"Буяныг гаргахгүй, бузрыг оруулахгүй" гэж өөрсдийгөө сурталчилдаг Монголын гааль өнөөдөр үүргээ биелүүлж, үндэстнээ хамгаалж, Монгол Улсын хил хязгаар бүрэн бүтэн, харуул хамгаалалттай байгаа гэж итгэхэд бэрх болоод байна.

Наад зах нь Хятадууд эх оронд минь эзэн аятай хэрэн хэсч, алт, мөнгийг маань ухан авч, иргэдийг маань хүний наймааны золиос болгон, олон улсын байгууллага манайхыг "Хар тамхины дамжин өнгөрөх бааз" хэмээн нэрлэхэд хүргэж байна.

Хамгийн харамсалтай нь гадны луйварчид их хэмжээний залилан, дээрэм тонуул хийж, манайдаа л хор хохирлын хэмжээгээрээ дээгүүрт орох хэрэгт холбогдсон хэрнээ үүргэвчээ үүрээд зүгээр л хил даван зугтчихаж байгаа юм.

Хамгийн сүүлд л гэхэд ОХУ-ын иргэн А.Е.Новожилов нь “Транс" банкнаас 2006-2008 онд баталгаагүй барьцаагаар 2.5 тэрбум, барилга засварын ажил хийх нэрээр 290 сая, хувийн харилцах дансандаа 40 гаруй сая төгрөг гэх мэтээр банкны харилцагч, хадгаламж эзэмшигчдийн мөнгийг шилжүүлсэн гэх хэргээр шүүхэд дуудагдсан ч 2010 оны зургадугаар сард хууль бусаар хил гарсан. Чингэлтэй дүүргийн шүүхээс эрэн сурвалжилж байсан уг шүүгдэгчийг хил гарахад манай ХХЕГ-ын харьяа ангийн гэрээт хилчид нэлээд тусалсан талаар баримт байдаг.

Мөн "Марко Поло" хэмээх зоогийн газар ажиллуулж байсан Итали улсын иргэн Бернард Франческо 400 гаруй бүсгүйн биеийг үнэлүүлсэн, хууль бусаар зэвсэг хадгалсан, садар самууныг сурталчилсан гэдэг үндэслэлээр эрүүгийн хэрэгт шалгагдаж байсан ч мөн л хил даваад оргон зайлжээ. Монголын цагдаа түүнийг Итали руугаа явсан байх гэж таамаглаад л сууцгааж байна.

Үүнээс гадна Монголбанкнаас 21 сая гаруй ам.доллар залилсан хэрэгт холбогдоод байгаа АНУ-ын иргэн Ж.Чалмерс Чингэлтэй дүүргийн шүүхээс оргоод багагүй хугацаа өнгөрлөө. Шүүгдэгч Ж.Чайлмерс шүүх хурал болохоос 34 хоногийн өмнө Буянт-Ухаагийн боомтоор нэвтэрсэн дүрс нь хяналтын камерт үлдсэн. Хамгийн гунигтай нь 20 гаруй тэрбум төгрөгийн залилан хийсэн энэ этгээд гадагшаа зугтаж гарсан хэрнээ орчуулагч болон өмгөөлөгч рүүгээ и-мэйл бичиж "Шүүх хурал юу болж байна" хэмээн даажигнасан байдаг.

Хил давсан гэмт хэрэгтнүүдээс хамгийн алдартай нь "Алтан Дорнод Монгол"-ын захирал С.В.Паушок. Тэрбээр 10 гаруй жилийн турш манай улсаас 25 тонн орчим алт цөлмөж, нөхөн сэргээлт гээчийг ор тас мартсан этгээд. Бас болоогүй татварт 74 тэрбум төгрөгийн өртэй. Гэвч энэ этгээд мөрдөн байцаалтад байхдаа хил давж зугтсан хэрнээ өнөөдөр Монголын Засгийн газраас нэг тэрбум ам.доллар нэхэж, Оросын луйварчнаас болж бид өмгөөлөгчийн хөлсөнд зургаан тэрбум орчим төгрөг үрсэн. Харин С.В.Паушокийг хилээр гаргасан Хил хамгаалах ерөнхий газрын ажилтнууд, гаалийнхан ямар хариуцлага хүлээсэн нь өнөөдөр ч тодорхойгүй. Энэ бол зөвхөн жишээ.

