Ард түмэн бол цагаан цаас. Тэр цаасан дээр юу дуртайгаа бичиж болно гэсэн аймшигтай үг бий.

Тиймээс ч сонгууль дөхөхийн хэрээр уран гоё үгний уралдаан болдог. Хэн гоё ярина, хэн хоосон амлана, хэн хүний сэтгэлийг хөдөлгөж чадна тэр ялна гэсэн ойлголт манай улс төрчдийн тархинд гүн бат шингэчихээд салж өгөхгүй зовоож байна. Энэ удаагийн сонгуулийн уриа лоозонгууд ч гэсэн ялгаагүй. Сайхан амлалт, сайхан мөрөөдөл, баахан уриалга. Хэний ч танихгүй нэг хүүхэн хаанаас ч нэр дэвшиж байгаа нь тодорхойгүй хэрнээ “Улс төрд үүр цайлгана” гээд гудамжны самбар дээр зургаа өлгөчихсөн байх юм. Бодвол тэр хүүхнийг Үүр цайх гэдэг бололтой. Төрийн хогийг шүүрдэнэ гээд нэг нөхөр шүүр барид зогсож байх юм. Тэдний хувьд яаж танигдах бэ хэмээн хичээж байгаа. Гэтэл улс төрийн том нам эвслүүд бүр төр барьж явсан засаг удирдаж байсан Ардчилсан намынхан хүртэл чих баясгах, сэтгэл хөдөлгөх уриа лоозонгоо хийх нэрээр бусдыг доромжлох ажилд ханцуй шамлан орлоо.

БИ ЮУ ШИГ АМЬДАРСАН ЮМ БЭ?

Ардчилсан намынхан “Хүн шиг амьдарья” хэмээн уриа лоозон гаргаж, хаа сайгүй мөнгө төлөн өглөө орой, өдөр шөнөгүй цацаж байна. Гудамжинд ч, гэрт ч “Хүн шиг амьдарья” гэсэн үг. Үүнээс үүдээд бид юу шиг амьдарч ирсэн юм бэ? гэсэн асуулт өөрийн эрхгүй урган гарч ирнэ. Цалингаа авч, жаахан ч гэсэн мөнгө олж, орон гэрээ өөд нь татаж, үр хүүхдээ хооллож, хувцаслаж хэр чадлаараа зүтгэж яваа мянга мянган иргэд бий. Тэд хүний хорвоог өөрийнхөөрөө туулж, өөрсдийнхөө хэр чадлаар хүн шиг л амьдарч байгаа. Би тэдний л нэг нь. Би ядуу байж болно. Гэхдээ хүний ёсноос гажаагүй. Хүний амьдралыг л туулж, баярлаж, гомдож, уйлж, дуулж, хөөрч догдолдог.

Би хулгай хийгээгүй, худлаа яриагүй, тендер луйвардаагүй, төрийн мөнгө идээгүй.

Би АН-ын нэр дэвшигчид шиг хэдэн зуун саяын үнэтэй машиныг хувцасныхаа өнгөтэй тохируулж унадаггүй. Гэхдээ халаасанд минь автобусны мөнгө байгаа.

Би төрөөс төрсөн тэрбумтнуудтай адилхан  хэдэн тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэх хаусанд амьдардаггүй. Хашаа байшингаа нэг өрөө байр ч гэсэн болгоно. Дараа нь байраа томруулна даа гэсэн даруухан ч гэсэн өөртөө ахадсан гэмээр мөрөөдөлтэй. Үүндээ би гутардаггүй. Эцгийн голомтоос тасалж, эхийнхээ асаасан галыг унтраахгүй залгаж яваадаа өөртөө омогшдог жирийн л монгол хүн.

Миний хүүхдүүд  энгийн сургуульд сурдаг. Би сайхан амлаж, гоё зүйл ярьж байгаа нэр дэшигчид шиг хүүхдүүдээ зуу зуун мянган долларын үнэтэй  гадаадын сургуульд  сургаж, гахай шувууны махаар хооллож, далайн эрэгт амруулж чадахгүй. Гэхдээ хүүхдүүд мнь элэг бүтэн, сэтгэл амгалан, түмний хүүхдүүдтэй хамт мөр зэрэгцэн сурч байгаад баярладаг. Надтай яг адилхан мянга мянган иргэд бий. Бид тэгэхээр юу шиг амьдарсан болж таарах вэ?  Ер нь хүн шиг амьдарна гэж юу гэсэн үг вэ. Их мөнгөтэй, элбэг хангалуун амьдрал уу, эсвэл эрх чөлөөтэй, амар амгалан амьдрал уу. Идэх хоол, мөнгөнөөс илүүтэйгээр эрх чөлөө, амар амгалан амьдрал бол хүн шиг амьдрахын эхлэл гэдэгт би итгэдэг. Элсэн цөлд үй олноороо харангадаж үхэж байгаа африкын хүүхдүүд, эсвэл буу барин нэг нэгнийгээ хөнөөж байгаа ах дүүсийн шашны мөргөлдөөн, бузар мөнгөнд орооцолдсон мафийн сүлжээ, цунами, далайн хар шуурганд өртөж, мянга мянгаараа амиа алдаж, аюул осол, заналхийлэл, сүрдүүлэг, үгүйрэл хоосролын ирмэгт байгаа сая,  сая хүмүүсийн талаарх мэдээллийг сонсоод сэтгэл өвддөг. Гэхдээ Миний монголд амар амгалан байгаад баярлаж, төрийнхөө сүлдэнд залбирдаг. Утаатай ч гэсэн Улаанбаатараа улсын минь Нийслэл гэж  бахархан боддог. Сард ганц удаа өгдөг 21,000 төгрөг авчихаад төрийн минь  хишиг, эх орны минь баялаг гэж  залбирдаг болохоос биш тэжээвэр амьтан амьдарч байна гэж төсөөлж ч чаддаггүй би Монгол хүн.

БИ АН-ЫНХАНЫ ХУВЬД ЭРХ МЭДЭЛД ХҮРЭХ ГИШГҮҮР, ЭД МӨНГӨТЭЙ БОЛОХ  АРГА ХЭРЭГСЭЛ НЬ ГЭЖ ҮҮ

Би юу шиг амьдарсан болж байнаа. АН-ынхан өөрсдөө 1996-2000 онд засгийн эрх барьж, 2004-2012 оны хамтарсан Засгийн газруудад орж ажилласан. Энэ үедээ тэд ард түмнээ юу шиг амьдруулж байсан болж таарч байна вэ. Тэдний гарт эрх мэдэл байсан. Тэд ард түмнээ хүн биш юу гэж басамжлан бодож байгаа юм бэ? гэсэн асуулт өөрийн эрхгүй урган гарч байна. Тэдний хувьд бид хүн бус тэгээд юу юм бэ? Эрх мэдэлд хүрэх гишгүүр, эд мөнгөтэй болох  арга хэрэгсэл төдий л зүйл гэж үү? Хэрвээ би хүн шиг амьдраагүй, хүн биш юм бол зургадугаар сарын 28-ны өдөр тэдний төлөө санал өгч яах юм бэ? Монгол оронд Ардчилсан хувьсгал өрнөснөөс хойшх өнгөрсөн 20 гаруй жилийн хугацаанд МАХН буюу одоогийн МАН-ынхныг засаг барьсан гэж олон нийт ойлгодог. УИХ-ын ээлжит сонгуулийн үр дүнгээр олонх суудал авсан нам эвсэл Засгийн газраа бүрдүүлдэг энгийн дүрэмтэй. Хамгийн сонирхолтой нь МАХН 1992, 2000 онд л дангаараа засаг барьж, 1996 онд анх удаа хүчтэй сөрөг хүчин болж, бусад үед нь дандаа хамтарч эвсэж Засгийн газраа байгуулж байсан байх юм

Д.Бямбасүрэнгийн Засгийн газар

Шинэ Үндсэн хуулиа баталж дөнгөж хэрэгжүүлж эхлээд байсан МАХН-ын голцуу сайд нараас бүрдсэн Д.Бямбасүрэнгийн Засгийн газарт Тэргүүн шадар сайдаар Да.Ганболд, шадар сайдаар Д.Дорлигжав нар ажиллаж байв. Тэр үед Улсын бага хуралд төлөөлөлтэй байсан Ардчилсан хүчний гурван намд хамтарч ажиллах саналыг Ерөнхий сайд Д.Бямбасүрэн тавьснаар МоАН, МҮАН-аас угшилтай дээрх хоёр эрхэм Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд орж ажилласан бөгөөд МСДН яагаад ч юм саналыг хүлээж аваагүй байдаг. Мөнгөний ханшийг унагасан алдарт 20-р тогтоол, алт дилерийн хэргээрээ тухайн үеийн Засгийн газар олны анхаарлын бай болж байв.

М.Энхсайханы Засгийн газар

1996 оны УИХ-ын сонгуулиар “МҮАН-МСДН-ын Ардчилсан холбоо” эвсэл 50, МАХН 25, МУНН 1 суудал авч Ардчилсан холбоо эвсэл анх удаа дангаараа Засгийн газраа байгуулав. Засгийн газрын тэргүүнээр МҮАН-ын Ерөнхий зөвлөлийн гишүүн М.Энхсайхан сонгогдож, бүрэлдэхүүнд нь сонгуульд эвсэл болон орж ялалт байгуулсан МҮАН, МСДН-ын төлөөлөл 50:50 харьцаатай оров. Гэвч энэ Засгийн газар 2008 оны 4 дүгээр сард  огцорсон. Шалтгаан нь: “МҮАН-МСДН-ын Ардчилсан холбоо” эвслийн дарга нь Монгол Улсын Ерөнхий сайд байх нь зүйтэй гэж ардчилсан хүчнийхэн өөрсдөө үзсэж улс төрийн шийдвэр гарсантай холбоотой. М.Энхсайханы тэргүүлсэн Засгийн газар өмч хувьчлал зэрэг реформын шинжтэй томоохон ажлуудыг эхлүүлж чадсан.

Ц.Элбэгдоржийн Засгийн газар

М.Энхсайханы дараагаар МҮАН-ын тэргүүн Ц.Элбэгдорж Ерөнхий сайдаар томилогдов. Энэ Засгийн газар яг 3 сарын настай байв. УИХ дахь олонх, цөөнхийн бүлэг банкны асуудлаар санал зөрөлдөж чуулганы хуралдааныг 1 сар 4 хоног гацаасны эцэст нууцаар санал хурааж, УИХ-д 50 суудалтай олонхийн бүлгийн зарим гишүүн сөрөг хүчинтэйгээ нийлж өөрийн Засгийн газар буюу Ц.Элбэгдоржийн Засгийн газрыг огцруулсан юм. Нэг талдаа банкны системд реформ хийсэн гэгддэг ч энэ нь асар их нугалаа, луйвар, хэл амыг дагуулж нийгмийг доргиож байв.

Ж.Наранцацралтын Засгийн газар

Ардчилсан холбоо эвслийн удирдлагууд шинэ Ерөнхий сайдад МҮАН-ын дэд тэргүүн Да.Ганболдыг санал болгосон ч Ерөнхийлөгч Н.Багабанди “Да.Ганболд нь УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны даргын хувьд банкны асуудлуудыг хуулийн дагуу хяналт тавьж таслан зогсоох, засч залруулах арга хэмжээ аваагүй учир түүнийг Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилуулах саналыг УИХ-д оруулах боломжгүй” хэмээн 7 удаа буцаасан түүхтэй. Бараг таван сарын дараа УИХ-ын гишүүдийн олонхийн саналаар Ж.Наранцацралт Ерөнхий сайдаар томилогдов. Гэвч энэ Засгийн газар тийм ч удаан настай байсангүй. Ердөө найман сар хүрэхгүй хугацааны дараа УИХ Ерөнхий сайд Ж.Наранцацралтын асуудлыг авч хэлэлцэн түүнийг ОХУ-ын Ерөнхий сайд С.Степашинд явуулсан захидалдаа буруу байр суурь илэрхийлсэн хэмээн үзэж огцруулсан юм.

Р.Амаржаргалын Засгийн газар

1999 оны 7 сард Р.Амаржаргал Ерөнхий сайд болов. Ийнхүү Ардчилсан холбоо эвсэл бүрэн эрхийнхээ 4 жилийн хугацаанд дөрвөн ч Засгийн газрын нүүр үзсэн юм. Энэ нь шинэ тутам байгуулагдсан Ардчилсан хүчин нэг цул болж нэгдэж чадаагүй, дотоодын зөрчил тэмцэл, төлөвшил зэргээс гадна сөрөг хүчний үйл ажиллагаа хүчтэй нөлөөлж байв. Дээрээс нь ардчиллын эцэг С.Зориг амь насаа алдсан, Казиногийн хэрэг  бүр ч нэрмээс болсон.

Ц.Элбэгдоржийн Засгийн газар

2004 оны УИХ-ын ээлжит сонгуулиар “Эх орон-Ардчилал” эвсэл, МАХН  тэнцүү суудал авсан.  Иймээс УИХ дахь “Эх орон-Ардчилал” эвслийн болон МАХН-ын бүлгүүд 3 долоо хоног зөвшилцсний эцэст Засгийн газрын бүрэлдэхүүнийг МАХН, “Эх орон-Ардчилал” эвсэл 50, 50 хувиар хамтран Их эвслийн Засгийн газар байгуулах, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдын албыг эвсэл намууд хоёр хоёр жилээр хаших зөвшилцөлд хүрэв. Зөвшилцлийн дагуу Их эвслийн Засгийн газрын тэргүүнээр Ц.Элбэгдорж томилогдов.  Ц.Элбэгдоржийн тэргүүлсэн хамтарсан Засгийн газарт ажилласан МАХН-ын сайдуудын огцрох өргөдлийг УИХ-аар авч хэлэлцэхэд АН-ын гишүүн М.Энхсайхан, М.Сономпил, Ж.Наранцацралт, Ж.Батхуяг болон АТН-ын дарга Л.Гүндалай, БНН-ын дарга Б.Жаргалсайхан нар огцруулахыг дэмжсэн санал өгснөөр МАХН-Ардчилсан намын хамтарсан Их эвслийн Засгийн газар огцров.

Энэ бол баримт. Монгол улсад ардчилал өөрчлөлт шинэчлэлт өрнөснөөс хойшхи 20 жилийн хугацаанд АН-ынхан 6 удаа Засгийн газар толгойлж байсан байх юм. Тэгвэл тэд яагаад биднийг хүн шиг амьдруулж чадаагүй юм бэ?

ИХ ХУРАЛ  ГЭМТ ХЭРЭГТНҮҮДИЙН ТОЛГОЙ ХОРГОДОХ  НУУВЧ ГЭЖ ҮҮ?

Өнөөдөр тэд биднийг, намайг, чамайг, таныг, таны үр хүүхдийг “Хүн шиг амьдарч чадаагүй” хэмээн доромжилж байна. ӨӨРСДӨӨ ТЭГВЭЛ ТЭД ХҮН ШИГ АМЬДАРСАН юм гэж үү?  Тэдний хүн амьдрах бидний хүн шиг амьдрах гэдэг ойлголт тэнгэр газар шиг зөрүүтэй байна.  Тэд албан тушаалаар дөрөөлөн эд мөнгө цуглуулж, үүнийгээ  ХҮН ШИГ АМЬДАРЧ БАЙНА хэмээн тодорхойлж байгаа бололтой. Тэгвэл бид тэдэн шиг хууль зөрчиж, хулгай хийж, худлаа ярьж, төрийн мөнгө идээгүй. АН-ын хамгийн шударга гэгддэг гишүүд ч энэ хэрэгт хэтэрхий гүн гүнзгий орооцолдсон байх юм.

УИХ-ын гишүүн Л.Гүндалай

Эрүүл мэндийн яамнаас зарлаж явуулсан эхо, MRI аппарат нийлүүлэх тендерийн ажиллагаанд өөрийн ахын “Булгат-Овоо” компанийг шалгаруулахаар сайдын албан тушаалыг урвуулан ашиглаж оролцуулсан. Үүний улмаас тендер хууль бусаар явагдаж, улсад 620 сая төгрөгийн хохирол учирсан. Энэ нь ч нотлох баримтаар баталгаажсан байдаг. Энэ бол түүний хийсэн хамгийн анхны үйлдэл. Түүний дараа Тайваний Тайпэй хотоос Монгол Улсад тусламжаар илгээсэн түргэн тусламжийн зориулалттай 10 автомашиныг хоёр улсын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу үнэгүй авч, гар хөлийн үсгээ зураад явсан байдаг. Гэсэн атлаа хоёр машиныг нь Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвд 11 сая төгрөгөөр, гурвыг нь Батлан хамгаалах яаманд 13.5 сая төгрөгөөр зарж мөнгийг нь ах дүүгээрээ нийлэн байгуулсан “Монголын хүний хөгжлийн сан”-д төвлөрүүлсэн байжээ. Үүнийг нь тухайн үед буюу долоон сарын дараа илрүүлэн, Л.Гүндалайг байцаахад хэргээ хүлээн 20.3 сая төгрөгийг улсад буцаан тушаасан түүх бий. Хамгийн харамсалтай нь Л.Гүндалай гишүүний сайд байхдаа хийсэн энэ залилангийн гэмээр үйлдлээс үүдэн Тайваний Тайпэй хотоос тусламжаар өгөх гэж байсан 10-20 түргэний тэргийг буцаан авсан юм. Энэ мэт эрхэм гишүүний тухай дурьдаад байвал эгзэгтэй эргэлзээтэй хууль бус үйлдлүүд олон байдаг.

Д.Зоригт

Д.Зоригт. Түүний хөрөнгө өнгөрсөн жилийн байдлаар 30 тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэж байгаа. Гэсэн ч УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга, Г.Батхүү, ах дүү “Од” нарын нэгэн адил хэвлэлээр түүний тухай мэдээлэл ихээр гарах нь ховор. Тэр ч бүү хэл “Монгол шуудан” банк нь дампуурлаа зарладгийн даваан дээр ирээд байхад ч хэвлэлээр Д.Зоригтыг тойрсон мэдээ гарсан нь үгүй. Хувьцаа эзэмшигчид нь хүртэл “Д.Зоригт биднийг луйвардчихлаа” гэж хашгирсаар байхад ч тэр шүү дээ. Энэ бол түүний олигархийн олигарх болсных нь давуу тал. “Ардчилсан холбоо эвсэл”-ийн Засгийн газрын үед Төрийн өмчийн хорооны газрын даргаас дарга нь болтол дэвшсэн түүний 30 гаруй тэрбум төгрөгийн цаана хашиж байсан албан тушаал нь нөлөөлсөн нь тодорхой. Д.Зоригт гишүүн эхнэр Д.Оюунсүрэн, төрсөн дүү Д.Оюунжаргал нарынхаа хамтаар хувьцаа эзэмшигчдийн ирцийг хуурамчаар бүртгэж, хурлын шийдвэрийг өөрсдийн дураар зохиосныг нь баталсан гэж болно. Харамсалтай нь, тэрбээр Дээд шүүхийн шийдвэрийг үл хэрэгсэж, жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг хөсөр орхин “Монгол шуудан” банкыг өөрийн болгосон энэ эр  “Монгол шуудан” банкныхаа шугамаар тус компаниас 120 сая ам.доллар завшсан байдаг. Д.Зоригт гишүүний байгуулсан “International School” дунд сургууль нь Монголын хамгийн өндөр үнэтэй сургууль. Баячуудын хүүхдүүдийг тусгай харуул хамгаалалт дор сургадаг энэ сургууль рүү энгийн нэг иргэн хүүгээ хөтлөөд шагайх боломжгүй.

Х.Баттулга

Солонгосын “Номуранг” компанийн олон арван сая долларыг Монголын банкууд нийлж байгаад луйвардсан гэх мэдээллvvд хааяа нэг хэвлэлvvдээр гараад дарагддаг байлаа.

