хариуцлага хүлээн ял эдлэсэн байна. Тэднийг О.Нямдэлгэр, Х.Монголхүү гэдэг. Хан-Уул дуургийн цагдаагийн хэлтэст ажилладаг байжээ. Тэд 2009 оны долд угаар сарын 4-ны өдөр ажлаа хийж байгаад Г.Вандандоржийн биед хүндэвтэр гэмтэл учруулсан гэмт хэрэгт холбогдсон аж. Хуулийн дагуу ял эдлээд гарч ирсэн тэдэнтэй уулзаж ярилцав.

Эцэг нь хүүхдээ зодсон байдаг

(Хан-Уул дуургийн цагдаагийн хэлтсийн хэв журмын тасгийн цагдаа Х.Монголхүү)-

Тухайн үед юу болсон талаар ярихгүй юу. Та анх хэргийн газарт очсон байдаг?

-Тэр үед би жижүүрийн үүрэг гүйцэтгэж байсан. Иргэд “согтуу залуучууд орцонд танхайраад байна” гэсэн дуудлага өгсөн. Үүний дагуу бид очсон юм. Биднийг очиход хоёр залуу харанхуй орцонд маргалдсан байдалтай байсан.Тэдэнд өөрийгөө танилцуулсан чинь “Та нарт хамаагүй. Бидний хувийн асуудал” гэж хэлсэн. Ард иргэдийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулж болохгүй гээд шаардлага тавьсан. Харанхуй орчинд хэл амаар доромжлоод байхаар нь гавлахаар шийдсэн.

Урдаас эсэргүүцэл үзүүлээд яах ч юм билээ гэж бодоод. Тэгээд аваад явж байтал нэг эрэгтэй хүн “Та нар манай хүүг бариад авсан байна тавь гээд мөрдэснээс татсан” тэгэхээр нь “Бид албан үүргийнхээ дагуу явж байна. Та хэлтэс дээр очоод нэр хаягаа өгөөд хүүгээ авч явж болно” гэж хэлсэн. Нөгөө хүн өөрийгөө танилцуулаад бидэнтэй багагүй маргалдсан байдаг.

Тэр үед нь би “Та нар цагдаа нартай ингэж харьцаж болохгүй. Би ямар хувиараа танай хүүг барьсан биш иргэдийн өгсөн мэдээллийн дагуу л ажиллаж байна” гэж хэлсэн юм. Хан-Уул дүүргийн III хороо гэдэг бол алслагдмал газар. Ингээд хүүгийн аавтай ойлголцоод хүүг нь өгөөд явуулсан.

-Архи уусан гэх Вандандоржийг эрүүлжүүлэх байранд хийсэн юм уу?

-Эрүүлжүүлэх байранд хийгээгүй. Хэлтэс дээр очоод л овог нэрийг нь хэлүүлээд, аавынх нь бичиг баримтыг үзээд явуулсан. Нэгэнт ар гэрийнх нь хүмүүс ирсэн байхад эрүүлжүүлэх байранд хонуулах шаардлагагүй байсан.

-Хохирогч бусадтай rap зөрүүлсэн байх магадлалтай юу?

-Магадлалтай. Хамт архи уусан залуутайгаа хэрэлдэж муудалцсан байдалтай байсан шүү дээ. Хүүгийн ярьж буйгаар ааваасаа их айдаг юм билээ. Тухайн үед хохирогч “Би аавдаа мэдэгдмээргүй байна. Маргааш шалгалттай болохоор чимээгүй ороод унтчихна” гээд гуйж байсан. Хохирогчийн эцэг гэх хүн архи уудаг, удаа дараа танхайн хэргээр шалгагдаж байсан. Цагдаад бүртгэлтэй хүн. Тэр үед эцэг нь хүүхдээ зодсон байдаг.

-Цагдаагийн албан хаагчид хүн гавлахдаа ямар арга хэрэглэдэг юм бэ. Аргагүй хамгаалалт гэдэг утгаар нь rap хүрэх тохиолдол байдаг уу.

-Миний хувьд тэр хүнийг гавласандаа л буруудаад байгаа юм. Хэрвээ хүн гавласан гээд намайг буруутгаад байгаа бол гаваар яахын. Шүүхийн дүгнэлтээр гар нь зөөлөн эдийн гэмтэлтэй гэж гарсан. Нэг хүн гавлууснаас болж гар нь гэмтсэн бол өдөрт арван хүний гар гэмтэж байгаа. Бид өдөрт олон дуудлагад явдаг. Барьсан хүн бүрийг гарыг гавлах шаардлагатай болдог.

