-Монгол Ардын намын мөрийн хөтөлбөрт хэвлэл мэдээллийн чөлөөт байдлыг хангаж, улстөрөөс ангид байх орчин бүрдүүлнэ гэж заасан. Ялангуяа хэвлэл мэдээллийнхэн мөрийн хөтөлбөрийн энэ агуулгад талархаж байгаа. Харин энэ асуудлыг хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ. Хэвлэл мэдээллийн чөлөөт байдлын тухай олон жил ярилаа шүү дээ? Хэвлэл,мэдээллийн салбарт олон жил ажилласан хүний хувьд манай намаас сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө сэтгүүлчид,хэвлэл,мэдээллийн хэрэгсэлд зориулсан бүлэг заалт оруулсанд талархаж, үнэхээр ардчиллыг дээдэлдэг нам гэдгээ харуулж чадлаа гэж үнэлж байгаа. УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөж байгаа аль ч нам,эвслийн мөрийн хөтөлбөрт ийм заалт олж харахгүй.Мөрийн хөтөлбөрийн захиргааны шинэтгэлийн хэсэгт Хэвлэл,мэдээллийн хэрэгслийн чөлөөт байдлыг хангаж,улс төрөөс ангид байх орчныг бүрдүүлэхээр тусгалаа.

Бараг 20-иод жил ярьж байгаа хэвлэл,мэдээллийн өөрийн зохицуулалтын байгууллагын тухай асуудлыг даруй шийдвэрлэх шаардлага бий.Сэтгүүлзүйн салбар энэ асуудлаа шийдвэрлэх хэвлэлийн мэргэжлийн зөвлөл байуулахад нь хууль эрхзүйн орчныг нь бүрдүүлж өгөхөөр мөн мөрийн хөтөлбөрт орсон.Сэтгүүлчид маань мэргэжлийн хэвлэлийн зөвлөлтэй болчихвол ажил мэргэжилтэй холбоотой гомдлыг харилцан ойлголцох,уучлал эрэх,залруулах зэрэг арга хэлбэрээр шийдэж,хууль хяналтын байгууллагад хүрэхгүй асуудлаа шийдэх боломжтой болно.

Санал гомдол дандаа сэтгүүлчдийн үйл ажиллагаатай холбоотой байдаг гэвэл бас өрөөсгөл.Эрх мэдэлтнүүд,улс төрчид,мөнгө төгрөгтэй хүмүүсийн зүгээс сэтгүүлчид,хэвлэл,мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагаанд саад болох,гүтгэх доромжлох,дээрэлхэх,дарамтлах үзэгдэл их байдаг.Үүнийг ч хэвлэлийн зөвлөл авч хэлэлцэх ёстой. Ийм практик олон улсад бий.Өөрөөр хэлбэл хэвлэлийн мэргэжлийн зөвлөл нь сэтгүүлзүйг бас нийгмийг,улс төрийг эрүүлжүүлэхэд чухал үүрэгтэй байгууллага болох юм. МАН-ын мөрийн хөтөлбөрт орсон бас нэг дурдах ёстой зүйл бол хэвлэл,мэдээллийн хэрэгслийн нийгмийн оролцоо,эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх боломжийг ч бүрдүүлж өгөх тухай заалт.

Хэвлэлийн эрх чөлөөг бүрэн хангаж олон улсын жишигт нийцүүлэх зорилт МАН тавьж байна.Энэ нь хэвлэлийн эрх чөлөөг хангасан орнуудын жагсаалтанд манайх 176 орноос 100-д явааг ахиулах агуулгатай.Хэдийгээр манай улс Азийн жижиг орон боловч хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөгөөрөө бар улсууд,хойд урд хоёр хөршийнхөө ч өмнө нь явдаг.Олон улсын сэтгүүлчдийн байгууллагаас гаргасан жагсаалтад одоо манайх хагас эрх чөлөөтэй орны тоонд орж байна.Уг нь хэвлэлийн бүтэн эрх чөлөөтэй оронд тооцогдож байснаа сэтгүүлчдийг хэвлэн нийтэлснийх нь төлөө барьж хорьсон,торгож шийтгэсэн,хэвлэлийнхэнтэй холбоотой асуудлыг эрүүгийн хуулиар шийддэг зэргээс шат буурсан хэрэг.

