Монгол үгэнд “Хуурсаар худалч, хумсалсаар хулгайч” гэдэгсэн. Манай эрх баригчид худалчийн нээрээ олон гэгч болчихоод байдаг. Хулгайчийн тухайд, за та нар бүгдээрээ мэдэж байгаа даа. Хулгайчаас цааш ямар үг байдаг юм, одоохондоо авилгач л байх шиг. Ард түмэн эрх баригчдыг 22 жил даврууллаа. Сонгосон ард түмэн сонгогдсон эрх баригчдын амьдралын ялгааг харцгаая л даа.

“Хөөрхийс яахав хуурч л байна, гэнэн байна даа” гэж шоолж, “Хумсалж байгаа нь ч хөөрхий” гэсээр давруулчихаж. “Даварсаар даварсаар Дагвын оронд гарсан” тэдний одоо байж байгааг хар даа. “Дэлхий даахгүй баячуул” болчихоод мөнгөө үрэхээ яаж мэдэхээ байгаад арал худалдаж авч байна. Тэндэх арлаа авахын тулд эндэх нутгаа зарж байна. Хотод алга дарам газар олдохоо больсныг хэлэхээ байя, Улаанбаатарын гэр хороололд иргэд талхныхаа мөнгийг дийлэхээ болиод таллаж авдаг болсон байна. Харин эрх баригчдын худалч хулгайч нь гүйцэгдэхээ болиод манийгаа унаж тустал хуурдаг болжээ.

Хамгийн сүүлд иргэн бүрт “Эх орны хишиг”, “Эрднийн хувь”2,5 сая төгрөг өгнө гэж ам алдсан. “Ам алдвал барьж болдоггүй” гэж нэг үг бий. Одоо л нэг цэцэн цэлмэг болчихсон, хүн бүрт мөнгө өгвөл эдийн засаг сүйрнэ ухааны юм яриад суудаг болжээ. Хэрэв үнэхээр тийм л юм бол амлаж байхдаа энэ талаар бодохгүй яасан юм бол? Бүх тооцоо судалгаа, төсөв төлөвлөлт тэдний гарт бэлэн зэхээний байсан шүү дээ. Өгөх бүрэн боломжтой, тооцоо судалгаа нь энэ байна гэж барим тавим яриад л байсан. Яг өгөхөө тулахаар гэдийчихдэг байгаа. “Өгөх хүн гэдийж, авах хүн бөхийнө” гэж тэд бодож байх шиг. Бид ямар тэднээс хувийнх нь юмыг гуйж авах гэж байгаа биш, эх орноосоо хүртэх ёстой хувиа л авъя гэж байгаа биз дээ? Тэгж яривал Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга, дугаар хорооны иргэн Элбэгжав, Батхүү, Дашдэмбэрэл нар сонгуулийн нэг л саналын эрхтэй юм шүү. Сонгууль өгөх ганцхан өдөр бүгд эрх тэгш болчихоод сонгуулиас хойшхи 1460 хоногт тэд хязгааргүй эрхтэй болчихдог нь юуных вэ?

Үүнд ард түмэн бид ч буруутай. Анх “Өмд гутлын хэргээр” явлаа гэдэг шиг тэлээ, түрийвч аваад гурав нь ачигдаж байхад л бид авилгыг анхаарах ёстой байсан юм. Нөгөө талаас хэрэв ард түмэн тэдэнтэй хариуцлага тооцож, нэг удаа ч болов сонгохгүй, “гудамжинд” гаргасан бол их ухаарах байсан юм. Гэвч 2012 онд эрх баригч МАНАН “Дааганаас унаж үхдэггүй даравгараас унаж үхдэг” гэдгийн үлгэрээр орчихоод байна. Бурууг засахад хэзээ ч оройтдоггүй, тиймээс энэ 2012 онд дэлхий сүйрэхгүй ч манай авилгачид сүйрэхийг зөгнөөд байгаа юм биш үү?

Одоо эрх баригчид “гудамжнаас” ухаан алдталаа айдаг болж. Гудамжны жагсаал цуглаанаас биш, өөрсдөө “гудамжны албан тушаалгүй, ажилгүй хүн” болохоос айдаг. Шуудхан хэлэхэд “Ард түмний дунд орохоос” айдаг болж. Тэд ард түмнээ ямар болгосноо мэдэж байна, гэхдээ “Буруу ишилсэн сүх шиг ухаанд нь ухна ишиг үхээд” ард түмнийхээ амьдралыг өөд нь татахын оронд өөрсдөө уруудах вий л гэж айдаг болж. Ард түмэндээ биш ухна ямаанд мөнгө өгч байгаа тэднийг өөрөөр юу ч гэж шоолох билээ? Зарим нь шоолж байна, манайх хүн ам цөөтэй учраас ямааг хүний тоонд оруулж хүн амаа өсгөх гэж байгаа юм аа гэж.

