хонож байна. Тэд нягталж шалгаад мєрийн хєтєлбєрvvдээс зєрчил илрvvлсэн гэлээ. Хуулиар ямар нэг хэмжээгээр мєнгєн амлалт мєрийн хєтєлбєрт тусгахгvй байхыг хориглосон. УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн 34.1-д сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт мөнгө, эд хөрөнгө, эд хөрөнгөтэй холбогдсон эрх олгох, уул уурхай, газрын тос, эрдэс баялгийн болон бусад салбарын орлогоос иргэдэд аливаа хишиг, хувь, тэдгээртэй адилтгах бусад зүйл хүртээх, эсхүл зээлийн болон бусад өр төлбөрийг хүчингүйд тооцох, хөрвүүлэх, үнэ төлбөргүй, эсхүл хямдралтай үнээр үйлчилгээ үзүүлэх, ажлын байранд зуучлах, ажилд оруулах зэрэг амлалт авахаар тусгахыг хориглоно гэж заажээ.

Н-ын Бага хуралд танилцуулсан 2012 оны сонгуулийн мєрийн хєтєлбєрийг дєрвєн жилийн ємнє дэвшvvлж байсан мєрийн хєтєлбєртэй нь харьцуулж vзлээ. Ємнєх сонгуулийн гол уриа мєнгєн амлалтад чиглэж байлаа. АН нэг сая тєгрєгийн хувь хишиг иргэдэд олгоно гэж байсан бол МАН /тухайн vеийн МАХН/ 1.5 сая тєгрєг єгнє хэмээн амлалтаа давуулан тавьж байсан. Энэ жилийн хувьд хоёр том намын сонгуулийн гол уриа лоозон “Хvний тєлєє” гэсэн vг байх нь. АН-ынх “Монгол хvн 2020” хєтєлбєр, МАН-ынх “Хєгжлийн хєтєлбєр” хэмээх нэртэй. Дэвшvvлж буй зорилго нь ерєнхийдєє ижил, тєстэй зvйлvvд тусгаж. Харин хэзээ анх боловсруулж гаргасан бэ гэдэг цаг хугацааны хувьд маргаантай.

АН-ынхан бол єнгєрсєн жил улс даяар иргэдтэй уулзаж, уг хєтєлбєрийнхєє ханыг нь босгосон гэж тайлбарладаг. Харин МАН-ынхан бас л ард тvмнээ сонсон байж боловсрууллаа гэнэ билээ. Ямар ч байсан ард тvмэн хоёр намаас юу хvсээд байгааг сийрvvлэн байж мєрийн хєтєлбєртєє тусгасан гэв.

Тогтвортой хєгжил, ажлын байр, тогтмол цалин орлого, аятай тухтай нєхцєлд амьдрах, бохирдоогvй байгаль, байгалийн баялгаас тэгш хvртэх боломж, эдийн засгийн эрчимтэй хєгжил, хvнийг хєгжvvлсэн эдийн засгийн єсєлт, иргэндээ ойр авлига, хvнд сурталгvй, нээлттэй засаглал, тєртэй болохыг иргэд МАН-аас хvсчээ.

Хvний тєлєєх нийгмийн бодлого гэгч нь МАН-ын уг чанараас урган гарч буй учир эн тэргvvний зорилт гэж тодорхойлсон байх юм. Монгол хvнийг бие бялдар, сэтгэл зvйн хувьд эрvvл, ажилтай, орлоготой, дэлхийн тєвшний оюунлаг боловсролтой болгохыг эрмэлзэх гэнэ. МАН-ынхан нийгмийн чинээлэг дунд давхаргыг тєлєвшvvлэхэд чиглэсэн эдийн засгийн бодлогыг хэрэгжvvлж, ажлын байрыг нэмэгдvvлэн монгол хvний бодит орлогын єсєлтийг хангах тухай онцгойлон тусгажээ.

Мєнгєн амлалтууд

Монгол Улсын нэг хvнд ногдох дотоодын нийт бvтээгдэхvvнийг 2012 он гэхэд 5000 ам.долларт хvргэнэ гэж МАН 2008 оны сонгуулийн мєрийн хєтєлбєртєє онцолсон байна. Эдийн засгийн бодлого, єрсєлдєх чадварын судалгааны тєвєєс гаргасан Монгол Улсын єрсєлдєх чадварын 2011 оны тайланд дурдсанаар нэг хvнд ногдох ДНБ 2181 ам.доллар байжээ. Ганцхан жилийн дотор хоёр дахин нэмэгдэж 5000 ам.долларт хvрэх болов уу. 2012 оны мєрийн хєтєлбєрт нэг хvнд ногдох ДНБ-ий хэмжээ 12600, 2021 онд 20000, 2031 онд 60000 ам.долларт хvрнэ гэж байсан.