Энэ нь дээрх алдаа дутагдлыг засаж залруулах ёстой гэдгийг шууд утгаар нь хэлж өгч байна.Ардчилсан оронд ийм асуудлыг иргэний хуулиар,эсвэл эвийн аргаар зохицуулах хандлага зонхилж байна. Мөрийн хөтөлбөрт бүр нарийвчлаад хэвлэл мэдээллийн байгууллагын редакцийн хараат бус байдал,сэтгүүлчийн эх сурвалжаа нууцлах эрхийг баталгаажуулахад ч манай нам анхаарах тухай ч заасан.Олон заалт байна л даа.Бүгдийг нь дэлгэрүүлж ярьвал их урт тайлан болно.Хоёр дээр нь бага зэрэг тогтоё.Хэвлэл,мэдээллийн байгууллагын үйл ажиллагаа,өнөөдрийн хууль эрхзүйн байдлын талаар олон санаа бодолтой,өөр өөрийнхөөрөө асуудалд ханддаг,тайлбарладаг байгууллага хүмүүс цөөнгүй л дээ.

МАН-ын намын хөтөлбөрт туссан “Хэвлэл,мэдээллийн байгууллагыг нэмүү өртгийн албан татвараас чөлөөлнө ”гэсэн зорилт цаг үеэ олсон нэн чухал заалт гэж үзэж болно.Учир нь хууль эрхзүйн орчин бүрдүүлэхийн зэрэгцээ санхүүгийн эрх чөлөөг хангаж байж сая хэвлэлийн эрх чөлөөний талаар бүрэн дүүрэн ярьж болно. НӨАТ-аас чөлөөлөгдснөөр хэвлэл,мэдээллийн байгууллага орлогоо өөртөө шингээж сэтгүүлчид,уран бүтээлчдийн цалин хөлсийг нэмэх,нийгмийн асуудлыг нь шийдвэрлэх,мэдлэг боловсролыг нь дээшлүүлэхэд зориулах боломжтой болно.

Өөр нэг чухал зорилт бол сэтгүүлчид хэвлэн нийтэлснийхээ төлөө ял шийтгэл хүлээдэг эрүүгийн хуулийн 110,111 дүгээр заалтыг залруулах тухай юм.Бас л олон жил ярьсан даа.Сэтгүүлчдийн байгууллага ч олон жил хөөцөлдсөн.Сонгууль дөхөхөөр л УИХ-ын гишүүд засаад залрууд өгнө гэж баахан амлалт аваад л сонгогдсоныхоо дараа таг мартчихдаг.Асуухаар юу билээ,хэн билээ,хэдэн он билээ болсоор өдий хүрсэн.Харин одоо хонгилын үзүүрт гэрэл харагдаж байх шиг байна.

МАН мөрийн хөтөлбөртөө тусгаад орон даяар зарлаад орж байгаа энэ зорилт биелэхгүй гэх үндэслэлгүй л дээ.Энэ урт хугацааны дараа сая сэтгүүлчид маань бичсэн нийтэлснийхээ төлөө хулгай зэлгий хийж,танхайрч гэмт хэрэг хийсэн хүмүүсийн нэгэн адил шорон оронд сууж,ял эдэлдэггүй болох нь дээ. - Мэдээж эн түрүүнд чөлөөт, хараат бус хэвлэл мэдээллийн эрх зүйн зохицуулалтын асуудал яригдана. Энэ талаар бэлэн болсон хуулийн төслүүд ч бодлого боловсруулагчдын ширээний нүдэнд бий. Яг цагаа тулахаар улстөрчдийн хүсэл эрмэлзэл дутдаг нь нууц биш.

