“Монгол хүн-2020” хөтөлбөр боловсруулах ажлын хэсэг өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд тав дахь аймаг руугаа жолоо залсан нь Говьсүмбэр. Манай улсын хамгийн отгон энэ аймгийг “алдаршуулсан” гол зүйл нь гуравхан сум нь. Бас байсхийгээд л шүүх, цагдаад дуудагдаж, иргэдийнхээ гомдолд дарагддаг ч суудалдаа 11 дэх жилдээ заларч байгаа Засаг даргаараа “алдартай”.

Нийслэлээс аймгийн төв хүртэлх 200 гаруй км-ийг засмал замаар туулдаг болоод багагүй хугацаа өнгөрч байна. Бас төмөр замтай, ашиглахаа больчихсон л болохоос нисэх онгоцны буудалтай /Баянтал суманд бий/ зам харилцаа, дэд бүтэц сайтай аймаг.

Жилд улсын хүрэн нүүрсний хэрэглээний 20 хувийг үйлдвэрлэдэг, 300 жилийн нөөцтэй “Шивээ-Овоо”- гийн уурхайд түшиглэсэн энэ аймгийн хүн ам жил ирэх бүрт өсч байгаа. Гэсэн ч хөгжил нь зогсонги, хүмүүс нь сэтгэл дундуур байна.

Аймгийн төвийн өнгө зүсийг илтгэх хуучирч муудсан, навтгар байшингуудаас л энд амьдрал ямар байгааг төвөггүй ойлгож болно. Яагаад гэхээр энэ аймагт асуудал хэтэрхий олон. Хөгжил, хүн амын эдийн засгийн эрх чөлөөнд нь хамгийн их чөдөр тушаа болж байгаа зүйл нь намын харьяалал. Жижиг гэлтгүй аймгаараа намчирхах үзэл, улс төрийн үзэл баримтлалаар нь ялгаварлан гадуурхалт газар авсны тод жишээг эндээс харж болно.

Ардчилсан намын Үндэсний зөвлөлдөх хорооны 32 дахь удаагийн ээлжит бус хурлаар эдийн засаг, хүний хөгжлийн “Монгол хүн-2020” цогц хөтөлбөр боловсруулж, орон даяар хэлэлцүүлэх шийдвэр гаргасан. Энэ дагуу “Монгол хүн-2020” хөгжлийн хөтөлбөр байгуулах ажлын хэсэг өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд тав дахь аймгаа зорьсон нь энэ билээ.

АН-ын дарга, Тэргүүн шадар сайд Н.Алтанхуяг, АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Эрдэнэбат, УИХ-ын гишүүн П.Алтангэрэл, Д.Кёкүшюзан.Батбаяр, Г.Баярсайхан, ХХААХҮ-ийн дэд сайд Х.Золжаргал, Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга Ж.Ганхуяг нар хэлэлцүүлэгт орох бүрэлдэхүүнд багтсан байв.

Тэргүүн шадар сайд Н.Алтанхуяг энэ үеэр Говьсүмбэр аймаг Улаанбаатар, Сайншанд, Оюутолгой, Таван толгойн дунд оршдог, хөгжлийн төв гэж хэлж болохоор, Монгол Улсын хөгжилд стратегийн ач холбогдолтой, түшиц газарт байрлаж байгаа нь энэ аймгийн ирээдүйн хөгжилд чухал ач холбогдолтойг онцолсон юм.

Тэрээр, “Говьсүмбэр аймаг Дорноговь аймагтай хамт УИХ-д нэг тойрог болдог. АН энэ тойрогт сүүлийн 21 жилд байгаагүй амжилтыг үзүүлсэн нь УИХ-ын гишүүн Я.Батсуурь энэ тойргоос анх удаа сонгогдсон явдал. Бас Баянтал суманд өмнө нь орон нутгийн сонгуульд АН-аас ялалт байгуулж байгаагүй. 2008 онд анх удаа Говьсүмбэрийн АН орон нутагтаа ард түмнийхээ итгэлийг хүлээж ялалт байгуулсан. Тэгэхээр УИХ-ын гишүүн Я.Батсуурь болон Баянтал сумын АН-ын гишүүд, Баянтал сумын Засаг дарга Ц.Хүрэлбаатар, ИТХ-ын дарга Х.Мөнхбаатар нарт баяр хүргэе. Аймгийн ИТХ-ын 25 суудлаас таван суудалд нь манай намаас ялалт байгуулсан. Бид иргэдийнхээ итгэлийг хүлээхийн тулд цаашид улам сайн ажиллах ёстойг энэ тоо хэлж байна” гэлээ.

Харин АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Эрдэнэбат “Монгол хүн 2020” бол Монгол Улсын ойрын арван жилийн хөгжлийн бодлогыг иргэдийн идэвх оролцоотойгоор тодорхойлж гаргах томоохон хөтөлбөр юм. Монгол Улсын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн төлөвлөгөөнд ирээдүйд Говьсүмбэрт нүүрс боловсруулах үйлдвэр, цахилгаан станц байгуулахаар тусгасан байгаа. Үүнийг дагаад үсрээд л 2000-3000 ажлын байр шинээр бий болно. Тэгвэл үлдсэн хэсэг нь хэрхэн амьдрах вэ гэх мэтээр сум болгон өөр, өөрийнхөө хөтөлбөрийг “Монгол хүн 2020”-ийн хүрээнд гаргах юм. 21 аймаг, нийслэлд энэ хөтөлбөр гараад ирэхээр түүнийг нь биелэх боломж нөхцлөөр хангах эрхзүйн орчныг бид бий болгох юм. Эрх зүйн тогтолцоог өөрчилнө, өөрчлөхөөс өөр аргагүй” гэв.

Уламжлал ёсоор “Эрх чөлөөтэй Монгол хүн”, “Эрдэм боловсролтой Монгол хүн”, “Эрүүл чийрэг Монгол хүн”, “Аюулгүй орчинтой Монгол хүн”, “Ажил орлоготой Монгол хүн” гэсэн таван сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн юм.

“УСНЫ АСУУДЛЫГ ЦОГЦООР НЬ ШИЙДЭХ ХЭРЭГТЭЙ БАЙНА”
“Аюулгүй орчинтой Монгол хүн” дэд хэсгийн хэлэлцүүлгийн оролцогч, Сүмбэр сумын иргэн С.Баярсайхан:

-Аймгийн хэмжээнд хог хаягдал их байна. Хамгийн аюултай нь аймгийн төвд, орон сууцны хорооллын дунд хятадын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай ган бөмбөлгийн үйлдвэр байгуулж байна. Хүнд үйлдвэр учраас утаа тортог, химийн бодисоос эхлээд хортой нөлөөтэй байх нь мэдээж. Бид Засаг даргыгаа үйлдвэр байгуулах зөвшөөрөл өгөхгүй байх гэж найдаж байтал өгчихлөө. Хяналтын албаныхан өөрсдөө гүйж ирээд барилгыг нь эзгүй байхад хүлээгээд авчихсанд гайхаж байгаа. Энэ олон даргын харааны хаагуур яваад энэ үйлдвэрийг байгуулчихав гэдгийг гайхаад байна.

Түүнчлэн манай аймагт цөлжилт эрчимжиж байна. Жил болгон мод тарьдаг ч арчилгаа дутуугаас болоод үр дүнд хүрдэггүй.

“Эрүүл Монгол хүн” дэд хэсгийн хэлэлцүүлгийн оролцогч, Сүмбэр сумын иргэн Н.Ганхөлөг:

- Сүмбэр суманд усны асуудал маш хүнд. Эрдэс ихтэй устай учраас хүмүүс нь 40 хүрээд цөсөө авахуулдаг. Цөс авахуулахаар нойр булчирхай, ходоод гээд бусад дагалдах өвчин гардаг. Тэгэхээр усны асуудлыг айл болгонд хамаарахаар, том хэмжээнд цогцоор нь шийдвэрлэх хэрэгтэй байна. Казахстанд ус цэвэршүүлэх төсөл хэрэгждэг юм билээ. Тэр төслийг энд хэрэгжүүлмээр санагддаг. Ирээдүйд усны зэв, эрдэс улам л нэмэгдэнэ. Тэгэхээр иргэдийн цөсөө авахуулах нас улам залуужина гэсэн үг. Манайх сумаасаа аймаг болсноос хойш хүмүүс олноор шилжиж ирсэн. Гэтэл эмнэлгийн барилга, хүчин чадал дээр үеийнхээрээ байгаа гэлээ.

ЗЭЭЛ АВАХ, АЖИЛД ОРОХ ЭСЭХ НЬ НАМЫН ХАРЬЯАЛЛААС ШАЛТГААЛДАГ

Говь-Сүмбэр аймаг Дорноговь, Төв, Дундговьтой хиллэдгийн дээр зам харилцаагаа дагасан шилжилт хөдөлгөөн ихтэй. Тиймээс зам тээврийн осол, малын хулгайн хэрэг элбэг байгаа нь иргэдийн амьдралд сөрөг үр дагавар авчирч байгаа аж.

Цагдаа, шүүх, прокурорын байгууллагад гомдол гаргадаг ч төдийлөн үр дүнд хүрэхгүй байгааг иргэд нь шүүмжилж байна. Иргэдийг улс төрийн үзэл бодлоор нь ялгаварлан гадуурхдаг, ажилд авахдаа намынх нь гишүүнчлэлийг харгалзаж үздэг, төрийн албанд иргэдийг сонгон шалгаруулж авахдаа ч улс төрждөг байдал хавтгайрсан. Энэ нь иргэдийн итгэл үнэмшилтэй байх, эвлэлдэн нэгдэх эрхийг ноцтой зөрчиж байна гэлээ.

Мэргэжлийн хяналт, татвар, цагдаагийн байгууллагад улс төрийн ялгаварлан гадуурхалт байгааг иргэд хэлж байна. Бизнесийн орчин тааруу байгааг тэд шүүмжилж байна. Намын харьяаллаас үүдэж бизнест дарам үзүүлдэг. Бизнес эрхлэгчид зээлд хамрагдах, бизнесээ өргөжүүлэх бодолтой байдаг ч барьцаа хөрөнгөгүйгээс, бас намын гадуурхлаас болоод дэмжлэг авч чаддаггүй. Жижиг дунд үйлдвэрлэлийн зээлийн хүсэлт гаргасан иргэдээс 42 иргэн, аж ахуйн нэгж дэмжлэг авч чадаагүй. Тэдний 39 нь АН-ын гишүүн, үлдсэн гурав нь МАН-ын дэмжигч байсан тухай ярьж байлаа

Х.Хулан