-Танай тойргийн иргэдтэй уулзахад сонгуульд єрсєлдєхдєє амласан амлалтаа биелvvлээгvй гээд гомдолтой байна. Та энэ тал дээр ямар хариулт єгєх вэ?
-2008 оны сонгуульд МАН /тухайн vеийн МАХН/-аас нэр дэвшсэн. Тэр vед намынхаа мєрийн хєтєлбєрийг иргэд сонгогчидтой уулзалт хийхдээ тайлбарлаад ярьж явсан. Аливаа улстєрийн хvчин ирэх дєрвєн жилийн хугацаанд ямар бодлого баримтлах, улс орныг хэрхэн хєгжvvлэх гээд асуудлыг єргєн хvрээтэй харж, мєрийн хєтєлбєрєє боловсруулж, сонгуульд оролцдог. Сонгогчид ч намуудын мєрийн хєтєлбєрийг харьцуулж сонголтоо хийдэг. Тухайн нам ялалт байгуулж, парламентад олонх болсноор сонгуулийн мєрийн хєтєлбєрєє хэрэгжvvлэх боломж бvрдэнэ. Энэ ч утгаараа нэр дэвшигч намынхаа мєрийн хєтєлбєрийг олон нийтэд тайлбарлан таниулж, сурталчлах ёстой гэж боддог. Надад хувийн мєрийн хєтєлбєр байгаагvй ээ. Намынхаа мєрийн хєтєлбєрєєс давж амласан зvйл ч байхгvй. Тойргийнхоо сонгогчид, иргэдтэй байнга уулзалт хийдэг.

-Уулзалт хийх vеэр иргэд ямар асуудлыг голчлон тавих юм?
-Иргэд сонгуулиар амласан 1.5 сая тєгрєгийг хэзээ олгох вэ, цалин, тэтгэвэр нэмэх vv, зам харгуйг засах, цахилгааны шугам татаж гэрэлтэй болгох, цэцэрлэг, сургууль шинээр барих асуудлыг яаж шийдэх вэ гээд санал, хvсэлт гаргадаг. Улс орны хєгжилтэй холбоотой сайхан саналууд ч хэлдэг. Мєн гэр олгоно уу, цахилгаангvй хэцvv байна гэх зэргээр иргэд зовлон, жаргалаа тоочих нь олонтаа. Тухайн тойргоос сонгогдсон УИХ-ын гишvvний хувьд иргэдийн санаа бодлыг тєрийн бодлого, шийдвэрт тусгах, тулгамдаж буй асуудлыг нь шийдвэрлэхээр тєсєвт хєрєнгє суулгуулах, хууль, тогтоолын тєсєл санаачлах, дvvрэг, хотын захиргаа, яам, Тамгын газарт асуудлыг уламжлах нь vvрэг юм.

-Тэгвэл та єнгєрсєн хугацаанд ямар ажил хийснээ иргэдэд юу гэж тайлбарладаг бэ?
-2008 оноос хойш хийсэн бvх ажлаа удахгvй иргэддээ тайлагнахаар тєлєвлєж байгаа. Одоогийн байдлаар 330 гаруй єрхєд гэр олгосон. Сонгинохайрхан дvvрэгт 2011 онд 36 тэрбум тєгрєгийн хєрєнгє оруулалтын ажил хийгдлээ. Тухайлбал найман зам, гурван сургууль, гурван цэцэрлэг баригдаж жилээс жилд хєрєнгє оруулалт нэмэгдэж байна. Ер нь сонгуулиар ард тvмнээ хуурч, худлаа амлаж болохгvй. Мєрийн хєтєлбєртєє тусгасан 1.5 сая тєгрєгєє олгох, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэх, ажилгvйдэл, ядуурлыг бууруулах зорилтоо хэрэгжvvлэх ёстой гэж УИХ-ын чуулган, байнгын хорооны хуралдаан дээр хатуу vг хэлж, ажлаа эрчимжvvлэхийг гvйцэтгэх засаглалынханд тулгаж, шаарддаг.

-УИХ-ын гишvvнээр ажиллаж байгаа хугацаандаа хийж хэрэгжvvлсэн томоохон ажлаасаа дурдаач?
-Хууль, тогтоолын тєсєл боловсруулах, батлах, хэрэгжvvлэхэд хяналт тавих нь УИХ-ын гишvvний vндсэн ажил юм. 2008 онд парламентын гишvvнээр сонгогдсоноос хойших хугацаанд 17 хуулийг єєрєє болон бусадтай хамтран санаачлан боловсруулж, УИХ-д єргєн барьж, 34 ажлын хэсэгт орж ажилласан. Ажлын хэсгийг УИХ-ын даргын захирамжаар эсвэл тухайн байнгын хорооноос томилдог. Тухайн асуудлыг судлаад дvгнэлт гаргаж танилцуулах, хууль тогтоолын тєсєл боловсруулах гээд ажлын хэсгийн vvрэг их. Малын хулгайтай тэмцэх, Агаарын бохирдлыг бууруулах, Шинэ бvтээн байгуулалт, Хvнсний аюулгvй байдлын тухай хууль боловсруулах, Зээлийн хvvг бууруулах, “Монгол мал” хєтєлбєрийг батлах, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн талаар судлах зэрэг 10-аад ажлын хэсгийг ахалж ажиллан, дvгнэлтийг УИХ-д танилцуулж, тодорхой шийдвэр гаргууллаа.

-Єєр ямар ажил амжуулав?
-УИХ-ын гишvvн улс орны хєгжлийн бодлогыг тодорхойлохоос гадна тухайн сонгогдсон тойрогтоо анхаарлаа хандуулж ажиллах ёстой. Миний сонгогдсон 26 дугаар тойргийн Сонгинохайрхан дvvрэг 32 хороотой, 270 мянга гаруй хvн амтай, Монгол Улсын иргэдийн 10 хувь нь оршин суудаг нийслэлийн хамгийн том засаг захиргааны нэгж. Энэ бvхэнд хvрч ажиллах, иргэдийн санаа бодлыг сонсох vvднээс сонгогчидтойгоо 375 удаа уулзалт хийсэн. Зарим хvн ийм олон удаа уулзсан гэж vv гээд гайхаад байдаг юм. Чуулганы завсарлага болгоноор бvх хороодод очиж сонгогчидтой уулзалт хийнэ. Дvvргийнхээ 21 сургууль, 50 гаруй цэцэрлэгийн багш, ажилтантай, тєр захиргааны байгууллагынхан, ажил хэрэгч хvмvvс, ахмадуудтай уулзсанаа тооцохоор 375 болж байна лээ. Нийт 9400 гаруй иргэн давхардсан тоогоор 50 мянга гаруй санал, хvсэлт гаргасан байна.

-Уг нь таны амнаас сонсоход их л ажил амжуулсан шиг санагдана. Гэтэл иргэд єєр бодолтой байна. Тухайлбал та сонгуульд нэр дэвших vедээ дотрын тєрєлжсєн эмнэлэг байгуулна гэж амласан. Энэ эмнэлэг баригдах байтугай суурь нь тавигдаагvй юм биш vv?
-Би тvрvvн Д.Тэрбишдагвын гэсэн тусгай мєрийн хєтєлбєр байхгvй ээ гэж хэлсэн дээ. Сонгинохайрхан дvvрэгт эмнэлэг, сургуулийн хvрэлцээ тааруу байдаг. Эрvvл мэндийн яамыг энэ асуудалд анхаарч ажиллаач ээ гэж олон удаа сануулж, хэлж байгаа.

УИХ-ын гишvvний хувьд Ахмадын эмнэлэг, Тєрєх эмнэлэг бариулах хєрєнгийг хєєцєлдєж, улсын тєсєвт суулгуулсан. УИХ асуудлыг шийдэж, тєсвийг баталсан бол Засгийн газар, яамд, хот, дvvргийн захиргаа хэрэгжvvлэх vvрэгтэй. Гэтэл Сонгинохайрхан дvvрэгт газар байхгvй гэдэг шалтгаанаар тєрєх эмнэлгийг Хан-Уул дvvрэгт барихаар болсон. Оршин суугчдын ихэнх нь гэр хороололд байдаг энэ дvvрэгт эмнэлгийн vйлчилгээг ойртуулах, хvртээмжийг нэмэгдvvлэх ёстой гэж Эрvvл мэндийн яам, дvvргээс сонгогдсон гишvvдтэйгээ хамтран ажиллаж, 2011 онд Азийн хєгжлийн банкны 12,0 сая ам.долларын санхvvжилтээр иж бvрэн клиникийн эмнэлгийг бариулахаар боллоо.

-Та хувийн мєрийн хєтєлбєр байхгvй гэлээ. Тэгвэл танай намын мєрийн хєтєлбєрт Сонгинохайрхан дvvргийн IV, XII, XXIII зэрэг хороодод цэцэрлэг барихаар тусгасан хэрэг vv?
-Сонгинохайрхан дvvргийн сургууль болон сургуулийн ємнєх боловсролд хамрагдах ёстой хvvхдvvдийн 46 хувь нь орон тоо хvрэлцэхгvйгээс хамрагдаж чадахгvй байгаа, жил бvр 4-5 сумын иргэн хєдєєнєєс нvvж ирж суурьшиж байна гэж ярьсаар бараг амны уншлага болсон.

Тєсєвт сургууль, цэцэрлэг шинээр барих хєрєнгийг тусгах хэрэгтэй гэж бvлгийн хурал, байнгын хорооны хуралдаан, УИХ-ын чуулган дээр байнга хэлдэг. Нэг vеэ бодвол хєрєнгє оруулалт эрс нэмэгдэж байгаа. Цэцэрлэгийн хvvхдийн хоолны мєнгє хvрэлцэхгvй байна гээд нэмэх саналыг харъяа яаманд хvргvvлсэн. Энэ асуудлыг хvлээж авч, хоолны мєнгийг нэмж тусгасан. Цэцэрлэггvй байсан 24, 25, долдугаар хороодод шинээр цэцэрлэг барьж ашиглалтад оруулсан.

-Жил бvр 60 мянган иргэн ажлын байраар хангагдах нь хэзээнээс юм бол. Таны УИХ-ын гишvvний бvрэн эрхийн хугацаа тун бага vлдсэн биз дээ?
-Хувь хvн, УИХ-ын гишvvнийхээ хувьд иргэдийг ажлын байртай, орлоготой болгоход дэм тус болох vvднээс “Танд боломж байна” гэдэг арга хэмжээг Сонгинохайрхан дvvрэгт олон удаа зохион байгуулж байна даа. Энэ арга хэмжээндээ Сонгинохайрхан дvvрэгт vйл ажиллагаа явуулж байгаа бvх аж ахуй нэгж, компанийг, дvvргийнхээ ажил хайж байгаа иргэдийн хамт оролцуулдаг.

-Тахилт, Эмээлт, Мал бордох, Нарангийн гол, Баруунсалаа, Зvvнсалаа зэрэг газар цахилгаангvй, хvчдэл муу хэвээрээ л байна. Уг нь та vvнийг шийднэ гэсэн биз дээ?
-Єєрєє намайг юу ч хийдэггvй гэж харуулахаар асуултаа бэлдсэн бололтой. Тийм vv? /инээв. сурв/. УИХ-аас бодлогыг нь тодорхойлоод, хєрєнгийг нь тєсєвлєєд єгсєн ч хэрэгжvvлэх тvвшинд ажил удааширч, санаачилгагvй, хариуцлагагvй байгаа зvйл ч бий.

-Тэгэхээр таны буруу биш болж таарч байна аа даа?
-УИХ-ын нэг гишvvн бvгдийг шийдэх боломжгvй. Хот, дvvргийн тvвшинд шийдэх зvйлийг УИХ-ын гишvvнээс нэхээд байж бас болохгvй байх аа. Сонгинохайрхан дvvрэгт хєдєє орон нутгаас маш олон иргэн ирж суурьшдаг. Зєвшєєрєлгvй газар, єндєр хvчдэлийн дор, vерийн аман дээр буусан айлуудыг цахилгаантай болгоно гэдэг хvндрэлтэй юм билээ. Харин vvнээс бусад газрын цахилгааны асуудлыг 2011, 2012 онд бvрэн шийдэх боломжтой. Тєсєвт хєрєнгийг нь суулгасан болохоор хот, дvvрэг л ажлаа хийж цахилгааны шугам сvлжээг татаж гэрэлтэй болгох ёстой.

-Зєвхєн УИХ-ын гишvvнээс бvх зvйл хамаарахгvй гэдэгтэй санал нийлж байна. Ер нь Сонгинохайрхан дvvргийнхний амьдрал хvнд байдаг шvv дээ. Та сайн мэдэх байх?
-Сонгинохайрхан дvvргийн тєр захиргааны байгууллагаар жил бvр судалгаа хийлгэдэг. Зам нь ямар байна, сургууль цэцэрлэг, эмнэлэг, эрчим хvчний хvрэлцээ хэр байна, хог хаягдал, утааны асуудал ямар байгаа вэ гээд чиглэл бvрээр нь судлуулдаг. Ингээд vзэхээр Сонгинохайрхан бусад дvvргээс хамгийн хvнд хэцvv нєхцєлтэй. Худаг ус, цахилгааны асуудлаа шийдэж чадаагvй олон айл бий.
Уулын орой дээр амьдарч байгаа айлууд бараг км-ийн цаанаас усаа гараар, тэргээр зєєж байх жишээтэй. 2009 онд Улсын тєсвийн тодотгол хэлэлцэх vеэр Эрчим хvчний асуудлыг хєндєж, Улаанбаатар хотоос сонгогдсон бусад гишvvдээ уриалж байж найман тэрбум тєгрєг суулгуулсан. Энэ хєрєнгийн 50 хувь буюу дєрвєн тэрбум тєгрєгийг Сонгинохайрхан дvvрэгт оруулах саналыг тавьсан. “Єнєєдєр 21 дvгээр зуунд нийслэл хотод гэрэл цахилгаангvй айл байна. Сайд дарга нар аа, та нар гэрэлгvй нэг єдєр байж чадах уу?” хэмээн сайн, муугаар хэлvvлж байж УИХ-аар батлуулсан. Энэ ажлаа vр дvнтэй болгохын тулд Тахилт, Эмээлт, Толгойт, Баянхошууны Баруун, Зvvн салаа зэрэг газраар очиж, иргэдтэй уулзан, тэдний нvдэн дээр гvйцэтгэгч байгууллагуудын ажлын явцыг шалгасан. Ингэж Сонгинохайрхан дvvргийн 11800 гаруй айл єрхийн эрчим хvчний асуудлыг шийдвэрлэсэн.

-Дунд сургуулийн багш нарыг компьютержvvлнэ гэсэн амлалтыг тань боловсролын салбарынхан мартаагvй байна. Тэдэнд ямар хариулт єгєх вэ?
-Манай Сонгинохайрхан дvvрэг 21 сургуультай. Сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгvvдийн багш, эмч, ажилчид, сурагчдын дунд тэмцээн, уралдаан зохион байгуулдаг. Жил бvр “11 дэх хавраа vдье” аян зохион байгуулж, 1000 хvvхдийг Тєрийн ордонтой танилцуулж, эрдэмтэн мэргэдээр лекц уншуулж, эссэ бичлэг, математикийн уралдааныг явуулж тэргvvн байрт шалгарсан хvvхдvvдэд дэмжлэг vзvvлдэг. Сургууль бvрт 15 зєєврийн компьютер, 10 сурагчийн зєєврийн компьютер олгосон. Сургуулиудаас ирvvлсэн хvсэлтvvдийг БСШУЯ-нд уламжлан, араас нь хєєцєлдсєний vр дvнд 105, 106, 76, 62-р сургууль иж бvрэн мэдээлэл зvйн кабинет, “Багш хєгжлийн тєв”-тэй болсон.

Дашнамжилын Баяржаргал
сурвалжлагч