“Долдугаар сарын 1-ний үймээн”-ий гэх хэргийн гэрчийг цагдаагийн байгууллагад ажиллаж байсан зарим албан тушаалтан дарамталсан гэх мэдээлэл ирсэн юм. Түүнийг “Мэдүүлгээ өөрчил”, “Чамаас болж олон хүн шоронд орох гэж байна” гэх мэтээр сүрдүүлсэн гэнэ. Түүгээр ч зогсохгүй дарамт шахалт эцэстээ хэрээс хэтэрч түүнийг ажлаасаа гарах шалтгаан болсон аж. Иймд түүнийг УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хорооныхон хамгаалалтад авчээ. Энэ тухай эх сурвалжаас тодрууллаа.

-Үймээний хэргийн гэрчийг дарамталсан гэх мэдээлэл байна. Хэдийнээс ийм явдал болсон юм бэ?

-Энэ талаар дэлгэрэнгүй яриад байх боломж байхгүй. Аливаа хэргийн гэрчийг хамгаалах эрх зүйн орчин манай улсад байдаггүй. Энэ хүн бол “Долдугаар сарын1-ний” гэх хэргийн гэрч.

-УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хорооныхон түүнийг хамгаалалтдаа авсан гэсэн. Тэгэхээр нэлээд дарамт шахалт ирсэн бололтой?

-Түүний мэдүүлгийг хавтаст хэргээс уншчихаад олон хүн дарамталсан. Аргаа ядаад ажлаасаа хүртэл гарсан байгаа.

-Тухайлбал, ямархуу хүмүүс дарамталсан байдаг юм бэ, нэрлэх боломж бий юу?

-Энэ хэрэгт яллагдагчаар татагдан шалгагдаж буй хүмүүс гэж ойлгож болно. Тэднээс гадна “Цагдаа ба ар гэр” холбооныхон гээд олон хүн ярьсан байдаг.

-Юу гэж ярих вэ?

-Мэдүүлгээс чинь болж олон хүн хилс хэргээр шоронд орох нь, тохиръё, уулзъя гэх мэтээр хандсан. Эсвэл ойр дотнынхноор нь үг дайлгах мэтээр гэрчтэй холбоо тогтоох гэж оролдсон. Уулзахгүй болохоор нь дарамталж, сүрдүүлсэн юм билээ.

-УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хороо хамгаалалтдаа авна гэхээр яадаг юм бол, хуулийн байгууллагад хандаж болоогүй юм уу?

-УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хороо тодорхой хэмжээний хамгаалалтад авсан. Гэрчийг өөр ажилд оруулж аюулгүй байдлыг нь хангасан гэсэн. Үймээний үед цагдаагийн байгууллагад удирдах албан тушаал хашиж байсан зарим хүн дарамталж байсан тул цагдаагийн байгууллагаас хамгаалалт хүсээгүй.

-Яагаад цагдаагийн байгууллагаас хамгаалалт хүсэж болохгүй байсан гэж?

-Ойлгомжтой шүү дээ, өмнө нь удирдлагад нь ажиллаж байсан албан тушаалтнууд дарамталж байхад тэр байгууллагаас хамгаалалт хүсэх утгагүй. Найдваргүй гэдэг нь тодорхой.

-”Цагдаа ба ар гэр” холбооныхон хүртэл гэрч рүү ярьдаг нь ямар учиртай юм бол. Энэ хүмүүс чинь харин цагдаа нарынхаа эрх ашгийг хамгаалж яваа биш билүү?

-Уг нь тийм. Гэтэл гэрч рүү яриад мэдүүлгийг нь өөрчлөх талаас нь тэр хүнд нөлөөлөх гэж оролдсон байгаа юм. Тэгэхээр тус холбооны хэн нэгэнд ямар нэгэн эрх ашиг байсан байж болохыг үгүйсгэхгүй.

-Гэрч одоо ямар ажил хийж байгаа вэ?

-Энэ хэрэг шүүхэд шилжсэн. Зарим нэг хүн шүүхийн хараат бус байдалд ч нөлөөлөхийг оролдож байна. Энэ тухай УЕП-ын дэргэдэх Мөрдөн байцаах албаны дарга Т.Галдаа саяхан хэвлэлийн хурал хийж мэдэгдсэн. Шүүхэд нөлөөлөхийг оролдоно гэхээр энэ хэргийн гэрчид ямар аюул учирч болохыг таах аргагүй. Иймд түүнийг мэргэжлийн бус ажил хийлгэж байгаа.

-Одоо гэрч аюулгүй юу?

-Аюулгүй гэж бодож болно.

-Энэ хэрэгт олон хүн гэрчээр орсон. Гэрчийг чухам аль байгууллагын хүн гэдгийг нь дөхүүлэх боломж байна уу?

-Хэлэх боломж байхгүй л дээ. Ер нь энэ хэрэгт Эргүүл хамгаалалтын газрын дарга байлдааны сум тараасан. Түүгээр нь буудсан” гэдгийг гэрчилдэг хуруу дарам цөөн хүмүүс бий. Тэдний нэг нь. Түүнээс энэ хэргийн гэрч гэж олон хүн бий шүү дээ.

-Эргүүл хамгаалалтын газарт ажиллаж байгаад гарсан хүн гэж дуулсан, үнэн үү?

-Мэдээж тухайн үеийн нөхцөл байдлыг Эргүүл хамгаалалтын газрын тусгай тасгийнхнаас өөр мэдэх хүн байхгүй шүү дээ. Тэдний нэг гэдэг нь тодорхой.

-Тэр дундаа үймээний хэргийн талаархи “Хар дэвтэр” хөтөлсөн залууг дарамталсан гэж сонссон?

-Тэгж хэлж болно. Гэхдээ гэрчийн аюулгүй байдалтай холбоотой болохоор энэ тухай дэлгэрэнгүй бичих хэрэггүй. Үймээний үед хамгаалалтад гарч тэр үеийн нөхцөл байдлыг сайн мэдэх хүн тэр дэвтрийг бичнэ. Тэр дагуугаа ч мэдүүлэг өгсөн байдаг. Ерөнхийдөө гол мэдээллийг тэр хүн хэлсэн байдаг юм шиг байна лээ. Тийм учраас аюулгүй байдлыг нь хангах үүднээс хамгаалалтад авсан.

-Дарамт ирж байна гэхээр тодорхой хэмжээгээр хавтаст хэргийн нууц алдагдсан гэсэн үг үү?

-Хэрэгт холбогдсон хүмүүсийг хавтаст хэрэгтэй нь танилцуулдаг. Тэр журмаар яллагдагчаар татагдсан хүмүүс хэргийн материалыг уншиж байгаад хэн “Хар дэвтэр” хөтөлсөн гэдгийг мэдсэн байх. Түүнээс мөрдөн байцаалтын нууц задарсан гэж бодохгүй байна. Тэгээд ч цагдаагийн байгууллагад удирдах албан тушаал хашиж байсан хүмүүс хүссэн мэдээллээ олж авахад нэг их асуудал гардаггүй биз.

-”Хар дэвтэр” энэ хэргийг илрүүлэхэд ямар нэгэн байдлаар дөхөм болсон болов уу?

-Үүнийг хэлж мэдэхгүй юм. УЕП-ын дэргэдэх Мөрдөн байцаах албаныхнаас асуух хэрэгтэй байх.

-Гэрчийг дарамталсан асуудлын талаар ямар нэгэн хуулийн байгууллагад хандсан болов уу?

-Прокурорын байгууллагад хандсан. Тус байгууллага шалгаад эрүүгийн хэрэг үүсгэж болох гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн байгаа эсэхийг нь тогтоож дараагийнхаа алхмыг хийх байх.

-Гэрч хэд орчим насны хүн бэ?

-30-40 насны залуу хүн бий.

Ч.АМАРБОЛДОД ХЭН ТУШААЛ ӨГСӨН БЭ

“Долдугаар сарын 1-ний үймээн”-ий үед юу болсон тухай тэмдэглэл хөтөлж байсан Эргүүл хамгаалалтын газрын тусгай VI тасгийн цагдаагийн “Хар дэвтэр”-ийг УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин олон нийтэд дэлгэсэн. Энэ “Хар дэвтэр” үймээний үед биш ч гэсэн дараахан нь бичигдсэн байдаг. УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжингийн гарт жилийн өмнө орсон ч тэмдэглэл хөтөлсөн цагдааг ажлаас нь халагдсаны дараа олон нийтэд дэлгэгдсэн билээ. Үнэн чанартаа “Долдугаар сарын 1-ний үймээн”-ий гэх хэргийг шалгаж байсан УЕП-ын дэргэдэх Мөрдөн байцаах албанд түүний анх өгсөн мэдүүлэг явцын дунд өмнөхөөсөө зөрж эхэлсэн тул цагдаа болсон үйл явдлыг ээждээ хэлж сийрүүлсэн байдаг. Уг дэвтэр нэг хэсэг хуулийнхны олж авах хэргийн зангилааг тайлах гол баримт ч болон хувирч байсан. Учир нь үймээний үеэр мэдүүлэг өгч байсан Эргүүл хамгаалалтын цагдаа нарын мэдүүлэг зөрж эхэлсэн нь 2010 оны дунд үе. “Байлдааны сум буу хэн тавьж өгсөн”, “Байлдааных бус сургуулилтын сум” гэх мэтээр энэ хэрэг бараг л замхрах шатандаа орсон юм. Харин Эргүүл хамгаалалтын газрын дэд дарга асан Ш.Мягмаржав удирдлага доорх цагдаа нартаа “Бүгдээрээ үнэнийг хэлье. Байлдааны сум тавьж өгсөн. Түүгээр нь буудсан гэдгээ хэлье” хэмээсэн нь цагдаа нарыг эргэлзэх байдалд хүргэж үнэнийг хэлэхэд хөшүүрэг болсон гэдэг. Үүнээс болж зарим цагдаа нарын мэдүүлэг өөрчлөгдөж эхэлсэн хэрэг. Тухайн үед энэ хэргийн талаархи үнэн, худал мэдээллийг цагдаагийн байгууллагын зарим албан тушаалтан хэрэгт нөлөөлөх маягаар олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацаж иргэдийг талцах байдалд оруулж ч байв. Гэвч эцсийн дүндээ цагдаа нарын зарим нь үймээний тухай өөрийн үнэнийг мөрдөн байцаагч нарт дэлгэж эхэлсэн. Ингэхдээ тэдний зарим нь болсон үйл явдлыг мартахгүйн тулд тэмдэглэл хөтөлж эхэлсний нэг нь дээрх “хар дэвтэр”. Үймээний үед цагдаагийн байгууллагыг удирдаж байсан албан тушаалтнууд өөрсдийгөө хамгаалж харин энэ өдөр дөрвөн иргэн буудуулж амиа алдаж, олон хүн шархадсан хэрэг үүрэг гүйцэтгэж явсан цагдаа нарт тохогдож үлдэхэд ойрхон байв. Иймд тушаалаар үймээнд оролцсон цагдаа нар болсон үйл явдлын талаар мэдүүлж эхэлсэн. Тэдний амнаас Эргүүл хамгаалалтын газрын дарга асан А.Батсүх “Байлдааны сум тараах үүргийг өгсөн” гэх мэдээлэл тушаал өгсөн хүн хэн бэ гэсэн мөрдөн байцаагч нарын асуултад хариулт өгсөн. Гэхдээ энэ тушаалыг Нийслэлийн цагдаагийн газар уу, Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгч асан хошууч генерал Ч.Амарболд нар байсныг амархан олоод авчих учиг гарчээ. Харин Ч.Амарболдод хэн тушаал өгсөн бэ. Энэ бол тухайн үеийн төр засаг түшилцэж байсан өндөр албан тушаалтнуудын асуудал болж хувирсан аж. Ингээд мөрдөн байцаагч нар үймээний үед Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр, Ерөнхий сайд асан С.Баяр нараас мэдүүлэг авч болох боломж бүрдсэн юм. Баримт нотолгоо, “Хар дэвтэр” байгаагүй бол төрд алба хааж байсан энэ эрхмүүдийг дуудаж мэдүүлэг авах боломж үнэндээ мөрдөн байцаагч нарт олдохгүй байсан. Харин өнгөрсөн хавар “Долдугаар сарын 1-ний үймээний” гэх хэрэгт холбогдон шалгагдаж буй цагдаагийн албан тушаалтнуудын болон албан хаагчдыг хавтаст хэрэгтэй нь танилцуулахад тэд ямар цагдаа юу гэж мэдүүлснийг олж мэдсэн аж. Үүнээс улбаалан яллагдагчаар татагдаад буй цагдаагийн байгууллагад ажиллаж байсан зарим албан тушаалтнууд “Хар дэвтэр”-ийг хэн бичсэнийг мэдэж “арга хэмжээ” авч эхэлсэн байна. Ингэхдээ “Хар дэвтэр”-ийн эзнийг тохиръё, мэдүүлгээсээ буц. Мөн хэн гэдэг цагдаагийн хурандаа “Үнэнээ хэлье” гэсэн гэж мэдүүлснээс болоод түүнд дарамт ирж, тэр нь өнөө цагдааг ажлаасаа гарах шалтгаан болсон тухай ч цагдаагийнхан мэдэж буй аж. Тийм ч учраас “Хар дэвтэр”-ийн эзэн цагдааг дарамталсан асуудлыг прокурорын байгууллагад мэдэгдээд байгаа юм байна.

“Хар дэвтэр” хөтөлсөн цагдаа дарамтын тухай ярихаасаа түр түдгэлзээд буй ч гэх мэдээлэл байгаа юм. Юутай ч үймээний үед цагдаагийн байгууллагад өндөр албан тушаал хашиж байсан албан тушаалтнууд үймээний хэргээс мултрахын тулд зүгээр суулгүй цагдаагийн зарим албан хаагчаараа “оролдсон нь” тодорхой болоод буй.

Г.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ

ӨДРИЙН СОНИН-МЭДЭЭ.МН

“Хар дэвтэр” хөтөлсөн цагдааг УИХ-ын Хүний эрхийн дэд хороо хамгаалалтад авчээ
Tweet
Bolod.mn