Энэ асуудал дэвшүүлсэн сэдвээр төр, засаг болон иргэд, олон нийтэд эрдэнэтчүүд төдийгүй эх орны бахархал

болсон үйлдвэрийн тулгамдсан асуудлыг хөндөж байна.

Нэг. Бүхэл бүтэн хот, улсын том үйлдвэр яагаад эзэнгүйдэх болов?

Асуудлын гол нь түүнийг хариуцаж байгаа албан тушаалтан, тодорхой хүмүүст байгаа нь ойлгомжтой. Анх үйлдвэр дагаж байгуулагдсан Эрдэнэт хот одоо ч үйлдвэрээс ихээхэн хамааралтай байгаа нь хэн хүнд ойлгомжтой байгаа. Тэгэхээр хот, үйлдвэрийн хамаарал нь үйлдвэрээс эхтэй болох нь.

Дэд сайд асан Ч.Ганзориг хэл амтайхан “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ерөнхий захирал болсноос хойш эзэнгүйдлийн нэр томьёо эрдэнэтчүүдийн дунд тархсан юм. Адууны тэнгэр, албан тушаалын хэнээ хоёртой нөхөрлөсөн энэ эр яагаад гэнэт улсын том үйлдвэрийн толгойд суув гэдгийг хүмүүс мэдэж байх ёстой л доо. 2004 оны УИХ-ын сонгуульд төрсөн нутагтаа найдвар тавьж очсон Ч.Ганзориг сонгуулийн кампаниа олигтой явуулж чадалгүй унаж, бөөн санаагаар унаж, уйлж дуулан Улаанбаатартаа буцаж ирсэн түүхтэй, Сонгуульд нь ажилласан хүмүүс, олны өмнө олигтойхон дуугарчихаж чадахгүй, хямсалзаад хүний дургүй хүргээд бүтэхгүй нөхөр байна лээ гэж халаглаж байсан түүх бий. Ийнхүү намдаа, нөхөддөө гоморхсон нэг хүн дэд сайдын албан тушаалыг намынхаа нэг суудлыг алдсаны хариуцлагаа ухамсарлалгүй шалсаар байж авчээ. Тэр үеэс л Ч.Ганзориг “Эрдэнэт-ийн захирлын суудалд суух хүслээ гаргах болсон гэлцдэг. Эзэн эрх баригч намын эзэмшигч Эрдэнэт үйлдвэрийг ажлаа гайгүй сайн хийгээд сайдаар дэвшин ажилласан хуучин захирлын суудал гарснаар Ч.Ганзориг бас л гуйлга, гувшилтаар нэлээд барцадтай тулгаран байж авчээ. Барцад нь гэвэл сүүлд ил тод болсон “Монросцветмет”-ийн асуудал байсан гэдэг. Гэхдээ гол тавьсан хүн нь тэр үеийн Ерөнхий сайд С.Баяр. Ингээд эзэн харьяатын гэрээгээр хувьсгалын үйлдвэр хувийн болж, эзэнгүйдлийн эхийг тавилаа.

Ч,Ганзориг ирснээсээ хойш зөвхөн гэрээ хэлцэл, санхүүгийн асуудлыг ганцаарчлан шийдэж, бусад асуудлаа эзэнгүйдүүлэв. Үйлдвэрийн ажил урсгалаараа явж, бизнес, хөрөнгө оруулалтынх нь ажил зөвхөн Ч.Ганзориг, түүний хүрээлэгчдийн хэрэг боллоо. Ч.Ганзориг чөлөөт бөх, боксын тэргүүнээр ажиллаж, ойр хавийн морины наадмыг ивээн тэтгэж, бараг бүх орлогчид нь морь уядаг болж, үйлдвэрийн ажлаас илүү наадмын ажил чухал байгааг юу гэж үзэх вэ? Сонгуулийн үнэр үнэртэнгүүт, Ч.Ганзориг хаана дэвшихээ шийдэн байж, дээрээсээ чиглэлтэйгээр Архангай аймгийг сонгон авчээ. Ийнхүү энэ жилээс эхлэн “Эрдэнэт” үйлдвэр тэр чигээрээ Архангай аймагт үйлчлэх болов. Долоо хоногийн тав дахь өдөр бүр үйлдвэрийн хүнд, хөнгөн машинууд Архангай аймгийн сумууд руу гарч, урлагийнхантай хамтран сурталчилгаа хийдэг болов. Зуны дэлгэр цаг ирэнгүүт бүх сумд наадам хийж, морь уралдуулав. Морины медаль хийдэг хэсэг өргөжин үйлдвэрт ажиллагсад ажилдаа дарагдав. Мөн алт, мөнгөн эдлэлийн ажил ундрав. Бай шагнал өндөр наадмууд болж архангайчуудыг ёстой л алмайруулж байна. Үүний ард ганцхан л хүн бий. Архангайчууд 2004 оны сонгуульд таниагүй байсан хүнээ таньж эхлэв…

Энэ үйлдвэрийн их хөрөнгө зарж байгаа үйл явдал нөгөө талдаа үйлдвэрийг эзэнгүйдүүлж байгаа нь ойлгомжтой. Захаас нь дурдахад, эзэнгүйдлийн жишээ нь энэ, тодорхой зүйл гэвэл зөндөө бий…

Эрдэнэт хотын эзэнгүйдэл мөн Ч.Ганзоригтой холбоотой. Аймгийн Засаг дарга Д.Оюунбат Иргэдийн хурлаас нэр дэвшихдээ эндхийн эзэн Ч.Ганзоригт сүү хадаг барин, далайсан газар нь далд орж явахаар тохирон Иргэдийн хурал дээр Ч.Ганзоригийг байлцуулан төлөөлөгчдийг элдэв аргаар шахан байж дэвшжээ. Ийнхүү Засаг дарга хотынхоо ажил төрөл, бүтээн байгуулалт, халаа сэлгээг хүртэл Ч.Ганзоригоос асуулгүй явуулж чадахаа больж, морь унасан толгойгүй албат болжээ. Ирээдүйгээ харсан томоохон бодлоготой хөрөнгө оруулалт хийж чадахгүй, амиа бодсон Засаг дарга хамаг ажлаа хөрөнгө мөнгөгүй хэмээн үйлдвэрээс гуйж гувшин явуулж байгаа нь хотын ажлыг эзэнгүйдүүлэн цалгардуулж байна.

Ийнхүү улсын том үйлдвэр гуравдагч хэмээх том хотын үйл ажиллагаа цалгардан эзэнгүйдэж байна. Хотын иргэд, үйлдвэрийн ажилчид үүнийг харж байгаа. Тэснэ тэснэ гэхэд яаж тэсэх билээ, ард иргэдийн хараа, үйл нь хэзээд шударга байдгийг дээрх хариуцлагатнууд ухамсарлаж, зайгаа тавих цаг тун удахгүй биз ээ.

Хоёр: Сонгуулийн тойрог өмчлөх буюу улсын хэрэг эзэнгүйдэх нь

УИХ ирэх сонгуулийн тогтолцоог шийдэж цөхсөн энэ цаг мөчийн ар хударгыг ашиглан ов зальтай нэг нь хэрхэн жүжиг тавьж байгаагийн учрыг иргэд сонгогчид мэдэж байх ёстой болов уу. УИХ сонгуулийн хуулийг өнгө мөнгө, хээл хахуулиас ангид бага ч гэсэн шударга байлгахын төлөө хичээж байх энэ сиймхийг ашиглан зарим хүн сонгуулийг зөвхөн өөртөө ашиглан, жинхэнэ одоо үйлчилж байгаа бохир аргыг даамжруулж байгаа нь орон нутагт ажиглагдаж эхлэв. Тухайлбал, Архангай аймагт хуулийн хугацаа болоогүй байхад сонгуулийн сурталчилгаагаа хэзээний эхлүүлж, нутагтаа халуун хайртай, зүгээр л юм өгөөд байдаг сайн хүүгийн дүрд “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ерөнхий захирал Ч.Ганзориг тоглож явна.

