“Эх орон, тусгаар тогтнол, шударга ёс” хөдөлгөөнд нэгдээд буй УИХ-ын гишүүн Ц.Шинэбаяр, Үндэсний шииэ намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Г.Уянга, өмгөөлөгч Ч.Энхээ, Чингис хааны дэлхийн академийн Ерөнхийлөгч П.Давааням, гавьяат эмч Л.Жамбалжав нар энэ үеэр үзэл бодол, байр сууриа илэрхийллээ.

Улаанбаатар хотын Ард түмний Их хуралдай төрийн дуулал эгшиглэснээр эхэлж. УИХ гишүүн Ц.Шинэбаярын үгээр нээсэн юм. Тэрээр ирсэн зочдод өнгөрсөн хугацаанд Монгол Улс даяар таван бүст хийсэн ард түмний хуралдайн талаар танилцуулж, Улаанбаатар хотын ард түмний их тусгаар тогтнол, шударга ёс хөдөлгөөний зохицуулагч Д.Батцогт үг хэлэв.

Тэрээр, “Эх орон шударга ёс, тусгаар тогтнол үндэсний хөдөлгөөн”-ийг байгуулаад сар гаруй болж байна. Энэ байгууллагад МАХН, ҮШН. Бүгд найрамдах нам, Либераль нам, Ардчилсан хүчний нам гээд улс төрийн таван нам, “Амлалт нэхэх ард түмний холбоо”. “Чингисийн Монгол”, “Чингис хааны дэлхийн академи”, Тусгаар тогтнол эвсэл, “Эрс шинэчлэд хөдөлгөөн”, “Миний Монголын газар шороо”, “Үндэсний , аюулгүй байдлын төлөө зүтгэе” ТББ гэх мэт 18 иргэний хөдөлгөөн нэгджээ. Цаашид нэгдэх хүсэлтэй ирүүлсэн 35 байгууллага, хөдөлгөөн байна.

Бидний өнгөрсөн хаврын тэмцэл юу болоод өнгөрсөн бэ, одоо хэрхэн тэмцэх гэж байгаа талаараа та бүхэнд товч мэдээлэл өгье.

Өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд олон улс төрийн нам, иргэний хөдөлгөөн байгуулагдаж, тус, тусдаа зорилго тавьж тэмцсэн байна. Цуглаан хийж, өлсгөлөн зарлаж, суулт хийж, нийтээрээ тэмцсэн. Гэсэн ч дорвитой амжилтад хүрсэн нь нэгээхэн ч үгүй. Өнгөрсөн ханар АНАТХ байгуулагдаад бүтэн жилийн хугацаанд Монгол Улсын 21 аймаг, 200 гаруй сумаар явж, эрх баригчдын амлалтыг сануулсан.

Бидэнтэй нэлээд хэдэн хөдөлгөөн нэгдэж өнгөрсөн хаврын тэмцлийг явуулсан. УИХ-ыг тар гэдэг шаардлага тавьсан. “Та нарУИХ-ыг тараадаггүй юм. Талбай дүүрээгүй ард түмнийг ямар ард түмэн гэдэг юм бэ” гэж эрх баригчид басамжилсан.

Хариуд нь “Биднийг хэрэв ард түмэн гэж үзэхгүй байгаа юм бол та нар ард түмнээсээ асуучих” гэдэг шаардлага тавьж өлсгөлөн зарласан. Эрх баригчид дахиад л хулчийсан. Өөрөөр хэлбэл, ард түмнээс асуух юм бол өөрсдийг нь унагачихна гэж айхдаа “Ард нийтийн санал асуулгыг явуулмааргүй байна, тохиролцъё.

Та нар юу шаардаж байгаа юм бэ, бид амлалтаа биелүүлье, бидэнд ажиллах бололцоо олгооч гэж хүссэн. УИХ-ын захирамжаар баталсан ажлын хэсэгтэй бид нэлээд хугацааны турш хэлэлцээр хийсний дунд есөн зүйлтэй санамж бичгийг тохиролцож гарын үсэг зурснаар өлсгөлөн. тэмцэл зогссон. Тэр өдөр нь дөрөвдүгээр сарын 22-н байсан. Энэ өдрийг Лениний төрсөн өдөр гэж аваагүй. Энэ бол албан ёсоор ноднин жилийн өлсгөлөн зогссон өдөр. Өөрөөр хэлбэл, УИХ-аас хариугаа нэхэх, шаардах өдөр юм. Ийм өдөр ард түмний их хуралдайгаа зарлаж хуралдуулсан юм.

УИХ-ын захирамжаар баталсан ажлын хэсэгтэй хийсэн санамж бичигт:
-Хүүхдийн мөнгийг эх орны хишгээс тусад нь авч үзэж сэргээн өгөхийг тохиролцсон. Хүүхдийн мөнгө монголчуудын олонхийих нь амьдралыг залгуулж байсан. Хүүхдээрээ дамжуул ж өрх гэрээ дэмжсэн зөв бодлого байсан юм. Харамсалтай нь, эрх баригчид маань Монголын нийгэмд томоохон ухралтыг хийсэн гэж бид үздэг. Үүнийг ярьсан. УИХ. хүлээж авсан. “Сэргээнэ” гэсэн ч өнөөдөр харамсалтай нь эсрэгээр шийдэгдсэн.

