"Суртал нэвтрүүлэгч ээ! Чөтгөр гэж ер нь байдаг болов уу" гэж асуужээ.
Нөгөөх нь жаахан бодож байснаа, байдаг гэхээр хувьсгалын суртлаас урвасан гээд хар толгойд халтай, байдаггүй гэхээр саяхан хүртэл өөрт нь байдаг л гээд итгүүлж байсан болохоор бас хэцүү, тэгээд "байдаг байдаггүйг би сайн мэдэхгүй байна, юутай ч болтугай хувьсгалын жилүүдэд эрс цөөрсөн" гэж хариулсан гэдэг.
Ардчиллын жилүүдэд азаар чөтгөрийн тоо нэмэгдсэнгүй.
Харин харь гаригийнхан, нисдэг таваг, алтан цөгц, аяндаа үзэгддэг шар гал төдийхөн жаахан үзэгдэж байгаад намжлаа л даа. Энэ ч бас аргагүй, төр засаг, түмэн олон, юм бүхэн хямраад байхаар чинь, хүний сэтгэл санаа хүртэл тавгүйрхэж, элдэв хий юм үзэгдээд ирдэг юм байна л даа.
Тэгээд төр засаг тогтворжоод, жинхэнэ тэнгэрээс заяат хүнийхээ гарт ороод ирэхээр зүгээр болчихдог юм байна. Гэхдээ хүний үйлдсэн, үйлдэж байгаа, үйлдэх нүглийн тоо үлэмжийн ихээр өсөн үржиж, Гандантэгчинлэн хийдийн хэдэн хөгшин лам бүр яагаад ч дийлэхгүйдээ тулаад, гуу жалга, гудамж булан бүхэнд нэг нэг сүм дугана байгуулаад, багачууд хүүхдүүдийг хүртэл уруу татаж лам болгоод, бас заримыг нь бурханы оронд, буруу номтны оронд хүртэл явуулж ном сургаад ч нэмэргүй ээ, дийлэхгүй л байна.
Хүний зовлон гэж барагддаггүй юм байна, хүний нүгэл гэж ундраад л байдаг юм байна, та минь. Үүнийг дагаад лам нарын тоо ардчиллын жилүүдэд тасралтгүй өслөө. Өөрийн хэдэн хэлтгий захтай лам нар цөөдсөн юм шиг, өрөөл бусдын мэдэхгүй шашны лам нар ч ханцуй шамлан орж ирлээ. Би ч аав, ээжээс л төрсөн гэж мунхаглан боддог билээ. Гэтэл манай хамар хашааны Баагийг багш нь шавраар хийсэн гэнэ ш дээ. Арай л энд тэнд дэлбэллээ, тэсэллээ гэж дуулдахгүй юм. Тэгвэл ч террористууд хүртэл хүрээд ирчихэж гэж хардах нь байна шүү. Ер нь Монгол улс маань бүхний мэдэх ББНМУ хэвээрээ үлдэж чадах нь уу, үгүй юу, энэ чинь гэж өөрийн эрхгүй сэжиглэхдээ хүрээд байна! Ингэхэд ББНМУ гэж юу гэсэн үг болохыг та мэдэх үү. Буддын Бүгд Найрамдах Монгол Улс гэж байгаа юм шүү дээ, эрхэм ээ!
Боловсон хүчний хувьд манай лам нарыг бүр биширмээр.
Яасан ч их олон заяа төөрөг үзэгч, зурхайч, мэргэч төлгөч, хутагт хувилгаад тэр социализмын хатуу ширүүн үед нууцаар бэлтгэгдэж, амь биеэ үл хайрлан далдуур тэмцэж байсан юм бэ дээ. Тэгээд одоо зарим орос хүмүүжилтэй мудакууд тэр сайхан лам нарыг социализмын үед кондуктор, мах комбинатын мал нядлагч, түүхий эдийн цэгт нохойн арьс тушаагч, халаасны хулгайч, амьтны дэл сул шомбоддог аллергитан, бүсэлхийнээс доошоо юм ярихаас өөр юм мэддэггүй гаж донтон байсныг нь хэлээд байгаа нь инээдтэй бөгөөд жудаггүй хэрэг. Тэд ямар хүнд нөхцөлд, ямар аймаар халхавчийн дор ажиллаж байсныг л ойлгох хэрэгтэй. Бас сонирхолтой нь, манай эрхэм нигүүлсэн лам нарын дотор социализмын үед зүгээр л нэг ямар ч хамаагүй дээд сургууль, үгүй дээ гэхэд техникум төгссөн хүн бараг олдохгүй байгаа нь "Аа жигтэй! Кирилл үсэг үзсэн хүн төвд бичигт тайлагддаггүй, төвд үсэгт нэвтэрхий нь кирилл үсэгт умаахум байдаг урвуу хамааралтай юм болов уу" хэмээн алмайран гайхахад хүргэж байна.
Мэргэшлийн хувьд манай лам нарыг бас л биширмээр. Бие өвдөөд байна, лам дээр оч.
Авилга авдаг ашигтай ажилд ормоор байна, лам дээр оч. Сонгуульд ялмаар байна, лам дээр оч. Хил гаалиар барцадгүй нэвтэрмээр байна, лам дээр оч. Хэрэг төвгөөс аятайхан мултармаар байиа, лам дээр оч. Нөхөр сүүдэртэй болмоор байна, лам дээр оч. Мөнгөтэй болмоор байна, ламд л шүт. Америкийн виз авмаар байна, ламаар л аргалуул. Эндээс нэгэн өвөрмөц онцлогийг төвөггүй харж болохоор байгаа биз.
Ухаандаа хүний шүд өвдвөл шүдний эмчид очно, нүд өвдвөл нүдний л эмчид очно оо доо. Багш, инженер, физикч, эдийн засагчид бүгд дотроо нэг нэг чиглэл барьж аваад, бага ангийн багш, усны инженер, онолын физикч, төлөвлөгөөний эдийн засагч гээд хуваагдчихсан байдаг. Манай лам нар болохоор бүгдийг иж бүрнээр аргалаад байдаг. Өвчин илаарших эс илааршихыг лам л мэднэ. Онгоц хаана унасныг лам л мэднэ. Аль өдөр Америкийн элчингийн ярилцлагад ялахыг лам л мэднэ. Даанч буруу номтон америкчууд тэрнийг нь ойлгохгүй, яагаад ч виз даруулахгүй тийм өдөр ярилцлагад оруулаад, ламын номын ид шидийг жаахан сааруулаад байгаа нь тусгүй.
Ер нь тэгээд сүм хийд амьтны мөнгийг салгаж цуглуулах талаараа толгой цохисоор ирсэн бөгөөд тийм учраас ардын төр нь мөнгөө салгаж авах гээд хүчрэхгүй болохоороо арай нөгөө хэдийг чинь намнах муу арганд шилжсэн ч юм бил үү, хэн мэдлээ. Одоо тэгээд лам нар жижиг дуганд хэдэн халтар төгрөг цуглуулах гэж амьтан хүн оочерлуулж, хэрүүл уруулд хутгалдаж, махаа идэхээ больж, том том цэнгэлдэх хүрээлэн, концертын танхим, бөхийн өргөөнд бөөндөж цуглуулдаг, тэгэхдээ бас цэнхэр дэлгэцээр зэрэгцүүлэн нэвтрүүлж, орон гэрээсээ ч дагаж баясаж болно, харин оролцсон хүн бүхэн өглөг хандиваа л өргөхгүй бол хамгийн их нүгэл болно гэсэн сургаал номлол айлдаад л, нэн удахгүй хөгжлийн сонгодог хэлбэрээ олохоороо, хувьцаат компани болж, хөрөнгийн биржэд бүртгүүлэх шатандаа ч орлоо л доо. Манайхан ч энд тэндээс элдэв юм дэмбээдэн дэлгэрүүлэхдээ гаргуун хойно доо, одоо удахгүй Оросын төв телевизээр орой болгон гарсаар түмний танил болж ирснээ, хаашаа ч юм бэ, үл мэдэгдэх зүгт усанд хаягдсан чулуу шиг ор сураггүй алга болсон Кашпировский, Алан Чумакууд ч юу юугүй Монголд дахин мэндлэхдээ туллаа л даа. Бас дээр нь нэгэн нууцыг задлаад хэлчихэд лам нар нягтлан бодогч эхнэрийг илүүтэй эрхэмлэх болсон нь социологийн санал асуулгаар нэгэнт илт болоод байгаа зүйл. За, хараажаар, яаж ч бодсон хүн амын орлогын татвараа цагт нь үнэн зөв төлөх гэж нягтлан эхнэрийн эрэлд мордоогүй нь лав.
Хоолны жижиг эрэгнэгээс илүү хогшилгүй, хуучин хэдэн судраасаа өөр хөрөнгөгүй, илүү дутуу юу ч үгүй, эгэл ганц биендээ жин тан, гоонь өвгөн лам нарын эрин төгсгөл бол гар утас барьж, ганган жийп унаж, шил толь болсон харшид заларч, шингэн царайтнуудыг шигшин дагуулж хуйлруулсан шинэ үеийн бизнесмэн лам нарын эрин эхэллээ. Хувьсгал биш, хувьсал лам нарыг ч тойрсонгүй.

Г.ГАНГАНБАЯД

shudarga