Манай улс 16 сая ямаатай. Өнгөрсөн онд2.1 саяарбуюу 14.8 хувиарөсчээ.Манай эрх баригчдын алсын зөв мэргэн бодлого ийм ямаанд ийм сүрхий ээлтэй байгаа ч манай хүн ам жилдээ ингэж өсдөг бол аятай юу? Өнгөрсөн намар Хятадууд ямааны мах ихээр авч улс орныг баллаж байна гэж бөөн юм болсныг бодвол манай эрх баригчид хүнээсээ ямаанд илүү хайртай даг аа. Гэтэл гадаадад боол болж байгаа, гадаадад хүний наймааны золио болж байгаа хүмүүсээ огт тоохгүй. Гэтэл хөөрхий хонины тоо толгой огт өсдөггүй, хуучин цагт сүргийн бүтцэд хонь 86 хувь, ямаа 14 хувь гэсэн харьцаатай байсан бол одоо хонь, ямааны тоо толгой тэнцчихэж. Ард түмнийг номхон, дуугүй болохоор хонь шиг л өрлөж байна даа. Хонь цөөрч буй ардтүмний амьдрал ядуурч байхад, ямаа шиг эрх баригчдын ямба нь ихсээд л байна.

Төрөөс төрсөн тэрбумтнуудын авгай хүүхдүүд булга суусар ч тоохоо болиод “шиншилла” хэмээх хулганы үнэт үсээр хийсэн хүрэм (шуба) өмсөж баян тарганаа гайхуулж байна. Иргэд “Харганын ноос цуглуулж эсгий хийв” гэгчээр “Хулганы арьс зүйж хүрэм хийнэ” гэж юу байхав гэж бодох байх. Үнэ нь үүндээ л байдаг юм. Цагтаа нэг ийм хүрэм АНУ-д цэвэр алтан онгоцны (ванны)үнэ хүрдэг байснаас тэр шиншилла хэмээх оготныг золтой л устгачихаагүй гашуун түүхтэй юм. Арьс бол алгын чинээ атал зарим нь эрднийн чулуу хэлхэж өмсөж байна, цаана чинь. “Будаач будаач гэхээр сахлаа будав” гэгчээр бүр болор дундаа дэлхийн хамгийн алдартай, чанартай “Сваровскийн болор” битүү шигтгэсэн өмд өмсөөд, миний өмдөнд 7500 болор орсон гэж гайхуулж галзуурч байна. Ганцхан шигтгээ нь л нэг айлын 21 мянгуудыг нийлүүлсний дайны үнэтэй. Жирийн айлын эзэн ганц охиноо гоёх гэж тэр Сваровский шигтгээтэй ээмэг бөгж авч өгөе гэж мөрөөдөх ч хэцүү.

“Алтан гутал өмсөвч алцан майга нь хэвээрээ” гэгчээр авилгаар өмд бандаажаа гоёж байгаа нь тийм ч сайхан харагдахгүй л байгаа юм даа. Тэр өмдөнд хэдэн айлын хэдэн жилийн хүнс байгаа бол? Феодализмын үед Богдын хатан шүрэн гуталтай байсан юм билээ гэж ярьдаг байсан бол хэзээ Монголчууд 2000 оны эхээр манай хатан болор өмдтэй байсан юм гэнэ билээ гэлцэх бол?

Гэхдээ бид төрөөс төрсөн тэрбумтануудыг өөрийн хөдөлмөрөөр баялгаа бүтээсэн биенесмэнүүдээсээ ялгах л хэрэгтэй байх. Нэгэн том бизнесмэн ярьж байсан юм. Би насаараа “Тамирын мөсийг долоож,тайхар чулууг мэрэх шахаж байж” хэдэн юм цуглуулсан. Түүнийхээ шимээр нэг “Ланд” л унаж байна. Гэтэл төрд хэдхэн жил ажилласан, ТҮЦ ч ажиллуулж үзээгүй цагаан захтан миний хажуугаар “Лобаржини” унаад сүнгэнүүлэхийг хараад ой гутлаа гэж.

