тутмын “Эдийн засагч” сэтгүүл, санхүү, хөрөнгийн зах зээлийн тухай дагнан бичих дуртай “Уолл Стрийт Журнал” сонин, уул уурхай, хөрөнгө мөнгөний тухай бичих дуртай Блүүмберг вэбсайт, санхүүгийн мэдээгээр дагнадаг “Файнэншл Таймс” сонин гээд сүүлийн жилүүдэд Монголын уул уурхайн тухай уухайлан бичиж байсан дэлхийн том том хэвлэлүүд гэнэт бүгдээрээ энэ өдрүүдэд хүний эрхийн тухай, тухайлбал Н.Энхбаяр гэдэг хүнд дээд зэргээр хайр зарласан нийтлэл бичих болов.

Мэдээж эдгээр хэвлэлүүдийн аль нь ч 2008 оны долдугаар сарын 1-нд Н.Энхбаярын зарласан онц байдлын үеэр таван хүний амь нас хохирч байхад Монголын ардчилал, хүний эрхийн байдалд санаа зовниогүй юм. Тэдэнд монгол хүний эрх сонин биш, харин Н.Энхбаярын хүний эрх маш сонин байгаа нь анхаарал татах төвшинд хүрээд байна.

Дээр нэр дурдсан хэвлэлүүдэд гарч байгаа мэдээллийг анхаарч уншихад хэдэн зүйлээрээ адилхан байгаа юм. Жишээ нь, тэд Н.Энхбаярт наалдуулаад байгаа “авилгын хэрэг гэх жижиг зочид буудал энэ тэр юу юм бэ!” гэж байгаа юм.

Улаанбаатар хотын өмчид байсан “Өргөө” зочид буудал, Хэвлэлийн газар энэ тэр байшингийн үнийн дүнг тэрбумтнуудын тухай бичдэг гадны сурвалжлагчид үзээд инээд нь хүрч байгаа юм байх. Тийм ч учраас улсын өмчийг өөрийнхөө хувийн компанийн өмчид уусгаж авч чадсан Н.Энхбаярын “туршлагыг” тэд байдаг л зүйл гэсэн бодолтойгоор үл тоомсорлож байх юм.

Гэтэл тэрхүү жижиг зочид буудлыг Н.Энхбаяр өөрийн үүсгэн байгуулсан компанидаа чухам ямар арга замаар оруулж авсныг гадаадад хэн ч бичээгүй байна. Авилгатай тэмцэх газар англи хэл дээр хэвлэлийн мэдээ гаргаж, Н.Энхбаярыг хэрхэн баривчилсан, яагаад барьсан, Н.Энхбаяр чухам ямар асуудалд холбогдсоныг дэлгэрэнгүй бичиж гаргаад ч дээрх гадаадын хэвлэлүүд түүнийг нь тоож иш татсангүй. Тэгэхээр тэдэнд авилгын тухай мэдээлэл огт хэрэггүй, зөвхөн ямар нэгэн аргаар Н.Энхбаярыг хамгаалах нь чухал байгаа бололтой.

Яагаад гэвэл Н.Энхбаярыг хамгаалахгүй бол Монголд хөрөнгө оруулсан уул уурхайн компаниудын хувьцаа хурдтай унаад байгаа бололтой юм.

За, Н.Энхбаяр баригдчихлаа. Наад Монгол Улс чинь лиценз, зөвшөөрлийг яаж олгосныг шалгаж эхэллээ. Яагаав нөгөө 2003 онд монголчуудыг шинэ жилийн баярын настертай байхад нь арванхоёрдугаар сарын 26-ны орчмоор авсан баахан лицензүүд байдаг даа. Н.Энхбаяр тэгэхэд Монголын хаан байгаагүй юу. Тэр хайр хишгээ өгсөн хааныгаа одоо бушуухан суллаж ав, эсхүл лицензээ алд, эсвэл тэрбум тэрбумаар үнэт цаасныхаа ханшны уналтаас шатаад сууж бай гэсэн мессеж хаа нэгтэй гүйсэн бололтой. Үнэхээр ч уул уурхайн лиценз, ханш бичдэг хэвлэлүүд “үүрээ эвдүүлсэн шоргоолж” мэт Монголын төрийг шүүмжлэн бужигнаж байна.