Тэр хүний аюулгүй байдал гэдэг үүднээс. Бид чинь ямар хурим найран дэр очиж байгаа биш дан л болохгүй хэрэг дээр очдог. Тэгэхээр гав хэрэглэдэг. Албан үүргээ гүйцэтгэж яваад буруутан болсондоо харамсч байна. Биднийг ингээд буруутгаад байх юм бол цагдаа гэж албан тушаал байх хэрэггүй.

-Хохирогчийн биеийн байдал одоо ямар байгаа вэ?
-Одоо эрүүл саруул хичээлдээ яваад л байж байгаа. Их сургуульд орсон гэсэн. Шоудаад л явж байсан.

-Та хоёр өөрсдийнхөө үзэл бодлыг илэрхийлэх боломжгүй байсан хэрэг үү?
-Хэвлэл мэдээллийн албаар дамжуулан өөрсдийн үзэл бодлыг илэрхийлдэг журамтай. Тэгээд ч бид өөрсдөө хэрэг хийгээгүй гэж явсаар байгаад ийм байдалд орчихлоо. Манай хамт олон биднийг сэтгэл санаагаар дэмжиж байсан. Бид ажил төрлөөр хохирлоо гэхэд эрүүл мэнд л чухал байна.

-Нэгэнт энэ хэргийн ялыг эдэлчихсэн болохоор нэхэмжилсэн мөнгийг нь төлөх үү?
-Бид тэрийг төлөөд байх шаардлагагүй. Эхлээд ял авсандаа итгэхгүй байсан. Нэг үгээр хэлбэл цагдаагийн байгууллага өрөвдөлтэй юм. Ингээд хэрэгт холбогдоод байвал ажлаа хийх хүн байх уу.Бид хоёроос сургамж аваасай гэж хэлмээр байна. Цагдааг буруутгаад байж болдог гэдэг жишиг тогтчих вий дээ.

Вандандорж үнэн зөвөөр мэдүүлэг өгсөн бол ял эдлэх ёсгүй байсан
(Хан-Уул дүүргийн цагдаагийн хэлтсийн XII хорооны хэсгийн цагдаа О.Нямдэлгэр)

-Та хоёрт холбогдох хэргийг шүүх эцэслэн шийдвэрлэсэн байгаа. Шүүхээс гаргасан шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа гэлүү?
-Шүүх нэг талыг барьж байгаа. Хохирогч гээд байгаа хүмүүс биднийг хүн зодсон нь нотлогдсон гэж үздэг.

-Хохирогч гэх хүн яагаад биедээ гэмтэл авсан юм бэ. Та нар гавлах явцдаа rap хүрсэн зүйл байгаа юу?

-Тухайн үед гэртээ хариад аавдаа зодуулсан юм билээ. Аав нь хэлэхдээ “Хүүгийн бөгсөн дээр нь хоёр удаа алгадсан” гэж ярьдаг. Аавдаа зодуулсан хүү “Хүн амьтанд зодуулж яваад ирэхэд та намайг зодлоо” гэж хэлээд ухаан алдаад унасан гээд ар гэрийнхэн нь цагдаад мэдэгдсэн. Ингэхээр нь бид гэрт нь очсон. Биднийг очиход хажуу өрөөндөө доошоо хараад хэвтэж байсан. Тэгэхээр нь архи нь гарч өгөхгүй байгаа юм болов уу гэхэд ээж нь “Манай хүү бие муутай. Тэр эрүүлжүүлэхэд чинь ороод янз бүрийн юм болбол яах билээ.

Бид эндээ хараад хонохоос” гэсэн. Мөн түргэн тусламж дуудаж үзүүлсэн байдаг. Шүүх хуралдээр эмчийн анхны үзлэгийн дүгнэлтийг танилцуулахад ” Хэл яриа нь ээдэрсэн, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн. Биед нь ил харагдах шарх сорвигүй” гэж үзсэн байсан.

-Шүүх эмнэлгийн дүгнэлтэд хүндэвтэр гэмтэл гэж бичигдсэн байсан нь ямар учиртай юм бэ?
-Шүүх эмнэлгийн дүгнэлтэд зөөлөн эдийн няцрал, тархи доргилт гэсэн онош гарсан бавдаг. Энэ нь бол гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Тэгэхээр нь Эрүүгийн хуулийн тусгай 97.1 зааснаар надад эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн. Монголхүүг гэрчээр татаж байцааж байсан юм. Тэр үедээ хөнгөн зэргийн гэмтэлтэй гээд л явж байсан. Харин найман сарын дараа тархины гэмтлээс үүдэлтэй унадаг өвчтэй болсон гэж ярьсан.

-Хүүгийн ээжийнх нь ярьснаар бол бие муутай байсан юм биш үү?
-Хохирогчийн бие өмнө нь ямар байсан юм бэ гэдгийг шүүлгэх гэсэн боловч олдоогүй. Тухайн иргэн өвдсөн байлаа гэхэд эмнэлэгт бүртгэгдэж үлддэг. Архиваас шүүлгэх гэсэн боловч нэмэр болоогүй. Мөрдөн байцаалтын явцад энэ хүсэлтийг хэд хэдэн удаа тавьсан ч тус болсонгүй. Харин хохирогч нь бид хоёрыг буруутгасан хэвээр байсан юм.

-Хохирогч нь хэд орчим насны хүн юм бэ?
-Арван жилийн сургуулийг төгсч байсан юм билээ. Миний хувьд тэр хэрэг гардаг өдөр нь гадуур ажилтай явж байгаад өрөөндөө орж иртэл нэг хүүхэд наана нь нэг залуу зогсч байсан. Наадах чинь яасан хүүхэд юм бэ гэж асуухад “Дуудлагаар авчирсан юм. Архи уусан байна” гэсэн. Тэгээд би өрөөндөө оруулаад “Алив чи гэр чинь хаана байдгийн. Аав ээж чинь юу хийдэг юм бэ” гэж асуухад “Ах аа намайг битгий эрүүлжүүлэхэд хий л дээ” гээд хөлөө жийж суугаад байсан.

Хувцас нь урагдчихсан байдалтай байсан. Тэгэхээр нь “Чи яагаад архи уугаад явдаг юм” гэхэд “Намайг дээд талын ангийн Удаахбаяр гэдэг хүүхэд дарамтлаад байсан юм. Тэгээд архи уусан” гэж хэлсэн. Удаахбаяр гэдэг хүүхэд нь манай хэлтсийн хяналтад байдаг. Урд өмнө нь хэрэгт холбогдож байсан хүүхэд. Ингээд Удаахбаяртай уулзах гэсэн боловч ахындаа байгаа гэсэн болохоор нь уулзаж чадаагүй. Тэгэхээр нь “За чи гэр орон чинь ойрхон байдаг юм бол ингээд харь. Маргааш ирж уулзаарай” гээд явуулсан байдаг. Гэтэл манай нэг цагдаа “Наадах чинь өрхийн эмч Нарантуяагийн хүүхэд байна” гэсэн. Тэгээд гэртээ хариад биднийг дуудсан.

-Шүүх эмнэлгийн дүгнэлт хоёр удаа хөнгөн зэргийн гэмтэл гэж гарчээ. Гэтэл яагаад хүндэвтэр зэргийн гэмтэл болчихдог байна вэ?

-Тэрийг шалгаж үзэх хэрэгтэй. Хэрэг гардаг өдрийн маргааш буюу долоодугаар сарын 5-нд хохирогчийн өвөө гэх МУ-ын гавьяат хуульч Раашзэвэг гуай өрөөнд орж ирээд “Та нар миний зээ хүүг хэвтэр ортол нь зодсон байна. Эртхэн шиг учраа олохгүй бол эвгүй л юм болно шүү. Ах нь шүүхийн байгууллагад олон жил ажилласан танил ихтэй. Танай дарга нар миний шавь” гэсэн. Тэгэхээр нь би “Та бидэнтэй ингэж ярьж болохгүй. Бид хуулийн дагуу ажлаа хийж байна. Хүү чинь зөрчил гаргасан. Зохих журмын дагуу ажиллаж байна.

Та гомдолтой байгаа бол шалгадаг, нотолдог газарт нь хандаж болно” гэхэд “Би ханддаг газарт нь хандана” гэсэн. Ингээд долоодугаар сарын дундуур эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байгаа. Харин Монголхүүг гэрчээр татаж байсан. Хамгийн муухай зүйл нь мөрдөн байцаалтаас эхлээд нэг талыг барьж биднийг хэрэг хийсэн мэтээр дүгнэсэн. Тухайн үед бид хоёр “Энэ хүнийг зодоогүй юм чинь яах ч үгүй” гэсэн бодолтой байсан нь буруудсан байх. Өмгөөлөгч авах уу гэхэд нь хүртэл үгүй ээ гэж хэлж байсан. Үнэн зөв гэж байдаг юм бол одоо л харагдана гэж бодож явтал өөрсдийгөө хэрэгт хутгачихсан.

-2009 оноос хойш хэдэн удаа шүүх хурал болов?
-2009 оноос хойш найман удаа шүүх хурал хийсэн. Энэ хооронд хэд хэдэн удаа хорьсон.

-Хорих шалтгаан нь юу байх вэ?
-Вандандорж гэдэг хүүхэд тухайн үед ярьж байсан зүйлээ үнэн зөвөөр нь хэлээд явчихсан бол өнөөдөр бид хоёр шоронд сууж ял эдлэх ёсгүй байсан. Хамт явж түүнийг зодсон хүмүүс нь ял эдлэх ёстой байсан юм. Гэтэл бид хохирч үлдсэн. Ажил, эрүүл мэнд гээд бүх л зүйлээрээ хохирч үлдлээ.

-Хэрэгт холбогдсон даруйд ажлаас чинь халсан уу?

-Цагдаагийн байгууллага чинь хатуу чанд учраас халсан. Цагдаад найман жил ажиллаж байсан. Миний гомдолтой байгаа зүйл бол шүүх хангалтгүй ажиллаж байна. Гэхдээ бүхэл бүтэн байгууллагаар нь хэлэх хаашаа юм. Тодорхой хэсэг хүн. Хар яриагаар хэлэхэд шүүгч нар ялаа төлөвлөчихөөд ордог юм шиг байна билээ. Хамгийн сүүлд 2010 оны арваннэгдүгээр сард Дээд шүүхээс мөрдөн байцаалтад буцаасан. Тэр шалтгаан нь “Вандандорж гэдэг хүний биед учруулсан хохирол нь энэ цагдаад хамааралтай юм уу. Ямар өвчтэй болсон юм” гэдгийг нарийвчлан шалгах хэрэгтэй гэж үзсэн байдаг. Гэтэл мөрдөн байцаалтын явцад бид хоёроос нэг удаа мэдүүлэг авсан.

Мөн хохирогчоос мэдүүлэг авсан. Хохирогч мэдүүлгийн явцад нэг сая гаруй төгрөг нэхэмжилсэн байгаа юм. Түүний унаж татах өвчин нь тархины голомт дахь өөрчлөлтөөс шалтгаалж үүсдэг юм билээ. Өвчин бол удаан хугацааны дараа үүсдэг. Гэтэл бид хоёр цохиж зодсон юм бол тийм хурдан хугацаанд унаж татдаг болох нь эргэлзээтэй. Бид хоёрыг яллах дээрээ тулахаар Вандандоржийн биед хүндэвтэр гэмтэл учруулсан гэдэгт л буруутгасан. Яагаад энэ хэргийг цагаатгаж болоогүй юм бэ гэсэн асуулт байгаа. Энэ хэргийг цагаатгах тал дээр авч үзсэн бол мэдүүлэгт нотлох баримт хангалттай байсан.

-Тухайн үед хуульч өвөө нь юу гэж хэлсэн байдаг вэ?
-Тэр хүнд бид “Ах аа яах уу” гээд харьцсан бол өөр л байх байсан юм билээ. Монголхүүд “Наадахаа зодсон гээд хэлчих” гээд ятгасан байдаг.

-Хуульч өвөө нь хуулийн цоорхой ашиглачихсан юм биш үү?
-Миний бодлоор мөрдөн байцаалт, прокурор, шүүх эмнэлгийн дүгнэлтэд хохирогчийн тал нөлөөлсөн. Энэ бүгдийг хуульч өвөө нь хийсэн байх магадлалтай. Даан ч бидэнд баримт алга. Шүүх хурал болон бусад газарт хуульч өвөө нь очоод насаараа ажилласан гээд л дайрчихдаг. Өмгөөлөгч нар нь хүртэл биднийг өмгөөлөхөөсөө татгалздаг болсон. Тэр хүнийг төр үнэлж гавьяат хуульч болгосон байхад буруу ашиглаж байгаа нь харамсалтай.

Бидний хэргийг үнэн зөвөөр шийдэж өгөх байх гэдэгт итгэлтэй байдаг.

-Та хоёр нэгэнт энэ хэргайн эзэн холбогдогч болоод ял эдлээд гараад ирлээ. Дараагийн хийх ажил чинь юу байна вэ. Хяналтын шатанд хандсан гэсэн?

-Хүмүүсийн ойлгож буйгаар энэ хоёр л хэргээ хүлээхгүй байна гэж бодож байгаа байх. Бид хоёр тэр хүүхдэд өс хонзон санаад байх шалтгаангүй. Тэрийг ямар хүний хүүхэд болохыг шалгах явцдаа л мэдсэн. Бидэнд хэрэг үүсгэсэн зүйл анги нь хувийн сэдэлтээр гэсэн байгаа. Манай өмгөөлөгч хяналтын шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй юм билээ.

Бид өмгөөлөгчөөр дамжуулж хүсэлтээ гаргасан. Бид хэргээ цагаатгуулах хүсэлтэй байгаа.

А.Лхагважав
Эх сурвалж: “Нийгмийн толь”