Гоёл чимэглэлд хэрэглэдэг олон тооны эрдсүүдийг тунгалаг, хагас тунгалаг, тунгалаг биш гэж гурав ангилдаг. Чулуунуудыг дотор нь өнгөгүй, өнгөт гэж хоёр ангилдаг байна. Ингээд эрдэнийн чулууны гайхамшгийг таны өмнө дэлгэе. Алмазыг үнэтэй, ховор эрдэнэ гэдгээр нь хүн төрөлхтөн андахгүй. Үнэ, өнгө үзэмжээрээ гайхуулдаг энэ эрдэнийн хэрэглээ их эртнийх. МЭӨ V-VI зуунд Ази тивээс Европт нэвтэрсэн гэдэг. Энэтхэгийн эртний урчууд анх алмазыг алмазан нунтагаар өнгөлж болохыг нээж, гайхамшигтай гялалзсан чулуу болохыг анзаарчээ. Сонгодог гэгддэг бриллиант засалт нь 58 талсттай байдаг. Харин жижиг алмазуудыг 44 хүртэл талст гарган засдаг аж. Хамгийн ховор зүйл нь өнгөт алмаз. Алмаз нь шар, ягаан, шаргал, ногоон, улаан, хөх, хар гэх мэт өнгөтэй байдаг. Алмазыг гоёл чимэглэлд хэрэглэхээс гадна хүдэр өрөмдөх өрөм, суурь машины хутга, хөрөө, зүлгүүрээс эхлэн эмнэлгийн нарийн багаж, хэрэгсэл, сансрын техникт хүртэл ашигладаг. Харин хүн төрөлхтний эртнээс хэрэглэж ирсэн эрдэнэ бол молор. Улаан тэнгисийн Зебергет арлын эртний Топазос нэрээс гаралтай. Орост сибирийн алмаз ч гэж нэрлэдэг аж. Уралийн нуруунаас неолитийн үеийн давхаргаас хурц ирмэгтэй молорон хавтгай олдож байжээ.

Шар, алтан шар, ягаан, цэнхэр, улаан шаргал, ногоовтор, хүрэн өнгөтэй байдаг. Мөн өнгөгүй байх нь ч бий. Талсттай, шилэн гялгатай, ихэвчлэн өнгөгүй байдаг. Ягаан нь их үнэ хүрнэ. Молор эрдэнэ нь ууц нурууны өвчинд болон гүйлсэн булчирхай томрохоос сэргийлэх ид шидтэй. Бадмааргийн хувьд хатуулгаараа алмазын дараа ордог. Корунд буюу рубин, бадмаараг, сапфир, индранил гэж нэрлэгдэж үнэт чулуун дотроо тэргүүлэх байр суурь эзэлдэг. Цэвэр өнгийн чанар сайтай бадмаараг маш ховор. Гайхамшигтай сайхан өнгө нь олон сая жилийн явцад бий болдог. Бадмаараг цус алдахаас урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээ үзүүлдэг. Цус бүлэгнүүлэх шидтэй. Мөн цусны даралтыг тогтворжуулах нөлөөтэй. Биндэръяа, маргад чулууны өнгө нь хүмүүст янз бүрээр нөлөөлдөг. Баяр баясгалантай, сэргэлэн цовоо болгоно. Эсвэл тайвшруулна. Маргад эрдэнийн чулуун дотроос изумруд ногоон өнгөөрөө онцгой ялгардаг. Харин биндэръяа гойд ягаан өнгөтэй. Биндэръяаг гоёл чимэглэлд, мөн шашны зан үйлд ашигладаг. Дэлхийн хамгийн алдартай маргад бол «герцог Девонширийн» маргад . Энэ эрдэнэ Лондон дахь Британийн байгалийн түүхийн музейд хадгалагддаг. Чанар үзэмжтэй ч үнэт чулууны ангилалд дээгүүр байр суурь эзэлж чадахгүй байгаа чулуу бол циркон. Нэр нь алтан өнгөтэй гэсэн перс үгнээс гаралтай. Цагаан өнгөтэй цирконыг матур, цэнхэр, ногоон цэнхэрийг старлит, улаан шар, улаан ягаан, улаан, улаан хүрэн, хүрэнг гиацинт, шар, сүрлэн шар, бүдэг саарлыг нь жаргон гэдэг.

Төрөл бүрийн төмөр, зэс, кальц, титан, газрын ховор металл, радио идэвхит элементүүдийг агуулдаг. Химичид найрлагад нь нэгэн үл мэдэгдэх элемент байна гэж үзсээр ирсэн. Ийнхүү 1923 онд гафнийг ялган гаргаж авсан аж. Гоёл чимэглэлд хэрэглэдэг. Мөн галд тэсвэртэй, химийн урвалд амар ордоггүйг нь харгалзаж тусгай багажны болон хуягны ган, халуун хүчилд тэсвэртэй хайлш хийх, цэвэр төмөр гаргаж авах, оптикийн шилийг өнгөлөх зэрэгт ашиглахаас гадна пуужинт техникт хэрэглэдэг.Нийтлэг нэр нь опал, харин монголоор бол гэрэлт чимэд. Энэ чулуу цагаан, хар, хөх, ногоон, цэнхэр, улаан, шар, саарал, ягаан өнгөтэй. Төрөл бүрийн өнгөөр гялалзан харагддагаараа онцгой. Гэрэлт чимэдийг бүрдүүлэгч цахиурын маш жижигхэн бөмбөлгүүд нь гэрлийн интерференц, дифракцийн нөхцөл болж өгдөг. Чухам тэд л чулууг нэвтрэн гарах гэрлийг солонгын долоон өнгө мэт болгон задалж харах болгонд өөр өөр өнгөөр гялалзан харагдуулдаг. Хаш гэхээр хамгийн түрүүнд хөөрөг төсөөлөгддөг. Тэгвэл энэ чулуу гидротермаль гаралтай, 5.5-6.5-ын хатуулагтай гоёл чимэглэлийн чулуу.

Цагаан, шар, ногоон, саарал-хүрэн, цэнхэр, хар зэрэг өнгөтэй. Эртнээс гоёл чимэглэлд өргөнөөр хэрэглэж ирсэн. Хашаар янз бүрийн зүйлс урлах талаар Хятад улс тэргүүлдэг. Харин монголчууд хөөрөг, гаанс, даалингийн тээг зэргийг цагаан голдуу хашаар хийдэг. Голоос түүсэн хаш нь уулын хаш чулуунаас илүү өндөр үнэ цэнтэй. Тэр уран сийлбэрчид хашаар янз янзын гар урлалын бүтээгдэхүүн урлаж бүтээснээс хойш, хаш нь ховор эрдэнэ болж байжээ. Тийм ч учраас алт мөнгийг үнэлж болно, хашыг үнэлэхийн аргагүй гэж гэсэн үг гарчээ. Хаш нь гэдэс дотрын өвчинг анагаах шидтэй. Сувдыг эрдэнийн чулууны төрөлд шууд оруулахад хэцүү гэж үзэх нь бий. Учир нь сувдыг амьд организм бий болгодог. Гэхдээ эртнээс эрдэнийн чулууны ангилалд дээгүүр байр суурь эзэлсээр иржээ. Бөөрөнхий, өндөг, тал дугуй, товч, дусал зэрэг хэлбэртэй. Ягаан, цэнхэр, алтлаг зэрэг туяатай цагаан, шар, цэнхэр, ягаан, улаан, саарал, хүрэн зэрэг өнгөтэй.Сувд нь 3.5-4 хатуулагтай тул маш болгоомжтой арчилгаа шаарддаг. Өнгөө нэг л алдвал дахин сэргэнэ гэж байдаггүй. Гамтай хэрэглэлээ ч 150 жилийн эдэлгээг даахгүй. Халдварт өвчнүүдийг эмчилэхэд онцгой нөлөө үзүүлдэг.Дулаан тэнгист их тархсан чулуу бол шүр. Аварга том шүрэн арлууд бий болгосон нь ч бий. Гоёл чимэглэлд “Corallium rubrum” хэмээх улаан ба улаан ягаан өнгөтэй шүрийг л хэрэглэдэг.

Шүрийн 85 хүртэлх хувь нь карбонад кальц. Хатуулаг нь 3.75. Карбонат кальц их байдаг тул хүчил дусаахад буцалдаг. Энэтхэг, хятадын хар шүрнүүд карбонад кальц агуулдаггүй. Азийн орнуудад шүрийг аз жаргал авчирдаг хэмээн үздэг. Монголчуудын хувьд шүрийг эрт үеэс ээмэг, бөгж, бугуйвч, гэзэгний даруулга, зүүлт, хөөрөгний толгой зэрэгт өргөн хэрэглэж иржээ. Европт хамгийн их үнэлэгддэг сайн чанарын улаан шүрийг газар дундын тэнгисээс олборлодог. Бамбай булчирхай, хоолойн өвчинг эдгээх шидтэй.