Амлалтад итгээд

2008 онд Эрх баригчид хүн бүрт 2,5 саяыг өгнө гээд бараг л сонгуулийн маргааш өгнө гээд халаасаа тэмтрээд байхад манайхан итгэчихсэн юм. Зарим тойрогт өгсөн амлалтыг нэгтгээд үзэхэд нэг айлд 63 сая төгрөг оногдож байсан юм шүү. Өнөдөр эрх баригчид булзаж бултсаар дөрвөн жилд 2,5 сая өгөх болтлоо “буулгачихаад” байгаа болохоос хэрэв санаж байвал 2012 онд МАН-ынхан жил бүр 1,5 саяыг өгнө гэж байсан, АН-ынхан бэлнээр өгнө, хэрэв бэлнээр өгөхгүй хувьцаа авбал жил бүр “ноогдол ашиг” гэгчийг өгөөд баяжуулаад баллаад хаячихна гэж байв.

Хоёр хужаа өлсөөд “Чи нэг сайхан хоолны нэр хэлваа, би савхадваа” гэсэн гэдэг шиг манай ард түмэн өгөх мөнгөний сургаар ирээдүйн амьдралаа төлөвлөчихсөн биш бүр баларсан тохиолдол олон байна. Мөнгөний тоо сонсоод л ам бүлийнхээ тоогоор үржүүлээд авах юмныхаа тооцоог гаргаад ирэхээр үнэхээр аз жаргал гэгч нь хүрээд ирэх юм шиг л санагдана. Ард түмнийг ховсдож мөрөөдлөөр нь залж байгаа нь энэ.

Иргэн “Г” гэгч өрх толгойлсон эмэгтэй дөрвөн охинтойгоо, ач нартайгаа яаж ийгээд амьдардаг байж. Гэтэл амлалт сонсоод, “Батламж”-ийг нь аваад л баларчээ. Тэднийх дор хаяж 15 саятай болох янзтай болоод явчихаж. Тэгээд хэдэн малаараа барьцаа хийгээд банкны зээл авчээ. Зээлийн 15 саяараа нэг “Портер” авчээ. Нүүж суухад хэрэгтэй, сумын төв орж хоол хүнстэйгээ залгахаа бодож мотоцикль ч авч. Гэрээ сайхан болгоод, хоёр хүүхнээ хадамд мордуулжээ. Үлдсэн нь тэгсгээд дуусч. 2009 оны 1 сарын 1-нээс мөнгөө аваад төлөөд байх юм бодтол өнөө “хишиг, хувь” нь сураггүй болжээ.

Дөрвөн жил хүлээсний дараа бүх мал нь банкны мал болж хувирчээ. Банкныхан ирээд малыг нь тоолж бүртгээд “Одоо байгаа мал чинь өр төлөхөд хүрэлцэхгүй юм байна, ирэх жилийн бүх төл чинь банкных боллоо” гэж. “Манай мал гэж байна уу?” гэтэл “Байхгүй ээ гэж”. Тэгээд “Та нар мал сүргээ мэнд өсгөвөл банкны өрийг төлж чадна, хэрэв хаячихвал өрөө төлж чадаагүй тул шоронд орно шүү” гэжээ. Аргаа бараад “Хэрэв манай бүх мал танай банкных болчихсон юм бол бид ядаж цалин авч болох уу?” гэж царайчилжээ. Хариуд нь “Тэр цалин чинь хүүгийн хүүнд тооцогдчихсон” гэжээ. Ингээд нэгэн айл тэр чигээрээ банкны боол болжээ. 2009 оны зуднаар баруун аймгуудад 14 хүн амиа хорлосон юм. Тэд насаараа өртэй амьдарч, үр удмаа балласнаас өөрийн нэр дээрх өрөө амиараа төлж, бусдыгаа ядаж сэтгэл амар амьдраг гэж боджээ. Зарим нь бүр гэрээслэлээ бичээд өнгөрчээ. Бүр өрөвдөлтэй нь “Тэр банкны өр яах вэ? Сонгуульд санал өгсөн тул миний 1,5 саяыг өгөх байх, тэрийг манай найз хөгшинд өгөөрэй, би зээлчихсэн юм, тэр хүнийг хохироож болохгүй” гэж бичсэн байдаг.

Ховдын “...” суманд банкны өгсөн зээл малынх нь өртөгтэй тэнцэхгүй болжээ. Тус сумын банк “тэрбумтан” буюу тэрбум долларын зээл олгосон хамт олон болжээ. Гэтэл малчид малаа өөрийнхөө нэр дээр бүртгүүлж тодорхойлолт аваад нэг зээл авч, дараа нь эхнэрийнхээ нэрээр мөн бүртгүүлж “нэг малаар хоёр зээл” авчихжээ. Банк буцаагаад малыг нь хураах гэтэл барьцааных нь тал нь байдаггүй болж баларсан байна. Ийм инээдтэй гэхэд хэцүү, эмгэнэлтэй түүх Монголоор дүүрчээ.

Олон хүн амлалтад итгэж банкны барьцаанд орсон. Монголын мал сүргийн дийлэнх өнөөдөр “банкны ялтай” мал болж хувираад байна. Бидний мэдэх түүхээр Ардын хувьсгалаас өмнө Монголд Хятадын “Да Шэн Хүү”, “Да Шэн Дэ” хэмээх хоёр пүүс ноёрхож, мал сүргийг бүрэн барьцаанд аваад байсан ба ноёдын тавьсан зээлийг хошуудаас албадан гаргуулдаг шударга бус тогтолцоо байсан. Тэр цагт “Даашинхүү”-гийн данжаад манайх Хүрээнээс Бээжин хүртэл тэмээ хэвтүүлж чадна гэж баярхахад “Да Шэн дэ”-гийн данжаад тэгвэл манайх “Хүрээнээс Бээжин хүртэл завсаргүй ембүү өрж чадна” гэж хэлээд давж байсан гэдэг. Өнөөдөр тэр цаг эргэн иржээ. Ноёдын бүтэлгүй амлалтад хууртсан иргэд өмчгүй, өрийн боол болон хувирсан байна.

Дээрээс нь манай улсын гадаад өр их өрийг төлөхийн өмнөх түвшинд хүрсэн бөгөөд өмнөх 70 жилд тавьсан өрөөр улс орондоо бүтээн байгуулалт хийж чадсан Монголчууд өнөөдөр долоохон жилд яг тийм хэмжээний өр тавьсан ч ганц ч үйлдвэр барьж чадаагүй л байна.

Зөвхөн “Оюу толгой”-н гэрээ байгуулсны төлөө манай улс одоогоор1,8 тэрбум ам.долларын өрөнд ороод байна. Гэтэл эрх баригчид энэ гэрээний урьдчилгаа гэж өндөр хүүтэй зээлсэн 250 сая ам.долларыг л иргэддээ түгээсэн юм. Дараагийн амлалтаа биелүүлэхийн тулд одоо шуугиад байгаа Хятадын “Чалко” компаниас мөн л 250 сая ам.долларын урьдчилгаа аваад байна. Манай эрх баригчид нэг гараараа иргэдээ өрийн барьцаанд, нөгөө гараараа улсаа өрийн барьцаанд оруулахаас өөр зүйл хийсэнгүй.

Өнөөдөр амлалт “Даший шог” болжээ. Эрх баригчид амлалтынхаа 10 хувийг л хэрэгжүүлсэн байна. Амлалт хэзээ ч биелэхгүй үүнийг батлахын тулд амлалтуудын талаар энгийн арифметик тооцоо бодож үзэцгээе.

Амлалт

АН-ын амласан нэг сая төгрөг иргэн тус бүрд хүрсэн бол (1000 000₮ Х 2 750 000 иргэн =2 750 000 000 000 Х 4 жил)=11 000 000 000 000. 11 триллион төгрөг. Триллион гэдэг тоог иргэд барагтай л сонсоогүй, Монголоор их наяд гэдэг.

МАХН-ын амласан 1,5 сая төгрөгийн амласан ёсоор иргэн бүхэнд жил бүр олгоно гэвэл нийт (1 500 000 Х 2 750 000 иргэн Х 4 жил)=15 600 000 000 000 буюу 15 их наяд 600 тэрбум төгрөг.

Монголд жил бүр дунджаар 34 000 шинэ гэр бүл бүртгүүлдэг юм байна. Нэг удаа 500 мянган төгрөг өгнө гэж амласныг тооцоод 4 жилээр үржүүлбэл 68 тэрбум төгрөг болж байна.

Жилд дунджаар 50 000 шинэ хүн мэндэлдэг. Тэдэнд 100 мянган төгрөг өгөх ёстой. Энэ мөнгө сонгуулийн хугацаанд 20 тэрбум төгрөг болж байна.

Манай улс 750 орчим мянган өрхтэй. Өрхийн сарын дундаж орлого 500 мянга байдаг гэж статистикт дурджээ. Үүнийг нэг сая төгрөгт хүргэхээр мөн амлалтад дурдсан. Үүнийг мөнгөн дүнгээр илэрхийлбэл 750 000 Х 500 000 =4 500 000 000 000. Дөрвөн их наяд таван зуун тэрбум /Үүнийг зөвхөн нэг жилээр тооцов/

Гурав дахь хүүхдээ төрүүлсэн айлд 300 мянган төгрөг олгох амлалт бий. Шинээр гурван хүүхэдтэй болдог өрх жилийн дунджаар 25 мянга байдаг гэвэл 25 000 Х 300 000 Х 4 жил =30 тэрбум болж байна.

2008 онд тэтгэврийн доод хэмжээ буюу 81000 төгрөг авдаг байсан 140 мянган хүнийн тэтгэвэр хамгийн багадаа 3 дахин нэмэгдэж 243 мянган төгрөг болох ёстой. Үүнийг сүүлийн ганцхан жил өгөхөөр тооцоход төсөвт нэмэгдэх ачаалал нь 272 тэрбум 160 сая төгрөг болж байна.

Хүүхдийн мөнгөнд жил бүр 120 тэрбум төгрөг зарцуулж байсан. 4 жилээр үржүүлэхэд 480 тэрбум төгрөг болж байна.

Одоо амлалтыг нэмж үзэцгээе.

+ 11 000 000 000 000

    15 600 000 000 000

          68 000 000 000

          20 000 000 000

     4 500 000 000 000

30 000 000 000

272 160 000 000

480 000 000 000

----------------------------

27920160 000 000

Зөвхөн энэ бүхнийг нэмж үзэхэд 27920160 000 000 /27 их наяд 920 тэрбум 160 сая/буюу 2008 онд Монгол Улсын ДНБ-ийн албан ёсны дүнгээр 3,6их наяд болсонтой харьцуулбал бараг найм дахин давсан хэмжээний мөнгөн амлалтыг амлажээ. Ийм ухаангүй ноёдын урагшгүй албат гэгдээд яваад байх уу, Иргэд ээ?

Манай ард түмэн эртнээс л үр ачдаа өнөөгийн байдлыг алган дээрээ харсан мэт захиас сургаалиа өгсөөр ирсэн байна. Тэр л өвгөдийнхөө үгээс өлгөж, мэргэдийн үгнээс ишлэж, захиас сургаалийг сануулахыг л хичээлээ. Ийм л байна даа. Цаашдаа бид “Тамын амьтан тамдаа жаргалтай” гэдэг шиг яваад байх уу? Хэрэв ахиад сонговол эрх баригчид бидний “Илжиг модон хударгандаа” л гэж шоолох байх даа.

Өнөөдөр Монголын үндэсний баялгийн 50 хувь хүн амын 1 хувьд, нийт баялгийн 98 хувь хүн амын 3,5 хувьд оногдож байна. Эсрэгээр тооцвол “Монголын иргэдийн 98 хувь нь нийт баялгийн 3,5 хувийг л хэрэглэж байна”. Ийм байхад бид ядуу байхаас яах вэ?

Б.Зоригоо

sonin.mn

Хулгайлсаар хулгайлсаар...
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
minii bie owdood baina gehed geriin maani hen ni bosch emchildeg bilee. Medeej nogoo ner muutai eej maana bosch yasan yun owdoj bna geed asuudag shvvdee. Iiml burhan bidniig osgsson bolohoor bid aguu hvmvvs. Eejiigee hairlrj hamgaaldagaggvi neg ch hvn baihgvi gehed margah hvn daanch baihuvi. Eejee ta bol minii amid shvteen uchiraas taniigaa bi vrgelj hvndelen shvtne. Ta mini aguu bolohoor bi busad eejvvdiig tani shigee oilgodog.Hvmvvsee eejiigee bolon eej shigee emegteichvvdiig hairlaya. Eejvvd minee ard tvmen chini owdoj shanalj baina ta nar maani iheer vgvilegdej bna daa bidend.

2012-05-14 | 11:45:47 | 202.179.14.181 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео