танилцуулах гэж буй эдгээр хүүхдүүд өөрийн эр зориг, үйл байдал, оюун бодлоороо хүн төрөлхтний түүхэнд нэрээ үлдээж тэднээс улбаалсан сайн үйлс, оюун санааны давалгаа өнөөг хүртэл үргэлжилсээр байна. Бахархалтайгаар хүлээн авна уу.

1. Anne Frank

(1929-1945)

Annelies Marie Frank буюу Anne Frank гэх энэ еврэй охины Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед нуугдаж байх үеээ бичсэн өдрийн тэмдэглэл нь дайны дараа ихэд алдаршсан юм.

Анна Франк нь Германы Франкфурт хотод еврэй үндэстэн Отто Франкийнд төрсөн бөгөөд тэдний гэр бүл 1933 онд Герман дахь Нацистуудын ид хүчээ авч байх үед Нидерландад нүүн иржээ. Гэвч Нацистууд Нидерландад орж ирснээр байдал эвгүй болж нуугдах шаардлагатай болсон байна. 1942 оны 7 сард Отто Франкийн оффисын байшинд бүгдээрээ нүүн орж тэндээ нууцаар амьдарчээ.Харамсалтай нь 2 жилийн дараа баригдсан бөгөөд бүгд хорих лагер луу ачигдсан байна. Анна Франк болон түүний эгч Маргот Франк нар дайн дуусахаас хэдхэн сарын өмнө хорих лагерт гэдэсний өвчнөөр нас барсан юм. Тэдний аав Отто Франк цор ганцаар амьд үлдсэн ба дайн дууссаны дараа Амстердамд буцан ирж охиныхоо өдрийн тэмдэглэлийг хадгалагдан үлдсэн байсныг олжээ. Үүнийгээ 1947 онд хэвлүүлсэн бөгөөд 1952 онд Англи хэлээр орчуулагдан хэвлэгдсэнээр дэлхий дахинаа алдаршсан юм. Анна Франкийн өдрийн тэмдэглэл өдий хүртэл дахин хэвлэгдэж, дэлхийн олон орны уран зохиолын хичээлийн хөтөлбөрт орсон байдаг ба Фашизмын гашуун түүхийг хүн төрөлхтөн, шинэ залуу үеийнхэнд танин мэдүүлсээр байна.

2. Samantha Smith

(1972-1985)

ЗХУ-д 1985 онд гарсан Саманта Смитийн зурагтай марк

1982 он. ЗХУ болон АНУ-ийн хооронд хүйтэн дайны байдал оргил үедээ хүрч хэн хэн рүүгээ цөмийн хошуу чиглүүлээд байсан үе. 11 сарын дундуур ЗХУ-ын удирдагч Юрий Андропов 10 настай Саманта Смит нэртэй нэгэн Америк охиноос захиа хүлээн авчээ. Энэ нь яагаад Орос Америк хоёрын харилцаа ийм түгшүүртэй байгааг бяцхан хүүхдийн зангаар сониучирхан асуусан захидал байв. Тэр захидал ЗХУ-ын Правда сонинд нийтлэгдэж олонд түглээ. Саманта үүнийг мэдээд баярласан ч хариу хүлээсээр байв. Дараа нь АНУ-д суух ЗХУ-ын элчин сайдын яаманд Ноён Андропов хариу өгөх талаар лавласан захидал бичсэн байна. Харин 1983 оны 4 сарын 26-д Ноён Андроповоос хариу хүлээж авчээ.

Саманта Смит аль аль улсад нь алдаршиж эхэллээ. Тэрбээр “Сайн санааны элчин сайд”, “Америкийн хамгийн залуу элчин сайд” хэмээн нэрлэгдэж Японд энх тайвны ажиллагаанд хүртэл оролцсон байна. Мөн ном бичиж, телевизийн олон ангит кинонд ч тоглов. Харамсалтай нь Саманта 13 насандаа онгоцны ослоор нас барсан юм. Түүний энэ үйлдэл хүйтэн дайны хахир уур амьсгалд бага ч гэсэн найрамдлын оч бадраасан гэж үздэг.

3. Hector Pieterson

(1964-1976)

1976 оны 6 сарын 16. Hector Pieterson-ий буудуулсан үеийн зураг. Гэрэл зурагчин: Sam Nzima

Гэрэл зурагчин Sam Nzima-ийн 1976 онд авсан энэ зураг дэлхий дахинаа түгж Өмнөд Африкын Совето дахь арьс өнгөний үзлийн бослогыг илэрхийлсэн гол зураг болсон юм. 1976 оны 6 сарын 16-ны өдөр зурган дээрх Hector Pieterson (1964-1976) хүү оюутнуудын эсрэг нээсэн цагдаа нарын галанд өртөж амь насаа алджээ. Түүний цогцсыг тэврэн яваа энэ зураг дэлхий дахинд цочрол өгч олны анхааралд өртсөн бөгөөд үүнээс хойш 6 сарын 16-ны өдрийг арьс өнгөний үзлийн эсрэг өдөр болгон тэмдэглэх болжээ. Харин өнөө үед энэ өдрийг Өмнөд Африкт “Үндэсний Залуучуудын Өдөр” болгон тэмдэглэдэг. 2002 оны 6 сарын 16-д Hector Pieterson-ий дурсгалд зориулсан музейг түүний буудуулсан газрын ойролцоо байгуулсан байна.

