хүлээж авч байсан цаг саяхан мэт санагдавч үүнээс хойш олон жил өнгөрч. Клаус хэмээх Герман эртэй ханилж, үр хүүхэдтэй болж, сайхан амьдарч байгаа О.Энхтуул Германд ажиллаж амьдраад гурван жилийн нүүрийг үзэж байна. Энэ зун Клаусын гэр бүлийнхэн Монголд амарч, жүжигчин О.Энхтуул “Гэр” уран сайхны кинонд тоглоод буцаж байгаа юм. Бид жүжигчин О.Энхтуулын дэлгэрэнгүй яриаг уншигч танд хүргэж байна.
Хүүхдүүдийнхээ боловсролд анхаарч, нэлээд хэдэн жил Германд суурьшиж амьдарна

Германд багагүй хугацаагаар амьдарлаа. Өнгөрсөн хугацаанд юу хийж амжуулав?Мэргэжлээрээ ажиллав уу Хувийн бизнесээ анхаарав уу? Холын хүнээс үг сонс гэдэг болохоор таниас олон зүйл асуумаар байна?

-Германд би гурван жил болсон байна. Эхний хоёр жил ирээгүй. Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд ирэн, очин байсан. Ирж амжаагүй хоёр жилийн хугацаанд хүүхдүүдийнхээ хэлний боловсролд анхаарлаа. Хүүхдүүд маань Монгол Герман хоёр хэлийг төгс эзэмшсэн байх ёстой. Бидний амьдарч байгаа зуунд бүх юм ямар хурдацтай хөгжиж байна. Хүүхдүүдийн минь биеэ дааж, нийгмийн харилцаанд орж амьдрах тэр үед хүнээс илүү л их мэдлэг боловсрол шаардагдана. Энэ бүхэнд л хүүхдүүдээ бэлтгэж байгаа хэрэг юм даа. Хүүхдүүд маань Монгол ээжтэй хэдий ч Герман эцэгтэй. Тийм болохоор Герман хэлийг төгс эзэмшиж, үндэстэний соёлыг сурах судлах шаардлагатай. Ер нь аливаа улс үндэстэний хэлийг бүрэн эзэмшсэн тохиолдолд тухайн улс үндэстэний соёлыг мэдэрч, суралцаж эхэлдэг шүү дээ. Тэр утгаараа хүүхдүүдийнхээ боловсролыг анхаарах нь зүйтэй гэсэн гэр бүлийн шийдвэрт хүрээд Клаус бид хоёр хүүхдүүдээ аваад Герман явсан.

-Хүүхдүүд чинь мэдээж хачин том болсон байх. Том охин чинь мэргэжлээ сонгох насанд хүрч байгаа байх гэж тааж байна?

-Миний охин одоо арван найман настай. Охин минь тун их авъяастай. Өөрөө хичээж байгаад бөмбөр тоглож сурсан. Гитар тоглож сурсан. Шүлэг бичнэ. Ая зохионо. Урлагийн мэдрэмж их өндөртэй. Мэргэжлээ сонгохын өмнө хүүхдүүд юм юм оролдож өөрийгөө эрж хайдаг шдээ. Яг л тэр үе дээрээ явж байна. Клаус бид хоёрын хувьд хүүхдүүдээ чи ийм мэргэжилтэй болно шүү тэгнэ гэдэг ч юм хувийн сонголтонд нь нөлөөлдөггүй. Мэргэжлээ сонгоход нь өөрийн нь сонголтыг хүндэтгэнэ. Охин минь өөрийгөө эрж хайж бид хоёр ямар хүн болох нь вэ гэж ажиглаж байна. Дүү нь гимнази дунд сургуульд суралцаж байна.

-Гурван жил нутагтаа ирээгүй. Эргээд ирэхэд хэр олон зүйл өөрчлөгдсөн байна?

-Их санасан болохоор бүх л юм нь сайхан санагдаж, аав ээж ах дүүтэйгээ уулзаж ёстой л нөгөө элэг дэвтэнэ гэдэг боллоо. Жаахан уужирч байж л орчин тойрноо анзаарахтайгаа болж байна. Их зүйл өөрчлөгджээ. Улаанбаатар их залуужсан байна. Хүмүүсийн сэтгэлгээнд их өөрчлөлт орж. Хийе бүтээе гэсэн залуучууд олон болж. Машин тэрэг нь түгжирч, түм түжигнэж бум бужигнасан хот болсон байна. Хүн нэг газар олноор цугларна гэдэг хөгжихийн шинж. Зөв зүйтэй бодлого гаргаж хүмүүст боломжийг бий болгоосой төр засгийн зүгээс гэсэн бодол төрж байлаа.

-Германд суурьшиж амьдрах нь гэж ойлгож болох уу?

- Германд ямар ч байсан хэдэн жил амьдрах байх. Хоёр багыгаа Их сургуульд орж мэргэжлээ сонготол тэнд байна. Ямар мэргэжилтэй хүмүүс болох нь вэ. Сургуулиа төгсөөд Германд амьдрана гэх нь үү. Эсвэл өөр улсад очиж амьдрана гэх нь үү, хэлж мэдэхгүй байна. Хэрэв өөр оронд сурна гэвэл бүх асуудлыг зохицуулж өгөх ёстой. Тэгсэний дараа л Клаус бид хоёр Монголдоо ирж амьдрах бодолтой байгаа. Бид хоёрын хүсэл чухал биш эхний ээлжинд хүүхдүүдийн ирээдүй хамгаас чухал манай гэр бүлийн хувьд.

-Хоёр өөр улсын иргэд гэрлэх буюу олон соёлт гэр бүлийн асуудал чухал болж байна дэлхийн улс орнуудад. Герман улс олон соёлт гэр бүлээ хэр дэмждэг вэ?

-Герман тэр талаараа мундаг. Өөр улс орныг дагуулахгүй. Олон соёлт гэр бүл их болчихсон болохоор энэ асуудлыг төрийн бодлогын хэмжээнд авч үздэг. Олон соёлт гэр бүлтэй харилцах байгууллагуудын танилцуулга сурталчилгаа ч хангалттай явдаг юм. Хэрэв би уйдаад байна ямар нэг сургалтанд хамрагдмаар байна гэвэл хүмүүс нь ирж уулзаад тэнд ч нэг сургалтанд суулгаад энд ч нэг сургалтанд суулгаад сэтгэл санаагаар нь дэмжээд өргөөд л аваад явчихдаг юм билээ.
-Та олон соёлт гэр бүлийг дэмжих товчоонд хандаж ямар нэг сургалт судалгаанд хамрагдсан уу?

-Үгүй ээ. Надад тэдэнд хандах шаардлагагүй байгаагүй болохоор хандаагүй. Гэр бүлээрээ байгаа болохоор үнэхээр шаардлага гарсангүй. Гэр орноо цэгцлэнэ. хүүхдүүдийнхээ өглөөний цайг бэлтгэж сургуульд нь явуулна. Хичээл номыг нь давтуулна гээд цагыг огт анзаарахгүй л өнгөрөөдөг юм.
Хувийн хауст биш нийтийн орон сууцанд амьдрана гэсэн миний санал дэмжигдэж, өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд манай гэр бүл бие биенээ илүү ойлгож, нэг халуун амь болж чадсан

-Герман дахь танай гэр аль хотод байдаг юм бэ?

-Германы Штюгиардын хажууханд Бюблиген гэдэг жижигхэн хот байдаг юм.
-Тэнд монголчууд хэр олон байдаг вэ?
-Нэг их олон биш ээ 300 монгол байдаг л гэдгийн. Германд төрсөн хүүхдүүдэд монгол хэл зааж монгол үндэстний түүх, өв соёлтой танилцуулах үүднээс “Солонго” нэртэй сургууль байгуулсан юм билээ. Аав ээж нь Германд ажиллаж амьдарч байх хугацаанд төрсөн хүүхдүүд эх хэлээ заавал сурах ёстой. Тэнд байгаа монголчууд маань наадамдаа сайхан зохион байгуулчихна. Монгол гэрээ барьж, дээл хувцасаа өмсч, наадмаа олон улсын чанартай хийдэг. Гадныхан ч ирж үздэг юм билээ. Шинэ жилээ нижгэр тэмдэглэдэг. Би очсон жилээ шинэ жилийн баярт оролцсон. Зохион байгуулалттай тун сайхан болсон.

-Хүний нутаг л бол хүний нутаг. Урлагийн хүн болохоор нутаг орон гэхээсээ илүү театр, тайзаа санаж байсан байх?
-Хүмүүс надаас наад асуултыг чинь их асуудаг юм. Та ганцаардаж байв уу? Яав? гэж. Чин үнэнийг хэлэхэд надад ганцаардах зав үнэхээр гарсангүй. Эхний жилээ театраа санаад зүүдлээд байсан. Жүжигчидтэйгээ интернэтээр холбогдоод байхаар бүр ч их үгүйлээд байсан болохоор ерөнхийдөө найзуудтайгаа харилцаагаа түр хугацаагаар таслах шаардлагатай болсон л доо. Анхнаасаа би сэтгэл зүйгээ сайтар бэлдсэн байсан учраас хүмүүсийн бодож байсан шиг ганцаардах, шаналах, хүнийрхэх сэтгэгдэл ер төрөөгүй. Ээж хүнийхээ хувьд би хүүхдүүдийнхээ боловсролд анхаарал тавих ёстой. Энэ нутаг орон орчинд дасч амьдрах ёстой гэсэн сэтгэл зүйн бэлтгэл сайн байсан. Очсон жилээ хэлний бэлтгэлд явсан. Хүүхдүүдтэйгээ зэрэгцээд хэл сурах шаардлага гарсан. Хүүхдүүдтэйгээ орчин тойрноор явж, ахуйтайгаа дасах гээд завгүй байсан. Чихний бөглөө онгойгоод хүний ярьж байгааг ойлгож, өөрийгөө ойлгуулах хэмжээнд хүрэнгүүт ганцаараа дэлгүүр хоршоогоор явж хүмүүстэй харилцаж, хэлээ сайжруулах талаар анхаарсан.Тэнд байнга л том хэмжээний үдэшлэг, концерт тансаг хүлээн авалт болж байдаг. Дээр нь гэр орноо тохижуулах гээд ажил үнэхээр их байсан болохоор өнгөрсөн цаг хугацааг маш завгүй, уйдах уйтгарлах цаг хугацаагүй өнгөрөөсөн байна.
-Герман дахь танай гэр бүлийн бизнесийг сонирхож болох уу?
-Германд манай нөхөр хувийн бизнесээ эрхэлдэг. Би гэртээ.
-Монголчуудын амьдрал өөрчлөгдөж, залуухан өв залгамжлагчид тодрох болсон. Нууц биш бол танай гэр бүлийн бизнес хүүхдүүдэд чинь хэрхэн өвлөгдөх талаар та нөхөртэйгээ ярилцаж үзсэн үү?
-Монголчууд харин ч эртнээс хүүхдүүддээ өв хөрөнгөө өвлүүлдэг уламжлалтай. Манай гэр бүлийн хувьд өв залгамжлагчийн тухай ярих бодох арай эрт байна. Энэ асуудал огт яригдаагүй гэсэн үг. Клаус бид хоёр энэ талаар арай өөр бодолтой байгаа. Хүүхдүүд маань арай бага байна. Яг ийм нөхцөлд энэ сэдвийг хөндөж ярилцах боломжгүй. Аав ээжийн хураасан хөрөнгө байж л байх ёстой. Харин хүүхдүүд мэргэжил боловсролоо эзэмшиж, ажлын амт шимтийг мэдэрч, ялалт, ялагдал амсч төлөвшсөн хойно сая энэ асуудал яригдах ёстой. Хүмүүс тоглоом шоглоом болгоод за хүүдээ үүнийгээ ч өгнө. Түүнийгээ ч өгнө гээд ярьж байдаг л даа. Миний бодлоор энэ буруу. Хүүхэд гэдэг чинь тун соргог сэтгэхүйтэй амьтан. Аав ээжийн хураасан мөнгө бол минийх тийм учраас би ажил хийх шаардлагагүй. Сурах хэрэг ч байхгүй гэсэн сэтгэхүй үлдчихвий гэсэн айдас төрөөд байдаг юм. Нас биед хүрч, төлөвшсөн хойно л хүүхэдтэй өв хөрөнгө өвлүүлэх талаар ярилцах ёстой гэдэг манай гэр бүлийн байр суурь байдаг юм.
-Хоёр улс дамнан бизнесээ хийж байна. Гэр бүлийн тань бизнес хэр өргөжиж байгаа вэ?
-Хоёр улс дамнаж бизнес хийсэн юмгүй дээ. Монголд хийдэг бизнесээ л хийж байгаа.

-Багагүй хугацаанд Германд амьдрах нь. Юу хийхээр төлөвлөж байна. Мэргэжлээрээ ажиллах боломж мэдээж хомс байх?
-Би Герман хэлийг төгс эзэмшиж чадаагүй байгаа болохоор тийм боломж үнэхээр хомс. Бараг байхгүй гэж хэлж болно. Хэлээ төгс болгочих юм бол магадгүй уран бүтээлийн санал хүлээж авах боломж хаалттай биш. Айлын эзэгтэй гэртээ байхад ер зүгээр суудаггүй шд. Ээж хүн гэртээ хүүхдүүдтэйгээ ойр байх нь хүүхдийн хүмүүжилд маш өндөр ач холбогдолтой. Германд гэр бүлээрээ байсан гурван жилийн хугацаанд бид нэг цөм болж чадсан. Монголд байхад аав нь өглөө ажилтай гээд гараад явна. Би театрын цаг наргүй ажилтай. Хагас бүтэн сайнд тоглолттой бол бараг хүүхдүүдтэйгээ уулзалдах ч үгүй. Шөнө унтаж байхад нь ороод, өглөө унтаж байхад нь гаргаад явчих жишээтэй. Хүүхдүүдийн хүмүүжил төлөвшил Клаус бид хоёрт биш гэрийн үйлчлэгчид л хамаатай юм шиг амьдарч байж. Яг хүүхдүүдийнхээ дэргэд байхад хэн хэн ямар зан характертай вм бэ. Ямар хүн болж төлөвшиж байна гэдэг нь харагддаг юм байна. Өнгөрсөн гурван жилийг болон ирэх хэдэн жилийг би зайлшгүй хүүхдүүд, гэр бүлдээ зарцуулах ёстой.
-Та Герман дахь хаустаа гэрийн үйлчлэгч аваагүй хэрэг үү?

-Монголд байхдаа манайх үйлчлэгчтэй байсан. Би ажилтай, завгүй байсан учраас. Германд бол үгүй. Би гэртээ, завтай байгаа учраас үйлчлэгч авах шаардлага байхгүй. Би л баян тарган юм чинь заавал үйлчлэгчтэй байх ёстой гэдэг ч юм уу. Энэ бол ухаангүй явдал гэж би боддог юм. Хүн хөдөлж байж л оршин байна шүү дээ. Гэрийнхээ ажлыг өөрөө хийж, хүүхдүүд болон нөхөртөө өглөөний цай бэлтгэх нь харин ч надад аз жаргал бэлэглэдэг.
-Танай Германд дахь сууц чинь хувийн сууц уу?
-Үгүй ээ . Нийтийн орон сууц. Германд очоод Клаус хаус авна гэхэд нь би дургүйцсэн юм. Манай гэр бүлд толгой эргэм олон өрөө тасалгаатай том байшин сав хэрэггүй. Хүүхдүүд үеийнхээ хүүхдүүдтэй ойр байхад , хэлээ сайжруулахад ч алслагдмал хаус саад болно. Хүмүүсийн дунд л амьдарна гэсэн миний санал илүү оноо авсан учраас нийтийн орон сууцанд амьдрах сонголтыг бид хийсэн.
-Та хүүхдүүдийнхээ ирээдүйд санаа зовдог уу? Тэд Монголд ирээд ахуй байдалдаа зохицон амьдарч чадах уу? Үгүй уу гэдэг ч юм уу?

-Манай хүүхдүүд бол монгол. Монголд төрсөн өссөн, монгол хэл монгол ахуйгаа сайн мэддэг. Тийм болохоор хүүхдүүд минь Монголдоо эргэж ирээд амьдарч чадах болов уу яах бол гэсэн айдас надад үнэндээ алга. Хүүхдүүд маань мэргэжил боловсролоо эзэмшчихээд монголд амьдрана гэвэл харин ч нөхөр бид хоёр дуртай байна. Охин маань Монголдоо дээд сургуульд суралцана гэж байгаа. Гэхдээ хүүхдийн санаа хэд ч хувирч магадгүй шүү дээ.
-Жүжигчин бүсгүйчүүд дотроос та анх Герман залууг ханиараа сонгож зоримог алхам хийж байлаа. Үүнийхээ шанд та болон танай гэр бүлийн амьдрал үргэлжид хэвлэлийнхний дуранд өртөж амьдрах болсон. Гадаад хүнтэй олон жил амьдрахад яг монгол хүн шиг ээнэгшиж дасах юм уу?

-Дасахаар барахгүй. Бид хоёр нэг хүн болсон шүү дээ. Клаус чинь Монголд 15 жил амьдарсан хүн. Монгол хоол, монгол ахуйдаа дуртай. Найз нөхөд нь бүгд монголчууд. Бизнес нь Монголд байна. Бидний хувьд ийм байна. Бусад улс орнуудаас гэр бүл болсон хүмүүсийг хараад байхад мөн монголоос герман иргэнтэй гэр бүл болсон хүмүүсийн ахуй байдлыг хараад байхад монгол талаасаа иргэнийхээ хаяг байршлыг тодорхой байлгадаг, холбоо хэлхээ тогтоодог ч юм уу. Эрх нь зөрчигдөж байгаа эсэхэд хяналт тавих үүднээс хуульчилж өгөх хэрэгтэй юм шиг санагддаг юм. Жишээ нь Герман улс гадаадын иргэнтэй гэр бүл болоод цагаачилсан иргэдтэйгээ байнгын холбоотой ажилладаг. Энэ асуудлыг эрхэлдэг олон төрлийн байгууллага ажилладаг юм билээ. Бусад улс орнууд ч ялгаагүй. Манайхан л таг чиг. Юмыг яаж мэдэхэв ямар нэг боллоо гэхэд монгол хүн хэнд хаашаа хандах нь огт тодорхойгүй байдаг. Монгол улс л харьд яваа иргэдээ үл ойшоодог гэж хэлэхэд хатуудахгүй байхаа. Иргэнд улс орон нь үнэтэй байдаг шиг улс орон иргэнээ гэдэг байх ёстой. Хаана хичнээн хүн амьдарч байгаа. Тэд эрхээ эдэлж чадаж байгаа эсэхэд анхаардаг болохоос өөр замгүй. Дэлхий нэг болж даяаршиж байгаа энэ үед олон залуус гадны иргэнтэй гэр бүл болж байна.
-Клаусынх гэдэг айлын нэг сарын орлого хэр хэмжээтэйг сонирхож болох уу?
Тэрийг ёстой хэлж мэдэхгүй ш дээ.

Би nivea-гийн бүтээгдэхүүн хэрэглэж, Дизел, Маркополо-ийн хувцаснуудыг сонгож өмсдөг
-Мэдээж хувцас загварын талаар Германтай ярих юм байхгүй. Зөвхөн энэ намар өвлийн загварын хандлагын талаар ярьж болох юм?

-Мэдээж Герман орон бол хувцас загвар, fashion талаасаа Европтоо бодлого тодорхойлох хэмжээний өндөр хөгжилтэй газар. Телевизээр нь байнга л загварын шоу, улаан хивсний ёслол, оддын хувийн амьдрал, тансаг хэрэглээний талаар цацагдаж байдаг юм. Нэг талаасаа сайхан боловч нөгөө талаасаа залуучуудыг хөнгөн хийсвэр амьдрал, хэт чамирхал, тансаг хэрэглээ рүү уруу татаж байгаа юм шиг надад санагдаж байсан л даа. Оддын шоу нэвтрүүлэгтээ хүмүүс нь бүр автчихсан байх жишээтэй. Нөгөөтэйгүүр 85 сая хүн амыг ямар нэг зүйлээр байлдан дагуулж, барьж байхгүй бол болдоггүй л байх л даа.
-О.Энхтуулын Герман дахь нэг өдөр хэрхэн өнгөрдөг талаар сонирхмоор байна ?
-Өглөө 6 цаг хүүхдүүд хичээлдээ явна. Би хүүхдүүдийнхээ өглөөний цайг бэлтгэж, үдэж өгөөд буцаад жаахан унтана даа. Өдөр ирэхэд нь хоол нь бэлэн байх ёстой. Хүүхдүүдийнхээ хичээлийг давтуулна. Би ч нэг их давтуулаад байдаггүй юм даа . Аав нь давтуулдаг юм. Бүх хичээл нь Герман хэл дээр болохоор Клаус л хүүхдүүддээ даалгавараа хийхэд нь тусладаг . Тэр хооронд би интернэтийн орчинд аялна. Ном уншина. Юм бичнэ гээд л . Хөдөлгөөнийг эрхэмлэдэг учраас долоо хоногт 2-3 удаа фитнес клубт явна. Ер нь эмэгтэй хүний гэлтгүй хүний эрүүл байх, гоо сайхан байхын үндэс бол хөдөлгөөн.

-Та жүжгийн зохиол оролдож байгаа гэл үү уу?
-Янз янзын юм сонирхоод оролдсоон оролдсон. Бичсэн зохиол ч бий.
-Таны зохиолоор бүтсэн тайз дэлгэцийн уран бүтээл хэзээ амилах бол гэсэн хүлээлт үүсэх нь?
-Болоогүй л дээ. Зохиол бүтээлээ редакторлуулна. Хянуулна. Мэргэжлийн хүмүүстэй холбогдох хэрэгтэй. Ажиллагаа ихтэй л дээ.

- Таны хувьд хувцас болон гоо сайхандаа ямар брэнд сонгон хэрэглэж байна?
-Гоо сайхандаа nivea гийн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэж байна. Nivea-гийн арьс арчилгааны бүтээгдэхүүнүүд нь их дажгүй юм билээ. Нүүрэндоо японы Shishido-ийн бүтээгдэхүүнүүдийг л хэрэглэдэг. Хувцас тал дээр би заавал брэндийн сонголт хийдэггүй. Аль болох биед тохиромжтой. Эрүүл мэндэд элдэв харшилгүй материалтайг нь сонгож хэрэглэдэг. Би өөрөө чөлөөт стилээр хувцасладаг болохоор “disel”, “marcofolүо”-ийн хувцаснуудыг сонгож хэрэглэдэг.

Ярилцсанд баярлалаа
Ц.Учрал

SHUDARGA

Жүжигчин О.Энхтуул: Клаус миний эх оронд 15 жил амьдарчихсан “Монгол” хүн, хүүхдүүдээ хоолонд нь хүргэчихээд бид хоёр Монголдоо ирж амьдарна
Tweet
Bolod.mn