Тухайн vедээ Голомт, Анод, Монгол шуудан, Тээвэр хөгжлийн банк зэрэг Ардчилсан намын гишvvдийн хяналтад байдаг дөрвөн банк нийлэн Солонгосын Дэv, Эл Жи болон Номуранг компаниудыг хошгируулж байгаад 120 сая ам.долларыг салгаж дөнгөжээ. Энэ мөнгөнөөс хамгийн ихийг нь “Женко” Х.Баттулга авч Г.Батхvv болон Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхий сайд байхад нь Эдийн засгийн зөвлөх нь байсан Монголын хөрөнгийн биржийн захирал асан О.Энхбаяр нар дараалан хvртэж удаалсан байдаг.  Солонгосчуудаас луйвардсан мөнгөний 50 тэрбум төгрөг нь одоо Улаанбаатар банкинд байгаа бөгөөд энэ банкны захирал Эрдэнэбилэг гэгч Монголдоо хамгийн vнэтэй машин болох 400 мянган ам.долларын vнэтэй “Майбах” машин унаад гангарч явна. Ингээд зогсохгvй “Женко” хэмээх Х.Баттулга солонгосчуудаас луйвардсан мөнгөөрөө “Интер” банк, “Капитрон” банк, “Улаанбаатар” банкийг ĄĄрийн болгож авсан байдаг. Тэрбээр Марио Фузогийн “Загалмайлсан эцэг” киноны гол баатар Дон Карлионегийн “Женко пура” компанийн нэртэй адил нэртэй компаниа 90-ээд оны дунд vед vvсгэн байгуулж, Баянгол зочид буудал, Max импэкс, Талх чихэр компани зэрэг олон газрыг хувьчилж авсан байдаг.   Иймэрхүү маягаар эрх мэдлийг мөнгө болгон хувиргадаг эрхэм гишүүдийн жагсаалтыг гаргаад байвал уртаас урт жагсаалт гарна. Тэд луйвардсан хөрөнгө мөнгөө нуух газраа Төрийн ордон, шударга шүүхээс нуугдах нуувчаа УИХ гэж боддог байж ч магадгүй юм. Гэвч тэд хуулийг хууль болгон хувиргаж чаддаг. Тэгсэн хэрнээ биднийг “Хүн шиг амьдруулна” гэж юу яриад байгаа юм бэ?

АН-ЫНХАН СОНГУУЛЬД ЯЛАГДВАЛ ЯАХ ВЭ?

Өнгөрсөн хорин жилийн хугацаанд зургаан удаа засаг барьсан АН эрх мэдлийг гартаа авсан цагтаа биднийг хүн шиг амьдруулж чадаагүй. Харин ялагдвал гадагшаагаа зугатаж, эсвэл Хамтарсан Засгийн газар гэдэг нэг малгайг хүнтэй хувааж өмсчихөөд юу ч болоогүй юм шиг амар жимэр суудаг. Харин сонгууль болохоор л тэд ухаан сэхээ ордог.  2004 онд ялагдаад АН-ынхан ихэнх нь Америк руу явсан. Дөрвөн жил засгийн эрх барьж байснаа сонгуулийн маргааш л явчихсан. Бүр Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан Ц.Элбэгдорж хүртэл АНУ-д сурах нэрээр оргон дайжиж байлаа. 2008 онд хамтарсан Засгийн газарт орсон. 2009 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө эвслээ задалсан. Дараа нь сонгууль дөхлөө гээд хаяад гарсан. 2012 онд бас л хаяад гарсан. Сүүлийн 8 жилд АН засгийн эрх барилцсан, тэгж байхдаа эд нар юу хийсэн юм бэ. Юм хийгээгүй ч гэсэн Засгийн газрын бүрэн эрхийг дуусгаж байгаагүй. Өөрсдөө засгийн эрх барьж байсан үедээ хүртэл жилд нэг буюу дөрвөн  жилд дөрвөн Засгийн газар сольсон. Олонхийг бүрдүүлж байсан эсвэл нь МҮАН, МСДН гэдгээрээ салж тусдаа хуралддаг болсон, олонхийг бүрдүүлж байсан Их хурлаас нь шинээр  гурван нам байгуулагдаж байсан. С.Зоригийн аллага, Казиногийн хэрэг, 3 гишүүнийг хорьсон гээд улстөрийн ийм тогтворгүй үе байсан. Тэр үед УИХ-д байсан АН болон соцдекүүдээс өнөөдөр хэд нь эргэж нэр дэвшиж байгааг жагсаахад  20-иод хүн яг хэвээр байх юм. Гэтэл тэд өнөөдөр сайхан амлаж,  тархи угаах ажилд ороод байна. Магадгүй энэ сонгуулиар ялагдвал тэд дахиад л жагсаж цуглаж, баячууд нь гадагшаа зугатааж, дөрвөн жил далайн эрэг дээр амарна. Эсвэл дахиад хамтарсан Засгийн газар байгуулахаар зүтгэх нь тодорхой. Амлалт ажил хоёр нь  алд дэлэм зөрдөг АН-ынхан ингэхэд өөрсдөө “Хүн шиг байх хэрэгтэй” байна.