Энэ бол миний хєрєнгє. Эх орны минь хишиг, эрдэнийн хувь. Багадахгvй ээ.Чамлаж суухаар чанга атгана. 536 хувьцааг 500 сая тєгрєг болгож болно. Би ингэж боддог юм. Тэгсэн чинь миний нєхєр над руу дайрч байна. Vхсэн хойноо 10 хувь, 536 хувьцаа гэдэг чинь нэг муу цаас, Цаадуул чинь эх орноо хятадад худалдчихсан /УИХ засгийн газрыг хэлж байгаа юм Г.Д/,

Єєрсдєє хуваагаад идчихсэн гээд л надтай маргаж, хєрєнгєтнvvдийн хєрєнгийг хураах, тэднийг зайлуулах "Энхбаярын цоохор хувьсгалчдын онол"-ыг хэрэгжvvлнэ гэж зvтгэв. Манай хvн Энхбаярын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслэлээр зай завгvй зvхэж байгаа баримтыг vндэслэн бичих юм гэнэ. Эрх баригчдын ёстой алж єгєхєєр итгэл vнэмшил vг хоёроо хурцлана. Энэ маргаанаас vvдэн би "Тавантолгой"-н нvvрсний ордод юу болж байна нvдээр vзээд ирье, Бас 536 хувьцааны хєрєнгєтэй хvн би хєрєнгєє нэг vзээд ирье сэж томилолт аван гарсан.

Тавантолгой, Оюутолгой руу єдєр бvр жижиг онгоц хоёр талдаа дvvрэн зорчигчидтой нисэж байна. Амар болж ердєє нэг хоноод л ирлээ. Монголын хоёр сая 700 мянган хvний хєрєнгийг арвижуулж эргэлтэнд оруулах vvргийг "Эрдэнэс МГЛ" компани ажиллаж байгаа. Бидний томилсон засгийн газрын бvрэн эрхт тєлєєлєгч тэнд хэрэгжvvлж бvгдийг удирдаж очиход "Эрдэнэс МГЛ"-ийн удирдлага байхгvй байна. Бас нvvрс зєєж байгаа, орон нутгийн "Тавантолгой" буюу ажнайн Бат-Эрдэнийн компанийн удирдлага байхгvй байна. Харин Засгийн газрын тєлєєлєгчийг бариад авлаа. "Эрдэнэс МГЛ" ажлаа эхэлчихжээ.

Хаягаа хадчихаж, хорь гучаад гэр барьчихаж, Хааш хаашаагаа 500-гаад метр газар хєрс хуулалтын нvсэр ажил хийж байна. Доошоо 16 метр хєрс хуулаад нvvрсэндээ хvрээд гаргаад ирж. Одоо ачих л дутуу. Урдхан талд нь "Энержи Ресурс" ХХК нvvрсээ ухаж тvvний цаана энэ компанийн нvvрсээ ялган сайжруулах аварга том барилга баригдаж байна. "Энержи ресурс" єнгєрсєн жил манай "Эрдэнэс МГЛ" хєрс хуулсан чинээ нэг амнаас л нvvрс зєєж тєсєвт 54 тэрбум тєгрєг оруулсан гэж бодоход vнэхээр атаархмаар байгаа биз. Монгол улсын хэмжээгээр анх удаагаа нvvрснээс тєсєвт орох орлого Эрдэнэтийн зэсийг давсан гэж бодохоор бид єєрийнхєє ємч болох "Эрдэнэс МГЛ"-ийн нvvрсийг шуудайлаад ч хамаагvй микро автобусанд ачаад яаралтай зєєгєєд хил давуулаад зарчихмаар. Засгийн газрын тєлєєлєгч Батбаатар, "Энержи ресурс"-ийн Ухаа худаг салбарын захирал Ш.Байгалмаа нар надаас томилолтын зорилгыг асуухад би хєрєнгєтэй хvн хєрєнгєє эргэж явна. Айл шахуу буугаад олборлолт хийгээд орлогоо олоод эхлэчихсэн танай аварга компани манийхаа хєрєнгєнєєс хусаад байгаа юм биш биз гэж явна гэж цаашлуулахад бvгд инээлдсэн юм. "Энержи ресурс" vнэхээр аварга бvтээн байгуулалт хийж байна. Хил хvртэлх 300 шахам км хар зам тавьж энэ долоодугаар сард ашиглалтад орно. Жилд 15 сая тонн нvvрс баяжуулах хvчин чадалтай гурван баяжуулах vйлдвэрийн эхний vйлдвэр энэ 8 сард ашиглалтанд орно гэж баяжуулах vйлдвэрийг босгож байгаа угсралтын менежир Крайг МК Барон гэдэг хєгжилтэй залуу єгvvллээ. Орон нутгийн "тавантолгой" ажнайн Бат-Эрдэнийн компани ч сvvлд эхэлсэн гэхэд амжилттай єрсєлдєж байна. Олборлосон нvvрсээ баяжуулах тєдий биш бvvр коксжуулаад гаргаж байна.

