-”Хүн санаачлага” ТББ-ын тэргүүн, МАХН-ын өрөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Удвалтай ярилцлаа.
-Бүх ард түмний их хуралдайгаас ард түмний дунд санал асуулга явуулахаар болсон. Ямар сэдвээр асуулга тавихаар тохиров?
-Их хуралдайн салбар хуралдаан саяхан хуралдаж, Монголын бүх ард түмний санал асуулга явуулах шийдвэр гаргасан. Санал асуулга явуулахаар долоо хоног бэлдэж, дүрэм, журам боловсруулж, саналын хуудас, хайрцаг, санал тоолох хүснэгт, орон нутагт хэсгийн хороодыг зохион байгуулах зэрэг ажил хийгээд дуусч байна. Санал асуулга энэ сарын 28-наас зургадугаар сарын 12-ны хооронд нийт 14 хоног орон даяар явагдана. Бүх баг, сум, аймаг, дүүргээс хоёр асуудлаар санал авна. Нэгдүгээрт, иргэд одоогийн төр, засагт итгэж байгаа эсэх хоёрдугаарт, Тавантолгойн ордыг 100 хувь ард түмний мэдэлд өгөх нь зөв үү гэсэн хоёр асуудал байна.

-Иргэд төр, засагт итгэж буй эсэх асуудлыг яагаад хөндөх болов?
-Монгол Улсын төр, засгийг 2008 оны УИХ-ын сонгуулийн үр дүнгээр байгуулагдсан гэж үздэг. Гэтэл энэ сонгууль хууль ёсных байж чадаагүй. Асар их мөнгө амалсан, үр дүн нь 26 томсгосон тойргийн 15-д маргаан гараад байхад нэгийг ч шийдвэрлээгүй. УИХ хугацаандаа тангарагаа өргөж чадаагүй. Нэг нам нь үнэмлэхүй олон суудал авчихаад ямар ч хуульд байхгүй хоёр намын гэрээ гэдэг зүйлд үндэслэж, хамтарсан Засгийн газар байгуулсан. Үндсэн хууль болон холбогдох өч төчнөөн хуулийг зөрчин Оюутолгойн гэрээ ба,йгуулж, ард түмнээ мэхэлж, нэг ёсондоо залилан хийсэн.

Хүн залилсан хүн яаж хэрэгт татагдаж, шоронд ордог билээ. Түүнтэй адил залилан хийдэг улс төрийн хүчин Монголд хэрэггэй юу, үгүй юү гэдгийг ярих хэрэгтэй. Бид хууль бус засаг, төр ажиллаж байна гэж үзэж байгаа. Хэрэв одоогийн төр, засгийн зүгээс санал асуулга явуулбал 2008 оны сонгуулийн дүнг зассан шигээ “Намын нэрийгсолих уу” гэж гишүүдийн дунд хэлэлцүүлэг явуулчихаад “Солихгүй” гээд байхад нь “Солья гэж байна” гэлээ гэдэг шигээ “Төр, засаг маш сайн ажиллаж байна” гэж хэллээ гээд гаргачих учраас найдаж болохгүй.

Өөрөөр хэлбэл, одоогийн төр, засагт санал асуулга явуулах ёс суртахууны ямар ч үндэс байхгүй. Тиймээс Их хуралдай өөрийн санаачилгад авч санал асуулга явуулж байгаа. Энэ талаар олон нийтэд хандаж хэвлэлийн бага хурал хийнэ. Бэлтгэл ажил хангагдсан.

-Хуралдайн төлөөлөгчид газар, газраас ирсэн гэсэн. Сүүлийн үед хөдөө, орон нутагт төлөөлөгч илгээж байгаа мэдээ байна. Хүрч очоогүй аймаг, сум, баг байна уу?
-Бүх аймгаас төлөөлөл ирсэн. Нэг аймгаас 20 төлөөлөгч ирсэн учраас зарим сумаас хүн ирээгүй. Гэхдээ бүсийн хуралдайд бүх сум оролцсон, тиймээс төлөөлөл бий. Орон даяар санал асуулга явуулсны дараа Их хуралдай дахин хураддаж саналын дүнг хэлэлцэж шийдвэрээ гаргана.

