Жил, жилийн сонгуулийн дараа нэр дэвшигчид, нам, иргэдээс “хууль зөрчсөн” гэсэн гомдол их гардаг. Ийм эх адаггүй маргаан, тэмцэл энэ удаа ч үргэлжлэх бололтой. Сонгуулийн хууль ёсоор, СЕХ намуудад сонгуульд зарцуулах хөрөнгийн дээд хэмжээг есөн тэрбум 63.7 сая төгрөг, нэр дэвшигчид 200-300 сая төгрөг байхаар тогтоосон. Багцаагаар бодоход нэг их наяд төгрөг гэсэн үг. Бас энэ их хөрөнгийг зөвхөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, уулзалт зохион байгуулах, самбар өлгөх зэрэг ажилд зарцуулахаар заасан.

Яг тэгж хэлээгүй ч зарцуулж болох бусад боломжуудыг хаачихсан учраас ингэж хэлж байгаа юм. Хэрвээ нэр дэвшигч, намууд Сонгуулийн тухай хуулийн 37.15.1-37.15.3 дугаар заалтуудыг хэрэгжүүлнэ гэвэл энэ мөнгө дэндүү хангалттай мөнгө. Телевизээр гарах цаг нь хязгаартай, сонин хэвлэлд гарах нь хэмжээтэй, гудамжинд байрлуулах самбар нь тоотой. Харин хэвлэмэл материалын тоо хэмжээг заагаагүй учир сонгогчийг харин ч нэг сонин сэтгүүлээр “дараад алчих” байсан. Гэтэл хэвлэл тараагдаад байгаа юм алга. Уулзалт цуглаан ч харьцангуй цөөн болж байх шиг. Тэгсэн атлаа сонгуульд оролцож байгаа бүх субьектүүд “Мөнгө их орж байна” гэж гаслах нь сонгуулийн хууль зөрчигдөөд байгаа юм биш үү гэсэн хардлага төрүүлнэ. 2008 онд эрх баригч намууд нийлээд дөрвөн тэрбум төгрөгөөр сонгууль хийж байхад сурталчилгаагаар ёстой л “дарж алах” шахаж байж билээ. Харин энэ удаа мөнгө арай өөр сурталчилгаанд зарцуулагдаад байгаа бололтой.

Гадуур “Тэр нэр дэвшигч мөнгө тарааж байна”, “Сонгогчдыг “Телевизийн ярилцлагад хамт оръё” гэж дуудчихаад ирэхэд нь “Гоо сайханд үнэгүй ор”, “Сувилалд яв” гэж байна” гэх мэтийн мэдээлэл явсаар. Ийм худал мэдээлэл цацсан хүн мэдээж тодорхой хүлээх боловч ард нь “нам” хэмээх хаалт байгаа учраас ийнхүү худал мэдээлэл цацаж явдаг бололтой. Зуучлагчаар дамжуулж “ажилд орсон” зарим товарищууд бол ямар нам, хэн гэдэг улстөрч өөрт нь ийм даалгавар өгсөн гэдгийг ч мэдэхгүй тууж яваа.
Ингээд бодохоор энэ сонгуульд нам, нэр дэвшигчид эзэн биегүй сурталчилгаа буюу “Хүнээс хүнд” аман яриагаар дамжуулдаг сурталчилгаанд ихээхэн хөрөнгө хаяж байж магадгүй юм. Нэгэнт сурталчилгаа ухуулагчдаар дамжиж явж байгаа бол тэнд хууль хэрхэн зөрчигдөж байгааг хянах боломжгүй юм.

Сонгуулийн тухай хуулийн 37.15.1-т “Сонгогчид мөнгө, эд бараа төлбөргүй тараах, хөнгөлөлттэй үнээр худалдах, аливаа үйлчилгээ төлбөргүйгээр болон хөнгөлөлттэйгээр үзүүлэх, төлбөрт таавар, бооцоот, мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах”, 37.15.2-т “Биеийн тамирын уралдаан, тэмцээн, баяр наадам, урлагийн тоглолт зохион байгуулах, түүнийг ивээн тэтгэх, хүлээн авалт, дайллага, цайллага зэрэг сонгуулийн сурталчилгаатай холбогдсон олон нийтийг хамарсан арга хэмжээ зохион байгуулах, “37.15.3.сонгогчдыг гадаад, дотоодод аялал зохион байгуулан оролцуулах, амралт, сувилалд амраах, сувилуулах”-ыг хориглоно гэжээ. Харин ухуулагчаар дамжуулсан тохиолдолд хамаатан садан нийлсэн дор хаяж 20-30 хүнийг “элсүүлэх” боломжтой юм. Энэ тохиолдолд данснаас гадуур их мөнгө эргэлдүүлэх боломж гарч ирнэ.

УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулиар намууд сонгуулийн сурталчилгааны санхүүжилт болон зардлаа ил тайлагнах ёстой. Үүний тулд сонгуулийн кампанийн үеэр намууд болон нэр дэвшигчид тусгай дансанд санхүүжилтээ төвлөрүүлж, түүнээсээ зарлагаа гаргаж байхаар хуульчилсан. Гэвч өнгөрөгч 2008 оны сонгуулийн дараа хоёрхон нам санхүүжилтийнхээ тайланг СЕХ-нд гаргаж өгсөн жишээ байна. Тайландаа Ардчилсан нам сонгуулийн хугацаанд нийт гурван тэрбум төгрөг, харин МАХН /Одоогийн МАН/ нэг тэрбум төгрөг зарцуулсан хэмээн мэдүүлжээ. Гэтэл мэдүүлсэн мөнгөний ердөө л хоёр тэрбум нь банкны дансанд байршуулжээ. Бусад нь банкны харилцахаас гадуур бэлнээр зарцуулагдсан гэсэн үг.

Энэ удаа ч энэ байдал давтагдаж байж болзошгүй юм. Ухуулагчдаар дамжуулан хууль зөрчсөн нь тогтоогдлоо ч гэсэн тооцох хариуцлага нь дэндүү сул учир энэ нь бүрэн боломжтой. Сонгуулийн тухай хуульд “Сонгуулийн зардлын дээд хэмжээг хэтрүүлсэн нам, эвслийг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 15-20 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх төгрөгөөр торгоно” хэмээн заасан. Харин нэр дэвшигчдийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 10-15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх төгрөгөөр торгоно гэж заажээ. Нам, эвслийг 2.8 сая, нэр дэвшигчийг 2.16 сая төгрөгөөр л торгоно гэсэн үг. Далайлт нь сүртэй ч буулт нь чанга Сонгуулийн тухай хуулиа гэж.

Х.Батсайхан

Сонгуулийн мөнгө юунд зарцуулагдаад байна вэ
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (19)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
. Ардчиллын залуус(тэд өнөөдөр ардчиллын өвгөн партизанууд болж залуу үеэ жийж байгаа)-т ард түмэн өгөөд үзсэн 1996-2000 онд УИХ-д олонх байхдаа 1997 онд Ашигт малтмалын тухай цоорхой хуулийг баталсан юм. Энэ хуулийн лай ланчигаар гадны хөрөнгө оруулалт нэртэй баг өмссөн эдийн засгийн алуурчид болох Фрийдланд, Паушик гэх мэтийн гадаадын луйварчид,"Айвенхоу Майнз", "Рио Тенто" зэрэг дэлхийд зартай уул уурхайн акулууд Монгол орны минь газар нутгийг лиценз болгон эзэмшиж, Монголын ард түмний өмч хөрөнгө, газрын доорх баялаг, алт эрдэнэсийн үүцийн эзэн болж суусан юм. Энэ хуулийн балгаар Монголчууд бид Оюун толгойнхоо 34-өөс дээш хувийг эзэмших эрхгүй болж, стратегийн олон ордоо харийнханд алдаж, Хөшөөтийн уурхайгаа Хятадуудад луйвардуулж, тэдгээр гадны луйварчид эх орны минь газар нутаг, баялгийг олон улсын хөрөнгийн бирж дээр биднээс асуулгүй зарж, гүйлгэн асар их ашиг хонжоо олсоор байна. Зөвхөн 1996-2000 оны ардчилсан засаглалын үед эх орны минь газар нутгийн 40 гаруй хувь буюу 5000 гаруй лиценз харийн луйварчдад олгогдож, тэдгээрийн дийлэнхийг одоогийн АН-ын олигархууд зуучлан, харийнхантай нийлэн "Хотны нохой хээрийн чонотой нөхцөх"-ийн адил эрх мэдлээ ашиглан түйвээсэн гашуун түүхтэйг БҮҮ МАРТ, МАРТВАЛ ЭХ ОРНЫ МИНЬ ГАЗАР ШОРОО, ЭД БАЯЛАГ МИНЬ ДУУСНА. АН-аас 2012 оны УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшсэн 76 хүний дотор уул уурхай, ашигт малтмалын томоохон лиценз эзэмшдэг хэд хэдэн олигархууд, тэдгээрийн үр хүүхдүүд байгааг ард түмэндээ сэрэмжлүүлж байна. Шаардлага гарвал хэн хэн, хаана хаана, ил далд лиценз эзэмшдэгийг баримт нотолгоотойгоор олон түмэндээ хүргэх болно.

