сургуулийн нэгэн эрхэм доктор телевизээр “Бид сургалтын чанараараа дэл хийд өрсөлдөх хэмжээнд хүрсэн” хэмээн хээвнэг тууж байдаг байгаа. Юун дэлхийн өрсөлдөөн, стандарт энэ тэр вэ? Хэт халуураад бид дэмийрч байна шүү дээ. Монголын ямар гээч их, дээд сургуулийн диплом хил хязгаар даван үнэлэгдэж ча даж байгаа билээ. МУИС, ШУТИС, ЭМШУИС гээд манай өмнөө барьдаг сур гуулиуд мөн юм байгаа биз дээ. Тэгээд Монголд эдгээр сургуулийг төгссөн дипломтой инженер, эмч, багш, сэтгүүлчид мянга мянгаараа лааз өшиглөгчдийн эгнээг жил бүр зузаатгасаар байдгийг хэрхэн ойлговол зохилтой вэ. Хилийн чанадад бүү хэл, сур гуулийнхаа босгыг арай чүү нэг дэмн үүлэн давах мэргэжилтнийг тэгээд бид мянга мянгаар нь цаашдаа “үйлд вэрлээд” л байх юм шиг байна. Үүнийгээ тэгээд “Дэлхийн стандар тад нийцсэн сургалт” хэмээн догиогоод явцгаах юм байна л даа.

Монгол Улс 2.7 сая хүн амтай. 200 шахам их, дээд сургууль коллежтой. Эдгээрт суралцагч 162.5 мянган оюутантай гэж бай гаа. 1000 хүн тутамд ногдох доктор, профессорынхоо тоогоор бол дэлхийд “наамбар уан” улс болон “жаалж” эхэлсэн. Зугаатай хэрэг шүү. Манай улс аж үйлдвэрийн өрсөлдөх чадвараараа энэ онд дэлхийн 155 улсаас 142 дугаар байрт байна уу даа жагссан харагдсан. НҮБ-ын Аж үйлдвэрийн хөгжлийн байгууллага л худлаа судалгаа гаргадагг үй юм бол бидний ард Африкийн Бурунди, Ботсван, Тонга мэтийн орнууд л яваа юм билээ. Бичиж буй зүйлтэйгээ хамаатай, харьцуулсан дүгнэлт хийхэд хэрэгтэй нэг баримтыг би дурдмаар байна. Их Британи 59.4 сая хүн амтай, 89 их, дээд сургуультай. Шинэ Зеланд 3.9 сая хүн амтай, долоон их, дээд сургуультай. Саудын Араб 22.5 сая хүнтэй атлаа 40 их, дээд сургуультай. Манайхтай ойролцоо хоёр сая гаруйхан хүн амтай Македон улсад гэхэд л хоёрхон их сургууль байдаг юм байна. Эндээс харахад монголчууд бид их, дээд сургуулийнхаа тоогоор дэлхийн улс орнуудыг ойрын зуундаа бараадаж ирэхээргүй хол тасархай орхисон байгаа биз.

Социализмын гэх үед 10 гаруй их, дээд сургуультай ч чанартай, чадвартай боловсон хүчнээр дутагдаж, гачигдахгүй болоод л байдаг байсан. Монгол одоо 200 шахам дээд сургуультай болчихоод дипломтой ажилгүйчүүдийг ёстой л бөөн бөөнөөр нь цутгаад байдаг болчихлоо. Монголын боловсролын бод логыг “Дипломтой, ромботой ажил гүйч үүдийг үй олноор нь нийлүүлэхэд чиг лүүлнэ” гэж тодорхойлсон юм болов уу гэж би хувьдаа ойлгох болсон. Монгол Улс 162 мянган оюутантай гэдэг бахархмаар тоо. Гэвч хэд нь ажлын байр тай болдгийг боловсролын бодлого барьдаг “боловсролтой” дарга нар мэддэг болов уу гэдэг нь аазгай хөдөлгөөд байдаг юм. Харин багш нарын тухайд бол аль эрт цайчихсан хүмүүс.

Ингэж хэлж буйг минь өршөөх биз. Яах аргагүй л “мэргэжилтэн” бэлтгэдэг багш нар тэгээд гудамж дүүргэсэн ромботой ажилгүйчүүд, сонин, телевизийн зай, цагийг битүү бөглөсөн ажлын байрны зарыг хараад ядаж л бяцхан ичдэг байх гэж найддаг юм. Яагаад гэвэл тэдний үйлдвэрлэсэн “бүтээгдэхүүн” зах зээлд огтхон ч борлогдохгүй байна шүү дээ. Эрээний деффекттэй бараанаас ч долоон дор. Урт, богино, уранхай, цоорхой хужаа оймсыг худалдаж аваад өмсөх хүн Монголд захаас аван байхад улаан диплом, ромботой атлаа албан газрын сахиулын байранд ч адлагдаж гологдсон “мангуунууд” ямар олноор бэлтгэгдэнэ вэ? Монголд 40 мянган ажилгүйчүүд бий гэдэг тоог Үндэсний статистикийн хорооноос (энэ оны гуравдугаар сарын байдлаар) гаргасан байдаг юм байна.

Манайхны дандаа багцаалдаж, гэхдээ бодит дүнг дарж мэдээлдэг араншинг бодолцвол энэ тоо худлаа л даа. Үүнээс их гэж ойлгох нь онох байх. Юутай ч 40 мянган ажилгүйчүүдийн 28 хувь нь дээд мэргэжилтэй “нөхөд” байна гээд бодохоор нэгэн бодлын “бахархал” ч юм шиг. Хэзээ ч сургууль соёл гэдгийг дамжиж үзээгүй, нэр усаа ч мутарлаж үл чадах Африкийн зарим орны ажилгүйчүүдтэй харьцуулахад хэд хэдэн их, дээд сургуулийг дүүргэсэн өндөр боловсролтой ажилгүйчүүд Улаанбаатарт пиг. Энэ нь бидний омогших нэг сэдэв мөн биз дээ. Монгол Улсад өнөөдөр мундаг боловсролтой инженер, хуульч, багш, эмч, сэтгүүлч … ямар хэрэгтэй байна вэ? Цалин пүнлүү нь ч өндөр, 1000-10000 ам.доллар гэж зарлаад байхад тэнцэх “боловсорсон хүчин” олдохгүй байна.

Ямар бодлогоор, хэн ийм “гологдол”- уудыг үйлдвэрлээд байна вэ? Шуудхан үнэнийг өгүүлбэл УИХ-ын нөгөө л “үйлтэй” 76 “мангуу” дээр учир шалтгааны эх хөвөрч очоод тулчихаад байдаг юм. Манай 76 “мангуу” мөнгө хийх нүх энэ тэр дээрээ бол үнэнхүү сийрдгийн жишгийг Монголын боловсролын бодлогоор дэнчин тавьсан бизнесээс нь харж болно. Өнөөдөр хувьдаа сургууль өмчилж, байгуулаагүй эрх мэдэлтэн цөөхөн бий. Ялангуяа өмнөх УИХ-ын гишүүд спикерээсээ эхлээд л толгой дараалан хувийн их, дээд сургууль, коллежтэй болцгоосон юмдаг. Зарим нь хоёр өрөө байрандаа хүртэл их сургууль байгуулж, хаягаа хадаж байсан гээд бод доо. Ийм хөгийн юм Монголд л байж болдог байх. Д.Лүндээжанцан (“Шихихутаг”), Д.Оюунхорол (“Отгонтэнгэр”), УИХ-ын гишүүн асан Б.Эрдэнэс үрэн (“Монгол бизнес”), А.Цанжид (“Соёмбо”), С.Төмөр-Очир (“Хангай”), Д.Дорлигжав (“Билэг”) … гээд УИХ-ын гишүүн, гишүүн асан, эрх мэдэлтнүүдийн боловсролын салбарт шахалдсан бизнесийн байгууллагуудын (их, дээд сургууль нэртэй) жагсаалт Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч (“Либерти” дээд сургуулийн 25 хувийг эзэмшдэг), Р.Гончигдорж (МУИС-ийн ТУЗ), Р.Амаржаргал (ЭЗДС ТУЗ-ийн гишүүн), Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогтын гээд үргэлжилнэ. Тэгэхээр боловсрол гэдэг их хэмжээгээр мөнгө босгож болдог салбар аж. Хамгийн гол нь боловсролоор мөнгө хөөж бизнес хийх нь улс оронд ямар урхагтайг дипломтой атлаа хэнд ч хэрэггүй шавар толгойтой “мэргэжилтнүүд” Монголоор нэг болсон нь нотлох биш үү. Хэдийгээр хог болсон энэ олон сургуулийг нэгтгэж цөөлнө гэсэн ч хэрэг дээрээ ганц нэг нь хоорондоо нэгдсэнээс бус хэлбэр тооны хувьд ямар ч өөрчлөлт гарсангүй.

Монголд боловсролын үнэ цэнийг ингэж шавартай хутгасны буруутан нь эрх мэдэлтнүүд. Боловсролын бизнес тодорхой нэрийн татваруудаас чөлөөлөгддөг гэдгийг тэд юу эс андах билээ. Сая сая төгрөгөөр нов ногоон тэгнүүдийг “үйлдвэрлэх” тусам тэдний халаас зузаарч байдаг. Монголын хүн амын тэн хагас нь Улаанбаатарт төвлөрсний учир шалтгаан нь ихэс дээдсийн боловсролын бизнестэй шууд холбогддог. Хө- дөөгийн залуус хотод ирцгээж хувийн энэ олон сургуульд хамаг байдгаа шавхан байж суралцсан болдог. Тэдний олонх төлбөрөө сургуульдаа тушаачихсан л бол дөрвөн жил зугаацаж яваад дипломоо авсан ч болно. Өөртөө ч, улсдаа ч нэмэргүй дөрөв таван жилийг харамсалтайяа үднэ. Алга дарам цаас, дөрвөн талт тэмдэгний төлөө л юм даа. Энэ бүхний төлөөсөнд хоттой хоньтой нь цуг хөдөө нутаг эзгүйрэх. Өнөөдөр малаа барж, хотоо харлуулан, өрөнд баригдсан малчид энэ олон их, дээд сургуу лийн эздээс хариуцлага нэхэх учиртай. Ямар ч үнэ цэнэгүй сургалт, хэнд ч хэрэггүй дипломны төлөөнөө байдгаа барж хүүхдээ сургах нь ухаангүй үйлдэл гэдгийг бид ойлгох ёстой болж. Үүний оронд тусгай мэргэжлийн сургуульд хүүхдүүдээ явуулж, хаана ч хэрэгцээтэй гагнуурчин, талхчин, нарийн боовчин, хүнд механизмын засварчин, жолооч болго л доо. Өнөөгийн манай их, дээд сургуулиуд үнэн хэрэгтээ ажилгүйчүүдийн армийг л бэхжүүлж чадна. Байдаг мал хуйгаа банкны барьцаанд тавьж авсан зээлээр тань Монголын их, дээд сургуулиудад суралцаж төгссөн хөвгүүн чинь хулгайч, охин чинь биеэ үнэлэгч болсон байх аваас бүү гайх.

Компани, хоршоо байгуулж буй аятай их, дээд сургуулийг үржүүлж болдоггүй юм. Өнөөдөр малчдын амьдралыг ямар ч чанаргүй сургалттай их, дээд сургуулиараа дамжуулан сорон мөлжигчид нь аанай л эрх мэдэлтнүүд. Тэд хүүхдүүдээ яагаад Монголд, тэр тусмаа өөрийнхөө хувийн сургуульд үнэ төлбөргүй сургадаггүйн учрыг тунгаагаад үз. Тэдний сургуулиудын сургалтын чанар төлбөрийн хэмжээтэй нь харьцуулахад даанч харамсалтай санагддаг. Тооноос чанар эрхэм гэдгийг бид мартах учиргүй. Зуун ямаанд жаран ухна гэдэгчлэн 2.7 сая хүнд 200 их, дээд сургууль үнэндээ ахадсан тоо. Үнэ цэнэгүй 200 сургуулийн оронд үндэсний ганц Кэмбриж, Харвард, Оксфордтой болцгооё л доо. Бид хөгжлийн их тэсрэлт хийх гэж байна. Бид асар том боломжийн гараан дээр ирлээ гэцгээж байна. Толгой хоосон харанхуй байх аваас монголчууд бид тэгээд яаж тэсрэх юм бэ? Бид ёроолгүй баялагтаа эзэн сууж, эх орноо хөгжүүлнэ л гэж бодож байгаа юм бол чанартай, мундаг боловсролтой болох ёстой. Бид өөрсдөө бүхнийг хийж сурах, бүгдэд суралцах хэрэгтэй байна.

Эс бөгөөс эх оронтой атлаа бусдын нутагт байгаа юм шиг, эзэн нь мөртлөө зарц боол нь мэт харийнхны өмнө гөлөлзсөн, арчаагүй хэвээрээ байх болно. Сонсоход хатуу ч үнэн ийм л байна. Өнөөдөр Оюутолгой, Тавантолгойн том том төслүүдийг жишээлээд хар. Хүнд даацын тэрэг аятайхан жолоодчих монгол хүн ховор байна шүү дээ. Тэгээд нөгөө баахан диплом, ромбоны эзэд юу хийж чадаж байгааг нь бас эргэцүүлээд бод. Бээлий оёж (тэр нь маш муу), хуушуур бууз чимхэж, бусдын ялгадас энэ тэрийг соруулсан шиг л амь зууж, хувь хишиг хүртэнэ гээд хорвоогийн тоосыг манаргаж явцгаах нь харамсалтай агаад эмгэнэлтэй байна. Үндэстнийг сүйрэл, оюуны харанхуйд хөтөлсөн энэ олон их, дээд нэртэй мөнгө угаасан бохир заваан бизнесээ одоо зогсоох цаг болоогүй гэж үү сэтэртнүүд. Эдний халаасыг зузаатгаж, тархиа савандуулахаа монголчууд бид ч болих цаг болж. Нэгэн хамтлагийн дуунд гардагчлан сайд дарга нарын энэ олон хувийн сургууль бүгд дампуураасай, нураасай гэж туйлын ихээр хүснэм.

/mongolnews/

ЭНЭ ОЛОН ХУВИЙН СУРГУУЛЬ ДАМПУУРААСАЙ
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (7)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
ТҮГЭЭМЭЛ ДЭЭД СУРГУУЛЬ БАЙНА ХҮРЭЛБААТРЫНХ

2011-06-14 | 12:40:28 | 202.179.20.207 |

Зочин
Унэн унэн нээрээ унэн тэнэг ядаж л энэ орон нутгийн шилжилт гайгуй болно гэж боддоггуй

2011-06-14 | 11:55:32 | 182.160.32.170 |

Зочин
мөнгө хүүлэгч энэ олон хувийн сургуулиудын хаалгыг барих цаг аль хэдийнээ болсон баймаар юмаа.Чадвар муутай хоосон толгойтой дипломны голнуудыг авах ч газар олдохгүй л байгаа шүү дээ.Бүгдээрээ дампуураасай???????????????

2011-06-14 | 11:54:30 | 182.160.4.175 |

Зочин
Их дээд сургуулийн тоог эрс цөөлөх хэрэгтэй

2011-06-14 | 10:57:09 | 124.158.77.175 |

Зочин
Их дээд сургуулийн тоог эрс цөөлөх хэрэгтэй

2011-06-14 | 10:54:37 | 124.158.77.175 |

Зочин
Жинхэнэ үнэн бичжээ, амиа бодсон арчаагүй, ханаж цаддаггүй томчуул ийм нийтлэлийг уншаад ойлгохыг ч хүсдэггүй байх даа. Тэр их мөнгө хөрөнгөө үхэхдээ аваад явах юм байх даа хөөрхийс. Байгаадаа сэтгэл хангалуун байж бусдын төлөө жаахан ч гэсэн буян хийж элс үндэстнээ гэсэн сэтгэл гаргавал өөрсдийнх нь үр хүүхэд хойч үед нь л хэрэгтэй байх даа

2011-06-14 | 09:43:39 | 122.254.127.66 |

Зочин
Нийгэмд Хїнд їзїїлэх цаас авч бие амар амьдрах сонирхол байна тїїнийг дагасан сургууль нэртэй ном уншихаас дээш потенциалгїй нєхдїїд байна

2011-06-14 | 09:13:51 | 202.72.245.190 |