ажиллагааны зорилго юу юм бэ. Өвчтөнүүдийг оношлох эмчлэх, шаардлагатай бол хэвтүүлэн эмчлэх, амь нас нь дээсэн дөрөөн дээр ирсэн нэгэнд тусламж үйлчилгээг чадахаасаа чадахгүйгээ хүртэл үзүүлэхэд л байдаг байх. Эмнэлгээр үйлчлүүлэхийн тулд заавал танил тал, мөнгө төгрөгтэй байх хэрэгтэй юм гэж үү.

Улсын эмнэлгүүдийн үйлчилгээний дүрэм журамд ийм засвар орсныг би мэдээгүй явна уу. Хөдөөнөөс ирсэн таних мэдэх хүнгүй, өвдсөн зовсон улс томоохон эмнэлгүүдээр дүүрэн байна. Тэрхүү “шинэчлэлийг” нь мэдээгүй учир иргэд олон хоногоор хүлээж, эмч, сувилагчдын өмнө өнгө мөнгөний үнэлэмжийн хэмжүүр болоод байгаа хэрэг үү.

Улсын клиникийн төв эмнэлэг, Клиникийн нэгдсэн III эмнэлэг, Хавдар судлалын үндэсний төв. Эдгээр эмнэлгийн амбулаторийн хаалгаар ороход хаа холоос ирсэн нь илт мэдэгдэх борог төрхтэй, яахаа мэдэхгүй төөрөлдсөн хүмүүсийг хэд хэдээр нь бэлхнээ харж болно.

Тэдний нэг болох эмэгтэйтэй Улсын клиникийн төв эмнэлэгт уулзав. Хөвсгөл аймгийн Рашаант сумаас ирсэн Н.Нямцэцэг сумын эмчийнхээ тодорхойлсноор онош тодруулахаар нийслэлд иржээ. Хот хүрээнд ирж, нарийн мэргэжлийн эмчид үзүүлж, шаардлагатай гэсэн шинжилгээг хийлгэх гэж явсаар 21 хоносон ч хэрэг нь бүтээгүй л байна. Өчигдөр зүрхний эмчид үзүүлээд нуруу сээрний рентген зураг авахуулахаар болсон. Гэтэл “Эмнэлгийн хальс дууссан, энэ сарын 10-д гаргаад авчрах гэнэ" гэж тэр ярилаа.

-Төлбөр төлөөд зургаа авахуулъя гэвэл яадаг бол?

-10.000 төгрөг төлбөл үдээс хойш зураг аваад өгнө гэж байсан. Холоос ирээд удаж байгаа надад тэр мөнгө нь алга. Би уг нь бушуухан л харимаар байна. Мал төллөх боллоо. Нөхөр, хүү хоёр минь мал дээрээ байгаа. Би онош тогтоолгоод, болбол эмнэлэгт хэвтэж, эмчлүүлээд буцъя гэж бодсон. Эмнэлэг над шиг хөл дээрээ яваа хүнийг хэвтүүлдэггүй, үхлүүт хүнийг л авдаг гэнэ. Тэгэхээр бушуухан оношоо тогтоолгоод, эмчилгээгээ заалгаж аваад сумын эмнэлэгтээ хэвтье гэж бодож байна.

-Эмнэлгээр 20 гаруй хоног яваад оношоо тогтоолгож чадахгүй байна гэж үү?

-Харин тийм ээ. Надад энд дагуулаад явах ах, дүү байхгүй. 80 гарсан хөгшин эгчийндээ ирсэн. Эхлээд эгчийг дагуулж хэсэг явлаа. Одоо замаа мэддэг болоод ганцаараа явж байна. Ер нь эмнэлэгт үзүүлэх хэцүү болжээ. Өнгө мөнгөтэй хүнийг нь тоогоод муухан мань мэтийг нь тоож харахгүй шинжтэй. Цахим бүртгэлд бүртгүүлээд дугаарлаж байж эмчдээ үзүүлнэ, шинжилгээ хийлгэх өдөр судрыг мөн тэндээс хэлж өгнө. Эмчид үзүүлэх гэж оочирлож байхад байсгээд л нэг цагаан халаадтай эмч, сувилагч хүн хөтлөөд урдуур дайраад орчихдог. Бас мөнгөө төлсөн гээд урдуур дайрна. Сувилагчдаас нь юм асуухад юу ч дуугарахгүй яваад өгөх юм.

-Та ямар зовиуртай ирсэн бэ?

-Миний хөл, зүрх их өвддөг. Ийм зовиуртай олон жил явж байна. Ганцаараа явахад хаана ч ухаан алдаад унаж магадгүй. Эгчийнх ойрхон болохоор амарч байгаад очиж, ирдэг. Би группт орсон. Сумынхаа эмнэлэгт байсгээд л хэвтдэг. Чухам юунаас болсныг оношлуулах санаатай ирсэн минь энэ. Эмчийн зааснаар Хавдар, Халдвартын эмнэлэгт шинжилгээ хийлгэлээ. I эмнэлгийн мэдрэлийн эмчид эхлээд үзүүлсэн. Өчигдөр зүрх, үе мөчний эмчид үзүүл гэхэд нь үзүүлээд нуруу, сээрний зураг авахуулахаар болсон. Нэгэнт ирсэн юм чинь хүлээж байгаад үзүүлээд нутаг буцах санаатай. Ноднин өдийд бас ирээд эмнэлэгт үзүүлж чадахгүй буцсан.

-Рашаант сумаас Улаан баа тар ирэх замын зардал нь хэд вэ?

-35.000 төгрөг. Манайх олон малтай биш ээ. Би группийн мөнгө сарын 70.000 төгрөгөө хэдэн сараар нь зээлж аваад ирсэн.

-Та одоо хэзээ эмнэлэгт ирэх вэ?

-Маргааш ирж, зүрхний бичлэг хийлгэнэ. Тэгээд эмнэлэг хальстай болохыг хүлээнэ. Надтай адилхан нурууны зураг авахуулахаар болсон өвгөн өчигдөр зургаа авахуулсан гээд явж байсан. Энэ эмнэлгийн нэг дарга нь Өвөрхангайн, түүний нутгийнх байсан юм билээ гэв. 44 настай ч нэлээд ахимаг гэмээр харагдах энэ эмэгтэй их хотын эмнэлгийн хаалга татаад монголчууд ямар хүйтэн хөндий улс болсныг анзаарсан бололтой. “Монгол хүмүүс бие биенээ хайрлаж амьдарцгаая” гэж дахин дахин хэлснийг нь бичихгүй үлдээж боломгүй.

Түүн шиг зовлонтой ч эмнэл гийн хүнд суртал, оочир дарааллыг хүлээж тэвчилгүй нутаг буцахаар шийдсэн хүн ч цөөнгүй. Булган аймгийн Тэшиг сумаас ирээд 14 хоног эмнэлгээр явсан ч үзүүлж чадалгүй буцахаар шийдсэн хүн ч байна.

Энэ чинь юу болж байна аа. Эмч нар бүгд ийм болчихсон гэж бодохгүй байна. Гэхдээ хүний эрүүл мэндийн төлөө тангараг өргөсөн цагаан нөмрөгтнүүдийн дийлэнх нь мөнгө, эрх мэдэлд үйлчилдэг утсан хүүхэлдэй болчихжээ. Сүүлийн үед эмнэлгүүд цахим сүлжээнд нэвтэрч, мэдээллийн технологийн ололт амжилтыг ашиглаад эхэлсэн нь сайн. Ажил ихтэй хүн бол клиникийн долоон эмнэлгийн аль руу нь ч утсаар ярьж, урьдчилж цаг авах боломжтой.

Товлосон цагтаа эмчийн өрөөнд гозойж байвал чанартай чанаргүй нь хамаагүй үзүүлэхэд зовлонгүйг би мэднэ. Эмч нэг өвчтөнийг ангиллаас нь шалтгаалж 15-40 минутад үзэх ёстой гэнэ. Үзүүлэх цаг авсан ч цагтаа ирэхгүй байх тохиолдол элбэг. Тэр үед зүгээр суухын оронд цаг авч чадаагүй ч өвдөж зовсон нэгнийг үзэж, эмчилгээг нь заагаад өгөхөд болохгүй юмгүй. Гэтэл манайхан цаггүй л бол халгаадаггүй.