Төрийг шүүмжлэхдээ бас их “учиртай” байгаа юм аа. Тэд Авилгатай тэмцэх газрыг бараг шүүмжлэхгүй. Яг баривчилгаа явуулсан цагдааг бол бүр ч өөлөхгүй. Цагдаагаа хариуцдаг хууль зүйн яамыг их л болгоомжтой сэмхэн дурдах. Аа бас эрх баригч, олигарх энэ тэр гэж ерөнхий шүүмжлээд байх мөртлөө Ерөнхий сайдыг бол огтоос оролдохгүй байгаа юм аа. Маш их тактиктай байгаа биз. Тэгээд хэнийг шүүмжилж байна гээч. Ердөө л ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг. Муу ерөнхийлөгчийг маань уул уурхайгаас төрсөн тэрбумтангууд (бусад тэрбумтангууд нь Монголын талаар мэдээлэл тараах нь бүү хэл огт сонирхдоггүй шүү дээ) тал талаас нь тасдаж идэх нь ээ.

Яагаад гадаадын хэвлэлүүд манай Ерөнхийлөгчийг гэнэт шүүмжлэх болов оо гэж гайхаж, мөнгө доллараар мэргэшсэн өнөөх хэвлэлүүдийн өмнө нь бичиж байсан нийтлэлүүдийг сонирхлоо. Гэтэл тэд чинь уул уурхайн лиценз өгдөг Н.Энхбаяр гэдэг удирдагчид угаасаа хайртай байсан юм байна. Н.Энхбаярыг 10 гаруй жил төрийн эрхэнд байхад Монгол гэдэг улс уул уурхайд хаалгаа нээж хичнээн сайхан чөлөөтэй лиценз олддог байлаа даа гэж тэд санаа алдан дурсч бичдэг юм байна. Харин 2010 оны зургадугаар сард одоогийн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг Монголын нутагт шинээр лиценз олгохыг зогсоосон гэж үнэхээр шүүмжилж эхэлжээ. Бид л мэдээгүй өнгөрсөн болохоос муу Ерөнхийлөгч маань 2010 оны баяр наадмын үеэр дээрх эдийн засгийн гадаад хэвлэлүүдийн дайралт давшилтан дунд байсан байх юм. Гадаадад тал талаасаа балбуулсан Ерөнхийлөгчдөө дотоодод бэлчээрээ авч үлдсэн малчин цайныхаа дээжийг өргөж баярлаж байсан тулдаа наадмаар сэтгэл тэнэгэр байсан байлгүй, Ц.Элбэгдорж.

За тэгээд одоо болбол гадаадын санхүүчдийн Ц.Элбэгдоржид хоёр жилийн турш уурласан уур, Элбэгдоржид ч гэж дээ, лиценз олгохыг зогсооход уурласан уур хилэн нь Н.Энхбаярыг өмөөрөх далимаар гарч ирж байгаа юм байна л даа. Логик нь тэгж уншигдаад байна.

Тийм ч учраас хүний эрх бичдэггүй олон хэвлэл гэнэт хүний эрх бичиж, Монголын ардчилалд санаа зовж байгаагүй олон санхүүч гэнэт санаа зовж эхэлсэн аж.

Ингэхэд ер нь Н.Энхбаяр их хуралд сонгогдвол “Айванхоу Майнз”-ын хувьцаа хамгийн хурдан өсөх юм байна л даа. Яагаад гэвэл сая түүнийг баривчлагдахад Роберт Фрийдландын голыг харлатал хувьцаа нь огцом буурсан. Өдөр тутам хувьцааны үнэ нь буурч байгаад тэр тэрбумтан санаа зовохдоо зүгээр сууж чадахгүй болж байгаа байлгүй. Яагаад Роберт Фрийдландын хувьцааны үнэ Н.Энхбаярын хувь заяатай ийм холбоотой байдаг юм бол оо?

Дэлхийн зах зээл хэдийгээр “дэлхийн” гэх гоё нэртэй ч хэдхэн хүний гарт байдаг мөнгө баялгийг хэдхэн хүний хооронд яригддаг мэдээлэлд тулгуурлан эргэлдүүлж, авч зарж байдаг юм билээ. Тэгээд л тэр хэдхэн хүнийх нь хүрээнд “хүүе өнөөх хэний найз баригдчихаж” гээд шип хийчихэд хүмүүс Фрийдландыг тоохоо больж хувьцаагаа зарж эхэлдэг бололтой юм. Тэгдэггүйсэн бол яалаа гэж нэг компанийн хувьцаа нэг улс төрчөөс болж ийм хурдан огцом уналттай байх билээ.

