Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч байхдаа ард түмний эв нэгдлийг илэрхийлэгч байлаа.

Харин өнөөдөр албаа өгсөн гэсэн шиг ард түмнийг эвдрэлцүүлж, өөр хооронд нь өстөн дайсан болгохоор улайрч эхлэв. Улайран зүтгэхийн гол утга учир нь долдугаар сарын 1-нийг давтан засгийн эрхийг хууль бусаар авах гэсэн оролдлого юм. Санасанаа гүйцэлдүүлэхийн тулд Н.Энхбаяр юу ч хийхээс буцахгүй болжээ. Монгол жудаг, хүний ёс гэдгийг уландаа гишгиж, бүх нийтээр дагаж мөрдөх ёстой хуулийг ч илт зөрчиж эхлэв.

Энэ нь аль ч улсын Ерөнхийлөгчийн намтарт бичигдээгүй хачин сонин үзэгдэл билээ. Хачин сонин гэхээсээ илүү манай улсын түүхэнд хар толбо үлдээх эмгэнэлт түүхийг Н.Энхбаяр өөрийн гараар бичиж байна. Цаашлаад гадныханд Монголыг таарууханаар ойлгуулах нэг тийм хөгийн үйл явдлыг Н.Энхбаяр өрнүүлж байна. Н.Энхбаяр болон түүнийг тойрон ид хуулийн дагуу ажлаа хийж байгаа цагдаа, пркурорынхны үйл ажиллагаанд удаа дараа саад болж байгааг олон нийт харж байгаа.

НПГ-аас өчигдөр ‘Монгол ньюс” компанийн байранд 15.00 цагаас хэвлэлийн бага хурал зарласан. Энэ үед Н.Энхбаярыг тойрон хүрээлэгчид хэвлэл мэдээллийнхний нүдэн дээр хууль зөрчсөн үйлдлээ давтлаа. Прокурорын байгууллага хуулиар хүлээсэн үүргээ гүйцэтгэхэд Н.Энхбаяр саад болж байгаа тухай мэдээлэхээр НПГ-ын орлогч дарга Ё.Сагсай ирсэн юм. Гэтэл Н.Энхбаярын хүмүүс сэтгүүлчидтэй зэрэгцэн хурлын танхимд орж суун хашгиралдаж, эмх замбараагүй байдал үүсгэлээ.

Тэд прокурорын мэдээллийг гүйцэд сонсолгүй дайрч доромжлон бүдүүлэг авирлахын зэрэгцээ Ё.Сагсай прокурорын үгийг тасалж, дайрч давшилж биед нь хүртэл гар хүрээд авав. Хуулийн байгууллагаас жагсаал цуглаан удаа дараа зохион байгуулж байгаа эдгээр хүмүүсийн үйл ажиллагааг өнөөдрийг хүртэл хүч хэрэглэн таслан зогсоогоогүй гэдгийг НПГ-ын орлогч дарга албан ёсоор хэлсэн. Хэвлэлийн бага хурлын үеэр НПГ-ын орлогч дарга Ё.Сагсайгаас дараахь хэдэн асуултад хариулт авлаа.

-МАХН-ын хууль зөрчсөн үйлдлийг яагаад зүгээр хараад суугаад байгаа юм бэ?

-Прокурорын байгууллагаас эл асуудалд аль болох тэвчээртэй хүлээцтэй байж, хуулийн хүрээнд хандаж ирсэн. Шаардлага тавьж жагсаж байгаа хүмүүсээс бид тодорхой тооны төлөөлөлтэй уулзаж, гомдол саналыг нь хүлээн авсан. Өөрөөр хэлбэл, бүх шаардлагад хуулийн хүрээнд хариулт өгч байсан. Тиймээс Монгол Улсын Жагсаал цуглааны тухай хуульд заасны дагуу жагсаал цуглаанаа зохион байгуулахыг сануулсан. Прокурорын мэдэгдлийг ч албан ёсоор гардуулж, гарын үсэг зуруулсан.

-Гарын үсэг зурсан хэр нь хууль бус үйлдлээ зогсоохгүй байгаа гэж үү?

-НПГ-ын гадна удаа дараа жагсаж байгаа МАХН-ын гишүүд дэмжигчдээс энэ үйл ажиллагаагаа зогсоохыг шаардах эрхтэй. Тиймээс төрийн байгууллагын хэвийн үил ажиллагаанд дарамт шахалт үзүүлэх, прокурорын байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулахыг оролдож буй үйлдлээ таслан зогсоохыг шаардана.

Мөрдөн байцаах үйл ажиллагаанд хяналт тавьж байгаа прокурорын үйл ажиллагаа нь шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэхэд чиглэдэг. Үүнд саад болох нь хуулиар хориотой. Өөрөөр хэлбэл, Эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцох, ямар нэг нам, төрийн бус байгууллага, эвсэл хөдөлгөөн, албан тушаалтан этгээд дарамт үзүүлж, нөлөөлөхийг оролдох ёсгүй. Гэтэл МАХН-ынхан үзэл бодол байр сууриа тулгаж, дарамт шахалт үзүүлсээр ирсэн. Энэ бол хууль зөрчсөн үйлдэл гэдгийг дахин сануулахыг хүсч байна.

-МАХН-ын гишүүдийн өнөөдрийнх шиг удаа дараагийн хууль бус үйлдлийг баримтжуулсан уу?

-Н.Энхбаярын толгойлдог МАХН-ынхан прокурорын байгууллагад хууль бус шаардлага тавьж, хууль зөрчсөн шийдвэр гаргуулахыг оролдож байгаа. МАХН-ын гишүүд, түүнийг дэмжигчид гэсэн гарын үсэг бүхий Нийслэлийн прокурорын газарт ирүүлсэн гомдол хүсэлт миний гарт байна. Энэ гомдол хүсэлт дээр хууль зөрчихийг тулган шаардсан байсан. Прокурорын байгууллагын үйл ажиллагаанд тодорхой нэг нам шаардлага тавьж, нөлөөлөхийг оролдож байгааг бид хууль зүйн бүрэн дүүрэн үндэслэлтэй баримтаар баталгаажуулсан.

-Улстөрийн нам хуулийн байгууллагын ажилд оролцох эрхтэй байдаг юм уу?

-Аливаа нам нь шүүх эрх мэдлийн үйл ажиллагаанд оролцох эрхгүй. Өөрөөр хэлбэл, Эрүүгийн байцаан шийтгэх үйл ажиллагаанд орох хэм хэмжээг Монгол Улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хууль тогтоомжоор зааж зохицуулсан зөвшөөрөл байхгүй. МАХН бол улс төрийн үйл ажиллагаа явуулдаг, прокурорын үйл ажиллагаанаас тусдаа байгууллага. Гэтэл МАХН хуулийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулж, зохих журмаа баримтлан мөрдөж буй хууль сахиулах байгууллагын үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцож байна.

Монголд хууль нэг мөр хэрэгжих ёстой. Тиймээс бидэнд ажлаа хуульд заасны дагуу явуулах нөхцөл боломжийг хангаж өгөх ёстой. Өнөөдөр эл хэвлэлийн бага хурлын танхимд, манай байгууллагын гадна жагсаал цуглаан удаа дараа хийсэн хүмүүс биечлэн ирсэн байна. Бид энэ хүмүүст прокурорын үйл ажиллагаанд дарамт шахалт үзүүлэхийг оролдсон үйл ажиллагааных нь талаар прокурорын мэдэгдэл өгсөн. Манай мэдэгдлийг энэ хүмүүсийн төлөөлөл хүлээж аваад гарын үсгээ зурсан баримт байгаа.

-Б.Тулгын хэрэгт хяналт тавьсан прокурор О.Мөнхбаатарыг жагсагчид саатуулсан гэсэн үү?

-Эл хэрэгт хяналт тавьж байсан манай хяналтын прокурор О.Мөнхбаатарыг саатуулж, ажлаа хэвийн явуулах бололцоогүй болгосон. Энэ хууль бус үйл ажиллагааны талаархи баримт болох бичлэг бий. Үүнийг шаардлагатай гэж үзвэл та авч үзэж болно.

Н.Энхбаярын шадар туслах Б.Тулга гэмгүй нэгэн биш. Гэтэл МАХН-ын гишүүдтүүнийг гэмгүй мэтээр тайлбарлаж, хуулийг илт гуйвуулан, хуулийн байгууллагад дарамт шахалт үзүүлсээр байгаа юм. Тухайлбал МАХН-ын жагсагчид УМБГ-аас Б.Тулгыг баривчилсан үйл ажиллагааг “Түүнийг улстөрийн шалтгаанаар саатуулан хорьсон нь Үндсэн хуультай Монгол Улсад хүний эрх зөрчсөн ноцтой зүйл боллоо.

Мөн Б.Тулгыг саатуулсныхаа дараа 14 хоног хорих шүүхийн шийдвэр гарсан” гэх мэтээр олон нийтэд ташаа мэдээлж буй. Үнэн хэрэгтээ Б.Тулга гэгч хэн бэ, юуны учир түүнийг ийн саатуулах болов гэдэг бодит мэдээллийг дахин хүргэе.

АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлтсийн хоёрдугаар тасгийн дарга, ахлах комиссар Д. Наранбаатар Б.Тулгыг баривчлан саатуулах захирамж гаргасан байна.Уг захирамжид “Иргэн Буяа овогтой Тулга нь бусадтай бүлэглэж нийслэлийн өмчийг онц их хэмжээгээр төрсөн дүү Б.Хуягтай хуйвалдан завшсан.

Мөн хэрэг шалгах явцад оргон зайлахыг завдсан хэмээн үзэж Монгол Улсын Эрүүгийн байцаан шийггэх хуулийн 58, 59 дүгээр зүйлд зааснаар энэ оны арваннэгдүгээр сарын 22-ны 18,40 цагт баривчлах” тогтоол гаргасныг Сүхбаатар дүүргийн шүүх “үндэслэлтэй” хэмээн үзэж хэвээр баталснаар маргааш нь шүүхийн захирамж гарган Б.Тулгыг баривчилсан аж.

Б.Тулга анх “Ремиф” компанийг үүсгэн байгуулснаар хууль бус үйлдлийнх нь эхлэл тавигдсан аж. “Ремиф” ХХК гэгчийг үүсгэн байгуулж, Н.Энхбаярын хүү Э.Батшугарыг захирлаар нь томилсон байна. Үүний дараа 2007 оны аравдугаар сарын 5-ны өдөр “Ремиф” компанийн охин компани болгон “Хар дун” компанийг үүсгэн байгуулах шийдвэр гаргаж, төрсөн дүү Б.Хуягийгаа захирлаар нь томилжээ.

Энэ нь сонгон шалгаруулалт явуулалгүй төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийг зөрчсөн үйлдэл аж. Улмаар нийслэлийн иргэдийн хурлын тэргүүлэгчдийн 2007 оны аравдугаар сарын 17-ны 188 тоот тогтоолоор “Өргөө” зочид буудал, Нийслэлийн өмчит үйлдвэрийн газрыг нийслэлийн 25, “Хар дун” компанийн 75 хувийн оролцоотой “Дун өргөө” компанийг шинээр байгуулах шийдвэр гаргасан байна.

Тэгэхээр Н.Энхбаяр хүү болон шадар туслахтайгаа нийлж луйвар хийсэн нь ийнхүү ил боллоо. Ер нь Ерөнхийлөгч асны шадар туслах нь ингэж идэж ууж луйвардсан байхад эзэн Н.Энхбаяр ямар байх нь ойлгомжтой. Түүний ойрын хүмүүсийг нэг бүрчилэн шалгах нь зөв хэмээн хэлэх хүмүүс ч байна. Дээрх явдлаас харахад тэдний гар хуруу нь ороогүй газар салбар байхгүй бололтой.

Тэгэхээр иргэн Б.Тулга буюу эдүгээ сэжигтэн этгээд хэмээн нэрлэгдэж байгаа Б.Тулга гэгч нь ямар нэгэн улс төрийн золиос болсондоо биш, “Өргөө” зочид буудал, Нийслэлийн өмчит үйлдвэрийн газрыг сонгон шалгаруулалтгүйгээр хууль зөрчин “Хар дун” ХХК-ийн захирал Б.Хуяг гэгчид 75 хувийг нь эзэмшүүлж, нийслэлийн өмчийг завшсан хэргээр саатуулагдсан нь энэ юм.

Түүнд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 150 дугаар зүйлийн 150.3-т зааснаар сэжигтнээр татан хорьсон нь нүдээ олсон шийтгэл биш гэж үү. Гэтэл Сүхбаатар дүүргийн шүүхээс Б.Тулгыг 14 хонолгүй батлан даалтад гаргачихав. Шүүгч Н.Сүхбаатарын эл үйлдэлд прокурорын байгууллагынхан дурамжхан байна.

Прокурорын байгууллагаас Б.Тулгад авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг үргэлжлүүлэх саналтай байжээ. Тийм ч учраас тодорхой фактыг шүүхэд гарган өгсөн байна. Гэсэн ч шүүхээс Б.Тулгыг батлан даалтад гаргажээ. Энэ нь Н.Энхбаяр анхан шатны шүүхийг гартаа атгасан хэвээр гэдгийг батлах үйл явдал боллоо гэж хэлж болно.

Одоогийн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчийг томилсон. Гэхдээ анхан шатны шүүхүүдэд Н.Энхбаяр нөлөтэй хэвээр байна. Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч байхдаа дүүргийн шүүхүүдийн одоогийн Ерөнхий шүүгч нарыг томилж байсан. Тэдний олонхи нь одоо ч албандаа байгаа.

Тодруулбал, Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч байхдаа Б.Тулгыг батлан даалтад гаргасан Н.Сүхбаатарыг Сүхбаатар дүүргийн шүүхийн Ерөнхий шүүгчээр томилж байсан билээ. Н.Сүхбаатар өдгөө Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд шүүгчээр ажиллаж буй. Гэсэн хэдий ч Н.Энхбаярын ачийг санаж Б.Тулгыг батлан даалтад гаргасан бололтой. Өмнө нь мөрдөн байцаалтаас зугтаж байсан Б.Тулга эрх чөлөөтэй болсон тул эл үйлдлээ давтахгүй гэх баталгаа байхгүй.

Нэгэнт Н.Энхбаярын хамаг булхайг мэдэх хамсаатан Б.Тулга оргон зайлчихвал экс Ерөнхийлөгчийн авлигын хэрэг ч замхарна гэсэн үг юм. Тийм ч учраас их улстөрд дарангуйлагч байх их шуналд автсан Н.Энхбаяр “Над шиг улстөрд гүнзгий орсон хүн улстөрөөс гарч чаддаггүй юм байна” хэмээн ичгүүр сонжуургүйгээр ярьж зарлаж яваа билээ. Товчхондоо, Н.Энхбаярын дарангуйлал байгаа цагт шүүхийг шинэчлэх асуудал урагшлахгүй улам дордох бололтой. Шүүхийн шинэчлэлд Н.Энхбаяр саад болж буйн тод жишээг дээрх үйлд явдал харуулж байна.

Д.Мягмаржаргал

Эх сурвалж: “Монголын Үнэн” сонин