Харин мөн гөтэй хүнд өөрөөр ханддагийг захын үйлчлүүлэгч хэлж байна. Эмнэлгийн дарга нарын ярих дуртай боловсон үйлчилгээний сөрөг тал нь энэ. Нөгөө талаар биеэ тамтаг болохоос өмнө хэвтэж, “засвар үйлчилгээ” хийлгэе гэсэн хүн эмнэлэгт хэвтэнэ гэдэг бүтэшгүй мөрөөдөл. Эмнэлэгт танил талтай, мөнгөтэй нэгэнд бол харин энэ байж болох зүйл. “Хөл дээрээ яваа хүнийг эмнэлэгт битгий хэвтүүл” гэж дээрээс тушаадаг гэж I эмнэлгийн элэгний нэг эмч хэлж байсныг санаж байна.

Гэхдээ энэ бол тус эмнэлгийн өмнөх удирдлагын үед гарсан яриа. Одоо ч сайжирсан гэж бодохгүй байна. Тэгэхээр клиникийн эмнэлгүүд үхэхийн өмнө дамжин өнгөрөх газар болох гээд байна уу. Элэгний хорт хавдар нь эцсийн шатандаа орсон 50 орчим насны эр Хавдар судлалын үндэсний төвд эмчийн өрөөний үүдэнд оочир хүлээнэ. Өвчин шаналгаа нь тэсвэрлэхэд бэрх болоход арга буюу эмнэлгийн хонгилд хэвтээд өгөв.

Түүнийг авч яваа эхнэр нь нөхрийнхөө байдлыг эмчид тайлбарлаж, хурдан үзүүлэхийг хичээвч “Цагтаа ороод ир” гэхээс өөр үг сонссонгүй. Ийм хүмүүст эмч нар нэг зүйл хэлдэг. Нэгэнт эмчилгээгүй болсон тул эм тариа гарздах хэрэггүй. Ар гэрт нь байлгаж, ах дүүстэй нь уулзуул гээд өвдөлт намдаах тарианы нэр бичээд явуулдаг. Гэсэн ч ар гэрийнхэн нь эмнэлэгт хэвтүүлсэн бол адаглаад амьдрах хугацааг нь уртасгаж магадгүй юм даа гэх эргэлзээтэй эмчийн өрөөний хаалгыг хаана.

Эмчийн хүйтэн гэхэд дэндүү, эмнэлгүүдийн мөнгөний төлөө улайрсан бодлогоос болж өнөөдөр гэртээ нас барж буй хүний тоо нийт нас барагсдын 80 хувийг эзэлж байна гэх тоон үзүүлэлт гарчээ. “Манай эмч нарт сэтгэл хэрэгтэй” гэж С.Ламбаа сайдын хэлдэг нь эмч нарынхаа энэ хандлагыг анзаарсных биз ээ.

Манай томоохон эмнэлгүүд бүгд ийм болсон нь шулуухан хэлэхэд үнэн. Хүн амын дунд өвчлөл тоймгүй их болсон, эмнэлгүүдийн ачаалал хэрээс хэтэрснийг эндээс харж болно. Энэ их эрэлт хэрэгцээг дагаад эмнэлэгт хүнд суртал, өнгө мөнгөний хэмжүүр үйлчилж эхэлсэн нь илэрхий байна. Төрийн эмнэлгүүдийн ачаалал хэрээс хэтэрлээ. Одоо яах вэ, С.Ламбаа сайд аа.

Төрийн эмнэлэг бүх ачаагаа дангаараа үүрэх гэж зүтгэсээр нуруугаа авч байна. Эмнэлгээр үйлчлүүлэгчдийн дийлэнх нь эмчилгээ, үйлчилгээндээ сэтгэл хангалуун бус байна. Хажууд хувийн эмнэлгүүд сэлүүхэн ажлаа явуулж байна. Тэгэхээр ажил үүргийн, маркетинг, менежментийн шинэ хуваарилалт хийх цаг болсон юм биш үү.

mongolnews