Роберт Фрийдландыг Н.Энхбаярын үед Монголоос лиценз авсан, түүнтэй их дотны найз, түүнийг 2005 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд “баатар” болоход нь тусалж, 2003 оны шинэ жилээр “Айванхоу Майнз” компаниас 50 сая ам.долларын зээл Засгийн газарт өгч байсан, түүгээр нь Монгол Улс ОХУ-д өрөө дарсан гэдгийг монголчууд мэднэ. Харин Ц.Элбэгдорж 2004 онд Ерөнхий сайд болоод Роберт Фрийдландад 50 сая ам.долларын өрийг нь бушуухан буцааж төлсөн. Энэ их мөнгийг босгохдоо Гаалийн авилгыг зогсоож байж цуглуулсан. Гаалийн Баатар гэдэг хүнийг баривчлаад Ц.Элбэгдорж өөрөө огцорсон гэдгийг ч бид мэднэ. Яагаад гэвэл Баатарыг баривчилсны дараа авилгыг улам их цэвэрлээд эхэлбэл цаашдаа заавал уул уурхайн лицензийг эргэж шалгах болно гэдэг нь ил тод байсан учраас.

Тэгэхээр Монгол Улс уул нь авилга, хээл хахуулиа цэцэглүүлээд байж байвал Фрийдланд мэтийн хүмүүс баяжиж, тэрбумтан хэвээр байхад нь их хэрэгтэй юм. Авилгатай жаахан тэмцээд ирэхээр л хувьцааных нь үнэ уначихаад байхаар эдийн засгийн сэтгүүл, сонингуудад ч дарамттай юм, уул уурхайн хөрөнгө оруулагчдад ч дарамттай байгаа байлгүй. Яаж энэ Монгол Улсын авилгатай тэмцэж эхэлсэн ажлыг зогсоодог юм билээ! Аан тийм, өндөр хөлстэй ажилладаг, дээд зэргийн, гадаадын хуульч нарыг Монгол руу явуулъя. Н.Энхбаярыг өмгөөлүүлье. Түүний төрөөс хулгайлсан тэр жижиг сажиг байшин барилгыг нь төлж, түүнийгээ гаргаж авъя гэдэг юм уу яадаг юм. Ямар ч байсан эхний ээлжинд дэлхий даяар сенсаац дэгдээж, газар шороогоо уул уурхайгаас харамлах дуртай, авилгатай тэмцэх дуртай тэр одоогийн ерөнхийлөгчид нь дарамт шахалт үзүүлье дээ.

За, нэг иймэрхүү логиктой үйл явдал гадаад орнуудад болоод байна шүү, цаана чинь, монголчууд аа. Уул уурхайн лицензийг шинээр олгохгүй гэж шийдвэр гаргасныхаа төлөө Ерөнхийлөгч маань гадаадынханд нэг удаа ганцаардаж, буланд шахуулсан юм байна. Одоо дахин нэг удаа ийм дайралтад өртөж байна.

Нөгөө сайхан эх оронч, хувьсгалч, хувьсгалт намын дарга энэ тэр гээд тахих шахаад, урт шар дээлтэй байсан үеийг нь өршөөх шахаад байсан Н.Энхбаярын маань ард ингээд баахан гадаадын уул уурхайчид жагсаалаараа гараад ирдэг байна ш дээ.

А.ТЭЛМЭН

Гадаадын хэвлэлүүд яагаад хайр зарлав?
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (4)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Улаанбаатар хотоос 50 км -т байрлах 4 улирлын үйл ажиллагаатай цэвэр бохир ус, халаалтаа бүрэн шийдсэн амралтын газрыг зарах буюу хамтарч ажиллана. утас 99060811

2012-06-05 | 11:08:06 | 202.131.231.242 |

Зочин
би ч гэсэн үзэн ядаж байна

2012-05-29 | 16:51:05 | 202.70.44.250 |

Зочин
дэмжиж байна, Энхбаярыг

2012-05-21 | 10:36:38 | 203.91.112.12 |

Зочин
Үзэн ядаж байнаЭнхбаярыг

2012-05-14 | 00:51:37 | 114.245.218.233 |