгө тарааж болохгүй” гэсэн хуультай учраас 10 өрхийн дунд ухуулагч нэртэй мөн гө тараагч томилж, ухуулагчдаа хэдэн са яар нь цалинжуулсан аж.
Цалинжуулах ч юу байхав, тэр нь цаашаа өөрсдийн харьяаны өрхүүддээ мөнгөө хуваарилж өгдөг аж. Мөнгө өгч байна хэмээн зарга үүсгэхэд бид ухуулагчаа цалинжуулсан хэмээн хэлдэг жишиг зөвхөн Архангай тойрогт ч биш бусад тойрогт ч байлаа.

АРВАН НАМЫН МЭДЭГДЭЛ АРД ТҮМНИЙ МЭДЭГДЭЛ БАЙВ

Сонгууль эхлэхээс жилийн өмнө АН-ынхан ялна гэж бат итгэлтэй ярьж, автомат машин оруулж ирэхээр улайрч байсан нь өнөөдрийн булхайтай сонгуулийн үр дүн юм.
Нөгөө талд мөнгө тараана гэдэг тэдний эртний тооцоо байжээ. Энэ мэт хүчин зүйлсээс шалтгаалан АН сонгуульд арай олон суудал авч байгаа бололтой.
Улстөрийн 10 нам хамтран өнгөрөгч бямба гаригт 2012 оны УИХ-ын болон нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын сонгуулийн санал хураах, дүн гаргах үйл ажиллагаанд алдаа, зөрчил гарч байгаа нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэдийн сонгох, сонгогдох эрхийг бүдүүлгээр зөрчиж, бүрэн эрхэд нь халдсан гэж үзэж байгаагаа илэрхийлэн мэдэгдэл гаргасан.
Тус мэдэгдэлд “Иргэдийн сонгох, сонгогдох эрхийг дээдлэн сонгуулийг шударга, хуулийн хүрээнд явуулах, санал хураах автоматжуулсан системд хандах эргэлзээг арилгах үүднээс улс орон даяар бүх тооллогыг уламжлалт гар ажиллагаагаар хийж тооллогын дүнг баталгаажуулахыг СЕХ-ноос шаардаж байна” гэжээ.
Мэдэгдлийг Монгол Ардын Нам , Гурав дахь хүчин эвсэл, Иргэний зориг Ногоон нам, Иргэний хөдөлгөөний нам, МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвсэл, Монголын ногоон нам, Эх орон нам, Эх орончдын нэгдсэн нам, Хөгжлийн хөтөлбөрийн намын удирдлагууд хийсэн. Үнэн хэрэгтээ нэг сая гаруйхан сонгогчтой Монгол Улсад автоматаар санал тоолох хэрэг байна уу.
Ямар 80 сая хүн амтай Герман биш, олон зуун сая хүн амтай АНУ биш, гараараа тоолоод л дүнгээ гаргачих бай лаа шүү дээ. Тийм ч учраас АН-аас бусад улстөрийн хүчнүүд дээрх мэдэгдлийг хий лээ. Үнэндээ энэ бол улстөрийн 10 намын мэ дэгдэл ч биш, ард түмний мэдэгдэл байв.
Монгол Улсын сонгогч иргэд бүгд л уламжлалт аргаар санал тоолохыг хүсч байна. Мэдээж дөрвөн жилд нэг удаа болдог сонгуулиас ард түмний хувь заяа шийдэгдэх учраас эрх нь зөрчигдсөн иргэд ийнхүү дахин тоолж саналаа баталгаажуулахыг хүсч байгаа нь зүй ёсны хэрэг ээ.
Харин АН гараар дахин тооллого явуулахаас үхтлээ айж байгаагаа удаа дараа илэрхийлсээр байна. Үнэхээр л АН ард түмний саналаар ялалт байгуулсан юм бол гараар тоолохоос юунд айгаав.

С.УУГАНБАЯР

www.UNEN.mn

АН ард түмний саналаар ялсан л юм бол гараар тооллого явуулахаас юунд айгаав
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Тоглоомын дүрмийг тоглолт эхлэхээс өмнө тохирдог. Тохирсон бол түүнийгээ барьдаг нь соёлттой улсын зан. Хожигдчихоод тоглолтын дүрмээ өөрчлөх гэдэг нь энгийнээр хэлэхэд бүдүүлэг хүмүүний үлгэр байлтай.

2012-07-03 | 11:10:13 | 69.230.199.253 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео