Нэг үгээр хэлбэл гэнэтийн энэ аюулаас өөрсдийгөө хамгаалах дархлаархуу юмтай болжээ. Гэхдээ сэтгэл санаагаа хэдий сайн хурцалж бэлтгээд ч бодит хямралаас сэргийлэх эдийн дархлаа хэр бат бөх бол.

Хоёр өдрийн өмнөхөн л эмээгийн идэх дуртай загасан талхыг 1500 төгрөгөөр авч билээ. Харин өчигдөр 1700-гаар авах нь тэр. Юу болоод байна аа. Эмээ бид хоёр машин унадаггүй, түлш шатахуун байтугай хийн зуух ч хэрэглэдэггүй. Тиймээс бидэн шиг хүмүүст “АИ-92” маркийн автобензиний үнэ 1850 төгрөг болсон нь огтоос хамаарах ёсгүй. Гэтэл үнэндээ бензиний үнийн өсөлт гэх хямралд ерөөс машингүй буюу дөнгөн данган дундаж давхарга дээр дэнжигнэж байгаа хүмүүс, эсвэл үүнээс доод зиндааныхан хамгийн мэдрэг, хурдан, шуурхай нэрвэгдээд байна.

Бензингүй Монголын “бензин”-тэй хямралууд

Энд бас нэг хачирхалтай хамаарал байна. Нийслэлийн худалдааны томоохон төв, дэлгүүрүүдэд үхрийн нэг кг мах 6500-7600 төгрөг болсон тул иргэд эрүүл цагаан хоолыг сонгох болсон гэнэ. Ингэж “галзуурах” болсон өндөр ханшийн шалтгааныг хэн ч ухаж эс чадаж байтал бензиний үнэ өссөн нь нэгийг бодогдуулж буй. Өөрөөр хэлбэл манайхан бензиний үнэ өсөхөөс урьтаж хямардаг гаж тогтолцоотой болсон байна.

Өнгөрсөн баасан гарагийн үдэш бас ч үгүй багахан “party” энэ тэр хийчихээд гэр рүүгээ гэлдэрч (машингүй ард) байтал замын бөглөрөл, түгжрэл нэг л хэвийн бусаар нэмэгдэж, ялангуяа ШТС-уудын ойролцоо урт дараалал үүсч, бүр зарим нэг жижиг замуудаар машин байтугай хүн явахын аргагүй болсон байв. “Гранд Плаза”-гийн баруун талд байдаг “Сод Монгол”-ын ШТС-ын үүдэнд дугаар дайрах гэсэн нэг залууг бусад машины жолооч нар нийлж балбаад эгээтэй л алчихсангүй. Энэ бол “бензин”-тэй хямралын хам шинж буюу хомсдолоос үүдсэн ёс суртахууны доголдол.

Өөрсдийгөө шатахууны “акул” гэж тодорхойлдог “Петровис”, “Сод Монгол”-ын ШСТ-уудын худалдаалж буй түлш, шатахууны үнэ хаа очиж хуучнаараа харагдсан. Харин бямба гарагийн үд гэхэд эдгээр компанийн зарим ШТС-д АИ-92, ДТ хэдийнэ дууссан байлаа. Компаниудын зүгээс зарим газрын нөөц дууссанаас биш төвлөрсөн агуулахуудад нь хангалттай шатахуун байгаа гэсэн. Мэдээж эрсдэлд дургүй монголчууд ирэх хэдэн өдөр лав бужигнаж, торх сав өөр бусад дээшээ харсан амсартай бүгдээ шатахуунаар дүүргэхийг хичээх нь тодорхой. Гэхдээ энэ өсөлт хэрхэн үргэлжлэхийг ажлын өдөр эхлэхээр л шийдэх байх. Зэвүүн гэдэг нь, амралтын өдрүүдийг дайруулж үнээ нэмээд байхдаа яах вэ дээ.

Хамгийн гол нь бензиний зах зээл хямарч ядаж байхад өргөн хэрэглээний барааны үнэ зэрэгцээд өсөх нь хяслантай. Мах ч яах вэ, угаасаа магнаг байтугай үнэтэй болсон. Харин талх, цагаан будааны ханш “сэмээрхэн” өсч буй нь нэг л эвгүй санагдаад байгаа юм. Учир нь дарга нар яаж ийж байгаад бензиний үнийг буулгалаа гэхэд талхны үнэ хэвээр үлдэнэ.

Улстөржсөн бензин

Удахгүй сонгууль болох гэж байхад дарга нар бензиний үнийг ийн нэмж иргэдийн дургүйцлийг хүргэсэн гэж бодохоор итгэмээргүй. Тэгэхээр хөшигний ард хэн утас хөдөлгөж дүрсгүйтээд байгааг тодруулах гэж хэд хэдэн гаргалгаа хийсэн юм.

Сонгуулийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгаар түшээд болон улстөрд шинээр элсэхийг хүссэн нөхөд сонгуулиас урьтаж ямар их чадалтай, эрдэмтэй гэдгээ мэдэгдэх боломжгүй болсон учраас шоудах нүх сүвийг идэвхтэйгээр эрэлхийлж байна. Тиймээс монополь нийлүүлэгчид юу ч яриагүй байхад ингэж “дурактсаныг” нь нэрээ тодруулах гэсэн хэн нэгний санаа гэж ойлгож болох тал бий. Монополиудаас зарим нь сонгуульд үзэлцэхээр болсон учраас энэ бүгдийг улстөржсөн үнийн хөөрөгдөл гэж дүгнэхэд нэг их буруутахгүй.

Нэрээ тодруулахаас гадна сонгуульд хэрэглэх мөнгөө олох арга хэлбэр ч гэж зарим хүн гаргалгаа хийж байна. Эсвэл энхрий хайрт намаа санхүүжүүлэхийн тулд монополь компанийн боссууд шатахууны үнээ нэмж, ард түмнээр ачаагаа үрүүлж буйг үгүйсгэх аргагүй.

Бас АН засгаас гарахтай зэрэгцэн УИХ-ын дэд дарга Г.Батхүүгийн “Шунхлай” зэрэг компани бензиний үнийг хөөрөгдсөн учраас нэг ёсондоо улстөрийн бойкот гэж харж болох талтай. Энэ мэтчилэн улстөржсөн үнийн хөөрөгдөл монголчуудаар тохуурхах болжээ.

Бензиний үнэ=Инфляци

“Блүүмберг”-ийн мэдээлснээр өнгөрсөн баасан гарагаас эхлэн олон улсын зах зээлд баррель нефтийн үнэ 13 хувиар буурсан байна. ОПЕК-ийн шийдвэр угаасаа манайд нөлөөлөхгүй. Тиймээс “Риа Новости”, “Итар Тасс”-ыг шүүрдэж буруутныг олж тогтоох гэсэн ч бүтэлгүйтэв. ОХУ-ын Засгийн газраас аравдугаар сараас бензиний үнийг огцом нэмэх талаар анхааруулгыг манайд өгч, багагүй асуудал үүсгэсэн. Гэсэн ч тийм зүйл болохгүй гэдгийг оросууд лавтай мэдэгдсэн тул санаа амарсан. Тус сарын нэгнээс Орос холбооны улс шатахууны экспортын албан татварыг 66 хувиар өсгөсөн нь өнөөдрийн энэ байдлын шалтгаан гэвэл түүн шиг худлаа юм байхгүй. Учир нь “Роснефть” манайд хямд бензин нийлүүлэх ам өгсөн.

Баларсан баячуудын хөлд чирэгдсэн монголчууд хаа хүрэхээ мэдэхгүй байгаа. Цалингийн нэмэгдэл, ам.доллар, юанийн ханшийн өсөлт, төсвийн төөрсөн заалтууд инфляцийг 14 хувиас давууллаа. Энэ бол өнгөрсөн оны төгсгөлд тодорхой болсон үзүүлэлт. Харин энэ удаагийн шатахууны ханшийн шуурга хэр хүчтэй байхаас шалтгаалж дээрх үзүүлэлт өсөлтийн хурдыг хэмжинэ. Дундаж орлоготой улсуудын хувьд (Монгол Улсыг ийн тодорхойлох болсон) инфляцийн түвшин 16 хувиас дээш гарвал иргэний дайн үүсэх нөхцөл бүрдэж, 20-иос хэтэрвэл бухимдсан иргэд бослого дэгдээдэг гэнэ билээ.

Монголбанкны статистик дүгнэлт буруу гараагүй бол манайд үймээн самуун гарахад тун ойрхон болжээ. Өдгөө Төвбанк инфляцийг хазаарлаж, эдийн засгаа аврахын тулд бодлогын хүүгээ нэмсээр бизнесийн зээлийн бодит хүүг 20 хувь болголоо. Гэвч үүнийг аргагүй хамгаалалт гэхээс өөр тодорхойлолт байхгүй. Нэгэнт инфляци ийм болсон юм чинь олон улсад хөгжиж буй Монголыг тодорхойлох хүчин зүйлүүдийн нэг гэгдэж буй Хөрөнгийн биржийн үйл ажиллагаа ч доголдоно. Эдийн засагчдын үзэж буйгаар хүмүүс хувь заяаг нь мэдсээр байж хувьцаа, үнэт цаас мэтээр оролдохгүй бөгөөд эрсдэлээс хамгаалахын тулд байж болох бүх хувилбарт хөрөнгө оруулна. Эдгээрээс ам.долларын хадгаламжид найдах үзэгдэл давамгайлах ч “ногоон”-ы ноёрхол задарч буй энэ үед үүн шиг хэрэггүй зүйл үгүй гэнэ. Одоо яалтай вэ, бензин хэрэглэдэггүйгээр нь морин тэргээр л явдаг байх даа.

Бензиний үнэ өслөө. Монголчуудын хувьд энэ нь тийм ч цочир, аймшигтай мэдээлэл биш. Нэг үгээр хэлбэл гэнэтийн энэ аюулаас өөрсдийгөө хамгаалах дархлаархуу юмтай болжээ. Гэхдээ сэтгэл санаагаа хэдий сайн хурцалж бэлтгээд ч бодит хямралаас сэргийлэх эдийн дархлаа хэр бат бөх бол.

Бензингүй Монголын “бензин”-тэй хямралууд

Улстөржсөн бензин

Эх сурвалж: “Өглөөний сонин”