Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн тэргүүн ноён Ц.Элбэгдорж танаа
Өргөдөл гаргагч Их хотгойд овогт А.Маджав миний бие Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын төвд оршин суух хаягтай бөгөөд одоогоор Улаанбаатар хотноо түр амьдарч байна.

Миний бие МУ-ын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 2 дах хэсэгт: “төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл гомдлоо гаргаж шийдвэрлүүлэх эрхтэй…” гэж заасны дагуу Ерөнхийлөгч танд хандаж доорхи 3 асуудлаар гомдол санал мэдүүлж, өргөдөл гарган шаардлага тавьж байна.

Нэг. 2010 оны 12дугаар сарын 23-нд Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийг УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэж баталлаа. Зөв өө. Өнөө миний Монголыг Улс төр, эдийн засгийн хямрал биш, гагцхүү Үндсэн хуулийн хямрал аалзны тор лугаа торлоод байна. Удахгүй Үндсэн хуулийг өөрчлөн найруулах, цоо шинээр нэмэх бас хасах гоё гоё, үнэн зөв, анхаарч үзэхээс өөр аргагүй, хоёрдмол утга санаагүй,маш оновчтой, энгийн ойлгомжтой төслийн санаачилгуудыг хууль санаачлагчид Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргаж эхлэх нь жам ёс, хууль журмын дагуу болох нь ээ.

Харин 2000 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдөр МУ-ын Үндсэн хуулийн нэрийн өмнөөс МУ-ын Үндсэн хуулийн Цэцийн гаргасан 02 тоот тогтоолд:
1. ” … УИХ-ын 1999 оны 12 дугаар сарын 24-ны өдрийн хуралдаанаар баталсан МУ-ын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийг хүчингүй болгосугай”.
2. “1992 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдөр батлагдсан МУ-ын Үндсэн хуулийн бүх заалт хүчинтэй болохыг дурдсугай.”
3. “МУ-ын Үндсэн хуулийн Цэцийн энэхүү шийдвэр нь эцсийн бөгөөд гармагцаа хүчин төгөлдөр болохыг дурдсугай” гэж заасан Үндсэн хуулийн Цэцийн шийдвэр байгаад байгаа…

Үндсэн хуулийн 64 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт: “Монгол улсын Үндсэн хуулийн цэц бол … Үндсэн хуулийг чандлан сахиулах баталгаа мөн”.
2 дах хэсэгт: “Үндсэн хуулийн цэц … аливаа байгууллага, албан тушаалтан, бусад хүнээс хараат бус байна.” 67 дугаар зүйл: “Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр гармагцаа хүчин төгөлдөр болно” гэсэн Үндсэн хуулийн заалтууд цагаан дээр хараар бичигдсэн хэвээрээ байгаа. Иймээс Бид Цэцийн энэхүү шийдвэрийг хүчин төгөлдөр хэвээр гэж ойлгосоор…

Монгол улсад хууль байгаа л бол Цэцийн энэхүү шийдвэр хэвээрээ байх ёстой. Хуульгүй болсон юм бол өөр хэрэг. Түүнийгээ ард нийтдээ зарлах хэрэгтэй.

Энэ шийдвэрийн хувь заяа хэрхэснийг Монголын шударга олон нийт харсаар, хүлээсээр …
Хуульгүй төр + хий бухимдаж үймсэн олон нийт =SOS гэсэн дэндүү гоомой, даанч хачирхалтай дүр зураг Улс түмнээ гэх хэн бүхэнд харагдсаар байх биш үү? Засгийн газар нь УИХ-аа чиглүүлж, УИХ-ын гишүүд нь гүйцэтгэх ажилд хичээнгүйлэх болсон нь эрх мэдлийн хуваарилалт солигдсон эсхүл нэгдсэн аль нь ч мэдэгдэхээ больж, төр нь хуульгүйдэн хүчгүйдэж, ард түмний ашиг сонирхол, үг хэлийг хайхрахаан больж, хий муйхарлан мэгдэж, гадныханд ялимгүй ч гэсэн зусардаж эзний ёсоо алдах нь үзэгдэх боллоо.

Энэ нь Их хэмээх гүрнүүд, хоёр их хөршид төдийгүй эзэн төртэй эсэх нь үл мэдэгдэх адгийн Багамын аралд хүртэл өгөөш, доог тохуу болж, авилга хэмээх хардлага, сэрдлэгэ нийгмийг бүхэлд нь нөмөрч, олон түмний оролцоог тэгэлж, баяжих хөгжихөд саад болж байна.

Төр ч тэр. Олон түмэн ч тэр. Нэг л бишээ… Тэсрэлт дөхсөөр байгаа биш биз. Өнөөдөр УИХ-ын сайтаас татаж авсан МУ-ын Үндсэн хуулийн өөрчлөлт орсон гэх 7 заалтад:
/Энэ хэсгийг 1999 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр батлагдсан МУ-ын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр өөрчлөн найруулсан бөгөөд Үндсэн хуулийн Цэцийн 2000 оны 02 тоот тогтоолоор хүчингүй болсон. Мөн 2000 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр батлагдсан МУ-ын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр өөрчлөн найруулсан/ гэсэн хашилттай зүйвэр л уншигдаад байгаа. Үүнээс өөр МУ-ын өнөөгийн Төрийн байгууллын талаархи Эрх зүй, Үндсэн хуулийн 26 дугаар зүйлийн

3 дах хэсэгт: “МУ-ын хуулийг УИХ албан ёсоор нийтлэх бөгөөд хэрэв хуульд өөрөөр заагаагүй бол ийнхүү нийтэлснээс хойш 10 хоногийн дараа хүчин төгөлдөр болно” гэж заасны дагуу Төрийн мэдээлэл сэтгүүл болон бусад өдөр тутмын сонинууд, УИХ-ын сайтуудад тавигдсангүй. Өнөө хүртэл хэн ч тэр тухай олж мэдсэнгүй. Үгүй. Одоо. Арай… Монгол төр 10 гаруй жил ийнхүү хуульгүй явлаа гэж үү?

Арай ч үгүй байлгүй. 2000 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр батлагдсан МУ-ын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр өөрчлөн найруулсан гэж юу яриад байгаа юм бэ? Тэр нь тэгээд хаана, юу байгаад байгаа юм бэ? Иймээс Та хуулиар олгогдсон бүрэн эрхийнхээ хүрээнд:

Нэгдүгээрт: 2000 оны 12 дугаар сарын 24-ны өдөр батлагдсан МУ-ын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөр өөрчлөн найруулаад байсан тухай Төрийн энэхүү эрхийн актыг олж нийтэд мэпээлэх

Хоёрдугаарт: Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалын тулгуур үндэс нь тус хуулийн Төрийн байгуулал гэсэн Гуравдугаар бүлэг юм. Энэ бүлэгт Төрийн эрх мэдлийг хуваарилсанд мөн хуулийн амин гол үзэл баримтлал оршино. Гэтэл үндсэн хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт оруулсан өөрчлөн найрууллага гээч юм нь тус хуулийнхаа амин гол үзэл баримтлалаас ухарч нэг үгээр бол амин голыг тасалж, Үндсэн хуулийн 20 дугаар зүйл: Хууль тогтоох дээд эрх мэдэл /УИХ/,

38 дугаар зүйл: Гүйцэтгэх дээд эрх мэдэл /ЗГ/-ийг нэгтгэх алхам болсон нь Засаглал, эрх мэдлийн хуваарилалтаас татгалзаж, Үндсэн хуулийг амьгүйтүүлж, эрх мэдлийг хэт төвлөрүүлж, Ардчилсан зарчмаас хазайж, Хүний эрх, эрх чөлөөг боймолж, Авилга хээл хахуулыг гааруулж, Төрийг хуульгүйдүүлэн хүчгүйдүүлж, ард түмнийг үгүй-рүүлэн хий бужигнуулж байна.

Өнөөгийн УИХ, Засгийн газрын бүтэц, зохион байгуулалт, түүний талаархи Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн асуудал Хуйвалдааны золиос хэвээрээ байгаад байх юм уу?

Энэ талаар УИХ-ын ээлжилтбус чуулган яаралтай зарлан чуулуулж, нэн чухал, онц ноцтой энэхүү асуудлыг яаралтай шийдвэрлүүлэх, ард түмэндээ хандаж өөрийн байр сууриа илэрхийлж эв нэгдлийг сахиулах Илгээлт гаргахыг санал болгон шаардаж байна. Тэгэхгүй бол Нийгэм нэг л бишээ… гэдгийг иргэнийхээ хувьд таньд урьдчилан сануулья.

Хоёр. МУ-ын Үндсэн хуулийн 68 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт: “Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах санаачлагыг хууль санаачлах эрх бүхий байгууллага албан тушаалтан гаргах бөгөөд саналыг Үндсэн хуулийн Цэц УИХ-д өргөн мэдүүлж болно” гэсэн заалтын дагуу Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төслийн санаачлагуудыг Үндсэн хуулийн Цэцэд гаргахаар Хууль санаачлагчид хэдүйн зэхчихсэн байгаа нь нийтэд ил тод болжээ. Минии бие ч гомдлоод, гайхшираад, бухимдаад, уур хүрээд байгаа дээрх асуудлаар Үндсэн хуулийн Цэцэд нэн яаралтай өргөдөл гаргаж шаардлага тавихыг хүсч байна.

Гэтэл өнөөгийн Үндсэн хуулийн цэцийн зарим гишүүд бүрэн эрхийн хугацаа дууссан. Ерөнхийлөгч таны хуулиар олгодсон бүрэн эрхийнхээ дагуу санал болгох 3 гишүүний асуудал хугацаа алдаж байгаа, түүний улмаас Үндсэн хуулийн Цэцийн дарга сонгогдоогүй байгаа зэрэг нь Төрийн албаны тасралтгүй чанар алдагдаж, хамгийн гол нь Үндсэн хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 2 дах хэсэгт: “…хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны Үндсэн зарчим мөн”, Үндсэн хуулийн 70 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт: “Үндсэн хуульд …нийт байгууллага, иргэний үйл ажиллагаа бүрнээ ниищсэн байвал зохино” гэсэн заалтууд ноцтой зөрчигдөж, Цэцийн өнөөгийн чадамж найдвар төрүүлэхгүй байна.

Иймд: Гомдлын шаардлагын нэгдүгээрт заасан шалтгаанаар зарлан хуралдуулах УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар Үндсэн хуулийн Цэцийн 3 гишүүнийхээ нэрсийг санал болгон батлуулж, Үндсэн хуулийн Цэцийн бие бүрэлдэхүүний тоог хуульд нийцүүлэхийг шаардаж байна. Ингэхдээ МУ-ын нэрт хуульч С.Нарангэрэл, Төрийн шагналт нийтлэлч Б.Батбаяр /Баабар/, Төр нийгмийн зүтгэлтэн Б.Дэлгэрмаа, Үндсэн хуулийн Цэцийг ажлаар хангагч багш н.Ламжав , МУ-ын Хөдөлмөрийн баатар Б.Чимэд, МУ-ын Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэн нараас сонголт хийн нэр дэвшүүлэхийг санал болгон хүсч байна.

Гурав. Монголд муу засаглал байна хэмээн дээр доргүй, амтай хэлтэй бүхэн хэлэлцээд, шуугиад байгаа нь 3асаглал хуваарилалтыг тэнцвэржүүлж, шүүх эрх мэдлийн төвшинг дээшлүүлж, өргөтгөх, тэгснээр шүүх шударгаар ажиллах нөхцөл бүрдүүлэх, Хууль тогтоох эрх мэдлийг 2 шаттай болгох, Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийг өөрчлөх г.м\ Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах зайлшгүй шаардлага байгаан нотолгоо биз.

Иймд эхний ээлжинд өөрийн ивээл дор МУ-ын Ерөнхийлөгчийн нэрийн өмнөөс Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах санаачлагын төсөл боловсруулах, нэртэй хуульчид, улс төр судлаачид болон Монголоо гэсэн Чин сэтгэл бүхий янз бүгдийн төлөөлөлтэй ажлын хэсэг байгуулж нэн даруй ажиллуулахыг санал болгож байна.

Санал хүсэлт гаргаж, хариуг нэхэл хатуутай хүлээн хоцорсон Хөвсгөл аймаг Цэцэрлэг сумын иргэн, малчин эдийн засагч, Улс төр судлаач, Ардчилсан намын аймгийн зөвлөлийн гишүн, МоАХ-ны салбар зөвлөлийн зохицуулагч, МоАХ-ны хүндэт дэвтрийн 52 дугаарт бичигдсэн, партизан А.Маджав