Монгол Ардын Нам мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх боломж гарвал энэ асуудлыг үнэхээр урагшлуулж чадах уу? Би сая үндсэнд нь хариулчихлаа.Цагаа тулахаар хэвлэлийнхэнд боломж өгөх дургүй шүү дээ улс төрчид. Төрийн ордонд хэвлэлийнхнийг оруулахаа байя,нэвтрүүлгийн цагийг нь хасъя гээд хэвлэл,мэдээллийн байгууллагын дотоод төлөвлөлтөнд хүртэл оролцдог “тэнгэрийн амьтад”УИХ-д бий.

Одоо бүгд л дахиж сонгогдох гээд нөгөө ад үзээд,шахаж хавчаад байдаг хэвлэлийнхэндээ хайр зарлаад хамаг сурталчилгаагаа хийлгээд явж л байна л даа.Энэ үед нь нэр заагаад юүхэв гэж бодож байна.Хэвлэлтэй холбоотой асуудлыг ингэж их хуралд оролцох мөрийн хөтөлбөртөө цогцоор нь тусгаж байсан нь үгүй л дээ.Тийм болохоор манай нам өөрөө санаачлаж хэвлэлийн эрх чөлөөг хангах чиглэлээр хийж гэж буй ажилд эргэлзэх хэрэггүй.

-”Глоб интернэшнл” ТББ-аас Эрүүгийн хууль дахь нэр төр, гүтгэлэгтэй холбоотой заалтыг авч хаях улстөрчдийн хүсэл эрмэлзлийг тандах зорилгоор “Асууя” кампанит ажил өрнүүлж, МАН дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн байна...? Тийм байна лээ.Бид талархан хүлээж авч байгаа.”Глоб интернэшл” ТББ-ын “Асууя” компанит ажил манай намын мөрийн хөтөлбөрт орсон миний дээр хэлсэн сэтгүүлчдийг бичсэн нийтэлснийх нь төлөө барьж хорьдог заалтыг өөрчлөх тухай байна лээ. Компанит ажлынхаа зорилгыг хүний нэр төртэй холбоотой гомдлыг эрүүгийн хуулиар шийдвэрлэхийн эсрэг байдаг улс төрчдийг илрүүлэх зорилготой.

Эрүүгийн хуулийн энэ заалт нь эрх мэдэл,хөрөнгө чинээтэй хүмүүст хуулийн хамгаалалт болж,шударга шүүмжлэлийг няцаах боломж олгодог гэжээ.МАН энэ асуудалд санал нэгтэй байгаа бөгөөд бүх талаар хамтран ажиллахад бэлэн байна.Манай мөрийн хөтөлбөрт суусан сэтгүүлчдийг бичсэн нийтэлснийх нь ялладаг эрүүгийн хуулийн заалтыг засаж залруулахад бусад улс төрийн бусад намууд дэмжих боломжийг бүрдүүлж өгч байгаад энэ ажлыг санаачлагчдад бид талархалтай хандаж байгаа юм. - Хэвлэл мэдээлэл улс төрөөс ангид байж гэмээнэ дөрөв дэх засаглалынхаа үүргийг гүйцэтгэж чадна. Энэ үүргээ өнөөдөр, сонгуулийн үед гүйцэтгэж чадаж байна уу.

Салбарын төлөөлөл болсон хүний хувьд энэ талаар ямар нэгэн дүгнэлт хийж байна уу? Хэвлэлийнхэн улс төрчдийн шахалтаар бичиж нийтлэх асуудал арай хумигдсан тал анзаарагдаж байна.Сонгуулийн хууль чанга болсонтой нэг талаар холбож ойлгож болно.Нөгөө талаас сонгогчид маань боловсорсон,мэдээллийг ялгаж салгаж хүлээж авах чадвар эрс сайжирсантай холбож ойлгож байна.Сурталчилгааны сүүлийн өдрүүдээр нийтлэл нэвтрүүлэг харлах гээд байдаг тал бий.АН өнгөрсөн 7 хоногоос сөрөг сурталчилгаагаа идэвхжүүлж байна.