4. Iqbal Masih

(1982-1995)

Икбал Маси хэмээх энэ Пакистан хүү дөрвөн настайдаа хивсний үйлдвэрт ердөө 12 доллараар зарагджээ. Тэрээр харанхуй бүгчим өрөөнд хэнтэй ч ярих эрхгүйгээр өдөрт 12 цаг зогсоо зайгүй ажилладаг байв. Үйлдвэрт зарагдсанаасаа хойш 6 жилийн дараа Икбал өөр шиг нь хүүхдүүдэд тусалдаг “Боолчлогдсон хөдөлмөрийг чөлөөлөх хөдөлгөөн (Bonded Labor Liberation Front – BLLF)” хэмээх байгууллагын талаар сонсжээ. Нэгэн өдөр үйлдвэрээсээ нууцаар оргон энэ байгууллагын хуралд оролцсон нь түүний амьдралыг өөрчилсөн хэрэг болов. BLLF байгууллагын ерөнхийлөгч Эшан Улла түүнийг хууль бусаар ажиллаж байгааг мэдээд суллахад шаардлагатай бичиг баримтыг бүрдүүлэн үйлдвэрт хүргүүлснээр Икбал эрх чөлөөтэй болов. Гэвч Икбал зөвхөн өөрөө эрх чөлөөтэй болсноор зогсохгүй хамт ажиллаж байсан хүүхдүүдээ ч чөлөөлөх тал дээр ажиллаж бүгдийг нь суллуулжээ. Хүнд хүчир хөдөлмөр, өлөн зэлмүүн хоолноос үүдэн 12 настайдаа тэр яг л 6 настай хүүхэд шиг биетэй байжээ.

Суллагдсаны дараа тэрээр BLLF-ийн үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож боолчлогдсон хөдөлмөрийн эсрэг тэмцэж эхэлсэн байна. Төрөлхийн ухаалаг, хэрсүү Икбал бяцхан биендээ баймгүй бусдыг уриалах, дагуулах удирдагчийн шинжтэй байсан юм. Мөн тэрээр маш эрсдэлтэй алхам хийн нэгэн үйлдвэрт энгийн ажилчин хүүхдийн дүрээр нуугдан орж хүүхдүүдээс судалгаа авчээ. Энэ судалгааных нь үр дүнд тус үйлдвэрийг хааж хэдэн зуун хүүхэд суллагдсан байдаг. Икбал хүүхдийн хүнд хүчир хөдөлмөрийн талаар олон улсад илтгэл тавьж, идэвхтэй тэмцэгч, сэтгүүлч болон хувирсан.

Харамсалтай нь Икбал 1995 онд буудуулж нас барсан. Түүнийг алсан шалтгаан тодорхойгүй боловч “Carpet Mafia” буюу “Хивсний мафи” гэгчийн гишүүд хууль бус үйл ажиллагааг нь олонд илчилсний улмаас хөнөөсөн гэж үздэг. Икбал хүний эрхийн олон шагнал авсан ба сүүлд АНУ-ын Конгрессоос хүүхдийн хөдөлмөрийн эсрэг Икбалын нэрэмжит шагналыг бий болгожээ. Тэрээр 3000 гаруй хүүхдийг эрх чөлөөтэй болоход нь тусалсан бөгөөд түүний амьдралаар ном бичигдсэн байна.

5. Nkosi Johnson

(1989-2001)

Nkosi Johnson нь ӨАБНУ-ын Йоханэсбург хотын зүүн хэсэгт 1989 онд төржээ. Тэр аавыгаа хэзээ ч мэдэхгүй. Түүний ээж өвчний улмаас хүүгээ асарч чадахгүйд хүрсэнд сайн дурын ажилтан Gail Johnson Nkosi-г үрчилж авсан байна. Nkosi төрөхдөө ХДХВ-ийн вирустай төрсөн бөгөөд 1997 онд олны анхааралд анх өртжээ. Учир нь ХДХВ-ийн вирустайн улмаас түүнийг Йоханэсбург хотын Мелвил дүүргийн иргэд сургуульдаа оруулахыг эсэрүүцжээ. Гэвч ӨАБНУ-ын Үндсэн хуульд өвчний шалтгаанаар ялгаварлан харьцахыг хориглосноор тус сургууль шийдвэрээ өөрчилж авсан байна.

Nkosi Олон Улсын ДОХ-ын 13-р чуулган дээр гол зочин байв. Тэрбээр ХДХВ бүхий өвчтөнгүүдийг зоригжуулан, өвчинтэйгөө тэмцэх, сэтгэл санааны дэмжлэг өгсөн илтгэл тависан юм. Төгсгөлдөө “Биднийг анхаараач, хүлээж аваач. Бид бүгд адилхан хүмүүс. Бидэнд бусдаас өөр юу ч байхгүй. Бид адилхан гартай, адилхан хөлтэй, бид ярьж чадна, алхаж чадна. Биднээс битгий айгаач. Бид та нартай л адилхан хүн” хэмээсэн нь олон хүний сэтгэлийг хөдөлгөжээ.

ӨАБНУ-ын ерөнхийлөгч асан Нельсон Манделла түүний талаар “Амьдралын төлөөх тэмцлийн жинхэнэ бэлэг тэмдэг” гэсэн байдаг. Харамсалтай нь Nkosi өвчнийхөө улмаас 2001 онд нас барсан ч хамгийн удаан амьдарсан ХДХВ-тэй төрсөн хүүхэд болсон юм.

Өөрийн үрчилж авсан эхийн хамт Nkosi ХДХВ-тэй эх, хүүхдүүдэд зориулсан “Nkosi’s Нaven” нэртэй хуарангаа байгуулжээ. 2005 онд Gail Johnson Олон Улсын Энх Тайвны шагналыг Михайл Горбачевын гараас хүүгийнхээ нэрийн өмнөөс авсан байна. АНУ-ын Хүхдийн эрхийн сангаас 100000$-ыг Nkosi-ийн баримлын хамт мөн Nkosi’s Haven-д өгсөн байдаг. Nkosi-ийн амьдрал мөн сүүлд ном болон хэвлэгджээ.