2011-03-26Уран тансаг хөдөлгөөн, өлмий дээрээ тог тог хийн алхах чимээ.
Ийм зүйлийг та балетаас л үзэх боломжтой. Хатуу дэгтэй сонгодог урлагийн тогоонд багтаж, удам залган уран бүтээлээ хийж яваа бүжигчин тийм ч олон биш. Тэр дундаа аав нь цагийг эзэлсэн алдартай гоцлооч байгаад охин нь яг түүний замналаар 10 гаруй жил бүжгэн жүжиг гоцолж байгаа нь манайдаа л ганц.
Энэ бол ардын жүжигчин О.Ганбаатар, соёлын тэргүүний ажилтан Б.Энхээ нарын ганц охин Г.Цолмон юм. Аав нь П.И.Чайковский “Франческа да Римини”, “Хунт нуур”, Б.Асафьевын “Бахчисарайн оргилолт булаг”, З.Хангалын “Эрдэнэсийн уулс” зэрэг тухайн цаг үед тоглож байсан бүх бүжгэн жүжгийг театрынхаа тайзнаа 25 жил гоцолсон бол охин нь 19 дэх жилдээ театрт ажиллаж байгаа юм. Цолмон тайзнаа Жизель, Жульетта, Аврора гүнжийн дүрд хувирдаг. Ардын жүжигчин аавын авьяаслаг охиныг та бүхэнтэй “уулзуулъя”.
-Таныг анх балетийн жүжигчин болно гэхэд аав тань дургүй байсан гэл үү?
-Өндөр шалгууртай, нарийн урлаг учраас болж чадахгүй байх гэж айсан юм болов уу.
-Харин ээж тань юу гэсэн бэ?
-Гайгүй ээ, дуртай байсан.
-Найзтайгаа хамт очиж шалгуулсан гэсэн. Таны найз охин тэнцсэн үү?
-Найз маань тэнцээгүй. Бид хоёр хамтдаа байнга театрт тоглолт үздэг байсан юм. Тэр маань өндөр нуруутай, хатуу биетэй байсан учраас тэнцээгүй.
-Балетийн жүжигчин болохыг зөвшөөрөөгүй ч аав тань сунгалт, дасгал хийлгэдэг байв уу?
-Сунгалт хийлгэдэг байсан ч би их хатуу биетэй хүүхэд байсан. Түүнээс болоод бү- жигчин болж чадахгүй гэж бодож байсан байх.
-Багадаа бүжигчин болно гэж шийдэхээсээ өмнө ямар зүйл сонирхдог байв. Хичээллэж байсан дугуйлан бий юү?
-Хэдэн сар сургуулийнхаа дэргэдэх уран гимнастикийн дугуйланд явснаас өөр зүйлгүй.
-ОХУ-д хэдэн жил сурсан бэ?
-Найман жил сурдаг юм. 11 настайдаа яваад 19 настай буцаж ирсэн.
-Балетийн жүжигчний хувьд хамгийн хүнд хэцүү санагдаж, шантардаг зүйл нь юу байдаг юм бол?
-Бэртэх хамгийн хэцүү. Түүнээс биш мэргэжлийнхээ дасгалаас болж “Би тэрийг чадахгүй байна” гэж шантарсан удаагүй.
-Та бэртэж байсан уу?
-Яс хугарсныг мэдэлгүй өвчин намдаах эм уугаад, хөлд өөгч шүршигч цацаад явж байсан тохиолдол бий. Тэрний дараа эмч нар намайг бүжиглэж болохгүй гэж хориглоход их хэцүү санагдсан.
-Бага байхдаа ДБЭТ-т ирж бүжгэн жүжгийн тоглолт байнга үздэг байсан гэсэн. Хэний бүжиглэхийг харах дуртай байв?
-Их олон хүн байдаг байлаа. Аавыгаа ардын жүжигчин Оюун гуайтай бүжиглэхийг үзэх дуртай байсан. Бас ээжийгээ, ээжийнхээ дүү Чимгээ эгчийг үзэх дуртай байсан. Бас л гоцлоочид шүү дээ.
-Аавтайгаа хамтран тоглосон бүжгэн жүжиг бий юү?
-“Ромео Жульетта” балетийн Жульеттад би, аав минь Капулетед бүжиглэж байсан. Энэ бүжгэн жүжгийг манай тайзнаа 2001 онд анх тоглосон юм. Би тайзан дээр тоглож байхдаа “Аавтайгаа хамт бүжиглэж байна” гэж хүмүүс ярихыг сонссон. Тэр их сайхан санагддаг.
-Та нэг удаа балетийн жү- жигчдэд бага нас байдаггүй гэж ярьсан байсан. Харин та хүүхдүүдээ хэрхэн хү- мүүжүүлдэг вэ, өөрийнхөө мэргэжлийг өвлүүлэх үү?
-Том хүү маань 15-16 хүрчихсэн. Хүүхдүүддээ нэг их хатуурхахыг хүсдэггүй ч тодорхой хэмжээний дэгтэй байлгадаг. Хэтэрхий хатуу хандсанаас өөрийнхөө бодол санааг илэр хийлж чадахгүй баригдмал болчих вол яах вэ. Охин маань дөрвөн настай. Бас бүжиглэх хоо бийтой. Купальникаа өмс чихөөд л “Ээж ээ надад бүжиг заагаад өгөөч” гээд байдаг юм. Мэргэжлийн хүний нүдээр харахад бүжиглэж болмоор сунгалттай.
-Балетийн эмэгтэй жүжигчид жижиг биетэй байх ёстой юу?
-Манай эрэгтэй бүжигчид их том биетэй биш, дундаж нуруутай байдаг учраас өндөр хүүхнүүд хуруун дээрээ зогсоод улам л өндөр харагдана. Тэгэхээр манайд бол дундаж буюу жижгэвтэр биетэй эмэгтэй бүжигчид тохиромжтой байдаг. Энэ жил манай театрт ХБК төгссөн 10 хүүхэд ирсэн. Харамсалтай нь тэд өндөр нуруутайгаасаа болоод гоцлооч хийхэд хэцүү байдаг юм шиг санагддаг.
-Бага байхаасаа гэрээсээ хол олон жил сургуульд сурах хэцүү байсан уу?
-Гэрээ их санана. Шууданд захиалга өгч утсаар ярина, бусад үед нь захидал бичнэ. Утсаар ярихаар нь аав, ээжийнхээ дууг сонсоод л уйлчихдаг байсан.
-Эхэндээ дэмжээгүй ч, өөрийнхөө чадлаар тэнцээд сургуульд явсан учраас аав тань танаар бахархаж байсан байх даа.
-Хойшоо сургуульд явахад эхний хоёр жил биднийг гавьяат жүжигчин Туул багш авч явж байсан. Харин дундах гурван жилд нь аав хамт байсан. Тэнд биднийг дааж явахын зэрэгцээ өөрөө багшийн мэргэжил эзэмшсэн юм. Аав маань надтай багшийн хувиар л харьцана. Би ч гэсэн аав намайг загналаа гэж туньдаггүй. Эхэндээ сонин санагддаг байсан ч дасчихдаг юм билээ.
-Бага байхдаа аав, ээжтэйгээ гэртээ байх үедээ юу хийх дуртай байсан бэ?
-Дээр үед балетийн жүжигчид их завгүй ажилладаг байжээ. Үргэлж л театр дээр байна. Би ихэвчлэн аав, ээжийгээ дагаад л театр дээр ирнэ. Тэгээд бусад бүжигчний хүүхдүүдтэй нийлээд л тоглож байгаад шөнө дөлөөр харьцгаана. Би 3-4 настай байхаасаа л энэ театр дээр ирдэг байлаа. Гэрт намайг харах хүнгүй үед бэлтгэлтэй байвал намайг авчраад төгөлдөр хуурынхаа дээр унтуулчихдаг байсан гэсэн.
-Танд гадаадын театрт ажиллах урилга ирж байсан уу?
-Сургуулиа амжилт тай төгссөн учраас Ленинградын Бага теат раас манай ангийн Ганбаатар бид хоёрт санал тавьж байсан л даа. Гэхдээ бид хоёр тэнэг ч байсан гэх юм уу даа, “Манайд их том гоё театр байгаа, гэртээ харина” гээд татгалзчихсан.
-Та хэдэн бүжгэн жүжгийн гол дүрийг бүтээсэн бэ?
-12 бүжгэн жүжгийн гол дүрд тоглосон.
-Хэдэн удаагийн тоглолтод гоцлон бүжиглэснээ тоолж үзсэн үү?
-Тооцож үзээгүй. Нэг улиралд “Жизель” таван удаа тоглодог бол би гуравт нь гоц ол дог. 1997 оноос хойш “Жизель”-д бүжиглэсэн гэхээр зөвхөн энэ бүжгэн жүжигт 50 гаруй удаа тоглосон болно байх.
-Багш нар шавийнхаа тоглолтыг хараад дахиад хэдэн жилийн нөөц байгааг нь хэлдэг. Гавьяат жүжигчин Гэрэлчимэг таныг одоо хэдэн жилийн нөөцтэй гэж хэлсэн бэ?
-Манайх саяхан “Хунт нуур” тоглосон юм. Тэр үеэр би гоцлоог үй л дээ. Зүгээр па де труа хийсэн. Би хааяа багшдаа “Би ч одоо чадахгүй болж байна” гэж цухуйлгачихдаг юм. Тэгтэл багш маань тэр тоглолтын дараа “Болоогүй ээ, чи тэтгэвэрт га рах болоогүй юм байна” гэхээр нь баярласан шүү. Багш маань ярианы далимд хэлсэн байж болох ч надад их сайхан санагдсан.
-20 жил бүжиглээд тэтгэвэрт гардаг байх аа. Та хэдэн жил ажиллаж байгаа билээ?
-19 дэх жилдээ ажиллаж байна. Манай аав одоо ч дасгалжуулагч багшаар ажилладаг шүү дээ. Нэг удаа бүжигчдийн анкетыг шинэчлэн авч байхдаа намайг 20 жил рүү дөхөж явааг дуулаад их гайхсан. Охин нь болохоор үргэлж жаахнаар төсөөлөгддөг юм байлгүй. “Нээрээ 20 жил бол чихож байгаа юм уу” гээд л асуугаад байсан.
-Хүүхэд төрүүлсэн ч уран бүтээлдээ эргэн яаралтай орох шаардлага гардаг уу?
-Тэр хэсэгхэн хугацаа их хэцүү. Гурван сартай жирэмсэн үе хүртлээ бүжгэн жүжигт гарчихдаг юм. Тэрнээс хойш бол бүжиглэхгүй. Би том хүүгээ төрүүлээд 45 хоноод л ажилдаа орсон. Аав маань “ор” гэж шавдуулаад байсан юм. Ээж тэтгэвэрт гарсан байсан учраас хүүг маань харж байлаа. Хүүхэд гаргаад ажилдаа орохоор бүх зүйлээ дахиад эхнээс нь бэлтгэх хэрэгтэй болдог. Ер нь балетийн жүжигчний уран бүтээл өдөр бүрийн бэлтгэлийн үр дүн шүү дээ.
-Та аль бүжгийнхээ ямар дүрд илүү хайртай вэ?
-Жизельд хайртай. Хүмүүс “Чиний Жизель гоё шүү” гэдэг болоод ч тэр үү илүү дотно байдаг юм.
-Ээжийнхээ гоцолж байсан дүрд бүжиглэсэн үү?
-Тийм ээ. “Бахчисарайн оргилолт булаг”-ийн Мариягийн дүрд ээж гоцолж байсан. Би ч бас. Хүмүүс “Яг л ээж шигээ харагдаж байна” гэж магтаж байсан.
-Та “Сити балет” сургуульд багшилдаг бил үү?
-Тийм. Энэ жилээс ХБК-д бас багшилж байгаа. 10-11 настай хүүхдүүдэд анхны суурийг нь тавьж байгаа учраас хэцүү, бүр галзуурахад ганц хуруу л дутуу байна. Багшлах бүжиглэхээс ч хэцүү. Бид ч гэсэн тийм мундаг болчихоод энэ театрт ирээгүй. Гэрлээ, Оюунтуяа багш, аав маань намайг сайн бүжигчин бол гох гэж асар их хичээл зүтгэл гаргасан байх.
-Бүжигчнийх нь хувьд аавынхаа ямар чадвараар бахархдаг вэ?
-Миний хамгийн үнэтэй зүйл бол аав, ээж хоёр минь. Намайг энэ мэргэжилд хө төлж өдий зэрэгт хүргэсэн аав, ээж хоёртоо хайртай. Манай аав их гоё үсэрч, эргэдэг. Аав шиг байнга сайн эргэдэг хүн ховор. Манайхны за рим нь нэг тоглолтод сайн эргээд, нөгөө тоглолтод тааруу болдог. Аав маань одоо 68 настай ч яг өөрийнхөө биеэр үйлдлээ үзүүлж, дасгалжуулдаг. Угаасаа эрэгтэй бүжигчинд эргэлт, үсрэлт их чухал.
-Та театрынхаа бүжигчдээс хэний тоглолтыг үзэх дуртай вэ?
-Ганчимэг, Саруул. Би Ленин градын Вагановын академи төгссөн. Харин энэ хоёр маань Хөгжим бүжгийн коллеж төгссөн хэрнээ ийм мундаг бүжиглэдгээр нь бахархдаг.
Ж.Солонго
"Өнөөдөр"
.jpeg "Томруулж харах")
.jpg "Томруулж харах")