Засгийн газрын тєлєєлєгч Батбаатар, захирал Байгал бид гурав єєрийнхєє хєрєнгийг харлаа. /Эрдэнэс МГЛ-ийн газрыг би миний болон бидний хєрєнгє гээд байгаа юм. Г.Д/ Монголын ард тvмэнд оногдсон арван хувийн газар гэдэг чинь том газар байнаа. Хойшоогоо бараг 60-аад км, Зvvн тийшээгээ 40 гаран км сайн нvvрс байна гэнэ. Нvдээр харахад зах нь харагдахгvй их говь сааралтана. Бас нэг баярт мэдээ гэвэл учраа олж булаацалдахгvй байвал Монгол хvний амны хишиг их, орд болгоныг арван хувьдаад байвал хєрєнгє маань нэмэгдээд байх бололтой. Нутгийн гvн тийшээгээ багцаагvй их нvvрстэй бас нэг орд газар илэрчээ. Засгийн газрын тєлєєлєгч хєрєнгєє эргэж яваа надад "Тавантолгой", "Оюутолгой"-н бvтээн байгуулалтын тєсєл хэрхэн явж байгаа тухай танилцууллаа. Зєвхєн эндээс нэг бvр нь 100 тоннын даацтай 4065 машин нvvрс ачиж байна. Засгийн газар хєрєнгє мєнгє байхгvй ч гэсэн замын цагдаагийн дарга Энхжаргал зєв арга хэмжээ авчээ. Замын цагдаагийн 4 машинтай 8 офицер єдєр шєнєгvй дагаж 8000 жолоочид vйлчилж явна. Юнителийн залуучууд машин бvрт чеп суулгаж машины мэдээллийг авдаг болгоно гээд ажиллаж байна. Єнгєрсан зун УИХ-ын гишvvн З.Энхболд ерєєсєє хар зам тавиад нvvрсээ машинаар зєєе ядаж ажлын байр гарах нь ашигтай юм гэж байсныг уншигчид санаж байгаа байх. Бас бодлого юм байна хєєе.

Одоо 9000 жолооч сард сая гаран тєгрєгийн цалин авч байна. Даанч ажил нь хvнд юм. Засгийн газрын тєлєєлєгчийн машинд суун нvvрсний машин дагаж хил руу явлаа. Засгийн юм болохоороо тэгдэгдээ, єнєє муу тэрэгний дугуй нь хоёр км яваад л хагарах юм. /Бас vнийг нь тєлєєгvй гэж байгаа Г.Д/. Харин Байгал захирал машин гаргаж хєл залгуулав. Гашуун сухайт боомтын хувьд Засгийн газар чадахынхаа хирээр арга хэмжээ авчээ. Гучаад єрєєтэй боомтын байшин барьчхаж, Хилийн цэрэг, гааль, мэргэжлийн хяналтынхан гээд цаг наргvй зогсож байгаа тєрийн албан хаагчдаа сайхан тохилог амарч унтах 48 ширхэг байртай болгожээ. Хил дээр байгаа манай тєрийн албаныхан Ардчилсан намын дарга шадар сайд Алтанхуягт баярлалаа гэж хэлээрэй гэсэн юм. Н.Алтанхуяг сайд хил дээр ирж ажил байдалтай нь танилцжээ. Тэгээд маш том арга хэмжээ авсан гэнэ. Гаалийнхан одоо 24 цаг ажиллах боломжтой болсон. Бусад тєрийн байгууллагууд ч гэсэн жигдхэн ажиллах нєхцєлийг бvрдvvлсэн гэлээ. Засгийн газраа хvн толгойтой болгон л зvхэж хараадаг. Урамтай vгийг сонсог дээ. Манай талын хилийн боомт нvvрсээ гаргахад чадлынхаа хирээр ингэж бэлджээ. Харин урд тал яаж тосож хvлээж авдаг харах гээд нар жаргаж байхад хилийн пост дээрээс хvний нутаг руу харлаа. Нvvрс ачсан машин цаашаа нэвтрэх 10 гарц наашаагаа орох арван гарц байна. Тавин мянган хvн амьдрах байшин барилга зам, дэлгvvр зах, vйлчилгээний газрыг барьчихжээ. Асар их баялаг ачаад Монголоос ирнэ гэж ингэж бэлдсэн байна. Яаж ч харлуулсан энэ засгийн газар аварга бvтээн байгуулалтыг эргэлт буцалтгvй эхлvvлжээ. Их говийн vvц задарчээ. Энэ их бvтээн байгуулалтын эргэн тойронд мєнгє хаялага арвин байна.

Дарханаас ирсэн сайн гагнуурчин залуу долоо хоногт гурван сая тєгрєг хийдэг гэнэ. Бусад гагнуурчны гагнасан нь гагнуураараа салахад мань эрийн гагнасан Тємєр єєр газраараа сална уу гэхээс гагнаасаараа бол салдаггvйд жолооч нар дугаарлаж байна. Нэг гэр барих зєвшєєрєл гурван саяын шагаар авахад цаана нь мєн тийм ашигтай байна. Жолооч нарын хувцасыг угааж индvvдээд саятан тєрж байна. Хулгайгаар ямар ч архи доод тал нь 5000 тєгрєг, тэгээд 10000 тєгрєг хvрдэг гэлээ. Тавантолгой. Оюутолгойн тєслийн эргэн тойронд нэг иймэрхvv. Эргээд Монгол хvн бvрийн 536 ширхэг хувьцаа буюу vндсэн зорилгодоо оръё.

Хэрвээ Монгол хvн бvр 536 ширхэг хувьцаагаа чулуу болгоё гэвэл Засгийн газар "Эрдэнэс МГЛ"-ийг сайн шахаж яаралтай эргэлтэнд оруулах хvн бvр толгойгоо ажиллуулах хэрэгтэй байна. Хєрєнгєтэй хvн гэж бодоод "Эрдэнэс МГЛ"-ийн газар дээр зогсох нэг л сайхан. Бас хєрєнгєє арвижуулах бодол тєрж байна. Ямар єєрт оногдсон нvvрсээ хvрзээр ухаад тракторын чиргvvлд ачаад эдний машины араас зvvлтэй биш. Гэхдээ л миний хєрєнгє гээд байгаа чинь Монгол хvн бvрийн хєрєнгє. Тєрийн гурван єндєрлєгєєс авахуулаад УИХ-ын гишvvд бvvр дєнгєж тєрсєн хvvхдийн ч хєрєнгє мєн. Бидэнд бас давуу тал бий. Нэгэнт Єрсєлдєєнд "Энержи ресурс", "Оюутолгой", "Тавантолгой", "МАК" зэрэг аварга компаниудыг давахгvй юм чинь албан тушаалтнаа ашиглах боломж vлджээ.

Тємєр замын тусгай завшєєрлийг ганцхан "Эрдэнэс МГЛ"-д єгчих. Гашуун сухайт, Шивээ хvрэн хоёр хилийн боомтын дундуур шинэ боомт нээгээд тємєр зам тавьчих юмсан. Хятадууд цаанаас нь "Эрдэнэс МГЛ"-ийн нvvрсийг мєн л тосоод авна. Бид ямар тусгай зєвшєєрєл гаргаж чадахгvй юм биш. Монголын бvх улс тєрийн болоод тєрийн албан тушаалтан бvгдээрээ 536 гаа чулуу болгоё гэж бодож таараа. Том компаниудын хил гаргах бvх ачааг хямд тарифаар тээвэрлэнэ. Хєрєнгєтэй хvн би хєрєнгєє vзээд ирлээ. Бас ингэж бодлоо. Тавантолгой Оюутолгойн ашигт малтмалын орд газар vнэхээр их бvтээн байгуулалт єрнєж байна. Vvнд сєрєг хvчний vvрэг гvйцэтгэж байгаа нь энэ гэсэн улс тєрчид, тэдний хэвлэл, мэдээллийнхэн, иргэний хєдєлгєєн нэр зvvсэн рекетлэгчид сум аймгийн хурлын болон засаг дарга гэсэн сэтэр зvvсэн нутгийн индианууд санаатайгаар саад болж байна. Энэ тухай дараа єгvvлсv.

Г.Дашрэнцэн