2012-06-21 | 11:44:50 | 202.55.184.173 |

Зочин
ӨНӨӨГИЙН ТӨРД БАЙГАА, ЦААШДАА ДАХИН ЛУЙВАР ХИЙХЭЭР НЭРЭЭ ДЭВШУУЛЖ БАЙГАА МАН, АН - ЫН ХЭДХЭН ТООНЫ ГАДНЫ ЛУЙВАРЧДЫН ГАР ХӨЛ БОЛСОН, МОНГОЛ ОРНОО ХУДАЛДСАН, АРД ТУМНЭЭ ЯДУУРЛЫН ТУЙЛД ХУРГЭСЭН, ХУЖААГИЙН ЭРЛИЙЗУУДЭЭР ДУУРСЭН, ТӨРӨӨС ТӨРСӨН ТЭРБУМТАНГУУДААС ЭНЭ СОНГУУЛИАР БУРМӨСӨН САЛЦГААЯ АА????? МОНГОЛ ТУМЭН МИНЬ ХЭДИЙ БОЛТОЛ ХЭДХЭН ТООНЫ УЛААН ЛУЙВАРЧДАД, ТЭДНИЙ ГАР ХӨЛ БОЛСОН ХУЛГАЙЧУУДАД, ГЭР БУЛИЙНХЭНД ДЭЭРЛЭХУУЛЖ, ДОРОМЖЛУУЛЖ, ЛУЙВАРДУУЛЖ, ЦУСАА СОРУУЛЖ АМЬДАРЦГААХ ЮМ БЭ??? СУУЛДЭЭ ЛУЙВАРЧИД ЧИНЬ ӨӨРСДӨӨ, ӨӨРСДИЙНХӨӨ УР ТӨЛИЙГ, АХ ДУУГ, ХАМААТАН САДНАА ГАРГАЖ ДАХИН ЛУЙВАРДАХ ГЭЖ БАЙНА БОЛГООМЖЛОХ ТУН?????

2012-06-21 | 11:37:44 | 124.158.73.17 |

Зочин
МАН хамаг мөнгөө луйварт зарцуулна. Санал хуладаж авна. Царцаа нүүлгэнэ.

2012-06-21 | 11:16:29 | 183.81.169.5 |

Зочин
ялалтруу урагшаа МАн

2012-06-21 | 10:04:03 | 202.55.184.173 |

Зочин
Хүчтэй байгаа нам л ялалт замдаа явадаа МАН-ийхан ч зогтой золбоотой хүчтэй байсандаа

2012-06-21 | 10:03:29 | 202.55.184.173 |

Зочин
Сонгууль дөхө тусам намууд хүчтэй байна.

2012-06-21 | 10:02:15 | 202.55.184.173 |

Зочин
Адуур яваж байхад Ан-ийн ухуулагчийн ажил хийж байгаа хүмүүс бүр явуулахгүй нам султалчилаа салахгүй дагаад л гүйнээд байх юм.Уг нь сонсох сонсохгүй нв хувь хүний бодол баймар юм.

2012-06-21 | 10:01:36 | 202.55.184.173 |

Зочин
Сонгууль ойртох тусам намууд хүчтэй болж ард иргэддээ өөрсдийгөө таниулах гэж янз бүрийн л арга хэргэлж байгаа бололтой. Жишээ нь АН-ийнхан гандан хавиар эргэлдэж энэ жил АН гарна гэж мэрэг төлөг тавидаг хүмүүстэй ярилцан тохирч мөнгө өгч ард түмэнийг ятгах ухуулга хийж яваа сурагтай. Ийм байж болон уу? ард түмэн минь

2012-06-21 | 09:59:17 | 202.55.184.173 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео