“Мэргэжлээрээ сурсан эхний жилүүдэд бараг өдөр болгон уйлдаг байсан”

2011-03-30

Сүүлийн үед Монгол циркийн үйл ажиллагаа зогсонги байдалд орлоо. Циркчид муудаж, үзэгчид цирк зүглэхээ

байсан гэж хаа сайгүй ярьж бичих болсон. Гэвч энэ яриаг мэргэжлийн хүмүүс арай өөрөөр тайлбарлах байх.

Удахгүй Монгол циркийн 70-н жилийн ой болох гэж байгаатай холбогдуулан “Монгол алиалагч-2011” циркчдийн дунд зохион байгуулдаг тэмцээн болох гэж байна. Энэ тэмцээн нийслэл төдийгүй орон нутгийн алиалагч нарыг хамруулан нэлээн өргөн хүрээнд зохион байгуулагддаг байна.

Ингээд Монгол циркийн алиалагч, “Монгол алиалагч-2010” тэмцээний Гран при шагналт Г.Хишиг-Өлзийтэй ярилцсан юм.

-Хэдэн жил мэргэжлээрээ ажиллаж байна. Таны багын мөрөөдөл үү?
-Юуны өмнө монгол циркийн 70-н жилийн ойн баярыг мэндийг бүх циркчиддээ хүргэмээр байна. Би уг нь багаасаа бүжигчин болно гэж боддог байлаа. Манай аав, ээж, эгч гээд бүгд бүжигчин тиймээс би ч бас тэдний үргэлжлэл гэж боддог байлаа. Яг сонголт дээрээ тулсан чинь арай өөр юм бодогдоод ХБК-ийн морин хуурын ангид сурахаар болсон. Тэгээд гурван жил суралцаад явж байтал гэнэт циркийн сургууль маань ХБК–ийн харьяа сургууль болоод Акробат алиалагчийн ангид элсэлт авч байна гэсэн. Би угийн хөдөлгөөнтэй, дэггүйгээрээ цоллуулдаг нөхөр болохоор тэгсэн үү багш нар намайг тийшээ шалгуулаад үзээч гэсэн. Тэгээд л шалгуулсан, тэнцсэн, мэргэшсэн гэх үү дээ. Би ХБК-оос төгссөн анхны алиалагч мэргэжилтэн. Түүнээс хойш гурван жил ажиллаж байна. Одоо бол мэргэжилдээ учиргүй хайртай.

Надаас урьд бол манай циркийн сургуулийг зөндөө алдартай алиалагчид төгсөн гарсан байдаг. МУГЖ Д.Батсүх ах, алиалагч Ч.Хатанбаатар гээд л тоочвол олон. Би үлдээчихэж магадгүй учраас нэрлээд хэрэггүй байх.

-Алиалагч гэдэг их амархан мэргэжил шиг санагддаг. Тайзан дээр анх гарахад ямар мэдрэмж төрсөн бэ?
-Хүнийг инээлгэх уйлуулахаас хувь илүү хэцүү. Миний мэргэжил сайхан ч гэлээ амархан биш шүү. Зөвхөн алиалагч хүн л циркийн бүх жанрыг эзэмшсэн байх ёстой байдаг. Тийм болохоор хэр баргийн хүний хийж чадах ажил биш. Мэргэжлээрээ сурсан эхний хоёр жил өдөр болгон уйлдаг байсан гэхэд хилсдэхгүй. Дандаа сунгалт, хүчний хүнд дасгалууд, дээрээс үсэрнэ унана гээд л жинхэнэ шантраана даа. Тэгээд нэг хэсэг больё ямар амь биш гэж бодоод хичээлээ тасалдаг байсан. Тэгж байтал аав ээж ухамсрын харцаар ширтээд л, бас би арай ч ийм өчүүхэн амьтан биш шүү дээ гэж бодогдоод буцаад очно. Нэг мэдсэн амралтын хоёр өдөр бэлтгэлээ хийгээгүй болохоор хамаг бие чилээд сургууль руугаа л явмаар санагдаад байдаг болчихсон байсан.

Тэгээд ч миний мэргэжил чинь сайхан шүү дээ. Ямар ч орны хүнд ямар ч хэл яриагүйгээр тачигнасан инээд бэлэглэнэ. Алиалагч хүн хамгийн гол нь үзэгчдээ мэдрэх хэрэгтэй байдаг юм. Анхны мэдрэмж үү. Анх би чинь оюутан байхдаа том алиалагчидтай нэг тоглолтод орж байсан юм. Тэгээд яг гарахын өмнө хөшигний ард нэгэнд нь “Яана аа би анх удаагаа гарах гэж байна шүү дээ, зүгээр үү анх удаа шүү дээ” гэхэд “Зүгээрээ миний дүү” гэж байсан. Би тэр тоглолтод хэдхэн секундын үзүүлбэртэй л байсан. Тэгсэн мөртлөө л энэ чинь циркийн алтан манеж шүү дээ гэж бодохоор сэтгэл хөдлөөд дотор чичрээд. Гэхдээ хэмжээлшгүй сайхан байсан.

-Таны хувьд үзэгчдээ хэрхэн мэдэрдэг вэ. Олон орноор явж байв уу?
-Тайз руу гараад ирэнгүүт над руу яаж харж байна, алга ташилтаар угтах, зүгээр л дүмбийгээд угтах зэргээс нь мэдэрдэг. Тэгээд үзэгчид их эмоцтой байна даа. Үүнийг нь л алдуулчихгүй юмсан. Би анхнаасаа л эмоцтой байх хэрэгтэй юм байна гэж боддог. Эсвэл их уйтгартай үзэгчид байж болно. Тэднийг гэнэт цочоож сэрээх огцом гайхалтай үзүүлбэр даруйхан бодож олох хэрэг гардаг.

Сургуулиа төгсдөг жилээ багаараа Тайвань улсад нэг жилийн гэрээтэй ажиллаад ирсэн. Тэнд циркийн мэргэжилтэн бэлтгэдэг сургууль байхгүй болохоор ч тэр үү үзэгчид нь жаахан дүнсгэр санагдсан. Харин дараа нь Турк улсад зургаан сарын гэрээтэй ажиллаад ирсэн. Туркэд том зочид буудлуудын оройн шоу үзүүлбэрийг нь багаараа дааж ажиллаж байсан. Олон орны жуулчид учраас маш сайхан хүлээж авсан. Тэгээд зочид буудлын удирдлагууд нь жуулчдын хамгийн сонирхол татсан зүйл нь танай циркийн үзүүлбэр байсан. Тиймээс энэ хавар ирж тоглооч гэсэн урилга ирүүлсэн.

-Цирк сүүлийн үед чимээгүй хот мэт болсон гэж ярьж байна. Циркийн уран бүтээлчид сүүлийн үед юу хийгээд байна?
-Уран бүтээлчид хийдэг юмаа хийгээд л явж байгаа. Цирк одоогоор 100 гаруй ажилчинтай боловч хувьчлагдсанаас хойш хэсэг хэсгээрээ уран бүтээлийн нэгдэл болж хуваагдсан. Миний бодлоор цирк хувьчлагдсантай холбоотой юм болов уу. Улсынх хэвээрээ байсан бол сардаа нэг, улиралдаа нэг тоглолтоо хийгээд урлагийн бусад төрлүүд шиг идэвхтэй байх байсан болов уу. Дээр нь хийж байгаа уран бүтээлээ ард түмэнд хүргэх менежментийн тал дээр дутагдалтай санагддаг. Тэрнээс биш хүмүүс циркийн урлагтаа хайртай хэвээрээ байгаа гэж бодож байна. Сүүлийн үед гэвэл манай цирк шинэлэг уран бүтээлийн эрэлд гарсан.

Түүнчлэн өнгөрсөн намар БНХАУ-ын Учон мужийн циркийн наадмаас манай Н.Золбаяр ахлагчтай багийнхан мөнгөн цом хүртээд ирсэн. Тэнд манай шидэх банзнаас үсрэгчид дэлхийн рекордыг эвдэж, шидэх банзнаас таван эргэлт, сандал руу гурван эргэлт зэрэг хүнд үзүүлбэрүүд хийсэн. Өнгөрсөн жилээс “Монгол алиалагч” тэмцээнийг өргөн хүрээнд зохион байгуулж байгаа.

-Та өнгөрсөн жилийн “Монгол алиалагч-2010” тэмцээний Гран приг авсан тухайгаа ярихгүй юу?
-Мэдээж их сайхан байсан. Өнгөрсөн жилээс эхэлж зохиогдож байгаа тэмцээн. Үүнд би алиалагч н.Гансүхтэй хамтран тоглоод анхных нь түрүүг авсандаа баяртай байгаа. Гэхдээ би залуу байна. Цаашдаа олон юм хийх хүсэл зориг надад байна. Дээр нь алиалагчийн төрлөөр гадаадын тэмцээн уралдаанд орж Монголынхоо гэсэн нэрийг дуурсгамаар байна.

-Үүнээс үүдээд таны зорилго. Монголын нийгмийг алиалж хэлвэл юу гэх бол?
-Олон түмэнд үгүйлэгдээд байгаа циркийн урлагийг дахин сэргээж, мянга мянган үзэгчдийг дахин нэг дор цуглуулах юмсан. Хуучны мундаг нэрт алиалагч Латип, Цээеээ ах нар шиг сайн болох юмсан л гэж зорьж явдаг. Монголын нийгмийг хүмүүс харж байгаа биз дээ. Улстөрчид нь идээд л ард түмэн нь итгээд л яваа биз дээ. Хамгийн гол нь олзны бага нь амттай гэдэг шиг бага идээсэй л гэж хүсэх байна. Дээр нь хэн билээ хэлсэн байдаг. Нийгэм нь өөрөө ийм онигоотой юм чинь үүнийг гүйцэх онигоо алга гэж.

Н.Оюундалай

Эх сурвалж: “Нийгмийн толь”