-”Монголын түүхэнд байгаагүй урвалт” гэсэн сэдвээр хэлэлцүүлэг явуулсан. Дараагийн хэлэлцүүлгүүдийг хүмүүс сонирхож, хүлээж байх шиг байна. Ямар сэдэвтэй байх бол?
-”Монголын түүхэнд байгаагүй аймшигт урвалт” нэртэй хэлэлцүүлгийг “Эх орон-тусгаар тогтнол-шударга ёс” хөдөлгөөнөөс зохион байгуулсан. Эрдэмтэн, судлаач, улстөрчид оролцож илтгэл тавьсан. Хэлэлцүүлэгг оролцогчид Оюутолгойн гэрээг Монголын түүхэнд байгаагүй аймшигт урвалт. эх орноосоо урвасан маш том урвалт гэж нэрлэсэн. Энэ урвалт 2008 онд хууль бус залилангийн сонгууль хийж ард түмнийхээ өөдөөс буу шагайж амь насыг нь хохироосноор эхэлсэн гэсэн дүгнэлт гаргасан. Хэлэлцүүлэгт оролцогчид урвагчдыг тус, тусад нь нэрлэсэн.

Оюутолойн гэрээг хийж, гарын үсэг зурсан хүмүүсийг гүйцэтггэгч урвагч, түүнийг дэмжиж УИХ-д өргөн барьсан Засгийн газрын гишүүдийг хамтрагч урвагч гэж байгаа. Батлан болон өөгшүүлэгч урвагчаар УИХ-ын гишүүд, улс орныг сүйрлийн ирмэгт аваачих хүртэл гэрээ хийж баталсан хүмүүсийг нэрлэсэн. Түүнээс гадна зохион байгуулагч урвагч гэж бий. Энэ нь МАНАН-гийн толгойд байгаа удирллагууд, нэр бүхий бүлэглэл юм. Монголын түүхэнд байгаагүй урвалтыг ард түмэнд ойлгуулъя, нөгөөтэйгүүр тэдэнтэй хариуцлага тооцтол стратегийн ач холбогдолтой ордуудын асуудлыг гүр зогсооё.

Урвагчдыг олои нийтэд зарлаж, үнэн нүүр царайг нь илчилье, шүүхэд хандая, заримыг нь АТГ-т өгье, олон улсыи шүүхэд хандая гэсэн шийдвэрт хүрч мэдэгдэл гаргах гэж байна. Дараагийн хэлэлцүүлгийг Үндсэн хуулийн асуудлаар хийнэ. Өнөөдөр Үндсэн хууль байна уу, үгүй юу. Үндсэн хуулийг хэн үнсэн товрог болгов. Ийм Үндсэн хуулийн цэц, Хүний эрхийн хороотой байгаа цагт монголчуудын амьдрал ядуу, дорой байх иь аргагуй, энэ нөхцөлд хүний эрх зөрчигдөхгүй яах юм бэ. Энэ сэдвийг хөндөхөөр хэд хэдэн байгууллага хамтран ярилцаж байна. Санал асуулга хүртэл бид нэлээд хэдэн хэлэлцүүлэг зохион байгуулна.

-МАХН-ьш нэрийг Улсын Дээд шүүх бүртгээгүй байгаа. Энэ асуудал юу болж байна?
-Монголд хууль гэж байхгүй болчихсон, хэдхэн хүний тоглоом болчихоод байна шүү дээ. Хуулийн байгууллага хараат байдалд орсон. Нэг ёсондоо тэнд ажиллаж байгаа хүмүүсийн гap, хөлийг хүлчихээд байна. Манай намын нэрийг өгүүлэхгүй байх асуудлыг МАН-аас С.Баяр гэдэг хүн хариуцаж байгаа юм гэсэн. Улс төрийн шалтгаантай асуудал гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой.