2008 оны мєрийн хєтєлбєрт цалинг тухайн vеийн тєвшнєєс гурав дахин нэмэгдvvлэхийг амлаж байсан. Тэр vед дундаж цалин 300 мянган тєгрєг байж. Тvvнээс хойш тодорхой шатлалтайгаар нэмэгдэж, 2011 онд 410 мянган тєгрєгт хvрч, 2012 оны хоёрдугаар сарын 1-нээс 630 мянган тєгрєг болж байгаа юм. Гурав дахин єснє гэсэн амлалт биелсэн vv гэдгийг эндээс тодорхой харж болно. Тоо бодоод толгойгоо нэг сэргээгээд vзээрэй. Тэтгэвэр ч мєн адил дєрвєн жилийн ємнєхєєс гурав дахин нэмэгдэх ёстой байсан. Гэвч одоогоор албаны хvмvvс /НХХЯ-ныхан/ тэтгэврийн нэмэгдлийг тайлбарлахдаа мэргэжлийн vг хэллэг оруулан байж тайлагнаж буй.

Харин 2012 оны дэвшvvлж буй мєрийн хєтєлбєртєє монгол хvн ар гэр, аж амьдралаа авч явахад хvрэлцэхvйц цалин нь сарын дунджаар 1.3 сая тєгрєг байхаар МАН зvтгэх болно гэж амлалаа. Дєрвєн жилийн ємнє цалин 300 мянган тєгрєг байсан бол єдгєє 630 мянган тєгрєгт хvрсэн. Дахиад дєрвєн жилийн дараа 1.3 сая болох ёстой юм байна гэж ойлгох нь зvйтэй байх.

”Хvн амын амьдралын чанарыг сайжруулах зорилт” гэсэн хэсэгт 2008 онд амлаж байснаар шинээр гэр бvл бологсдод нэг удаа 500 мянган тєгрєг єгч байсныг vргэлжлvvлнэ гэжээ. Гэхдээ энэ мєнгийг сvvлийн хоёр жил огт олгоогvй. Шинээр гурав дахь хvvхдээ тєрvvлсэн гэр бvлд 300 мянган тєгрєгийг нэг удаа олгох амлалт оржээ. Гэвч одоогоор зєвхєн шийдвэр тєдий байгаа. Гар дээрээ энэ мєнгийг авсан хvн нэг ч vгvй.

Хамгийн чухал буюу гол мєнгєн амлалт болох 1.5 сая тєгрєгийн хувьд сар бvр 21000 тєгрєг авсаар зургадугаар сард 500 мянган тєгрєг болох учиртай. Гэхдээ яг 500 мянга чигээр нь авсан уу гэвэл эргэлзээтэй. Дамжуулан олгож буй арилжааны банкууд vйлчилгээний шимтгэлд сар бvрийн 21000 тєгрєг тутмаас 300 тєгрєг авч байгааг сануулах хэрэгтэй биз. Їлдсэн нэг сая тєгрєгийн сураг одоо ч таг чиг байна. Санхvvжилтийн эх vvсвэр нь тодорхойгvй байсаар л. Эхний ээлжинд ахмадууд, хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд нэг сая тєгрєгийг гурав хувааж єгєхєєр болсон. Дєрєвдvгээр сард бол эл мєнгєнєєс ганц ч тєгрєг хараахан аваагvй л байна. Дээрх бvлэгт хамаарахгvй иргэд бол хэзээ амласан мєнгєє авах эсэх нь эргэлзээтэй.

Орон сууцны хєнгєлєлт, эрvvл мэндийн vйлчилгээнд зарцуулах эрх олгосон. Энэ 1.5 сая тєгрєгийг бvрнээр нь бэлэн, бэлэн бусаар авч чадсан нь оюутнууд л байх шиг.
Тэгвэл 2012 оны мєрийн хєтєлбєртєє МАН амьжиргаагаа дээшлvvлэх, амьдралаа єєд татахын тєлєє санаачилгатайгаар зvтгэж буй єрх, иргэн бvрийг бид тvшиж тулж дэмжинэ гэжээ. Тухайлбал, єрхийн орлогыг нэмэгдvvлэхийн тулд 10 мянгаас доошгvй айл, єрхийг малжуулж, 40 мянгаас доошгvй айл єрхєд хувийн аж ахуй эрхлэх, хоршоо нєхєрлєл байгуулахад нь зориулж, бага хvvтэй таван саяас доошгvй тєгрєгийн зээл олгох болно.
Хавтгайрсан халамжийг хална. Харин нийгмийн зорилтот бvлэгт тєрийн хайр, халамж нэн шаардлагатай байгаа хэсэгтээ “Хvний хєгжил сан”-гаас сар бvр олгох 21.000 тєгрєгийг 18 хvртэлх насны хvvхэд, ахмад, хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, амьжиргааны баталгаажих тєвшнєєс доогуур орлоготой иргэддээ vргэлжлvvлэн олгох болно. Єрхийн амьжиргааны эх vvсвэр болсон жижиг, дунд vйлдвэрлэл, бичил бизнесийг дэмжих талаар дорвитой алхам хийнэ. Тухайлбал, “Ирээдvйн тэтгэврийн сан” байгуулж, тэтгэврийн дундаж хэмжээг гурав дахин нэмэгдvvлнэ хэмээн хєтєлбєрийн тєсєлд тусгасан гэнэ.

Үргэлжлэл бий

ardchilal