гарч байсансан. Гэтэл тэр тэгж хэлснээ мартсан юм уу, харин ч өнөөх одон медаль, алдар цолыг ёстой нэг баруун солгойгүй цацах шиг болов. Найз нөхөд, сонгуулийнх нь сурталчилгаанд идэвхийлэн оролцсон хүмүүс, урлаг соёлынхон, тамирчид гээд хэчнээн хүний энгэрийг цоолов, тэр. Ерөнхийлөгчөөр ажилласан гурван жилийн хугацаанд шагнал хүртээсэн хүнийг нь тоолвол овоо хэдэн мянгад хүрнэ. Эх орон, ард түмнийхээ өмнө үлэмж гавьяа байгуулсан хүмүүсээ Ерөнхийлөгчийн хувьд шагнаж урамшуулалгүй яахав. Төрийн тэргүүний онцгой бүрэн эрхийн нэг нь энэ юм чинь. Одоо Ерөнхийлөгч нэн даруй зарлиг гаргаж, хоёр “мундаг шударга” хүнийг хөхиүлэн шагнамаар байна. Тэгэхдээ зүгээр нэг одон медалиар биш, бүр гавьяат хуульч цолоор шүү. Гавьяат хуульч цол хүртэх “гавьяатан” бол АТГ-ын Мөрдөн байцаах албаны дарга Э.Амарбат, Сүхбаатар дүүргийн шүүгч Ч.Хосбаяр хоёр юм. Ийм үндэслэл хангалттай байгааг сүүлийн үеийн үйл явдал, баримт сэлт бэлхнээ гэрчилж байгааг эрхэм төрийн тэргүүн та болгооно биз ээ.

Э.Амарбат дарга хэдхэн хоногийн өмнө Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярыг баривчлах операцийг амжилттай удирдаж, ямар их “эр зориг” гаргаж, “баатарлаг гавьяа” байгуулсныг монголчууд цөм хоёр ногооноороо харсан шүү дээ. Улсын өмч хөрөнгийг олон тэрбумаар нь завшиж, хүн бараг нэвтэрмээргүй цайз хэрэм дотроо нуугдаж бүгсэн тэр айхтар дээрэмчин Н.Энхбаярыг үнэхээр мэргэжлийн их “ур чадвар”-ынхаа ачаар л буулган авч, Төв аймгийн шорон руу ачууллаа шүү дээ. Хэрвээ Э.Амарбат байгаагүй бол тэр лут операци ёстой будаа болох байсан хэрэг. Түүний ийм мундаг гавьяа байгуулсныг дарга нь баталсан байна лээ. АТГ-ын дарга, тэргүүн комиссар Н.Ганболд УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл, Ерөнхий сайд С.Батболд нарт нэг сүрхий албан бичиг хүргүүлжээ. Тэрхүү албан бичигт Н.Энхбаяртай цуг байсан УИХ-ын гишүүн Ц.Шинэбаяр Э.Амарбатыг “чамайг өөдтэй явахыг чинь харна аа” гэж аймшигтай доромжлон заналхийлжээ. Түүгээр ч барахгүй биед нь халдаж, нүүр, дух руу нь хуруугаараа чичиж, нуруун дээр нь 3-4 цохиж “хүнд гэмтээсэн” юм байх. Духыг нь цоолж, хамрыг нь хавтгайлж, нурууг нь хугалахыг шахсан бололтой юм. Харин ч цаадахь нь жинхэнэ мужик эр тулдаа л амьд мэнд салсан юм байж. Ц.Шинэбаяр гэж нэг боевик нөхөр хөөрхий муу Э.Амарбатыг алчихаа алдаж л дээ. Тийм “зэрлэг танхай” нөхрийг даруйхан баривчлаад Ганц худагт шар махтай нь хатаавал таарна. Д.Дэмбэрэл дарга ч гэсэндээ АТГ-ын албаны даргыг зодож нүдэн амь насыг нь бүрэлгэх дөхсөн эрүүгийн элемент маягийн ааш авир гаргасан Ц.Шинэбаяр гишүүнийг Ёс зүйн дэд хороогоор оруулаад УИХ-ын гишүүнээс нь эргүүлэн татах асуудлыг түүнийг сонгосон Дорнод аймгийн сонгогчдод нь хүргүүлбэл таарна.

Бас УИХ-ын гишүүн Ч.Улаан, Д.Тэрбишдагва, О.Чулуунбат гэж хачин янзын гурван нөхөр “аюултай дээрэмчин” Н.Энхбаярынд орж, хамт бүгчихээд өнөө цайз хэрмийг нь огт чөлөөлж өгөхгүй гүрийгээд байсан гэж Н.Ганболд дарга УИХ-ын даргад ховложээ. Тэр гурав Н.Энхбаярын хамсаатан байж ч магадгүй. Буу зэвсэгтэй байсан ч юм билүү. Өөрийгөө орчин цагийн шилдэг хуульч гэж онгирдог, “хонгио” хочит Х.Тэмүүжин тэр гурвыг УИХ-ын гишүүний халдашгүй байдлаа Н.Энхбаярт ашиглуулсан гэж “оношилж” байна. Хэлэмгий хүн сурамгай гэлцдэг. Х.Тэмүүжин өөрөө цагдаагаас хөөгдсөн нөхөртэй найзалж, түүнээс хонгио, хар дэвтэр энэ тэр олж авахдаа бас л УИХ-ын гишүүний халдашгүй байдлаа тэр өөдгүй нөхөрт ашиглуулсан туршлагадаа дулдуйдан тийн дүгнэсэн хэрэг биз. Үүнээс үзвэл, сэжигтэн этгээдэд халдашгүй байдал гэдэг ариун нандин юмаа хайр гамгүй ашиглуулж, Э.Амарбат баатрын баривчлах ажиллагаанд хэтэрхий их саад тээг болсон тэр өөдгүй нөхдийг цаазалсан ч багадах мэт. Харамсалтай нь, Ерөнхийлөгч цаазаар авах ялыг халчихсан юм билээ.

Энэ мэтээс ургуулан бодохоор Э.Амарбат үнэхээр мартагдашгүй “гавьяа” байгуулсан нь тодорхой байна биш үү. Гавьяат хуульч гэдэг цол ч багадах л болов уу. Нэг мөр Э.Бат-Үүлд олгосон шигээ улсын баатар гэдэг эрхэм алдар хүртээвэл ямар вэ.

Гавьяат хуульч цол хүртэх “гавьяатай” нөгөө нэг хүн бол яах аргагүй Сүхбаатар дүүргийн шүүгч Ч.Хосбаяр мөн. Тэрээр хоёр нөхрийнхөө хамт цагдаагийн хуучин дарга нарыг шүүх ажиллагааг удирдаж буй юм. Байдлаас үзвэл, тэр “жинхэнэ ясны их гарын хуульч” бололтой. Зарим нэг хүний мууд дуртай сэтгүүлч түүнийг шүүгчийн эрхгүй энэ тэр гэж доош хийсэн байна лээ. Яах нь вэ, тийм “сүрхий хуульч”-ийг тэгж “гүтгээд”. Цагдаагийн дарга нарын шүүх хурал хэд хэдэн удаа хойшлов. Хамгийн сүүлд уржигдар болов. Өмнө нь болсон шүүх хуралдааны үеэр өмгөөлөгчид нь үйлчлүүлэгчдээсээ нэгэн дуугаар татгалзсан юм. Үүний дараа үйлчлүүлэгчээсээ татгалзах эрхээ эдэлсэн өмгөөлөгч О.Алтангэрэл, Т.Мөнхдэлгэр нарыг үйлчлүүлэгчдээсээ татгалзаж, шүүх хурлыг орхин гарах зэргээр шүүн таслах ажиллагаанд саад учруулсан хэмээн үзэж баривчлан Дэнжийн мянга дахь саатуулах байранд 14 хоног хашраахаар шийдэв.

Харин уржигдар болсон шүүх хуралдааны үеэр шүүгдэгч нарт өмгөөлөгч томилсныг танилцуулав. Шүүгдэгч, өмгөөлөгчид хэн хэнийгээ ч танихгүй гэнэ. Цагдаагийн дарга нарт 829 өмгөөлөгчийн нэрсийн жагсаалт өгсөн байна. Генерал Ч.Амарболд “мянга шахам өмгөөлөгчөөс таних хүн үнэндээ нэг ч алга. Хэн нэгнээр өмгөөлүүлэхийн тулд тэр хүнээ сайн мэдмээр байна ш дээ” гэж учирлаж байлаа. Нэр бүхий дөрвөн өмгөөлөгч цагдаагийн дарга нарыг өмгөөлөх болсноо дөнгөж шүүх хурал болох өдөр л дуулжээ. Тэдэнд уг хэргийн талаар ямар ч мэдээлэл байсангүй. Тэгээд ч 29 хавтаст хэргийг хоёрхон хоногт уншина гэдэг эрүүл ухаантай хүний санаанд багтах уу. Ийм учраас хэн хэн нь татгалзсан юм байна. Гэтэл шүүгч Ч.Хосбаяр “шүүхийн захирамжаар өмгөөлөгч томилсон нь та бүхний эрхийг зөрчөөгүй. Өмгөөлөгчөө сонгох эрх нээлттэй байсан. Сонгоогүй учраас төрөөс та нарт өмгөөлөгч сонгож өгөв. Өмгөөлөгчид гурав хоногт багтаан хавтаст хэрэгтэй танилцаарай. Шүүх бүрэлдэхүүн шүүгдэгч, өмгөөлөгч нарын татгалзах хүсэлтийг хүлээж авахгүй. Шүүгдэгч нарын тавьсан таслан сэргийлэх арга хэмжээг ч өөрчлөхгүй. Үргэлжлүүлэн хорино. Дараагийн шүүх хурал 461 дүгээр хориход пүрэв гарагийн 10 цагт болно” гээд алхаа тасхийлгэх нь тэр.

Шүүгдэгч болон өмгөөлөгчид “сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, хоригдогч өмгөөлөгчөө сонгож аваагүй бол түүний хүсэлтээр эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагаанд өмгөөлөгч оролцох боломжийг хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүх хангах бөгөөд өмгөөлөгчөө сонгоход нь тодорхой хүний нэр заан тулгаж болохгүй” гэх Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн заалтыг эрхэм шүүгчид сануулсан боловч тусыг эс олов. Харин ч шүүгдэгчид нь өмгөөлөгчөө сонгох эрхээ эдлээгүй, нөгөөдүүл нь үйлчлүүлэгчээсээ татгалзсан гэх ял нэмэгдэх төлөвтэй. Хурандаа О.Зоригтын өмгөөлөгчөөр тохоон томилогдсон Ж.Энхтуяа “ирэх пүрэв гарагт нийслэлийн шүүх дээр өөр үйлчлүүлэгчийн хуралтай учраас энэ хуралд ирж амжихгүй” гэж учраа хэлснийг ч тоосонгүй. Ч.Хосбаяр шүүгч “шүүх шийдвэрээ гаргасан. Одоо ямар ч хүсэлт хүлээн авахгүй” гэж томров.

Ч.Хосбаярт ганцхан л чин эрмэлзэл байх шиг санагдана. Тэр нь цагдаагийн энэ хэдэн дарга нарын шүүх хурлыг түргэхэн шиг хийж, тэдэнд ял оноогоод хоёр яс салах. Түүний хийж буй үйлдэл, хэлж буй үг үүний нотолгоо болох биз ээ. “За Хосбаяр аа, наад хэддээ ял оноогоод долдугаар сарын 1-ний гэх тодотголтой хэрэгт цэг тавьж үзээрэй. Тэгэхдээ заавал энэ жилийн сонгуулиас өмнө шүү” гэх үүргийг тэр нэлээд дээрээс авсан болов уу. Шүүх хурлыг нэн даруй хийж, цагдаагийн дарга нарт “Монгол Улсын нэрийн өмнөөс…” уншихыг өдрийн бодол, шөнийн зүүд болгож яваа энэ “мундаг хуульч” залууд гавьяат хуульч цол багадна уу гэхээс томдохгүй байх аа, Ерөнхийлөгч өө.

Б.Билгээ

Ерөнхийлөгч өө, Ч.Хосбаяр, Э.Амарбат хоёрт гавьяат хуульч цол олгооч ээ
Tweet
Bolod.mn