-МАХН-ын амласан 1.5 сая, АН-ын амласан нэг сая төгрөг гээд нийтдээ 2.5 сая төгрөгөөс 1.5 саяыг нь 2011 онд багтааж шийдвэрлэнэ гэсэн тохиролцоог хийсэн. Харамсалтай нь өнөөдөр 21000 төгрөгийг л та бидний гар дээр тавьж байна. 21000 төгрөг өгч эрх баригчид маань биднийг зодолдуулж, гудамжинд оочирлуулж, хонуулж, шившиглэж байна. Энэ тохиролцоо бас л нурлаа.

-1992 онд батласан Үндсэн хуулийн гол амин сүнс болсон долоон зүйл заалтыг эргэн сэргээгээч гэдэг шаардлагыг тавьсан. УИХ бас л хүлээж авсан. Харамсалтай нь хийсэнгүй, Өнөөдөр юу ярьж байна гэхээр, тогтолцооны өөрчлөлт, хоёр танхимтай парламентын тухай яриад сууж байна. Тогтолцоонд асуудал байна уу гэвэл байна. Гэхдээ өнөөдрийн энэ УИХ-д сууж байгаа, авлигад идэгдсэн, төрийн мөнгөнөөс, ард түмнийхээ мөнгөнөөс хулгай хийдэг, эиэг өвгөдөөс өвлүүлсэн баялгийг гадаадынхантай нийлж шамшигдуулж байгаа хүмүүсээр хийлгэдэг зүйл биш гэж бид үздэг. Тмйм учраас УИХ-тай хийсэн энэ тохиролцоо бас л нурсан.

-2007 онд баталсан Ашигт малтмалын тухай хуулийг уг, үндсээр нь өөрчилье, Газрын хэвлийн тухай, Концесийн тухай, Үндсэн хуультай нийцүүлээд шинэчилж, найруул гэдэг шаардлага тавьсан. 2007 онд баталсан энэ хууль маш их цоорхойтой, гадныхны захиалгаар хийсэн хууль. Энэ цоорхойгоор Оюу толгой гоожчихлоо, одоо Таван толгой гоожих нь, бүр цаашилбал стратегийн ордууд урсаж алга болох нь. Энэ цоорхойг битүүлээч гэдэг шаардлагыг маань тэд бас л уриалгахан хүлээж авсан. Харамсалтай нь өнөөдөр хийгээгүй л байна.

-Оюу толгойн гэрээг сайжруул. УИХ-ын 40,57 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг бүрэн хангуул гэдэг дээр тохиролисон. УИХ Засгийн газартаа үүрэг өгөөд “Энэ гэрээ буруу байна, үүнийгээ сайжруул. 30 жилийн дараа Монгол Улсын эзэмших хувь хэмжээ өснө гэдэг чинь буруу байна, үүнийгээ наашлуул” гэдгийг хэлсэн. Дээрээс нь Монголын ард түмэн Оюутолгойн гэрээнээс 50-иас илүү хувийг эзэмших ёстой гэдгийг оруулсан. Харамсалтай нь Засгийн газар УИХ-ын чуулганыхаа нээлтээс урьтаж, нуугдан барин, дөрөвдүгээр сарын 5-нд буюу өнгөрсөн жилийн бидний тэмцлээс урьтаж тэрээг хиисэн. Авлига дагуулсан, хуудуутай, луйврын гэрээ болсон. Гэрээг өөрчлөхөөр өнөөдөр юу ч хийсэнгүй.

-Долдугаар сарын 1-ний асуудал байна 2008 онд эрх баригч хоёр нам сонгуулиа булхай луйвартай хийсэн, саналаа буруу тоолсон, ард түмнийхээ саналыг хулгайлсан шившигтэй хэрэг болсон. Ард түмэн мэдээд саналыг дахиад тоолоод өгөөч гэж хүсэхэд дунд нь архи тарааж, чулуу мод зөөж авчран дотор нь турхирч, хагалсан үймүүлсэн. Дараа нь онц байдал тогтоож байгаад таван сайхан залууг буудаж алсан. Хэн буудсан, хэн үүрэг даалгавар өгсөн юм, хэн тушаал өгсөн юм бэ гэдэг одоо хүртэл тодорхойгүй байгаа. Үүнийг яаралтай олж, ард түмэндээ зарлаач гэсэн. Одоо болтол УИХ албан ёсны байр сууриа илэрхийлээгүй байна.

