энгэртэй даашинз. Энэ бол Ягаахан. Ягаахан ээжтэйгээ байгаа хүүхэд шиг эрх цовоо хоолойтой, од, цэцэг хөтлөлцөн ирмэсэн урт хумстай…Түүний хэзээ ирснийг мартжээ. Харин жавар тачигнасан өвлийн өглөө, бүүдийж нооройсон өрөөнд маань ийм соньхон амьтан биднийг угтсаныг сананам. “Энэ хүүхэн манайд орж байгаа гэнэ ээ” гэх цэвэрлэгч авгайн шивнээг сонссон бололтой, бүсгүй найрсгаар инээмсэглэн мэндэлсэн.

Тэр өглөөнөөс хачин жигтэй зүйлс эргэн тойронд хөвөрч эхэлсэн сэн. Өчигдөрхөн л аянга цахилгаан аятай айлгаж чичиртэл загнаж байсан дарга маань инээд алдсаар орж ирээд “За манай хамт олон шинэ гишүүнээ хүлээж ав. Энэ бол Цэвэлмаа. Бичиг хэргийн туслах ажилтан. Албан бусаар хэлбэл бүх хүний туслах гэсэн үг ээ” гээд өмнөөс нь ичмээр маасайхад эгцлэн харахаас ч эмээдэг бид өөрийн эрхгүй мушийцгааж билээ. Дарга бас инээдэг байжээ…

Үүдний хажуугийн шоовдордуухан ширээ бүсгүйд ногдов. Бүсгүйг цүнхнээсээ цасан цагаан алчуур гаргаж шүргэхийн төдий хүн бүхэнд гологдсон яйжгий ширээ гялалзан толийж “Харав уу та нар, би тийм муухай байж уу” гэж биднийг ширэв татаад авлаа. Төдхөнөө жаазтай зураг, мөнгөний хулс тэргүүтэн эд юмс мөнөөх ширээн дээр ургав.

Шинэ ажилтны хөдөлгөөнийг бүгд сэмхнээ ажна. Ягаахан яг л гэртээ ганцаараа байгаа мэт зоргоор загнах аж. Уруулаа цорвойлгосхийн Dior-ийн сүрчиг цацахад анхилуун үнэр “Гoo оршихуй” хэмээн дуу алдсаар өрөөнд түгэв. Бүсгүйг “Алив” гээд ухасхийн хөшиг татан цонх нээтэл түрүүхэн муухай царайлж асан тэнгэр хэдийнэ цэлмэсэн байх агаад өглөөний цэнгэг агаар хамарт ханхийснийг юу гэх вэ. Хоолой хорсгодог айхтар утаа хаачсаныг бүү мэд.

Ягааханыг гар хүрүүт тээр мухрын буланд тээршаагдан цөлөгдсөн хувилагч машин амь орж, хүч чадлаа гайхуулж гарав аа. Дуусчихсан хороо сэгсрэн сэгсрэн, үйлээ эдлэн байж хэвлэсэн даргын бичгийг өнөө муу хувилагч нүд цавчихын зуур гурвыг гаргаад шидчихдэг байгаа. Хэн ч оролдоод ажиллуулж дийлэлгүй “ямбий” гэж оношлуулсан хувилагч машин шинэхэн начин шиг ханхалзаж “гурван зуу, гурван мянгыг ч элбэгхэн хэвлээд өгъе” гэж даналзах янзтай.

Долоо хоноход Ягаахан шиг энхрий амьтан манай байгууллагад үлдсэнгүй ээ. Үдийн завсарлагаар эрчүүд түүнтэй хамт тамхилангаа чих улайм онигоо ярьж, эхнэртэйгээ эвлэрэх зөвлөгөө хүсэх болжээ. Зав чөлөө гарвал хүүхнүүд түүнтэй цуг дэлгүүр хэснэ. Ягаахан юмны донжийг олно гэж янзтай, дэндүү уран нүдтэй. Дээр нь хайж байгаа зүйл хаана хамгийн аятайхан мөртөө хямд байгааг андахгүй.

