Төрийн эрх барих дээд байгууллага болох парламент ирэх оны төсвийг сонгуулийн хуультай зэрэгцэн хэлэлцэж, хуулийн хутацаанд баригдан, ямар ч аргаар хамаагүй баталчихна гэсэн байр сууринаас хандаж байгаа нь илт.

Дөрвөн их наядаар хэмжигдэх төсөв манай улсын ойрын 20 жилд байгаагүй их хөрөнгөтэй, сан хөмрөг арвин байгаа нь гишүүдийн толгойг жинхэнэ утгаараа эргүүлсэн ч эцсийн дүнд 2008 оны сонгуулийнхаа амлалтыг биелүүлэх хуваарилалтанд шилжсэн гэдгийг төрийн түшээд ам нэгтэй хүлээн зөвшөөрч байна. Эрх барьж байгаа хоёр намын сонгуулийн амлалт болох хоёр сая таван зуун мянган төгрөгийг инфляци, мөнгөний ханшны уналтаас ч үл хамааран тараахаар шийдчихсэн. Энэ амлалт нь тосвийн тэн хагасыг хуу хамаад авчихсны дээр гишүүдийн тойрогтоо зарах тэрбумууд жагсаж байна.

Цалин хөлсийг 53 хувиар нэмэгдүүлэх шийдвэр, за тэгээд халамжийн тогтолцооны мөнго, тэтгэвэрт гарсан эрхмүүдэд олгох сая тогрог гээд ёстой л нэг байгаа хөрөнгөө Монголын төр гарын салаагаараа урсгахаар болж байх шиг. Гадаадынхан ч манай улсыггайхаж, шинэ баян цээж өвчтэй гэгчийн үлгэр болж байгааг харж сууна. Мөнгөөр бороо оруулж, амлалтаар хивс дэвсэж, дардан замаар сонгуульд орохыг тэмүүлж байгаа улс торчдийн тусгай ертөнц шинэ оны босгон дээр монголчуудын хувьд инээдэм биш ханиадам болж хувирлаа.

ТОП-ууд тодорсон өдрүүд
Зах зээлийн эдийн засагт шилжсэн он тооллоос эхлүүлээд "top" аж ахуйн нэгжүүдийг шалгаруулдаг шинэ мода дэлгэрсэн. Шалтгаан нь тухайн үед Монгол Улсын төсөв дундуураас дээгүүр битгий хэл тэр доогуур давхиж байсан болохоор татвар хураалтыг нэмэгдүүлэх, төсвийн хөрөнгийг бүрдүүлэхийн тулд Монголын үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхим, Татварын ерөнхий газар хамтран улс орныхоо хөгжидц үнэтэй хувь нэмэр оруулсан аж ахуйн нэгж, компаниудад топ хэмээх өргөмжлөлийг жил бүхэн өгч ирсэн юм. Уульш баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр үргэлж тэргүүлж явснаас гадна архи, тамхи үйлдвэрлэгчид дээгүүрт жагсаж байсан цаг саяхан. Тун удалгүй энэ арга хэмжээ өргөжиж ТОП100 аж ахуйн нэгж шалгаруулдаг болоод удаж байна. Аж ахуйн нэгж, компаниудын хувьд үүргээ биелүүлж улсын хөгжлөөс үүрэлцэж байгаа нь үнэн учраас энэ арга хэмжээг олон түмэн үнэлдэг. Бас сонирхдог. Гэтэл аливаа хоолны давс хэтэрхээрээ шорвог болдгийн адилаар өнөөдөр ТОП аж ахуй нэгж шалгаруулах арга хэмжээ хүрээгээ тэлж ТОП улстөрчдийг шалгаруулах болжээ. Шалгаруулахдаа нас хүйсээр нь зааглах болсон байна. Тухайлбал, ТОП залуу улстөрчид, ТОП эмэгтэй улстөрчид ч гэх шиг. Нэр нь оноогүй энэ шалгаруулалтын дүр нь хүртэл хүнээ танихгүй байгаа нь иргэдийн дургүйндийг төрүүлж, амбицтай аавын хүү, ээжийн охин тодрох болсныг шүүмжилж байна.

Эмэгтэйчүүд улс төрд хэрэгтэй нь үнэн. Шийдвэр гаргах түвшинд ажиллах шаардлага байгаа ч ичгүүргүйгээр улс төрд орж ирвэл эмэгтэй хүний үнэлэмжээ алдах гээд байгаа муу тал ажиглагдах боллоо. ТОП 50 улс төрч эмэгтэй гэсэн шалгаруулалтын сүүлийг алдарт Баасан авгай мушгиж, тэргүүн эгнээнд нь хотын орлогч Цогзолмаа гэх эмэгтэй жагсжээ. Түүнчлэн дөнгөж улс төр лүү гишгэж яваа эмэгтэйчүүд тэг дундуур нь давхиж. Монголын топ эмэгтэй улс төрч болсон байх юм. Өдөр бүр шүүхийн танхимд дуудагдаж, өвөл хаврыг ажрахгүй жагсаж, шаардаж, зүтгэж, тэр бүү хэл Монголын Үндэсний шинэ намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга хийж яваа сэтгүүлч Уянга арайхийн ТОП улстөрч эмэгтэйн тавьд багтсан байх юм. Шалгаруулалт нь шударга болсон гэхээс илүүтэй гоомой хийгдэж, хэсэг бүлэг хүнд үйлчилсэн эс бөгөөс мөнгөтэй нөхөд хөрөнгөөрөө зоджээ гэсэн ойлголт төрж байна. Хүн амын тал хувийг шахуу эзэлдэг Монголын эмэгтэйчүүдийн тэргүүн эгнээнд жагсаж байгаа хүмүүсийг хархад заримыг нь дэмжих ч ногоө хэсгийг нь хараад гайхах сэтгэл төрснийг нуух аргагүй.

Үнэндээ шалгаруулалтыг интернэтээр явуулж, хэр олон танил талаараа мессеж савуулсан нөхөд л тодорсон гэх дам яриа гарч байна. Мөн хөрөнгө мөнгөнөөсөө өгсөн нөхөд ч багтчихсан бололтойдог. УИХ-ын гишүүн З.Алтайгийн хэлдгээр эмэгтэйчүүд заавал квот гэж дөвчигнөөд байхдаа яахав дээ. Чадалтай бол гараад л ирнэ шүү дээ гэдэг оргүй үг биш. Гол нь манай эмэгтэйчүүд квот гэдэг тоонд найдаж, тэр эгнээнд жагсахын тулд эмэгтэй хүнийхээ нандин, хүнлэг имижээ гээжээ гэж харахаар байна. ТОП хүн гэж байдаг уу гэдэг бодох л асуудал. Зөвхөн эмэгтэйчүүд төдийгүй ТОП залуу улстөрчид гэсэн шалгаруулалт ч сонирхолтой.

Нам дагаж хийрхдэг хэдэн залуус өөрсдийгөө шагнаж, улс орныхоо хөгжлийн төлөө юу ч хийж шалиагүй атлаа шагнал хүртээд байгаад нь гайхах. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хэдхэн хоногийн өмнө залуу эрдэмтдэд шагнал олголоо. Сэтгэлгээний хувьд задарч, улс орныхоо хөгжлийн төлөө их зүйл хийчихсэн гурван сайхан залуу шагнал хүртжээ. Харамсалтай нь эл гурван залуу Монголын топ залуучуудын тоонд багтаагүй.

Эрүүгийн элементээр дүүрэн их хурал
ТОП-уудын шалгаруулалт дүүрчээ. Төрийн буc байгууллагууд тодруулдаг юм чинь алдаа, оноо байхыг үгүйсгэхгүй. Харин түүнээс хачин зүйл Төрийн ордонд өрнөдөг болсон байх юм. Сонгогчдын итгэлийг дааж сонгогдсон төрийн түшээд эрүүгийн элемент үү гэдэг асуудал толгой гашилгах боллоо. Их хурлын эрхэм гишүүд уураа барахаараа нэг нэгнийгээ ийнхүү хатуухан үгээр шүүмжлэх нь оргүй үг ч биш дээ гэсэн сэтгэгдлийг нийгэмд төрүүлж байна. Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдыг огцруулах бичиг өргөн барьсан УИХ-ын нэр бүхий есөн гишүүн асуудлыг Төрийн байгуулалтын хороо хэлэлцээгүйд бухимдан чи, би хэмээн бие биенээ чичиж, УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга Ж.Хүхбаатар эрхэм гишүүн С.Эрдэнийг эрүүгийн элемент хэмээн чичлээ.

Үүгээр асуудал өндөрлөсөнгүй. Мөн л Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хурлаар сонгуулийн хуулийн төслийг хэлэлцэх явцад хэвлэл мэдээллийнхнийгээ цээжээрээ хамгаалсан бие даагч З.Алтай гишүүн бухимдлаа илэрхийлсэн үү, үнэнийг өчсөн үү. Ямартай ч Булганаас сонгогдсон МАН-ын гишүүн Э.Мөнх-Очирыг ч эрүүгийн элемент гэж хэлээд зогсохгүй хэрэв сэтгүүлчдийг шоронд хорихдоо тулбал эрхэм 75 гишүүн эхний ээлжинд явах хүмүүс гэдгийг ил цагаан зарлалаа. Монголын төрд өнөөдөр ямархуу хүмүүс бүгчихээд байгааг хоёр удаагийн Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хурал харуулсан. Сэтгүүлч, хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг шийтгэх хэрэгтэй гэдэг дээр гишүүд санал нэгдэж байгаа ч өөрсдийгөө хэрхэн шийтгэх тал дээр хойрго хандаад байгаа нь илт. Шийтгэлийн хэмжээ нь ч инээдэмтэй. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага сэтгүүлчдийн хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээг тавиас 70 дахин нэмэгдүүлж, 10 сая хүртэлх төгрөгөөр яллах бол нэр дэвшигч, хамгийн хорчин бохир улстөрчид үерээд л сая төгрөгөөр шийтгүүлнэ. Тэр заалт зөв өө гээд суугаад байгааг харахад ичгүүртэй биш байна гэж үү.

Тэгээд ч гэмтэй хүн хэзээ ч гэмээ ухаардаггүй болохоор аргаа барсан З.Алтай гишүүн Их хурлын танхимд үнэнийг өчиж, гишүүдийн нүүрийг улалзууллаа. Муу л бол захын бор овоохой гэдэг шиг хэвлэл мэдээллийнхэн гэмт этгээдүүд мэт төрийн түшээдэд харагдаад байдаг юм бол нийгэмд энэ цагаас эхлэн эрхэм гишүүд өөрсдөө эрүүгийн элемент шиг үзэгдэх болжээ.

Ардчилсан намыг өдсөн ман-ын бага хурал
Хэдэн сарын өмнөөс л товоо тогтоож чадахгүй байсан МАН-ынхан Бага хурлын хоёрдугаархуралдаанаа Тусгаар тогтнолоор хаягласан шинэ байрандаа хийлээ. Аргагүй л 90 жилийн түүхтэй нам, 70 жил Монголын төрийгудирдсан гэдгээрээ данайлгасан "ах" намын шинэ байр 17 тэрбум төгрөгийн өртгөөр сүндэрлэж, Ардын нам гэсэн анхны нэрийг өгсөн их жанжныхаа хөшөөг хоймортоо залжээ. Долоон давхарт байрлах 800 хүний суудал бүхий их танхимдаа хуралдсан Бага хурлын гишүүдийн багцаа байдлыг ажихад улс төрд орж, хөлөө олохыг хүссэн зшг/ус, квотын сургаар хошуурсан эмэгтэйчүүд, хэзээ ямагт байр сууриа хадгалсаар ирсэн ахмадууд нугласан харагдсан. Сонгууль болохоор л Удирдах зөвлөлөө өргөжүүлж, Бага хурлынхаа гишүүдийн тоог нэмдэг МАН-ынхан хуучны арга барилаараа зохион байгуулалтын асуудлаа хэлэлцэж, хуралдааны эхэнд хэвлэлийнхэнд хаалгаа нээж, халуун маргаанаа хаалттай хаалганы цаана үргэлжлүүллээ. МАН-ын дарга С.Батболд МАН-ын Бага хурлын эхний хуралдаанаар намын дарга болох үүрэг даалгавар авч, дараагийн Бага хуралдаа ажлаа тайлагнаж, тов хийсэн удирдагч болсноо зарлан тунхаглаж, ирэх сонгуульд МАН ялна гэсэн итгэлтэй байхыг индэр дээрээс уриаллаа. Хөгжил, хүн хоёрыгтүрүүнд тавигддаг С.Батболдын илтгэлийн чухал шигтгээнь Н.Энхбаяртнуудад өгсөн хариулт байсан. Амин хувиа хичээсэн, ганцаарчилсан тоглолт хийдэг, намын эрх ашиг, улс орны эрх ашгаас дээгүурт өөрийн эрх мэддийг тавьдаг нөхдөд нам хариуидага тооцож, ёс зүйн дүрэмтэй болж, ажлаас нь татаж чадна гэдгээ санууллаа. Намын дарга хүн ийм л үг хэлэх ёстой гэж олон хүн дэмжсэн. Нидэр дээрээ Бага хурлаа хэнд ч хариуцдага тооцохгүйгээр өндөрлөөд авна лээ. Намын нөхдийнхөө нүүрийг улайлгаж, тэрс үзэл гаргах болсон УИХ-ын гишүүд, аймаг орон нутагтаа зодоон цохион хийх болсон Засаг дарга нар, төсвийн мөнгийг шамшигдуулж байгаа намын нөхдийн талаар хатуу үг хэлсэн сураг байгаа ч сонгуулийн өмнө дахин задрал, гомдол, үймээнийг авчраад юу гэхэв гэсэн бодлыг дарга нар тээжээ гэсэн уур амьсгал Бага хурлаас мэдрэгдсэн.

Бага хурал дээр тавьсан МАН-ын даргын илтгэл хамтран төр барьж байгаа Ардчилсан намынхны эгдүүцлийгтөрүүлж, хийсэн бүхнийг өмчирхөх гэсэнд уурласан чимээ ч бас сонсогдох боллоо. Ханилж яваад ханиа, унаж яваад морио гэдэг. МАН-ынхан сонгууль дөхөхөөр дан башир арга хэрэглэх юм аа гэж нэг танхимд мөр зэрэгцэн суугаа сайдууд нь толгой сэгсрэн Засгийн газрын тэргүүндээ уурласан ч гэж дуулдсан. Харин МАН-ын дарга С.Батболдын илтгэлдээ улстөрийн намуудын туйлын зорилго бол сонгуульд ялах. Тиймээс сонгуулийн хууль ямар байхаас үл хамаарч, МАН сонгуульд ялна гэсэн итгэлтэй бай хэмээн лүндэгнэсэн нь "ах" намынхан анхан шатнаасаа өгсүүлээд дээд шат хүртлээ сонгуульжина гэдгийг тунхагласан явдал болсон юм. Түүнчлэн ирэх оны эхээр анхан шатны 1700 үүрийнхээ дарга нарыг Улсын зөвлөгөөнд урьж, жинхэнэ хорыг хэрхэн найруулахыг зааж өгөх бололтой юм билээ. Орох оронтой, оочих аягатай болсон МАН-д манай улсын урдаа барьдаг бизнесменүүд, урлаг соёлын одод, хөрөнгөтэй айлын эрх жаалууд, амлалтын биелэлтийг шаардаж байсан иргэний гэх тодотголтой хөдөлгөөнийхний төлөөлөл ч багтчихсан байна лээ. САПУ-гийн эзэн Ачтан хэзээ ч бууж өгөхгүй гэдгээ намын Бага хурал дээр ирж түмэн олонд харуулсан байхад Монполиметын Гарамжав ахайтан улстөрийг сонгосон гэдгээ Бага хурлын гишүүн болж зарлан тунхаглалаа.

Түүнчлэн урбанек хэмээх даршилсан ногоог Монголын зах зээлд худалдаалдаг Лхагважав ч анх удаа төрийн гайгүй албан тушаал хашиж, Ерөнхий сайдын ивээлд багтсан гэдгээ бататган, ногоон гэрлээр МАН-д элсэж, Бага хуралд багтчихлаа. Миссүүд, боссууд, хөрөнгө чинээтэй нөхдийн цуглаан МАН-ын байранд цуглаж, улс төрд орон зайгаа аль хэдийн олчихсон нөхөдтэй хамтран Ардын намын хурлыг чимлээ. Товчхондоо бол дуулиантай эхэлсэн МАН-ын Бага хурал Тусгаар тогтнолын ордноо гайхуулж, бултаараа энх амгалан, намаараа нэг үзэл бодолд нэгдсэн гэдгээ илэрхийлж, сонгуулийнхаа ажилдаа орсныг хамтрагчдадаа, улстөрийн хүчнүүдэд санууллаа.

Улстөрийн хийрхлийн завсраар урлагийнхан тэнгэрт залрав
МАН-ынхан Бага хурлаа хийж, УИХ-ын гишүүд төсөв, сонгуулийн хуулиа хэлэлцэж, Н.Энхбаяр, Ц.Нямдорж хоёр шүүхдэлцэж, хуулийн байгууллагаар бие биенээ шалгуулж байх завсар Монгол Улсын төрийн тэргүүн ч зүгээр суусангүй. Удаан хугацааны турш олгоогүй төрийн шагнал, төрийн соёрхлоо нэр бүхий эрхмүүдэд гардууллаа. Сайхан шагнал ч гэлээ даанч эзнээ олсонгүй хэмээн иргэд бухимдаж байна. Уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэрийн эрдэмтэн, мэргэдийн багынханд төрийн соёрхол хүртээсэн бол болж байна. Харин Монгол поп гэсэн тоглолт хийсэн дуучин Болд төрийн соёрхол хүртэх уран бүтээлч мән үү гэж бачимдаж байна. Эзэн Чингисийн үеэс л өөрийн гэсэн дуу хуур, аян дантай ирсэн Монголын ард түмний агуу урлагийг ганц нөхөрт өмчлөн өгсөн нь Монголын урлагт хэдэн зуун жил хүч хөдөлмөрөө зориулсан олон хүнийг гомдоолоо. Үгүй ээ энэ Ерөнхийлөгч яаж чадаж байна аа. Зангад гуайд, Хайдав гуайд, бүр больё гэхэд саяхан ойгоо хийсэн Улсын драмын эрдмийн театрын сүрлэг хойморт ноёрхлоо тогтоосон найруулагчдад шагнал өгөхдөө татганадаг төр амьд хоолойгоороо бус ихэвчлэн бичлэгээр дуулдаг залууд төрийн соёрхол хүртээсэн нь бас л сонин улстөр биш гэж үү. Болд гэдэг уран бүтээлч хөдөлмөрч байж болно.
Бүтээсэн ч байж болно. Гэхдээ түүний хөдөлмөр гавьяатын энд л дөхнө үү гэхээс Төрийн соёрхлын хэмжээнд очихгүй гэдэгтэй олон уран бүтээлчид санаа нийлж байна. Нэгэн цагт Улсын драмын эрдмийн театрын найруулагч Баатар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяраас Соёлын гавьяат зүтгэлтэн цолоо авчихаад буцаана хэмээн мэдэгдэж хэвлэлийн хурал хийлгэсэн. Үнэгүйдсэн шагналын эзэн байхыг хүсээгүйгээ угийн омголон зантай уран бүтээлч илэрхийлж, дуулиан тарьж байлаа.

Үнэндээ зарим нөхдөд өгсөн төрийн шагнал эзнээ олдоггүй гэдэг маргашгүй үнэн. Дамбийжаагийн дүрээрээ, олон сайхан бүтээлээрээ олны танил болсон Цолмонбаатар 50 жил Монголын урлагт зүтгээд гавьяат жүжигчин боллоо.

Түүний хажууд таван жил дуулсан Жавхлан, Баясгалан, Бат-Эрдэнэ нар аль хэдийн гавьяатын тэмдэг энгэртээ зүүчихсэн байх жишээний. Төрийн соёрхол гэдэг сайхан тэмдгийн эзэн нь төр түмэндээ хүндлэгдсэн байх ёстой болохоос биш Ц.Элбэгдоржийн сэтгэлийг хөдөлгөсөн ганцхан тоглолт хийснээрээ хүртэх учиргүй нь ойлгомжтой. Үнэхээр Монголын төр, соёрхлоо хайрлахыг хүсвэл Морин хуурын чуулгынхан хамгийн түрүүнд авах ёстой. Дэлхийн соёлын өвд бүртгүүлж, НҮБ-ын гантиган тайзан дээр морин хуураа эгшиглүүлcэн энэ багийнхнаар төр нүүрээ үргэлж тахлуулдаг ч шагналдаа харам байдаг. Тэгсэн атлаа төрийн соёрхлоо эзнээ ололгүй өглөө хэмээн олон түмэн бухимдаж, популизмд дуртай Ерөнхийлөгч жинхэнэ популизм хийлээ гэж шуугьж байна.

Ард түмнээ архиар угжигсдыг төрд байлгамааргүй байна
Хэвлэл мэдээллийнхнээс байнга зайгаа авдаг Зам тээвэр барилга хот байгуулалтын сайд Х.Баттулга сүүлийн үед улстөрд байнга шуугиан тарих болсон. Хэвлэлд өгсөн ярилцлагаасаа бол Засгийн газрын хуралдаан дээр банга хүртсэн сайд Ардчилсан намын хамгийн хүчтэй фракц болох МоАХ-г тэргүүлдгийг монголчууд мэднэ. Арванхоёрдугаар сард хуралдахаар товлосон Ардчилсан намын Үндэсний зөвлөлдөх хорооны хурлаар Х.Баттулгатай нэлээн олон нөхөд нь яс үзэж магадгүй дүр төрх үүсчээ. Тэрээр засгаа шүүмжлэхийн зэрэгцээ УИХ-д архи, тамхины бизнес эрхэлдэг нөхөд дэвшихгүй байх хуулийн төсөл санаачлаад өргөн барьсан. Даанч нэлээн чамбай судалгаатай хуулийн төслийг нь Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хэлэлцэхгүй унагаад хаячихсанд Зам тээвэр барилга хот байгуулалтын сайд ихээхэн бухимдсан сураг дуулдсан. Эрхэм сайдын өргөн барьсан хуулийн төслийг УИХ-ын нэр бүхий гишүүд шулуухан эсэргүүцэж байгаагаас гадна УИХ-ын дэд дарга Г.Батхүү АПУ гэсэн том архины үйлдвэртэй юм чинь яаж дэмжигдэх вэ дээ гэсэн яриа Төрийн ордноор хэсүүчлэх болсон. Угаас АН дотор архины бизнес эрхэлдэг нөхөд цөөшүй бий. Тиймээс тэдний бизнесээр бойкотолж төрд орох эрхийг нь хаах гэж байгаа Х.Баттулгын төсөл таалагдахгүй нь ойлгомжтой. Гэхдээ эхэлсэн л бол эцсийг нь үздэг зантай сайдын хувьд тиим ч амар хуулийнхаа төслийг татчихъя гэсэн санаа байхгүй гэдэг нь тодорхой. Хүний сонгох, сонгогдох эрхэнд халдлаа. Хувийн бизнес рүү өнгийлөө гэж уурлах гишүүдийн бачимдлыг бизнест удсан нөхөр тооцсон нь дамжиггүй.

Автомашины татварын хууль хэлэлцэж байгаа мөчүүдэд архиар ард түмнээ угжигсдыг төрөөс жийх Халтмаагийн хүүгийн төсөл хэл ам дагуулж, намын нөхдийг нь шазуураа зуухад хүргэж байна. Ийнхүү Монголын улстөрд ертөнцийн жам өвлийн хүйтэн, цас, мөстэй зэрэгцэн сонгуулийн хийрхэл орж иржээ. Уг нь хавар болохоор л уухиа хашгиран босдог байсан улстөрчид, улстөрийн намууд сонгуулийн шинэ хуультай зэрэгцэн, хаалга тогшиж байгаа мөчийг тооцон хахир хүйтэн өвлөөр хшгуун зун болох сонгуулийн ажлыг эхлүүлчихлээ. Төсөв нь ч сонгуульжсан, хууль нь сонгуульжсан, хүмүүс нь ч тойрог горьдсон, хөгжлийн бодлогоо ч сонгуультай холбосон хурал цуглаанууд хөвөрч байна, Монголд. Магадгүй шинэ оны баяр, Цагаан cap, олон улсын эмэгтэйчүүдийн баярууд ч сонгуулийн хуанлид багтчихсан, сонгуульжиж, улс төржиж өрнөх биз. Гэхдээ өвлийг өвлөөр нь байлгаасай. Их ажлын хажу)таар их улстөржилтөө зогсоогоосой гэж иргэд сонгогчид хүсч байна... Гэвч хийрхлээр жигүүрлэсэн сонгуулийн буухиа сонгогчдын саналаар саатахгүй биз дээ.

Э.Маргад