УИХ өнгөрсөн хугацаанд юу хийсэн бэ гэхээр “Нөгөө тэмцээд байсан залуучууд чинь мөнгө аваад больчихжээ” гэдэг цуу яриаг ард түмэнд тараах ажил л хийлээ. Өөр юу ч хийгээгүй. Биднийг мөнгө аваагүйг дэлгэрэнгүй тайлбарлахыг хүсэхгүй, ард түмэн тийм ойлголттойгоо байж байг гэж бодорд байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл ард түмэн нэгдэж нягтрахыг, тэд нарын өөдөөс эсэргүүцэж тэмцэхийг энэ хүмүүс хүсэхгүй байгаа юм. Долдугаар сарын 1 -н шиг болгож айдас хүйдсээр хучиж, ард түм-нийг номхон, дуугүй, хүлцэнгүй байлгахыг л хүсээд байгаа юм.

Ингэж болохгүй. Энэ бурангуй зүйл Монгол Улсыг өөрчилж чадахгүй, тэд нарт найдаад ч хэрэггүй.УИХ-ын гишүүд бидэнд тулгаж байж оруулсан нэг тохиролцоо бий. Энэ нь УИХ-ыг дээрх амлалтаа биелүүлэх хугацаанд Иргэний хөдөлгөөнүүд ямар нэгэн хэмжээгээр тэднийг муулахгүй, эсэргүүцэл, жагсаал үйлдэхгүй, цуглаан хийхгүй, өлсгөлөн зарлахгүй, телевизээр ярихгүй гэж тохиролцсон. Бид хэлсэн амандаа хүрч, бүтэн жил УИХ-ыг тэвчээртэйгээр хүлээж суулаа. Тэд юу ч хийсэнгүй. 21000 төгрөгөөр л цонхны цаанаас чихэр долоолгоод байна. Алдарт эхийн нэг, хоёрдугаар одонтой хүмүүст 500.000-1.0 сая төгрөг өгнө гэсэн алга.

Хүний гавьяат эмч: Л.Жамбалжав: “Яагаад төр засаг байдаг вэ гэхээр ард түмэн байгаа учраас. Хэрэв төр, засаг ард түмнийхээ үтийг авахгүй юм бол хүчгүй, утгагүй. Ард түмэн бол улсын гол хөдлөх хүч нь. Өнөөдөр Монголын ард түмэн ядуурч, зүдэрч байна. Энэ гол нь биш. Өнөөдөр амьдрах эрх алдагдаж байгаад л гол асуудал байна. Амьд явах эрх алдагдаж байна гэсэн үг. Хүн амьд байхын тулд идэж, амьдрахын тулд хөдөлмөрлөх ёстой. Амьдрал бол тэмцэл. Тиймээс ард түмэн маань амьдарч, хөдөлмөрлөхийн тулд тэмцэл, хөдөлгөөнд орж байна гэж ойлгож байна.

Өнөөдөр манай улс даргын нийгэмтэй болсон. Даргын ажилтай л байвал бусад нь хамаа байхгүй. Даргыг дээрээс нь доошоо цэцэглүүлж байна. Төрөл садан ах дүүгээ дарга болгодог, төрийн албаньг сонголт хийсэн ч гэсэн худал хуурамч, бодлогоор зохицуулалт хийж байгаа. Тиймээс дарга хэний өмнө хариуцлага хүлээж байна вэ гэхээр өөрийг нь томилсон хүнийхээ өмнө.

Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хорооны иргэн Н.Дагвадорж: “МАХН-ыг бид 2008 онд сонгосон. Сонгохдоо ардчилсан социалист үзэлтэй, ард түмнийхээ төлөө явдаг энэ намын үзэл бодлын төлөө саналаа өгсөн. Гэтэл МАХН-ыг МАН болгон социал демократ үзэл бодолтой болгож сонгогч биднийг доромжиллоо. Энэ утгаараа УИХ-ын 46 гишүүн хууль бус юм. Яагаад гэхээр сонгогчдын хүсэл, санал биш. Тиймээс хууль бус УИХ-ыг хуралдуулаад байвал тэд биднийг тэмдэгтийн хураамж шигээ доромжлоод байх нөхцөл нь бүрдэх юм биш үү.

Хоёрдугаарт, Ард түмэн өөрсдөд нь итгэл өгөөд байхад АН-тай нийлж байгуулсан энэ Засгийн газар ард түмний төлөө юу ч хийгээгүй. Ажилчин миний ойлгож байгаагаар манай улсад Засгийн газар байхгүй. Засгийн газрын ажлыг хэн хийж байна вэ, захын хэдэн ченж. Яагаад гэхээр
-Засгийн газар үнэ нэмэх шийдвэр гаргах эсэхийг тэр ченжүүд мэддэг, ард түмний амьдралыг доош нь оруулахыг тэр ченжүүд, мэддэг болчихсон. Засгийн газар гэдгийг би гүйцэтгах байгууллага гэж ойлгодог. Гэтэл одоогийн Засгийн газар бодлогын яам гэдэг нэртэй, сайд нь улс төрийн ажилтан нэртэй, юуч хийдэггүй орон тоо болсон байна.

Х.Хулан
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ”