байгууллага vvсч хєгжєєд ийм цаг хугацааг туулжээ. Харин Монголд залуучуудын бусад байгууллага нь ямар нэг намын хаяа бараадах болсноор удаж байна. Сvvлийн жилvvдэд бол бvр ч эрчээ авч, элдэв холбоод, тєрийн бус байгууллага хєдєлгєєний тоо учир замбараагаа алдсан. Энэ дундаас хийж бvтээснээрээ торойгоод vлдэх нь даанч цєєхєн. Тэгвэл Монголын залуучуудын холбоо ч жил ирэх тусам чимээ аниргvй болж, бvдгэрсээр л. Ийм байгууллага байдаг юм уу гэж гайхах хvн олон. Сураг сонсох нь ээ 90 жилийнхээ ойг тэмдэглэж дуусаад их хурлаа хийж дарга даамлуудаа єєрчлєх юм гэсэн. 2004 оноос хойш Их хурлаа хуралдуу-лаагvй ч гэсэн энэ байгууллага 100 насны босгон дээрээ бага ч атугай єєрчлєгдєх нь бололтой.

Мєнхбаттангуудын марафон

МЗХ анх “Бошгыг халах залуучуудын эвлэл” нэртэйгээр байгуулагдаад тvvнээс хойш дєрвєнтєє нэрээ єєрчилжээ. 1991 онд єєрчлєлт хийж, мєн оны нэгдvгээр сарын 18-ны єдрийн Монголын хувьсгалт залуучуудын холбооны ХХ хурлаар нэрнээсээ “хувьсгалт” гэснийг авч хаяжээ. Vvнээс хойш болсон болоогvй арга хэмжээ зохион байгуулсан шиг vлгэн салган явсаар єдийг хvрлээ. Уг нь шинэчлэн єєрчлєгдсєн vеийн анхны ерєнхийлєгч нь одоогийн Сангийн сайд С.Баярцогт байв. Тvvнийг 1991-1997 онд МЗХ-ны тэргvvн байхад УИХ дахь АН-ын бvлгийн дарга Ч.Сайханбилэг нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байгаад ерєнхийлєгч болов. Тэрээр суудлаа 2002 онд Ц.Зоригтбаатарт шилжvvлсэн.

Ийн Ц.Зоригтбаатарын хэмжээгvй эрхт хаанчлал эхэлжээ. Харин тvvний орыг залгах хvсэлтэй нєхдvvд оочер дугаар vvсгэн уртаас урт жагсаалт хєврvvлнэ. Тэднийх нь тэргvvн эгнээнд МАН, АН-ын залуус зогсох. Тэр дундаас онцлоход Мєнхбат гэсэн нэртэнгvvдээс ялагч тодрох илvv магадлалтай гэлцэнэ. АН-ын талаас Мэдээлэл, харилцаа, холбоо, технологийн газрын дэд дарга А.Мєнхбатыг зvтгvvлж буй гэнэ. Тэгвэл МАН-ынхан энэ хаваржин жагсаал цуглаан манлайлсан зохиолч Ж.Мєнхбатыгаа сойх сураг гарав. Саяхны нэгэн сайхан нартай єдєр МЗХ-г одоогоор толгойлсон болж буй Ц.Зоригтбаатар суудлаа тавьж єгнє гэж ам гарчээ. Хэрэглэхээ хэрэглэж, ашиг-лаж ханасан учир тvvнд ерєнхийлєгч хэмээх сэтэр зvvх шаардлага vгvй болж байх шиг. Vvнийг єлгєн авч, чамгvй хєрєнгє мєнгє ундарч байдаг МЗХ-г эзэгнэх хvсэлгvй хvн гэж vгvй биз. Гэвч аль нэг намын нєхдvvд энэ байгууллагын удирдлагыг гартаа авч, ирэх жилийн сонгуулийн хєзєр болгохгvй гэх газаргvй. Мєнхбаттангуудын марафонд хэн нь амжилт олж, тэргvvн байр эзлэхийг харах єдєр тун чиг ойрхон байна даа. Тэндээс л МЗХ аль намд очив гэдэг нь тодорхой болох нь.

МЗХ руу єнгийвєл…

Юуны ємнє эдийнх Улаанбаатар хотын тєвд дєрвєн давхар байшинтайг сануулъя. Тvvнийгээ тvрээсэлж, чамгvй мєнгє халсаалдаг. Жилдээ 100 гаруй сая тєгрєг тvрээсээс олдог аж. Тэр мєнгєє 21 аймаг, есєн дvvргийн салбар хорооддоо хуваан зарцуулдаг гэх юм билээ. Эднийх бvх салбараа нийлvvлээд 100 сая тєгрєгєє 30 хуваадаг болж таарч байна. Тэгэхээр ойролцоогоор нэг салбар холбоо нь жилдээ гурав орчим сая тєгрєгєєр болгодог болж таарах нь. Энэ бол ганц орлогын эх vvсвэр нь биш. Гадаадын улс орнууд олон улсын байгууллагаас тєсєл хєтєлбєрєєр дамжин орж ирэх тєдий хэмжээний мєнгє эднийх рvv л урсана. Яагаад гэвэл Монгол Улсыг олон улсад тєлєєлєх залуучуудын албан ёсны байгууллага учраас. Тэр болгоныг тоочихын аргагvй их. Бас болоогvй Засгийн газраас багагvй хэдэн тєгрєг гэрээний дагуу санхvvжилтэд авдаг гэж байгаа. Энэ хєрєнгийг эргvvлээд юунд зарцуулдаг вэ. Залуу эрдэмтэн багш нараар жилдээ хэд хэдэн удаа лекц уншуулна. Илтгэлийн уралдаан, эрдэм шинжилгээний бага хурал, “Хаврын баяр” цэнгээнт бvжгийн наадам жил бvр зохиож, оны шилдэг оюутан шалгаруулдаг гэдгийг нь л хvмvvс мэднэ. Єєр бусад арга хэмжээ зєндєє олныг зохиодог гэх байх єєрсдєє. Улсын баяр наадмаар хамгийн залуу начныг хурдан удмын даагаар урамшуулдаг хамгийн чухал ажлыг нь орхиж боломгvй. Арай томхон арга хэмжээнvvд л энэ гэсэн vг. Гэхдээ эдгээрийг цэвэр єєрсдийн санхvvжилтээр зохион байгуулдаг гэвэл бас худлаа. Энд тэндхийн компани, байгууллагаар ивээн тэтгvvлж, мандат энэ тэрээр 2000-3000 тєгрєгєєр vнэлсэн шигээ санхvvгийн асуудлаа шийддэг. Залуучуудын холбооныхон юу хийж байгаа нь энгийн хvний нvдэнд ингэж л харагдаж байна.

Залуучуудаа луйварддаг холбоо ба холбооны тэргvvн

2001 онд МЗХ 80 жилийнхээ тvvхт ойг угтаж “Залуу хос” орон сууцны хєтєлбєр хэрэгжvvлэх болов. Залуучуудаа орон сууцтай болгоно гэсэн гоё сайхан vгээр Ц.Зоригтбаатар дарга хуурсаар 98 залууг хагас тэрбум тєгрєгєєр шатаасан. Аль ч улсын тvvхэнд залуучуудын албан ёсны холбоо нь залуусаа луйварддаг vйл явдал болж байгаагvй байх. Яагаав, нєгєє Дорноговь аймгийн галаас хамгаалах газар нь шатдаг шиг л ичмээр явдал болсон. Таван жил сунжирсан эл орон сууцны хєтєлбєрийн маргаан шvvх хурлаар єндєрлєж, Чех улсын иргэн Л.Оттингер зургаан жилийн хорих ял сонссоноор тєгсєв. Харин ноён Ц.Зоригтбаатар зvв зvгээр єнгєрч, “Би євчтэй хvн” гэж уйлах нь холгvй жvжиглэж, гадаад руу дvрвэсээр тєгссєн тvvхтэй. Vvний дараа дараагийн 81, 82… гээд ойнуудыг хэрхэн яаж єнгєрvvлснийг, залуучуудад зориулсан юу хийснийг нэхэн саная ч гэсэн тєсєєлєгдєхгvй нь.
Тэгвэл тvvхт 90 жилийн ойгоор дахин орон сууцны хэрэг мандааж ч магадгvй нь болгоомжтой байгаарай. “Боломж олдвол орон сууцны талаар арга хэмжээ явуулахад татгалзахгvй” мэтийн юм ярина билээ Ц.Зоригтбаатар. Ирэх долоо хоногт болох 90 насны баяраараа яг юу хийх вэ гэвэл есєн залуу хосод гэрлэлтийн батламж гардуулна, хэд хэдэн лекц уншина гэнэ. Єєр дорвитойхон шиг хийх ажил сонсогдсонгvй. Бодвол энэ мэтийн аар саар арга хэмжээ, ёслолоор 90 жил хаалтаа хийх нь бололтой. Уг нь энэ ойд зориулж 150 сая тєгрєг тєсєвлvvлсэн гэнэ билээ. Итгэхэд хэцvv Залуучуудын холбооны тэргvvн Ц.Зоригтбаатараас 150 саяыг юунд зарцуулсан тайланг сонсох ёстой мэт.

Ямар ч байсан есєн жил МЗХ-нд ноён суусан Ц.Зоригтбаатар явж, шинэ хvн ирэх нь тодорхой боллоо. Чухам хэн ирэх нь вэ гэдгийг тэр єдрийн тэнгэр мэдэх биз. Харин дараагийн хэдэн жилд дахиад нэг Зоригтбаатар битгий ирээсэй гэж залбирах л vлдлээ, залуус аа.

“Ардчилал” сонин