Адилхан л ханд, ёотонгоор найруулсан хэрнээ Ягааханы аягалаад өгсөн цай хүртэл онцгой, амттай. Жинхэнэ эспрессо кофе чанаж чаддаг ганц хүн гэвэл бас л тэр. Найруулсан кофегоо аягалахдаа хүртэл цэмцгэр. Даргад танилцуулах бичиг баримтын хавтас нь алтан шар, үдсэн үдээс, хавчуурга нь нил ягаан, номин цэнхэр өнгөтэй. Цүнхэнд яваа бэлгэвч нь хүртэл улбар шар, амтат жүржийн үнэртэй.

Үе үе бүсгүй өглөөдөө жаахан ядрангуй төрхтэй ирнэ. Тэр үед эрчүүд түүнийг харамлангуй, хардангуй хардаг байлаа. Түүний хариуд бүсгүй хөгжилтэйхэн инээмсэглээд “Сайхан залуутай наргиад аа” гэх юм уу “Шөнөжин загас наадуулсан чинь яг үхэх нь ээ” гээд ил задгай зарлаж орхино. Түүнийг нь сонссон хүүхнүүдийн ичнэ гэдэг. Гагцхүү Ягааханд хамгийн дургүй ахимаг бичээч авгай “Завхай банзал” гэж зэвүүцэл, эгдүүцлээ нуулгүй, чангаар зэмлэдэг сэн.

Чухамдаа хэн бүхний ярихаас ичдэг сэдвээр хамгийн илэн далангүй ярьж чаддаг бүсгүй гэвэл манайд ганцхан Ягаахан л байсан юм. Энд тэндэхийн элдэв эрчүүдтэй холбогдох дуртайгаа тэр “Би хувиршгүй мөнхийн хайраа л хайж байгаа хүн. Хэрвээ түүнийгээ олсон бол юу гэж ингэж дэгдэх билээ” гэж тайлбарласан сан. Нээрээ ч заяаны ханиа хайгаад л яваа нь Ягааханы буруу гэж үү. Хүн хувцсыг хүртэл барьж имэрч авдаг биз дээ.

Ай томоогүй ялдамхан Ягаахан минь дээ. Гэвч одоо тэр үгүй. Ширээн дээр нь мөнгөний хулс, зүрхэн хэлбэрт жааз, анхилуун үнэрт бичгийн хавтас үгүй.

Тэр явчихсан. Энэ тухай бодохоос би халгаад байна. Байсхийгээд “Цэвэлмааг дарга дуудаж баина” гэхгүй,
эрчүүд хаалгаар үе үе цухалзахгүй, завсарлагаар хүүхнүүд өрөөнд цуглаж, загварын сэтгүүл, орифлеймийн каталог үзэж, элдэв зүйлийн эд бараа наймаалахгүй, хувилагч машин хүч чадлаа гайхуулан тачигнахгүй… Нам гүм. Бүгд урьдын төрхөндөө эргээд орлоо.

Яагаад? Яагаад тэр явчихав аа? Бас хаашаа?

Даргаас болов уу? Эртүүд даргын авгай ажил дээр ирж, бөөн хэрүүл хийсэн. Үгүй ээ үгүй түүнд Ягаахан ямар хамаатай юм? Айл гэрийн асуудал тусдаа. Албаны хэрэг тусдаа. Тэгвэл тайлангийн хурлаас болчихов уу? Цомхотголын тухай ярьсан тэр хурал дээр бичээч авгайд халагдах мэдэгдэл өгсөн юм. Гэтэл бичээч авгай уйлж унжин “Миний цалинг хувааж, залуу хүүхэн авчраад ажлын байр нэмэгдүүлсэн гэж дээшээ худлаа мэдээлэхэд чинь би дуугүй л тэссэн. Одоо боллоо, дээрэлхүүлж ханалаа. Би удахгүй тэтгэвэртээ гарах хүн. Ажлын бүтээмж муу байна гэдэг шүүмжлэлийг чинь яасан ч зөвшөөрөхгүй. Тэр компьютерийг чинь сурах ч үгүй, тэр кофе мофег чинь сайн чанаж чадах ч үгүй. Тэдэнгүйгээр чинь би өмнө нь болоод л ирсэн, хойшид болж л таарна. Намайг дандаа гоочилж байдаг тантай хүчээ бартал заргалдана даа” гэж заналхийлээд гарч одсон. Яагаад ч юм хурлын дараа Ягаахан маш гуниглаж билээ. Хүний гуниг зовлонг өөртөө хамаатуулан тусгадаг хачин зантай болохоор аргагүй ээ хөөрхий.

Магадгүй тэр ийм бага цалинтай, ирээдүй тодорхойгүй ажилд залуу насаа үрснээс нарны галтай дээр араа бодъё гэж санасан ч байж болох. Ягаахан угаасаа гайхмаар шийдмэг хүн. Нэг л өглөө “миний хоолой сөөнгөтөөд байдаг болчихлоо. Эмчид үзүүлсэн чинь тамхиа хаяхгүй бол улаан хоолойны хавдартай болно гэж байна. Яршиг чи минь, энэ муу тамхитай тамхигүй би амьдарна” гээд л хаячихсан. Тамхинаас гарах сургалт, өчнөөн эм, наалтад мөнгөө үрээд, дээр нь өөрийгөө тарчлаагаад ч гарч чадаагүй олон хүнийг би харсан. Харин Ягаахан хүний ухаарал гэдэг хичнээн энгийн басхүү хүчтэй гэдгийг биеэрээ бидэнд үлгэрлэсэн юм.

Эсвэл тэр хайраа олсон ч магадгүй. “Намайг хамаг дутагдал, хачин дураараа зантай минь, яг энэ байгаагаар минь чин зүрхнээсээ хайрлах хүнээ олсон өдрөө л би ажлаасаа гарна. Тэгээд үрээ танихгүй өнөр айл болоод шаагилдаж шуугилдсан хүүхдүүдийнхээ дунд жаргалтай амьдарна” гэж Ягаахан дандаа ярьдаг сан. Ид шидтэй Ягааханы туйлын хүсэл энэ.

Залуус гадагшаа тэмүүлдэг бол Ягаахан Монголдоо л амьдрах дуртай болохоор лав гадаадад сургуульд яваагүй. Гэхдээ хаашаа ч явсан бай Ягаахан бидэнд хэл дуулгах л ёстой хүн.
Бид түүний найзууд байсан шүү дээ. Эсвэл үгүй юм болов уу? Тийм ээ, үгүй юм байна. Бид зөвхөн өөрийнхөө зовлонг түүнд тоочиж, түүгээр аргадуулж, кофе чануулж, энэ тэр ажилд дайчилж, ийш тийш гүйлгэж байсан юм байна. Гэхдээ бид хэзээд түүнд туслахад бэлэн байсан. Тэгэхээр бид түүний найзууд мөн. Тэр бидэнд гомдоогүй, түүний явсан шалтгаан биднээс шалтгаалаагүй.

-Ягааханаас сураг байна уу?

-Үгүй ээ, утас нь холбогдохгүй байна. Ядаж гэрийг нь мэдэхгүй.

-Яг л ирсэн шигээ гзнэтхэн алга болчихдог муухай амьтан юм даа…

-Харин тийм ээ…

-Гэхдээ бид урьд нь Ягаахангүй яаж болдог байсан юм бол…

-Мэдэхгүй… Хувилагч машины хүнгэнэсэн дуу байгууллагаар нэг тарахад бүгд дуу алдан мухрын өрөө рүү гүйлээ. Тэнд бичээч авгай бичиг хувилж зогсов.

2009 он

О.Энхжавхлан