Энэ хэрэг гарахын өмнө Солонгосоос орж ирж, зодоон хийсэн мафийн 21 дээрэмчин, олон зуун сая төгрөгийн залилангийн хэргээр шоронд ял эдэлж байсан Co Ян Жу нарын хэдэн арван луйварчин хил давж зугтсан байх юм.

Гэмт хэрэгтнүүд шургадаг "хонгил" хүртэл бий болсон гэв

Монголбанкнаас 21 сая ам.доллар залилсан Ж.Чалмерсын паспорт Чингэлтэй дүүргийн цагдаад хураалгаастай байсан гэнэ. Харин А.Е.Новожиловын паспорт ОХУ-ын Элчин сайдын яаманд байж. Эдгээр гэмт хэрэгтнийг оргон зайлахаас болгоомжилж, Хил хамгаалах газарт албан тоот илгээсэн гэнэ. Гэвч их хэмжээний залилангийн гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдүүд өнөөдөр Монголд алга. Тэднийг оргон зайлсан учир Монголын цагдаа эрүүгийн хэргийг түдгэлзүүлэхээс өөр ямар ч ажил хийж чадахгүй аргаа бараад сууж байна.

Харин учир мэдэх улс "Хилээр гэмт хэрэгтнүүдийг шургуулдаг нууц хонгил бий. Мөнгөтэй бол хэн ч хаашаа ч гарчихаж болно" хэмээн ярьж байх юм. Үнэндээ хилийн торон доогуур татсан ямар ч нүх байхгүй. Харин гэмт хэрэгтнүүдтэй хуйвалддаг, тэднийг хил гаргаж, их хэмжээний авлига, хээл хахууль авдаг бүлэг гэмт хэрэгтнүүд байгаа аж. Тэдэнтэй хуйвалдсан хил, гаалийн ажилтнууд өнөөдрийг хүртэл ямар ч хариуцлага хүлээсэнгүй.

Интерполоор 50 гаруй сэжигтнийг эрэн сурвалжилж байна

Гэмт хэрэгт сэжигтнээр шалгагдаж байгаад хил давж оргон зайлсан тохиолдлын дийлэнх нь залилангийн гэмт хэрэг үйлдсэн нөхөд байдаг. Одоогоор гэмт хэрэг үйлдээд хил давсан 50-иад оргодлыг Интерполоор эрэн сурвалжиж байна.

Манай улс хоёр хөршөөс гадна Польш, Солонгос, Унгар, Франц, Куба зэрэг 21 улстай эрүүгийн хэргийн талаар хамтран ажиллах олон улсын гэрээтэй ажилладаг. Мөн Казахстан, Хятад зэрэг дөрөвхөн улстай гэмт хэрэгтнийг шилжүүлэн өгөх тухай ярилцаж болдог юм байна.

Монгол Улсын Ерөнхий прокурор Д.Дорлигжав “Транс" банкийг луйвардсан А.Е.Новожилов, С.В.Паушок нарыг олж өгөхийг ОХУ-ын талаас хүсч, албан бичиг шидээд ч нэмэр алга.

Шүүрэн шанага шиг цоорхой Монгол Улсын хил гаалиар луйварчид дураараа орж гарч байна. Монгол Улсын дархан хилийн бүрэн бүтэн байдал, тангараг өргөсөн хилчид, гаальчдын сахилга хариуцлага, ёс зүйн асуудлыг эргэж харах цаг болжээ.

С.Заяа