оруулалтын банк бол арай өөр институт. Энэ нь хөрөнгийн зах зээлээс санхүүжилт олохоор шинээр үнэт цаас гаргаж буй Засгийн газар болон компаниудын үнэт цаасыг үнэт цаасны анхдагч зах зээлд гарган, эргэлтэнд оруулж, мөнгөн хөрөнгийг нь өсгөх, компанийн нэгдэлт, худалдан авалтыг зохион байгуулан, стратегийн зөвөлгөө өгөх, үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлд үнэт цаасыг арилжаалах зэрэг үйл ажиллагаа эрхэлдэг санхүүгийн байгууллага юм. Өөрөер хэлбэл, нэг талаас үнэт цаас гаргагч, нөгөө талаас энэ зах зээлээс үр ашиг хүртэх сонирхолтой хөрөнгө оруулагчдын хооронд зуучлагч болдог гэсэн үг.

Хөрөнгө оруулалтын банк нь эдийн засгийн баялаг бүтээх томоохон төслуүдэд урт хугацааны санхүүжилт хийж, үнэт цаасны зах зээл дээр шинэ бүтээгдэхүүнийг бий болгох, тэрхүү бүтээгдэхүүнийхээ зах зээлд оршин тогтнох тогтвортой байдлыг хангахын тулд төрөл бүрийн арга хэмжээг явуулах зэргээр арилжааны банктай харьцуулахад илүү өргөн цар хүрээтэй санхүүгийн үйл ажиллагаа явуулдаг.

Гэхдээ энэ төрлийн банкууд нь оршиж байгаа улс орныхоо хууль, эрх зүйн системээс хамааран, бага зэрэг ялгаатай байдаг. Жишээлбэл: Япон, Их Британи, АНУ-ын хөрөнгө оруулалтын банкууд нь илүү бие даасан, ил тод үйл ажиллагаа бүхий үнэт цаасны арилжааны компаниуд байдаг. Харин Европын зарим оронд хөрөнгө оруулалтын банк нь үнэт цаасны болон арилжааны банкны үйл ажиллагааг давхар эрхэлдэг. Мөн зарим тохиолдолд даатгалын үйл ажиллагаа явуулах нь ч бий.

Хөрөнгө оруулалтын банкууд нь Дэлхийн эдийн засгийн хямралын гол буруутнаар тохогдож байсан ч, мөн түүнчлэн эдгээр банктай холбоотой элдэв хэл ам гардаг ч херөнгийн зах зээл болон бодит эдийн засгийг хөгжүүлэхэд томоохон үүрэг гүйцэтгэсээр ирсэн, цаашид ч энэ төрлийн бизнес улам өсөлттэй байна хэмээн шинжээчид үзэж байна.

Дэлхийн ТОП 10 хөрөнгө оруулалтын банк, тэдгээрийн нийт эргэлтийн хөрөнгийн талаар танилцуулъя. Эдгээр банкнуудын хоёроос бусад нь Тавантолгойн төслийн тендерт оролцохоор саналаа өгсөн байжээ.

Одоогоос 321 жилийн өмнө Их Британийн иргэн Жон Фрим, Томас Гулд нар худалдаачдад барьцаат зээлийн үйлчилгээ үзүүлж эхэлсэн нь өнөө үеийн санхүүгийн акул “Barclays Capital” банкны үндэс суурь гэдэг. Энэхүү ломбард нь 1736 онд банк болон өргөжиж, Жон Фримийн охинтой гэрлэсэн Жеймс Барклейн нэрээр “Barclay” хэмээн нэрлэгджээ. Форбес сэтгүүлээс гаргасан Дэлхийн хамгийн том санхүүгийн байгууллагуудын 2000 оны жагсаалтанд “Barclays Capital” 25 дугаар байранд бичигдэж байсан. Мөн “Tier 1” капиталын жагсаалтанд 32,5 тэрбум долларын хөрөнгөөрөө 4-р байр эзэлж байжээ. Европ, АНУ, Латин Америк, Африк, Кариб, Ази, Ойрхи Дорнод, Австралид салбартай, 26 мянга шахам ажилтантай “Barclays Capital”-ын нийт хөрөнгийн хэмжээ 3,7 их наяд долларт хүрч, Дэлхийн хамгийн том хөрөнгө оруулалтын банкаар тодроод байгаа юм.
”The Bank of America”Өмнө нь “АНУ-ын банк” нэртэй байсан энэхүү банк Активынхаа хэмжээгээр Америктаа тэргүүлдэг. Нийт хөрөнгийн хэмжээ 2011 оны 6 дугаар сарын байдлаар 2.264 их наяд ам.долларт хүрчээ.
“JP Morgan Chase” хөрөнгө оруулалтын банк нь 1799 онд байгуулагдсан бөгөөд салбартаа анхдагч хэмээн зүй ёсоор тооцогддог. Дэлхийн 60 гаруй оронд үйл ажиллагаа явуулдаг тус банкны нийт эргэлтийн хөрөнгө 2011 оны 6 дугаар сарын байдлаар 2.246 их наяд доллараар үнэлэгдэж байв. Цаашид үйл ажиллагаа нь улам өргөжин тэлж, Дэлхийн санхүүгийн зах зээл дээр гол тоглогч болно хэмээн шинжээчид үзэж байгаа.
ХБНГУ-ын Франкфуртад төвтэй Deutsche Bank 74 оронд салбартай бөгөөд нийт 100 мянга гаруй ажилтантай. Эрсдэлийн менежмент, хөрөнгийн менежмент, компани нэгтгэх, эзэмшүүлэх гээд санхүүгийн бүхий л төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг. 1989 онд Их Британийн хөрөнгө оруулалтын “Morgan Grenfell” банкыг худалдан авснаар хөрөнгө оруулалтын банк болох алхмаа хийсэн бөгөөд 1993 онд Италийн “Banca Popolare di Lecco” банкийг 476 сая доллараар эзэмших болжээ. 2010 оны эцсээр нийт хөрөнгө нь 2.16 их наяд ам.долларт хүрчээ.
CITIGROUP. Энэхүү аварга том санхүүгийн сүлжээ нь Дэлхийн 140 гаруй оронд 16.000 оффистой. Гэсэн хэдий ч ихэвчлэн АНУ-ын компаниудад хөрөнгө оруулдаг бөгөөд төв нь Нью-Иоркт байрладаг. Нийт эргэлтийн хөрөнгө 2011 оны 6 дугаар сарын байдлаар 1.96 их наяд ам.долларт хүрээд байгаа.
Credit Suisse. Швейцарийн Цюрихт төвтэй энэхүү хөрөнгө оруулалтын банкыг 1856 онд Alfred Escher байгуулсан бөгөөд тухайн үед “Schweizerische Kreditanstalt” нэртэй байжээ. “Credit Suisse” өнгөрсөн хугацаанд хөрөнгө оруулалт, арилжааны банк, хөрөнгийн менежментийн үйлчилгээ үзүүлж ирсэн байна. 1988 онд “The forst Boston Corporation”, 1993 онд “Schweizerische Volksbank” банкыг худалдан авснаар 1996 онд өнөөгийн “Credit Suisse” хэмээн нэрлэгджээ. 50 мянга гаруй ажилтантай тус компанийн үндсэн хөрөнгө нь 2010 оны эцсээр 1.032 их наяд швейцарь франкаар үнэлэгджээ.
UBS. Үүнийг Швейцарийн банк гэдгээр нь та бид мэднэ. UBS нь дэлхий даяар үйл ажиллагаагаа явуулдаг бөгөөд Basel болон Zurich хотод төв нь байрладаг. Санхүүгийн төрөл бүрийн үйлчилгээг санал болгодог. 2011 оны 3 дугаар сарын байдлаар нийт хөрөнгийн хэмжээ 1.4 их наяд ам.доллараар үнэлэгдэж байсан бөгөөд энэхүү үзүүлэлтээрээ Европтоо 2 дугаарт ордог. Дэлхийн 50 гаруй оронд оффистой энэ банк дэлхийн санхүүгийн төв болоод байгаа.
‘‘Lazard” бол Дэлхийн 27 орны 42 хотод салбартай, 2300 орчим ажилтантай, цөөн тооны олон улсын корпорациудад санхүүгийн зөвлөгөө өгдөг, хөрөнгийн менежментийн үйлчилгээ үзүүлдгээрээ алдартай. Хуримтлагдсан хөрөнгө нь 1 их наяд доллар.
Golden Sachs. 1869 онд байгуулагдсан “Голдман Сакс“ нь Нью-Йорк хотод төвтэй бөгөөд олон улсын томоохон санхүүгийн төвүүдэд салбартай. 36 мянга шахам ажилтантай тус банк нь M & A-гийн зөвлөгөө, андеррайтингийн үйлчилгээ, хөрөнгийн удирдлага, анхдагч брокерын үйлчилгээг Засгийн газар, корпораци, хувь хүмүүст үзүүлдэг. Тус компаний ажлын туршлагаас зарим нэгийг нь дурдвал, 1956 онд “Ford motor” компанийн IPO-д зөвлөх, 1986 онд “Мicrosoft”-ийн IPO, General Electric компани RCA-г худалдан авах болон Лондон, Токиогийн хөрөнгийн биржид хувьцааг нь давхар бүртгэхэд зөвлөхөөр ажиллаж байсан, 1994 онд “Goldman Sachs”-ийн оролцсон Мексикийн бонд нь тус улсыг эдийн засгийн хямралыг гэтлэхэд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн байдаг. Мөн 1998 онд “Yahoo” компанийн IPO-д баталгаа гаргаж, Хятадын Засгийн газраас өрийн бичиг гаргахад зөвлөж байжээ. Энэ оны 6 дугаар сарын байдлаар тус банкны нийт эргэлтийн хөрөнгө нь 937 тэрбум ам.доллараар үнэлэгджээ.
1935 онд “JPMorgan Chase”-ыг үүсгэн байгуулагч Ж.П.Морганы ач хүү Хенри С.Морган, Харолд Стэйнли нарын үүсгэн байгуулсан энэхүү банк нь 36 оронд салбартай бөгөөд нийт 60.000 ажилтантай. “Морган Стэнли” нь 1938 онд АНУ-ын гангийн корпорацийн 100 сая долларын хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичигт баталгаа гаргаснаас хойш “General motors”-ийн 300 сая доллар, AT&T’s-ийн 250 сая долларын өрийн бичиг гаргах болон IBM-ийн 231 сая долларын хувьцааг олон нийтэд санал болгоход санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлж ирсэн. Мөн 1980 онд “Apple” компанийн олон нийтэд санал болгох хувьцааг удирдахад оролцож байжээ. Тус банкны нийт эргэлтийн хөрөнгө нь 2011 оны 6 дугаар сарын байдлаар 830.7 тэрбумаар үнэлэгдсэн байна.