Нэг засагт байхдаа хамтарч хийсэн бүтээснээ бүгдийг нь үгүйсгээд эхэллээ. Ер нь сурталчилгааны өнгө төрхийг хэвлэлтэй холбож ойлгохоосоо илүүтэй улс төрийн намуудын үндсэн төрх,ааш араншинтай холбож ойлгох нь илүү оновчтой. Нийгэм ямар юм байна,түүний тусгал нь сэтгүүлчид байдаг.Тэд саарыг илрүүлж сайныг дэлгэрүүлдэг хөгжлийн хөдөлгөгч хүч.Тийм учраас сэтгүүлчдийн төлөө мэргэжлийн байгууллага нь ажиллах ёстой,мөн төр ч анхааралдаа авах учиртай.Сэтгүүлчдэд хөндөхгүй сэдэв,хүрэхгүй газар гэж үгүй. Хүний төлөө,улс орны төлөө явдаг болохоор сэтгүүлчид бусдын хайр хүндлэл,тус дэмийг авах эрхтэй гэж үздэг.Тийм ч байгаасай гэж чин сэтгэлээсээ хүсдэг. Ярилцсанд баярлалаа

МАН-ын нарийн бичгийн дарга Д.Сарангэрэл:
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (30)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
МАН, АН - ЫН ХЭДХЭН ТООНЫ ГАДНЫ ЛУЙВАРЧДЫН ГАР ХӨЛ БОЛСОН, МОНГОЛ ОРНОО ХУДАЛДСАН, АРД ТУМНЭЭ ЯДУУРЛЫН ТУЙЛД ХУРГЭСЭН, ХУЖААГИЙН ЭРЛИЙЗУУДЭЭР ДУУРСЭН, ТӨРӨӨС ТӨРСӨН ТЭРБУМТАНГУУДААС ЭНЭ СОНГУУЛИАР БУРМӨСӨН САЛЦГААЯ АА????? МОНГОЛ ТУМЭН МИНЬ ХЭДИЙ БОЛТОЛ ХЭДХЭН ТООНЫ УЛААН ЛУЙВАРЧДАД, ТЭДНИЙ ГАР ХӨЛ БОЛСОН ХУЛГАЙЧУУДАД, ГЭР БУЛИЙНХЭНД ДЭЭРЛЭХУУЛЖ, ДОРОМЖЛУУЛЖ, ЛУЙВАРДУУЛЖ, ЦУСАА СОРУУЛЖ АМЬДАРЦГААХ ЮМ БЭ??? СУУЛДЭЭ ЛУЙВАРЧИД ЧИНЬ ӨӨРСДӨӨ, ӨӨРСДИЙНХӨӨ УР ТӨЛИЙГ, АХ ДУУГ, ХАМААТАН САДНАА ГАРГАЖ ДАХИН ЛУЙВАРДАХ ГЭЖ БАЙНА БОЛГООМЖЛОХ ТУН?????

2012-06-21 | 13:05:07 | 124.158.73.17 |

Зочин
МАН-ийн нам мөрийн хөтөлбөрөө боловсруулахдаа 21 аймаг 21-ийн сум хөдөөгөөр яваж ард иргэдийнхээ санал бодлыг сонсож мөрийн хөтөлбөртэй санаа бодлыг нь тусгаж өгсөн байна. Хот хөдөөгийн ард иргэдэд хүрч чадсан сайн мөрийн хөтөлбөр байна. Монгол улсын иргэн та ч гэсэн МАН-ийн мөрийн хөтөлбөртэй нэг танилцаад үзээрэй

2012-06-21 | 12:35:29 | 202.55.184.173 |