Сонгуулийн чимээ хаалга тогших тусам улстөрийн хүчнүүдийн ил болон далд тэмцэл улам л хурцдах боллоо. Энэ тэмцэл нь улстөрийн намуудын хэтийн зорилго, ялалтаас хальж, хувь гишүүдийн тоглолт уруу шилжив. Өөрөөр хэлбэл намын ялалт төдийлөн чухал биш, өөрсдийнхөө суудлыг авч үлдэх гэсэн хувь хүмүүсийн тоглолтоор үргэлжилж байна. Түүний нэг жишээ нь өнгөрөгч баасан гарагт болсон Ардчилсан хүчний холбоо фракцийн хурал байсан. Тэд хурлаа намын хэтийн зорилго, улс орны хөгжил гэсэн ёс төдий зүйлээр эхэлж, улмаар МАН-ын дангаараа бүрдүүлэх болсон Засгийн газрын ажлыг шүүмжлэхэд зориулагдсан. Гэхдээ хурлын гол зорилго нь энэ ч биш, дундаасаа фракц байгуулж, ирэх УИХ-д бүлгийн хэмжээнд улстөр хийх боломж хайсан хэрэг байлаа. Энэ байдлаа олонд мэдэгдэж, АХХ хуралдаж болох ч нэг л хуучинсаг хийгээд дэндүү эрээ цээргүй байдал давтагдах гээд байсан учраас тэд АХХ фракцаа түшиглэн Шонхор хэмээх фракц байгуулсанаа зарлав.

Хуралдааны гол зорилго нь ердөө энэ. Тус фракцийг үүсгэн байгуулагчид нь З.Энхболд, Г.Баярсайхан, С.Эрдэнэ, Д.Одхүү, Д.Ганхуяг нарын УИХ-ын гишүүд юм. Энэ тав улс орондоо больё гэхэд намдаа хайртайдаа Шонхор хэмээх бүлэглэл байгуулаагүй нь мэдээжийн хэрэг. Нэгдүгээрт, ирэх сонгуулиар өөрсдийнхөө суудлыг хамгаалж үлдэх. Хоёрдугаарт, АН-д хамааралгүй эрх мэдлийн бүлэглэлийг УИХ-д бий болгох. Гуравдугаарт, бүр цаашилбал УИХ-д бүлгийн хэмжээнд санал авчихбал Н.Алтанхуяг мэтийн даргатай АН-аас , гарч нам байгуулах. Дөрөвдүгээрт, улмаар АН-ын суурьтай улстөрийн гуравдагч хүчнийг босгох хэтийн санаархал. Тавдугаарт, Шонхороос УИХ дахь бүлэг, УИХ дахь бүлгээс нам байгуулах, намаас Засгийн эрхэнд өөрсдийн зоргоор өрсөлдөх гэнэн мөрөөдлөөр фракци байгуулсан юм.

Өнөөх "бухын доодох харж үнэг турж үхэх"-ийн үлгэрийг бие сэтгэлээрээ туулсан З.Энхболд, С.Эрдэнэ нар ийнхүү АХХ-оос гaл таслан фракц байгуулж байгаа ч хэтдээ АН-аас гал таслах бодолтой шонхоруудын жигүүр чухам хаа хүрэхийг хэн ч үл мэднэ. Хэрвээ тэд ирэх сонгуулиар бүлгийн хэмжээний санал авч чадахгүй бол цааш нисэх ямар ч боломжгүй. Учир нь шонхоруудын их санааг нэгэнт мэдсэн намынхан нь "намнаж" орхино гэсэн үг. Бүлгийн хэмжээнд санал авах гэсэн шонхоруудын санаархал АН-ыг ялагдалд бүү хэл аваачихыг үгүйсгэхгүй. Учир нь АН-аас урьтай шонхоруудтай МАН өрсөлдөхгүй АН-тай л өрселдөнө. Харин АН дотроо өрсөлдөх болно. Үүнийг зүгээр нэг бичсэнгүй, намын дотоод эх сурвалж, зарим ажиглагчдын байр сууринаас дүгнэж байгааг хэлэх нь зүйтэй байх.

1 Ардчилал бас хурлаа хийх нь
Өнөөдөр УИХ-д цөөнхийн бүлэг бүрдүүлж байгаа АН-ын 27 суудал бол сайхан цагийн төгсгөл байжээ гэж амаа барих цаг ирж ч мэднэ. Яагаад гэхээр дээр дурдсан фракцуудын задралаас үүдсэн намын задрал нэгэн цагт ийн хэлэхэд хүргэж магадгүй. АН-д Алтангадас, МҮДН, Монголын Ардчилсан холбоо, Монголын Ардчилсан хүчний холбоо, 1 Ардчилал, Зүүн Хойд Ази, Кроун болон хамгийн отгон нь болох Шонхор фракци төрснөөр найман ч фракцтай боллоо. Өөрөөр хэлбэл АН 10 шахам бүлэглэлд хуваагдан сарних тийшээ хандаж байна. Үүнийг би өөрөө зоргоороо бичээд байгаа хэрэг биш, ажиглагч шинжээчдийн байр сууриас хүргэж байгааг дуулгах хэрэгтэй. Ганцхан Шонхор ч биш, АН-ын фракцуудын зорилго, цаад санаа нь тодорхой, бүгд суудлаа хамгаалж, эрх мэдлийн төлөө тэмцэх юм.

Шонхор фракци УИХ-д найман суудал авахын төлөө байгуулагдаж байхад Р.Амаржаргалын сэргээж байгаа нэлээд эртний угшилтай МҮДН нь суудлаа хадгалж үлдэх гэсэн хэдэн нөхрийн эрх ашгийн үүднээс байх жишээтэй. Тэдний сонин хэвлэлд өгсөн ярилцлага, хурал цуглаан дээр хэлсэн үг бүгд Н.Алтанхуягийг занасан агуулгатай байгаа нь нэгийг өгүүлнэ. Харин Монголын Ардчилсан холбоо нь Х.Баттулгын эрх мэдлийг хамгаалж байх өчүүхэн хэрнээ томоохон үүрэгтэй. Тийм ч учраас хамтарсан Засгийн газраас намаа гаргасан Н.Алтанхуягтай насандаа эвлэрэхээргүй муудсан фракц бол Ардчилсан холбоо. Хөрөнгө зоорь ихтэйн зэрэгцээ эрх мэдэлтэй хүний эрх ршгийг хамгаапна гэдэг ямар амаргүй ажил байдгийг Нийслэлийн Ардчилсан намын дарга Ш.Түвдэндоржоос эхлээд олон хүн мэдэх байх.

Гэхдээ энэ фракци зөвхөн Х.Баттулгын эрх ашгийн үүднээс биш, ирэх сонгуульд Ш.Түвдэндорж нарын нөхдийг УИХ-ын сонгуульд сойхоор бэлдэж байгаа гэх. Хуучин хамтарсан Засгийн газарт дэд сайдын алба задгуулж байсан хэдэн нөхрөөс бүрддэг Кроун фракц бол Алтангадас баримжаатай гэхэд болно. Өөрөөр хэлбэл Алтангадасынхаа охин фракци гэж болохоор. Тэдний зорилго нь бас л УИХ-д алтангадасчуудын тоог нэмэх. Тэргүүн шадар сайд асан Н.Алтанхуягийн эрх ашгийн төлөө дуугарах өртэй Д.Нямхүү, Х.Золжаргал гэсэн хэдэн нөхөд бий. Тэгэхээр эцсийн бүлэгт энэ фракци алтангадасаасаа нэг хол бэлчээрлэхгүй байх, чадах ч үгүй. МҮДН бол өнөө ч УИХ-д хэдэн суудалтай, түүнийгээ хамгаалаад зогсохгүй, бас л ирэх УИХ-д бүлгийн хэмжээнд очих хэтийн зорилготой.

Нөгөө талд намын даргынхаа эсрэг үзэлтэй нөхөд бий. Тодруулбал, С.Ламбаа, Н.Батбаяр, Ц.Баярсайхан нарын УИХ-ын гишүүд болон АН-ын генсек, Нийслэлийн орлогч Да.Ганболд нар багтана. Харин Зүүн Хойд Ази хэмээх фракци өөрсдийнхөө нөлөөллийг нам дотроо бүү хэл УИХ-д алдахгүй гэсэн бодолтой дураараа хэдэн нөхөд бий. Улсын баатар Э.Бат-Үүлээс эхлээд намынхаа даргын эсрэг үзэлтэй хэсэг нөхөд энд багтдаг. Эндээс харахад АН гишүүдийнхээ нэгэн дуу хоолой, үзэл бодол дээр биш хувь гишүүдийн суудлаа хамгаалах гэсэн үймээн дээр тогтож байна гэхэд болно. АН чухам ямар үйл ажиллагаа явуулж байгааг УИХ дахь намын бүлгээс гадна суудлаа хамгаалах гэсэн тэмцлээс харж болно. Харин намдаа төдийгүй УИХ-д залуудаа тооцогдох хэдэн залуус тэргүүлдэг 1 Ардчилал фракцийнхан ч ах нараа хараад дуугүй суухгүй гэдгээ мэдэгдсэн тухай эх сурвалж хэлэв.

УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин, Л.Гантөмөр нарын толгойлдог энэ фракцид УИХ-д нэрээ дэвшүүлчих санаатай залуус ч бий. Тиймээс ах нар ийнхүү суудлаа хамгаалан "үхэлдэж" байхад залуус өөрсдийгөө аварч үлдэх гарц хайх нь дамжиггүй. Нам нам гээд явж байтал нь ах нар араар нь тавих гэж байгааг эрх биш ойлгосон бололтой юм. Ойрын эх сурвалжийн өгүүлж байгаагаар бол Л.Гантөмөр, Х.Тэмүүжин нар фракцийнхаа хурлыг ойрын үед хийхээр төлөвлөжээ. Тэр тусмаа Баянгол дүүргээс Төв аймаг уруу цөлөгдөх магадлалтай Х.Тэмүүжин энэ ажлыг идэвхтэй зохион байгуулахаар ханцуй шамлажээ. Өнөөдөр АН дотор байгаа арваад фракц нь хувь гишүүдийн суудлаа хамгаалах тэмцэл байх хийгээд бүгд намынхаа удирдлагын эсрэг үзэлтэй байгаа юм.

С.УУГАНБАЯР