бохир мөнгөний эх үүсвэрээр боссон МАН-ын байр буюу тэдний их л зоригтойгоор нэрлэснээр “Тусгаар тогтнол”-ын ордон өнгөрөгч ням гарагт шатлаа. Нийгэм тэгтлээ их ач холбогдол өгөхгүйгээр үл барам “Нүгэл нь нүдээрээ гарч байгаа нь тэр”, Бохир мөнгө орж ирсэн шигээ гарч байгаа нь тэр” гэх зэргээс үзэхэд нам байртай байх эсэх бол үнэндээ ард түмэнд ямар ч хамаагүйг харуулж байна. Нөгөө талд МАН-ын нэр хүнд ард түмний дунд ямар байгааг аливаа нэг судалгаагүйгээр төвөггүйхэн харуулж байгаа хэрэг. Уг нь МАН-ын нарийн бичгийн дарга Ц.Сүхбаатар ярьснаар бол “Энэ ордон бол МАН-аас ард түмэндээ барьж байгаа бэлэг” гэсэн шүү дээ. Гэтэл ард түмний байж байгаа царай энэ. Шатаагаад. Дэлхийн түүхэнд улс төрийн нам ард түмэндээ өөрийнхөө ордныг бэлэглэж байгаагүй гээд бодохоор сэтгэл уярмаар байгаа биз дээ.
Нөгөө талаар бодох нь ээ, МАН хэмээх нэрийг бараг дурсахаа больчихсон үед харин ч ашигтай юм болов уу. Байраа галдчихаад өөрсдөө хойноос нь хэн нэгнийг хардаад улс төрийн зорилготой хэмээн халаглан зогсох санаа ганцхан МАН-ынхнаас гарна л даа. Гэхдээ улс төрийн өрсөлдөөн хүчтэй болсон үед амьдарч байгаа хүмүүсийн хардаж байгааг буруутгах аргагүй. Тийм ч учраас МАН-ын нарийн бичгийн дарга Ц.Сүхбаатар “Ингэж гал гардаг нь үнэхээр сэжиг бүхий байна. Бид үүнийг шалгуулна” хэмээн хэлсэн биз ээ. Тэдний хардах шалтгаануудыг дурьдая л даа. Ц.Сүхбаатар дарга мэдэж байгаа болоод л хэвлэлээр хэн нэгнийг сэжиглээ биз ээ. Түүнийг цагдаа нар сайн байцаах хэрэгтэй. Тэр их юм мэдэж байна гэсэн үг. Арай л ийм юм болохыг мэдээд бид 24 цаг нүд салгалгүй ажиллаж байсан. Гэтэл ганц ням гарагт хяналт суларсныг ашиглаад ийм юм боллоо гэчихсэнгүй.

Сэжиг-1
Мэдээж МАН-ынхны хамгийн түрүүнд хардах, улс төр хийх нэг хүн бол МАХН болон Н.Энхбаяр. МАН-ын байр шатаж эхлэхтэй зэрэг л энэ эрхмийн нэр орж ирсэн нь дамжиггүй. Сүүлийн үеийн судалгаагаар МАН Ардчилсан намынхаа тоосноос гарахаа больсон нь МАХН буюу Н.Энхбаяртай шууд холбоотой. МАН-ын саналыг ард түмний дунд өм цөм хуваах болсон МАХН буюу Н.Энхбаярыг хардах өөр бусад олон шалтгаан бий. Экс энэ байрыг хэн хэний ямар мөнгөөр босч байгааг хүртэл олны сонорт хүртэл хүргэж байсан даа. Авлигын буюу бузар мөнгөөр босч байгаа. Тухайлбал, “МАК”-ийн Нямтайшир хүүхдээ улс төрд оруулахын тулд МАН-ыг авлигадаж, нэг тэрбум төгрөг өгсөн гэж хэлсэн. Тэгэхээр хамгийн том сэжигтэн нь Н.Энхбаяр бололтой. Энэ нь мэдээж тэднийхээр шүү дээ. МАН-ын нарийн бичгийн дарга Ц.Сүхбаатарын хэвлэлд сэжиглэж ярьснаар бол нэг иймэрхүү зураг гарах магадлалтай.

Сэжиг-2
МАН-ын хүчтэй ганц өрсөлдөгч Ардчилсан намын нэр хүнд өдрөөс өдөрт өсч байгаад ихээхэн санаа зовохын зэрэгцээ тэднийг ил далд ямар нэг ажиллагаа явуулаад байна гэдэгт өдөр бүхэн санаа чилээж суугаа нь мэдээж. Зарим талаар Н.Энхбаярт туслаад намын нэр ус өгөхөөс эхлээд зарим гуравдагч хүчнүүдийг эгнээнд нь нэгдэхэд хамгийн том тусыг Ардчилсан нам хүргэж байгаа нь ч нууц биш л дээ. Тиймээс ч сэжиглэх хоёрдогч этгээд нь Ардчилсан нам юм байгаа биз. “Өмнө зүгт Тангуд улс мөхөөгүй гэдгийг өглөө бүр надад сануулж бай” гэдэг шиг МАН-ынхны хувьд Ардчилсан нам мандаад байна гэдгийг цаг минут тутамд өөрсдөдөө сануулж байгаа. Өөрөөр хэлбэл хий дэмий хардаж суугаа хэрэг. Угаасаа унаж уруудаж яваа аливаа хүн, байгууллагын буруу зүгийн хардалт их болдог хуультай хойно доо. Ц.Сүхбаатар даргын сэжиглэж байгаа өнгө аяст ч энэ зүгт анхаарал хандуулсан сэжүүр цухалзаад өнгөрнө билээ. Өмнө нь долдугаар сарын 1-нд намын байр нь шатахад тухайн үеийн МАХН-ынхан бараг л Ардчилсан намынхан араар нь гүйж байгад шатаасан юм ярьж байсан. Тэгэхээр одоо ч ингэж мэдэх л улс.

Сэжиг-3
Мэдээж гуравдагч этгээд бол хэн нэгэн хорлон сүйтгэгч байх нь мэдээж. МАН-ынхны дээрх хоёроос цааш алсыг хараалж чаддаггүй юм гэхэд цагдаагийнхан шалгах байлгүй дээ. Энэ гуравдагч этгээд хэн байж болох вэ, траншейны, нүх хонгилд амьдардаг хүмүүс гал гаргачихлаа гэх ямар ч үндэслэл байхгүй. Тэднийг бүү хэл юм асуух гэсэн сэтгүүлчийг оруулдаггүй нь энэ “Тусгаар намын ордон” гэсэн. Түүнээс биш энэ хэргийг “Траншейны хүмүүс ингэсэн” гээд амархан шийдэж болно. Даанч боломж алга. Гэхдээ юмыг яаж мэдэх вэ, Н.Энхбаяр ч юм уу, Ардчилсан намаас ч юм уу аль нэг нь хэн нэгнээр хийлгэж болно шүү дээ. Гуравдагч этгээд бол яагаад ч гарч ирэхгүй нь. Тэгэхээр үүнийг Н.Энхбаяр+Ардчилсан нам тэнцүү “Х” гэсэн хариугаар өндөрлөх болох бус уу.

Сэжиг-4
Дөрөвдүгээр сэжиг бол мэдээж минийх болон биднийх. Энд Сэжиг-1, Сэжиг-2, Сэжиг-3 нарыг хардах хэрэггүй. Ерөөсөө МАН-ынхан өөрсдөө хүйтэн сэрүүний улиралд барилга байшингийн ажил хийж болохгүй гэсэн хуулийг зөрчөөд ажлаа явуулаад байсан шүү дээ. Уг нь хуулиа дагадаг байсан бол өдийд аль хэдийнэ барилгын ажил зогссон байх учиртай. Гэтэл халаалт нь ч очоогүй нөхцөлд хууль зөрчин ажил хийхдээ галдаж халааж байгаад түүнээс болоод гал гарчихсан л байна лээ ш дээ.Ерөөсөө буруутан нь МАН өөрөө л байхгүй юу. Эд энд ингэхэд хэзээ хууль үйлчилж байлаа даа. Р.Содхүү даргатай МХЕГ-ынхан МАН-д яагаад ч шаардлага тавьж чадахгүй. Өөр жирийн иргэн байсан бол “Хохь чинь хууль зөрчиж хүйтний улиралд барилгын ажил хийгээд” гэх байлгүй.

Сэжиг-5
Зүгээр байж байгаад гал гарчээ гэсэн тэнэг дүгнэлт гаргаад энэ хэргийг хаахгүй нь мэдээж. Ямар өөрөөсөө гал гаргаад байдаг Өнөрчимэг биш. Тэгэхээр ямар нэгэн эзэн холбогдогчтойгоор энэ хэргийн хавтсыг хааж таарна. Эцэс сүүлдээ тус барилгыг барьж байсан гүйцэтгэгч байгууллага буруудаж таарна. Тэгэхдээ тэр өдөр ажиллаж байсан нэг нөхөр хариуцлага үүрээд таарах сэжгээр энэ хэрэг хаагдана. Угтаа бол МАН-д Н.Энхбаяраас өөр ямар ч дайсан байхгүй. Үнэн хэрэгтээ Ардчилсан нам ч дайсан биш. Ард түмэн ч дайсан биш, ганцхан Н.Энхбаяр гэдэг дайсантай л нам шүү дээ. Өөрсдийнх нь үзэж байгаагаар.

С.Ууганбаяр