Энэ сарын есөнд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын ивээл дор “Биеийн тамир спортын хөгжлийн чиг хандлага” сэдэвт үндэсний зөвлөгөөн болох аж. Үүнтэй холбогдуулан үндэсний зөвлөгөөнийг зохион байгуулах ажлын хэсгийн ахлагч, Мэргэжлийн сургалттай биеийн тамир спортын дунд сургуулийн захирал доктор, дэд профессор Ч.Зоригтбаатартай ярилцлаа.

-Та Ерөнхий сайдын ивээл дор болох “Биеийн тамир спортын хөгжлийн чиг хандлага” үндэсний зөвл өгөөний ажлын хэсгийн ахлагч. Зөвлөгөөний талаарх анхны мэдээллийг сонсмоор байна?

-Энэхүү зөвлөгөөнийг зохион байгуулах шийдвэр сар гаруйн өмнө гарсан. Саяхан аймаг, нийслэлийн хэмжээнд биеийн тамир спортын хөгжлийн талаар салбар зөвлөгөөнүүд зохиогдоод дууслаа. Үүнд оролцсон хүм үүсээс улсын хэмжээний зөвл өгөөнд 500 гаруй төл өөл өгч оролцох юм. Түүнчлэн 200 гаруй зочин урьсан. Мэдээж өөрийнх нь ивээл дор болж байгаа учраас Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд оролцож, үг хэлнэ.

Мөн Эрүүл мэндийн сайд Д.Хүрэлбаатар болон манай улсын биеийн тамирын салбарын тэргүүний туршлагатай эрдэмтэд 10 багц илтгэл тавьж, хэлэлц үүлэхээр хөтөлбөрт тусгасан. Хэлэлцүүлэг дуусаад оролцогчдоос нэгдсэн зөвлөмж гаргаж, олон тулгамдсан асуудлыг нэгтгээд холбогдох байгууллагуудад нь уламжилж, шийдвэрл үүлэх төлөвл өгөөтэй ажиллаж байна. Энэ зөвл өгөөн манай спортын салбарт анхдагч гэдгээрээ онцлогтой.

-Манай улс Олимпоос алтан медаль авснаараа сүүлийн жилүүдэд маш их бахархдаг болсон. Гэхдээ бусад оронтой харьцуулахад манай спортын салбарын хөгжил ямар түвшинд байгаа бол?

-Нийгмээ дагаад биеийн тамир, спортын салбар эрч хүчтэй хөгжиж байгаа. Спортын хөгжлийг тодорхой хэдэн үзүүлэлтээр дүгнэдэг.

-Тухайлбал, ямар?

-Хууль эрх зүйн орчин, материаллаг бааз, баг тамирчид маань тив, дэлхийд эх орныхоо нэрийг өнд өрт гаргаж чадаж байна уу, мэргэжлийн боловсон хүчний хангамж, хүрэлцээ зэрэг үзүүлэлтээр дүгнэдэг. Манай улсын спорт өнөөдөр түүхэнд байгаагүй хөгжлийн дээд түвшинд хүрчихсэн гээд хэлчихэд нэг их буруудахг үй байх. Гэхдээ учир дутагдалтай ганц нэг ажил байлгүй яах вэ.

-Дутагдлын зэрэгцээ тулгамдсан асуудлууд ч байдаг байх?

-Аль ч салбарт хууль эрх зүйн асуудал хөгжлийн гол тулгуур нь болдог. Биеийн тамирын салбарт мөн ялгааг үй. Спортыг нийгмийн бусад салбартай хэрхэн уялдаатай хөгжүүлэхийг хууль эрх зүйн хүрээнд зайлшгүй зохицуулах хэрэгтэй. Энэ ч үүднээс биеийн тамир спортын хуулийг дариухан шинэчлэх шаардлагатай.

-Манайд мөрдөгдөж байгаа одоогийн хуулийг нэлээд товч, түүхий гэж ярьдаг юм билээ?

-Тийм ээ. Нарийн тодорхой заалтуудад дутагдалтай тал их бий. Тухайлбал, миний дээр хэлсэнчлэн нийгмийн бусад салбартай биеийн тамирын үйл ажиллагааг цогцоор нь хөгжүүлэх хууль эрх зүйн орчин бүрдээгүй байдаг. Яах вэ, спорт цогцолборууд барьж материаллаг баазыг бэхжүүлэх талаар төр засгаас шат дараалсан арга хэмжээ авч байгаа. Энэ ажлуудаа улам боловсронгуй болгож, олон улсын хэмжээний тэмцээн, уралдаан зохион байгуулах биеийн тамирын бааз барих ажил хиймээр байна.

Хөлбөмбөг, хөнгөн атлетикийн тэмцээнүүдийг эх орондоо зохиож байхаар материаллаг баазыг бүрд үүлэх хэрэгтэй. Мөн тамирчдын бэлтгэл сургуулилтаа явуулах спортын төв барих хэрэгтэй. Дотор нь эмнэлэг, эрдэм шинжилгээний жижигхэн лаборатори, гүйлтийн талбай гэх мэтчилэн бүх л бэлтгэл хийх орчин нь бүрдсэн цогцолборыг баривал спортын амжилт сайжрах нь ойлгомжтой. Ийм спорт цогцолбор манайхаас бусад оронд байдаг.

-Материаллаг бааз гэснээс 30000 хүний суудалтай цэнгэлдэх хүрээлэн барина гэж яригдаж байснаа, намжчихав уу даа?

-Төр засгийн зүгээс 30000 хүний суудалтай цэнгэлдэх хүрээлэн барих талаар яригдаж байгаа. Энэ цэнгэлдэх хүрээлэнг даруйхан бариад ашиглалтад өгчихвөл монголчууд Зүүн Азийн наадмыг эх орондоо хүлээж авах боломж бүрдэнэ. Улсынхаа баяр наадмыг хүртэл тэндээ зохион байгуулбал зай талбай ихтэй сайхан шүү дээ.

-Манай тамирчид гадаад руу бэлтгэл сургуулилт хийх, тэмцээнд оролцох зэрэгт санх үүгийн асуудал хэцүү байдаг гэдэг байлаа. Одоо бол хувийн хэвшлийнхэн дэмжлэг үзүүлээд харьцангуй гайгүй болоо юу даа?

-Өнгөрсөн онд биеийн тамир спортын хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, тамирчдын болон дасгалжуулагчдын улсаас олгодог мөнгөн урамшууллыг нэмэгдүүлсэн. Шагнал урамшууллын хувьд дэлхийн дундаж орнуудын түвшинд хангаж чадаж байна. Манай тамирчид дуртай газраа бэлтгэл хийж, хүссэн газартаа тэмцээнд ороход хангалттай мөнгөн тэтгэмж олгодог. Тиймээс бидэнд чамлах эрх байхгүй. Улсаас өгч буй энэ их хөрөнгийг аль болох үр дүнтэй зарцуулж, улсынхаа нэрийг улам өндөрт гаргах үүрэг тамирчдад ногдож байна.

-Спортын дунд сургуулийн захирлын хувьд бяцхан тамирчдадаа хэр анхаарч байна даа?

-Аливаа асуудлыг гурван цагийн огтолцол дээр авч үзвэл их зүгээр байдаг юм. Үүнтэй адил биеийн тамирын спортын салбарт өндөр зэрэглэлтэй тамирчдын залгамж халааг бэлтгэх нь чухал. Энэ талаар нэн даруй арга хэмжээ авах цаг нь ч болсон. Монгол Улсад биеийн тамир спортын мэргэжлийн сургалттай таван дунд сургууль бий. Сурагчид нь бүгд спортоор хичээллэдэг гэсэн үг. Манай сургуулийн хувьд спортын 12 төрлөөр 400 гаруй сурагч хичээллэдэг.

Эдгээр тамирчид маань цаашдаа улсынхаа нэр алдрыг дэлхийн тавцанд гаргах, өндөр зэрэглэлтэй болохоор хүсэл тэмүүлэлдээ хөтлөгдөж яваа. Ер нь цаашдаа биеийн тамир спортын мэргэжлийн сургалттай дунд сургуулийг загвар хэлбэрээр бэлдэх шаардлагатай. Ингэснээр Олимп, дэлхийн тавцанд нэрээ мандуулах алдартай тамирчид ихээр төрөх болно.

Дэлхийн улс орнууд залгамж халаагаа бэлтгэх тал дээр нэлээд анхаарч ажилладаг юм билээ. Спорт өндөр түвшинд хөгжсөн Хятад, Япон, Америк зэрэг орон хүүхдийг багаас нь тусгай сургуулилтаар бэлтгэдэг. Өөрөөр хэлбэл тэндхийн тамирчид цэцэг шиг ар араасаа урган гарч амжилтыг нь бууруулдаггүй гэсэн үг.

-Танай сургуулийн хүүхд үүдийн төлөвшил харьцангуй өөр байдаг байх?

-Тийм шүү. Манай сургууль ердийн ЕБС-иас нэг онцлог нь спортоор дагнаж сургалтаа явуулдаг. Хүүхдүүд өглөө гэрээсээ гараад, сургуульдаа ирж, бэлтгэлээ хийчихээд, ерөнхий эрдмийн хичээлдээ ордог. Тиймээс маш өндөр ачаалалтай суралцдаг. Сургууль дотроо ч гэсэн спортын төрлөөс хамаараад хүүхдүүдийн биеэ авч яваа байдал өөр байгаа нь ажиглагддаг. Гимнастикийнхан гэхэд биеэ их цэвэрч, нямбай авч явдаг, хөдөлг өөн нь хүртэл цэмцгэр байгаа нь ажиглагддаг.

-Харин багийн спортынхон?

-Тэдний хувьд бусадтай их хамтач, нийтэч байдаг. Номын сангаас ном авлаа гэж бодоход хэд хэдийг авчихсан байх жишээтэй. Ер нь спортынхон жигд хүмүүжилтэй, эр зоригтой, буруу зуршилг үй болж төлөвшдөг.

-Гэхдээ манай тамирчид багийн спортоор яагаад төдийл өн амжилт гаргадагг үй юм бол?

-Улс оронд хөгжих, хөгжихг үй спорт гэсэн нэр томъёо байх ёсгүй. Харин хөгжүүлж чадах, чадахг үй спорт гэж л байдаг. Гэхдээ аливаа спорт хөгжих өд тухайн орны цаг агаар материаллаг баазаас шалтгаалахаас гадна багш дасгалжуулагчдын чадвар ч нөлөөлнө. Манайд багийн спорт хөгжихөд төвөгтэй. Яагаад гэвэл багийн тэмцээн тасралтгүй явагдах систем хэрэгтэй. Гадаадын орнуудад байнга л багийн тэмцээнүүд зохиогддог. Лиг гэхэд хэдэн сараар үргэлжлээд тоглочихдог. Манайхны гайгүй хөгжүүлж байгаа спорт бол ихэвчлэн ганцаарчилсан төрөл юм. Хүүхд үүд ч гэсэн манай улсын тамирчдын илүү амжилт гаргадаг жүдо, самбо, бокс зэрэг спортыг илүү сонирхож орж ирдэг.

Б.Дондовдорж

Эх сурвалж: “Өглөөний сонин”