Энэ нь тэр том үйлдвэрийн хөрөнгийг ашиглаж байгаа учраас аймгийн төр, захиргааны байгууллага байтугай тэндхийн УИХ-ын гишүүд нь хүртэл ажлаа хийхэд хэт жулдах болжээ. Аймгаас хийгдэх ажлыг тас цохин томрох Ганзориг захирлын хөрөнгө цацалт аймгийн иргэдийг алмайруулж, нэг л том толгой байхад аймаг тэр чигээрээ болчихдог юм байна гэсэн сэтгэгдлийг Архангайчуудад төрүүлж, юун дээр үеийн нам, засаг, юун Ю.Цэдэнбал, харин орчин үеийн шүтээн-заримд нь өглөгч бурхан, заримд нь буг чөтгөр болон хувирчээ.

Өнөөдөр аймагт ирэх тусламжийн гурил будаа, тэжээл тараасан нь Эрдэнэтийн Ганзориг, худаг хашаа баригдсан ч Ганзориг, байшин сав нээгдсэн ч нөгөө Ганзориг, балин гурил босгож, хурал ном хурсан ч Ганзориг, найр наадам хавтгайрсан ч мань Ганзориг гэсэн нэргүй юм алга болжээ. Энэ хүн Архангайд арай л төл бойжуулж, эцэг малыг орлохгүй байх шиг байна. Угаасаа нэр нь гарч, ажил нь тодрох боломжгүй болтлоо Ганзоригдож байгаа болохоор урамгүйн дээр дүрэмгүй болсон ажээ. Архангайд хийгдэж байгаа бүх ажлыг Ганзориг булааж хийдэг, үгүй бол түүний нэрээр буддаг болсон байх юм.

Эрдэнэтээс долоо хоног бүрт цувах машины цуваа Архангайн амин хайртай хүү, Монголын саалын үнээний эзэн Ганзоригийн бэлэг төрсөн нутгаа зорьж байгааг илтгэнэ. Энэ цувааны зардал улсын төсөвт орох мөнгөнөөс хумслагдан хувь хүний сонирхолд үйлчилж байгаа жишээ энэ. Төр, засаг юу харж, хаана явдаг юм бол доо?

Эрдэнэтээс Архангай ордог замыг өнөөдөр хүмүүс Ганзоригийн зам, Эрдэнэтийн өглөгийн зам, Ардын намын ариун зам гэх мэтээр магтаад ч байгаа юм шиг, шоолоод ч байгаа юм шиг ярих болжээ. Архангайн зарим нь, энэ чинь улсын юм аваад дараа нь нэхэгдэхгүй байгаа хэмээн болгоомжилж суугааг эрхэм Ганзориг мэддэг болов уу.

Ганзориг цагдаагийн жийпээр хамгаалуулан эгээ л улсын Ерөнхийлөгч шиг айл айлд бууж морилохдоо, хөгшдөд 100 мянга, хүүхэд багачуудад 20 мянган төгрөгийн хишиг хүртээдэг гэж байгаа. Хэн ч хөлсөө гоожуулж, хүчээ зарж олсон таван цаасаа тал тал руу цацаад байхав дээ. Харин Ганзоригийн нэг гарын үсэг зурах хөдөлгөөнөөр мөнгө ийн урсаж байгаа нь цаанаа учиртай аж. Энэ нь нутаг усныхнаа саналыг худалдан авч, итгэлийг нь хулгайлахаар зэхэж байгаа нь энэ. Тэгээд л баярхаж, малилзаж яваа нь тэр. Яг үнэндээ энэ хүн нутаг усаа тэгж их хайрладаг, нутгийн ард олондоо тийм их хайртай хүн үү гэвэл үгүй. Хэдэн жилийн өмнө Ганзориг нутагтаа ирсэн үгүйг мэдсэн, дуулсан хүн цөөхөн байдаг байж. Одоо харин нутгийн хэн нь ч Эрдэнэтийн Ганзориг гэх болж. Хүмүүс үйлдвэрийн хөрөнгөөр туйлж байгааг нь мэдэж байгаа байх л даа. Тэгээд л аав, ээж, нутаг нугаар нь нэрлэхийн оронд өөр нэрээр нэрлэж байгаа байх. Ганзориг сонгуулийн ажлаа ийнхүү үйлдвэрийг эзэнгүйдүүлэн эхлүүлчихсэн байхад нөгөө хууль сахиулдаг байгууллага, сөрөг хүчин гэддэг намууд тас дуугүй байгаа нь хүмүүсийн гайхшралыг төрүүлж байна. Урьд сонгуулиуд яаж мөнгө төгрөгөөр болж, тэр нь төр, иргэдийг хямруулахдаа хүрч, дахин ийм зүйл гаргахгүй хэмээн дээр дооргүй ярьж байхад энэ мундаг хөрөнгөтэй хүн тоож байгаа юм алга.

Төрөө ч хүндлэхгүй, иргэдээ ч басамжилж яваа энэ хүн хариуцсан ажлаа эзэнгүйдүүлж явааг таслан зогсоох цаг болсон баймаар. Ганзориг хуулийг яаж эзэнгүйдүүлж байгааг дээрхээс харж болно. Бүр тодорхой болговол, аймгийнхаа бүх сумдад менежер томилон ажиллуулж эхэлжээ. Тэр дундаа Эрдэнэтийн цагдаагийн дарга Д.Амарсайханыг Хотонт, Түвшрүүлэх сумыг хариуцуулан зардлыг нь дааж, хаанаас гэсэн асуултгүй, ажиллуулж байна. Энэ хүн уг нь төрийн албан хаагч, хариуцсан ажилтай баймаар юм. Бас л Ганзориг төрийн ажлыг эзэнгүйдүүлж байгаагийн тод жишээ энэ байх даа. Амарсайхан даргын дүү, үйлдвэрт ажилд ороод удаагүй Боролдой гэгч мөн л сум хариуцаад, менежерийнхээ ажлыг орхигдуулан гүйж явна. Ерөнхий захирал нь ажлаа эзэнгүйдүүлж байхад жирийн нэг менежер ч яалтай билээ, дагаад л гүйхээс. Энэ мэтчилэн Эрдэнэт үйлдвэрээс 18 хүн сонгуулийн ажилд татагдан орж, үйлдвэрийн хөрөнгөөр сонгогчдын санал худалдаж авах аянд морджээ. Үндсэн ажлаа хийдэггүй, сонгуулийн сурталчилгаагаа хийгээд яваа эдгээр хүмүүс үйлдвэрийн жинхэнэ ажлыг амжуулж яваа ажилтнуудаас өндөр цалин авч, хурдан дээшилж, дэвшдэг нь бодит үнэн гэнэ лээ. Хэрвээ мөнгөтэй зальтай нь сонгуульд ялдаг юм бол Монголын манлай үйлдвэрийн захирал мөнгөөр зодоод Архангайд ялах нь тодорхой. Энэ шударга бус явдлыг хална гээд байгаа улс төрчдөд бэлэн бодит жишээ энэ байх л даа. Халсан шиг халахгүй бол ийм л юм юмыг эзэнгүйдүүлэх дуртай эрхмүүд төрд гарч, төрийг бузарлаж байна даа та минь. Одоогийн амин хувьдаа ашиглаж, улсын ажлыг эзэнгүйдүүлж байгаа Эрдэнэтийн хэмээх Ганзориг худал хулгай хоёрыг хослуулж ирээдүйд ирээдүйд түмний төлөө зүтгэнэ гэж байгаад яаж итгэх вэ? Та бүхэн болгооно биз дээ.

Гурав. Төр, улсын байгууллагын эзэнгүйдэл буюу хүний нөөцийн бодлогын алдагдал

Аймаг, орон нутагт төр, захиргааны байгууллага аливаа хамаарлаас ангид байж, ажлаа явуулах ёстой. Үүний эсрэг дүр зураг, Орхон аймаг, Эрдэнэт хотод байгааг манай төр засаг хэр мэдэж байгаа бол, Иргэдийн сонгосон Төрийн байгууллагыг зөвхөн амин хувьдаа ашиглаж байгааг аймгийн Засаг дарга Д.Оюунбат, захирал Ч.Ганзориг нарын үйлдлээс харж болно. 2008 оны орон нутгийн сонгуульд МАХН олонхи болж, аймгийг дөрвөн жил удирдах эрх авчээ… Гэхдээ бас л будлиангүй сонгууль болж чадсангүй. Иргэдийн хурлын гуравдугаар тойрогт хэл ам гарч, сонгуулийн хэсгийн будлианыг илрүүлэн, сөрөг намынхан баахан гомдоллосон ч аймгийн Шүүхийнхэн ялсан намынханд тал засч, хэл амыг чадах чинээгээрээ дарж орхив. Иргэдийн хуралд Засаг даргын тушаал горилогч Д.Оюунбат иргэдийн хуралд баахан барцадтайгаар, Шүүхийнхний дэмжлэгтэйгээр арайхийн орлоо. Ингээд Иргэдийн хурлын үеэр Засаг даргад нэр дэвшүүлэх жүжиг болж, Оюунбат дарга Ч.Ганзориг захирлын хамаг санааг гүйцэлдүүлэх ам өчгөө өгөн байж, түүний хүчээр аймгийн даргад нэр дэвшив. Ганзориг захирал ч хотын амьдралд гар дүрж байх эрхээ авав. Ийнхүү аймаг, хотын амьдралыг ажилдаа цөөхөн үзэгддэг, амин хувиа борлуулагч захирал цаанаас зохицуулан эзэнгүйдүүлэх эрх тавигджээ. Засаг даргаар нийгмийн даатгалын байцаагч асан, цагтаа чамгүй дэггүй, хазаар ч сэлгэдэг, хүн ч нульчихдаг тааруухан намтар түүхтэй Оюунбат томилогдож, эрх ашгаараа нэгдэгч хоёр том дарга аймаг, үйлдвэрийг эзэнгүйдүүлэгчээр 4 жилээр хамтдаа тодров. Хүмүүс жиг жуг хийлцсээр…Засаг дарга толгойгүй байх бас нэг аргыг захирал тун амар олжээ. Энэ нь даргын албан тушаалаар гангарах дуртай Оюунбатад өндөр үнэтэй “Лексус-570″ хэмээх машиныг авч өгсөн явдал юм. Машиных нь үнэ 160 гаруй сая төгрөг гэнэ лээ. Аймгуудын дарга нар байтугай Засгийн газрын сайд нар унаж чаддаггүй дээрх машиныг Эрдэнэт хотын дарга унаж, өндөр хөгжилтэй хот гэж хэлэхээр болохгүй, хөрөнгө мөнгөөр үргэлж дутагддаг аймгийн иргэдийг алмайруулжээ.

Хүний нөөц хэмээх тодотголтой хуучнаар боловсон хүчний асуудлыг эзэн захирал, албат дарга хоёр нам, жалга довоор явуулж, нөгөө завхруулна гэдгийг яруу тод үзүүлэх болов. Эзэн захирал Архангай аймгийг би чирч явна хэмээн сайрхах дуртай. Аргагүй л дээ. Туслах, нарийн бичгээс авахуулаад түүний нутгийнхан нөөц хуулийн хэлтсийн дарга, хэвлэл мэдээллийн дарга, цагдаагийн хэлтсийн офицер гээд л хөвөрнө. Санхүүгээ аль дээрээс чирч яваа аймаг нэгт нөхөртөө даалган, түүнийг нь хариуцсан орлогчоо ажилгүй болгон гомдоож байсан явдал бий. Үүнээс цаадахыг нь нам болон дээд албан тушаалтнаас өгсөн үүрэг гээд л тавьж орхино. Хангамжийн даргаа мэргэшсэн хүнийг учирлан байж, ерөнхий прокурорын хамаатныг тавьж байсныг хүн болгон мэддэг. Тэгэхэд нь хүмүүс прокуророос айх учиртай юм байлгүй гээд л яриад өнгөрсөн гэдэг. Нөгөө прокурор нь буунгуут намынхаа нарийн бичгийн даргын хүнийг тал засан хангамжийн даргаар тавьжээ. Мөн сонгуулийг будлиантуулан, бараг л хүн амины хэргийн хам хэрэгтэн болж, түүнээсээ зугтсан хүнийг гарын дор хүн хэмээн хүний нөөцийн даргаар тавьжээ. Нөгөө хүн нь ч өөрөө өөрийгөө онигоонд оруулан, онигоогоо өөрөө ярьж, хүн инээлгэн хүний доог болон явахын хамт захирлынхаа томилгоог үг дуугүй биелүүлэгч, шинэ онигооны эзэн болж явах болов. Эзэн захирал аймгийн томилгоонд оролцож, би Ганзоригийн ангийн хүүхэд гэж сайрхдаг Архангайн гэх Нарангэрэл гэгч эмэгтэйг төрийн санхүүгийн хэлтсийн даргаар Засаг даргаа дарамтлан тавьжээ. Засаг дарга нь аргагүйн эрхэнд ингэлээ гээд хүмүүст ярьсан байдаг. Урьд нь хотын автобааз, хивсний үйлвэрт нэр нүүрээ алдсан, ажилдаа муугаар гайхагдсан тэр эмэгтэйг үйлдвэрийн санхүүгийн дарга ахтайгаа холбогдон аймаг, үйлдвэрийн мөнгөний эрх мэдлийг бут авав. Ингээд дарга, удирдлагадаа захирагддаггүй, нийтэд ааштайгаараа гайхагдсан нэг айхтар авгай гарч иржээ. Удалгүй түүний тар танигдаж, Нарангэрэл төрийн санг самарч, мэргэжлийн улсыг нь халж, эрх дураараа авирлажээ. Аймгийн боловсролын салбарт 120 сая төгрөгийн илүү зарцуулалт алдагдал гарч, Эрдэнэт сангийн мөнгөний хүүг өөр дансанд байрлуулж бэлнээр 13 сая төгрөг авч гувчуулав. Энэ нь үйлдэл дээрээ баригдаж, авсан мөнгөө буцааж, хэргээс мултрахыг завдан, бусад зүйлээрээ шалгагдаж байгаа гэнэ. Энэ хүнийг хэн даврааж, аймаг оронд хохирол учруулах нөхцлийг хангав гэдгийг та бүхэн ойлгосон уу.

Монгол ардын алдарт намын нарийн бичгийн даргын нэр барьсан нэгэн залуу үйлдвэрийн орлогчоор гэнэт тодрон, хариуцсан ажлаа гэхээсээ илүү элдэв сурталчилгаа, шоуны ажил эрхэлж, үйлдвэрийн ажиллагсдын дунд хөгжил цэнгэлийн орлогч захирал хэмээн цоллуулах болсон. Ц.Бат-Энх эзэн захирлын хамаг ар талыг даагчаар тодорч, үйлдвэрийн ажилтан, ажилчдыг улстөржүүлэн талцуулж, Ардын намын бүрэн эрхт орлогчоор томилогдсон бололтой. Энэ хүн үйлдвэрийг яаж хөгжүүлэх анхан шатны ч ойлголтгүй, харин өөрийг нь томилуулсан эрхмийнхээ суудлыг зузаалах, шоу цэнгээн, уралдаан наадам зохиохыг хөгжмийн асуудал гэж ойлгосон байна. Энэ эрхэм үйлдвэрийн хөгжлийн асуудлыг хэлтсийн даргаараа Удирдах зөвлөлдөө оруулдаг, өөрөө өрөөндөө ч төдийлөн ордоггүй, морь уяж, мөнгөөр зодон хурдан морь худалдан авч, нэрээ дуудуулан, урлаг, спорт, амралтын дарга нараа байнга цуглуулан загнаж, өөр нэг орлогчоо ажилгүй болгон, нөгөөдүүл нь бид хоёр захиралтай болов хэмээн доог болон сууж байна. Хэн энэ эрхмийг ямар зорилготой энд суулгав гэхээр эзэн захирал нь мөрөө хавчиж, зүүн урагшаа гараа заан суудаг гэнэ лээ.

Эзэн захирал хэдэн орлогчоороо амиа хаацайлан наймаа хийдэг болсныг үйлдвэрийнхэн ярьдаг болжээ. Эхний ээлжинд өөрийн хүнээ гэж шалтаглан хоёр орологчоо хөөх шахан явуулаад, дараа нь шинэхэн ерөнхийлөгч, намынхаа ерөнхий даргад найр тавьж дараагийнхаа орлогчоо өөрчилсөн бол, тун саяхан мөн л намын дарга нарынхаа шахалтаар, ажлаа хийх гэж оролдоод, эзэн захиралтайгаа эв түнжин хагараад байсан орлогчоо хугацаанаас нь өмнө солив. Үүнийгээ тэр би мэдэхгүй гэж хүмүүсийг төөрөгдүүлнэ. Гэхдээ, тэрний оронд та хүнээ өгөөч гэж дарга нарт очиж гуйн тал засдгийг хүмүүс сонсчихдог юм гэдгийг эзэн захирал мэддэггүй л биш баймаар юм.

МАХН Х үгсээ гээж, хүчээр МАН болоод баахан батлах бөөндөх ажиллагаа тун амжилттай явагдсан гэдэг. Энэ үйл явдлын гялбаа “Эрдэнэт” үйлдвэрт тусч, үйлдвэрийн хөгжил цэнгэлийн орлогч Бат-Энх, хүний нөөцийн хэлтсийн орлогчоор тавьсан Мөнхболдтойгоо хамтран намын харьяалалгүй залуусыг ажилтай нь холбож, арай л хална гэх нь холгүй сүрдүүлэн МАН-ын “Ганзориг” фракцид зад бөөнджээ. Мөн хүний нөөцийн ажилтнуудын дунд их цэвэрлэгээ явуулж, дадлага туршлагатай нэгнийг нь хольж солин халж, МАН-ын дор жигдрэн жагсах баг бүрдүүлжээ. Ийнхүү ядахдаа үйлдвэр дотроо улс төржихгүй байх урьд урьдын удирдлагын бодлого бутран унажээ.

Эзэн захирал хайрт намаа харж үзэж байгаа гэвэл бас тийм биш ажээ. Аймгийнхаа МАН-ын байгууллагыг бутарган хоёр талцуулах, сонгуулийн асуудлыг өнгө мөнгөөр шийдэх бузар аргыг аймгийн МАН-ын байгууллагын ажилд анх удаа нэвтрүүлсэн гэх. Ийм намын байгууллага яаж сонгуульд оролцох нь түүнд падгүй. Өөрийн л зорилго биелж байвал болох нь тэр. Энэ хавар болсон шинэ МАН-ын аймгийн удирдах байгууллага сонгох үеэр үйлдвэрийн намын гишүүд мөнгөтэй, баян гэдгээр бяр заан, эзэн захирлынхаа үүргийг биелүүлэн аймгийн намын хороогоо үйлдвэрийн мөнгөтэй орлогчид, хэлтсийн дарга нар, Архангайнхнаар дүүргэж чаджээ. Энэ үйл явдлыг намын гишүүд нь тун таагүй хүлээн авч, ирэх сонгуулийг будлиангүй, цэвэр, өнгө, мөнгө, хахуулиас хол болгоно гэж дээр доргүй ярьж, хичээж байхад Эрдэнэтийн МАН-ын байгууллага нь харин улам цэцэглүүлж байх ч гэж дээ хэмээн халаглах болжээ. Намдаа тус биш ус болж байгаа энэ хүний үйлдлийг МАН-ын дээд удирдлага нь юу гэж ойлгодог бол?

Төр, улсын байгууллага эзэнгүйдэж, өөрсдийгөө тойруулан нам, жалгын үзлээр хүний нөөцийг нааш цааш болгон суугаа эрхмүүдийг томилсон эзэд нь өөгшүүлээд байна уу, эсвэл тэгж байх ёстой гэсэн жишгийг хэн нэгэн хариуцлагатан тогтоох гээд байна уу гэдэг асуулт Эрдэнэтийнхнийг төөрөгдүүлэх болжээ. Хариуг зөвхөн Улаанбаатар л өгөх үлдлээ дээ…

Т.Наран