Тэр бүү хэл МАН, АН хоёр Сонгуулийн хуулийг холимог тогтолцоогоор баталъя, МАХН-ын нэрийг өгөхгүй, 2016 он хүртэл МAHАН бүтцээрээ ажиллаж, Засгийн газар дахь 60:40 гэсэн харьцаагаа хадгалан улам сааралтаж, бүрхэгших тохиролцоо хийсэн гэсэн мэдээлэл дуулдаж байгаа. Улс орны байдал ийм дампуу байдалд орчихлоо. Үүнийг засах, тэмцэх эр зоригтой эх орончид цугларах байх гэж найдаж байна санал асуулгын дараа.

-Намын нэрийн тухайд ямар байр, суурь баримтлахлах вэ наашид?
-Дээд шүүхийг бүртгэсэнд тооцож байгаа. Яагаад гэвзл өнөө хүртэл бидзнд үгүй гэж хариулаагүй учраас намын нэрийг өгсөн гэж үзэж байгаа юм. Санал асуулгын дараа нам тамга, тэмдгээ апч үйл ажиллагаагаа шууд эхлүүлнэ. Хууль, хяналтын байгууллагууд хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлж, хараат бус байж чадахгүй байгаа учраас бид шаардах, очих газаргүй болсон. Үнэнийг хэлэх гэхээр уулзах хүн үгүй болсон байна Монголын төр, засагт.

-Их хураллайн төлөөлөгчид хүний эрх зөрчигдөж байгаа талаар НҮБ-ийн суурин төлөөлөгчид хандсан. Ямар хариу өгснийг сонирхож болох уу?
-НҮБ-ын Хүний эрхийн комисст өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 29-нд халдаж, Монголд хэрэгжиж буй хүний эрхийн асуудлаар гомдол гаргасан юм. НҮБ-ын суурин төлөөлөөгчөөс бидэнд захидал ирүүлсэн. Өөрөө Улаанбаатар хотод байхгүй байгаа юм билээ. “Хүний эрхийн асуудлаар та нарын ирүүлсэн захидлыг бид НҮБ-ын Хүний эрхийн дээд комисст явуулсан. Тэдэнтэй шууд харилцаж болно гээд хаягийг нь ирүүлсэн байна. Суурин төлөөлөгчийн газар шууд шийдэх эрхгүй, дамжуулах үүрэгтэй байгууллага юм байна. Бидний захидал ямар ч гэсэн НҮБ-ын Хүний эрхийн дээд комисст очжээ.

Ч.Олдох
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ”

МАХН нэрийг өгүүлэхгүй байхыг МАН-аас нэг хүн хариуцаж байгаа гэсэн. Тэр нь С.Баяр
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
УБТЗ-ЫН ДАРГА ОЧИРХУУ ШУНАЛТАЙ ХӨГШИНУУ ЗАЛЬТАЙ ЮУ ТЭНЭГУУ ЯМАРЧ БАЙСАН ОЛОН УЛСЫН ТЭЭВЭР ЗУУЧЫН ТӨВИЙН ЗАХИРЛААР СУРМАА ГЭХ ИЛИНКС ЭКСПРЕС КОМПАНИЙ ТУЗ-ЫН ДАРГЫГ МЭДСЭЭР БАЙЖ ТАВЬЧЛАА ИЛИНКС ЭКСПРЕС ХУВИЙН ТЭЭВЭР ЗУУЧЫН КОМПАНИ ОЛОН УЛСЫН ТЭЭВЭР ЗУУЧЫН ТӨВ НЬ УЛСЫНХ УУНИЙГ ШАЛГАДАГ ГАЗАР НЬ ШАЛГААД ШОРОНД ХИЙВЭЛ ТААРНА

2012-03-05 | 23:45:51 | 49.0.155.62 |