Саяхан “Зос Трейд” ХХК-ий ажилчид шагналд авсан байраа буцаан хураалгаж орон байргүй гудамжинд гарах дээрээ тулаад

байгаа шуугиан дэгдсэн. Гэтэл үүний араас шил даран монголын нэртэй компани болох “Монгол газар” компаний ажилчид дээрхийн адил хохирогч болсон тухай мэдээлэл манайд ирлээ. Энэ мэт ар араасаа олон хохирогч дагуулсан “буцаан татдаг” шагналуудыг “хулхидалт” гэхээс өөр аргагүйд хүрч байна. Нэг үгээр ажилчид, албан хаагчдаа байраар шагнана хэмээн “хошигоруулж” залуу нас, ажиллах эрч хүч, идэвх чармайлтыг нь юу ч үгүй сорсоны эцэст шагнал нэртэй “хулхины байр”-аа хураан авч ажлаас нь халдаг бичигдээгүй хууль “батлагдаад” уджээ. Юутай ч “Монгол газар” компанид олон жил ажиллаж улмаар дээрх “буцаан татдаг” шагналд “хулхидуулсан” гэр бүлийн хоёр болох Д..Жаргалханд, Ц.Энхбат нартай уулзсанаа хүргэе.

- Та хоёр “Монгол газар ” компанид хэдэн оноос эхлэж ажилласан бэ?

-1997 онд “Монгол газар” компани анх Хэнтий аймгийн Биндэр суманд майхан барьж үйл ажиллагаа явуулж эхлэхэд нь манай нөхөр гагнуурчинаар, би тогоочоор ажилд орж байсан. Бид хоёр тэр үед танилцаад нэг гэрт орсон. Одоо хоёр охинтой том охин маань 3-р сургуульд сурдаг. Бага охин цэцэрлэгт явдаг. Энэ компанийг анх байгуулагдсан үеэс нь эхэлж ажилласан. Энэ байгууллагад ажилласан цагаасаа хойш хэн хэн маань сайн ажилчин байсан. Ялангуяа миний нөхөр бол Мянганбаяр захиралын ганц найддаг гагнуурчин нь байсан. Гагнаж янзлах юм байвал л Ц.Энхбатаар гагнуул гээд л явуулчихдаг байсан. Өөр хүнээр гагнуулж болохгүй шүү гээд л.

-Тэгэхээр энэ компанид ажиллаж байхдаа орон сууцаар шагнуулж эцэст нь байр ч үгүй ажил ч үгүй болсон гэж сонссон юм байна?

-1997 оноос хойш энэ компанид ажиллаж байгаад 2004 оны 12 сарын 26 ны өдөр байгууллагаас ажилчдын байранд орох батламж өгч бид 2005 оны 3 сард байрандаа орсон юм. Биднийг байранд орсны дараахан компаний удирдлага хурал хийсэн. Тэр хурал дээр байранд орох батламж авсан хэсэг ажилчид компаний удирдлагаас шагнасан гэх байраа хэзээ бидний нэр болгож өгөх вэ гэж асуусан. Тэгсэн чинь Ц.Мянганбаярын дүүгийнх нь нөхөр болох /хүргэн/  Сүхбат гэгч залуу /тухайн үед Ц.Мянганбаяр захиралын доод захирал нь байсан/. Та нар ажлаа сайн хийж бай. Байрны бичгийг шууд ажилчдын нэр дээр болгоод өгчихөөр маргааш нь ч юм уу эсвэл удахгүй ажлаасаа гарах тохиолдол байдаг. Тийм учыраас таван жилийн дараа та нарын нэр дээр болгож өгнө гэж хэлсэн. Гэвч миний хувьд л гэхэд байр авсанаас хойш зургаан жил ажилласан ч эзэмшигчийн гэрчилгээг миний нэр дээр болгож өгөөгүй. Сүүлдээ ажлаас халагдаж байрнаасаа хөөгдсөн.

-Тэгээд тэр шагналын байрнаас хэзээ гарсан юм бэ?

-Байрнаас гарах мэдэгдэл өнгөрсөн оны гурван сард ирсэн. Тэр үед манай нөхөр ажлаасаа халагдчихсан байлаа. Манайх бага насны хоёр хүүхэдтэй болохоор мэдэгдэл ирсэн даруйдаа гарчихаж чадаагүй. Гэтэл “Монгол газар”-ын хамгаалалтын албаныхан ирж хөөсөн. Нэг л их том том бүдүүн залуучууд гэрт орж ирчихээд одоо гар гээд хөөсөн. Ингээд бид орох оронгүй гудамжинд гарсан. Бид нар энэ байрнаас гарч болно оо. Гэхдээ манай нөхрийг эд сайхан ажиллаж хөдөлмөрлөх залуу насанд нь ажлуулж ажлуулчихаад нас ахиад ирэхээр нь хэрэггүй болсон юм шиг шууд хөсөр хаяж орхисонд үнэхээр гомдолтой байна. Манай нөхөр маш хүн нөхцөлд ажилладаг байсан. Одоо өдөр ирэх тусам бие нь муудаж, заримдаа унаж, татдаг болоод байгаа. Ц.Мянганбаяр захирал манай хүний бие нь муу гэдгийг мэдэж л байх ёстой.

-Та хоёроос гадна орох оронгүй болсон ажилчид олон байгаа юу?

-18н айлд ийм мэдэгдэл ирсэн. Тэр чинь 36 айлын орон сууц. Тэгээд мэдэгдэл ирсэн айлууд нэг өдөр манайд цуглараад ярилцсан. Тэгэхдээ хүмүүс чинь их муухай юм байна лээ. Тэгээд бүгдээрээ тэмцье гээд л ярилцаад хоёр, гурав хоног таг болцгоочихсон. Гэтэл зарим нэг нь Ц.Мянганбаяр захиралтай болон компаний удирдлагуудтай уулзаад байрандаа үлдэхээр болсон байсан. Бид хоёрт ямар тийм муу санаа байх биш. Захиралтай уулзая энэ тэр гэж гүйж яваагүй болохоор ийм байдалд хүрсэн байх. Тэр байрыг хариуцсан хүн нь Ц.Мянганбаяр захиралын нагац ахынх нь эхнэр гээд нэг хүүхэн байдаг. Баатархүү бидэнд байрнаас гарах мэдэгдэл оруулж ирж өгөхдөө “та нарт шагнал гардуулья” гэлүү тиймэрхүү үг хэлээд орж ирсэн. Тэгээд би гайхаад юу юм бэ гэж асуусан. Тэгсэн чинь байрнаас гарах мэдэгдэл өгч байгаа байхгүй юу. Тэгээд маргааш захиралтай очиж уулзаарай гэсэн. Тэгээд уулзах гээд очсон чинь байрны талаар уулзах гэж байгаа бол битгий уулзуул гээд ерөөсөө уулзуулахгүй байсан. Тэр байр нь одоо болтол банкны барьцаанд байдаг гэсэн. Байрнаас гарах мэдэгдлийг миний бодож байгаагаар Ц.Мянганбаяр захирал яг гаргаагүй юм шиг байгаа юм. Байрнаасаа хөөгдөж гарсан ажилчдын ярьж байгаа дам яриагаар бол Ц.Мянганбаяр захирлын доор ажилладаг олон дарга, захирлуудын хийсэн хэрэг байх гэж. Хүмүүсийн ярианаас дам сонсох нээ. Монгол газар компаний зарим хэсэг нь “Жаст” гэдэг компанид харъяалагддаг болсон гэх юм билээ. Тэгээд өөр компани болохоороо удирдлага нь бас солигдож өөрсдийн ах дүүгээ авъя гэж боддог юм уу. хуучин ажилчдыг автобус, автобусаар нь ажлаас халж байсан гэсэн.

-Та хоёр ямар шалтгаанаар ажлаасаа халагдсан юм бэ?

-“Монгол газар” компани 2009 сүүл 2010 эхэн хүртэл ажилчдаа маш олноор нь халсан. Манай нөхөр тэр үед халагдалгүй үлдсэн л дээ. Тэгсэн удалгүй 2010оны 01сарын 31нд ажлаасаа халагдсан. Одоо хүний мөс муудчихсан цагт хүмүүсийн явуулга юм уу, ятгалгаар л манай нөхөр ажлаасаа халагдсан байх гэж боддог. Ажил дээрээ архи үнэртүүлсэн гээд л шууд халсан.

-Албан газар ажлын цагаар архи согтууруулах ундаа хэрэглэсэн юм бол танай нөхрийн халагдах нь зүйн хэрэг юм биш үү?

-Анхнаасаа л тэр хүмүүс өө хайж байгаад нэг алдаан дээр дөрөөлөөд ажлаас нь гаргасан гэж ойлгодог. Харин миний хувьд бага охиноо гаргах гээд жирэмсний амралтаа аваад хоёр жилийн дараа ажилдаа орох гэтэл орон тоо байхгүй гэсэн. Би үйлчлэгч ч хамаагүй хийе гээд хөөцөлдсөн боловч намайг ажилд эргүүлж аваагүй.

-Танайх байранд орохоосоо өмнө хаана амьдардаг байсан бэ?

-Бид хоёр гэрлэснийхээ дараа таван ханатай гэр авсан. Тэгээд ажлаас байр өгөнгүүт нь насаараа тэр байранд байх юм шиг санаад айл шиг айл болъё гэж бодоод гэрээ зараад байрандаа тавилга авсан. Тэгээд л өнөөдрийн энэ байдалд хүрчихээд байна.

-“Монгол газар” компанид ажиллаж байх хугацаандаа нийгмийн даатгал аа төлүүлж, хөдөлмөрийн гэрээ хийж байсан уу?

-Нийгмийн даатгал бол төлж байсан. Гэхдээ 2007-2009 он хүртэл нийгмийн даатгалын дэвтэр бөглөгдөөгүй байсан. Уг нь цалингаас нийгмийн даатгалын шимтгэл гэж авдаг байсан. Бид өөрийнхөө төлөө явж чаддаггүй ч юмуу. Бөглүүлье гэж  нэг их ажил болгож яваагүй тэгээд л орхисон. 

-Ажлаас гэнэт халагдсаны мөнгө төгрөг гэж өгсөн үү?

-Тэр мөнгийг “Жаст” гээд компаниас ав гэсэн. Өнгөрсөн жил тэгээд тэр мөнгөө хөөцөлдөж чадаагүй. Цагаан сар таараад тэгээд Сүхбаатар дүүргийн Нийгмийн халамж дээр очсон чинь  хугацаа нь өнгөрчихсөн юм байна гэхээр нь доривтой хөөцөлдөлгүй орхисон.

-Мянганбаяр захиралтай холбоо барьсан уу. Өөртөө нь уулзах гэж зорьж очиж байв уу?

-Уулзах гээд очихоор хүнтэй байна эсвэл байхгүй байна гээд ерөөсөө уулзуулдаггүй. Бид дээр үед 1997 оны үед шууд өөртэй нь харьцаад бүх юм аа хэлээд гэр орны тийм гачигдал гарлаа гээд бүгдийг хэлэхэд Ц.Мянганбаяр захирал бидэнд шууд л тусалж асуудлыг шийддэг байсан.  Одоо бол тийм биш болсон байна лээ. Очихоор ерөөсөө оруулахгүй. Уг бид утас руу нь залгаад холбоо барьчихдаг байсан. 2002 онд Дорнодод ажиллаж байхад манай нөхрийн бие муудаад ирсэн. Тэгэхээр нь Ц.Мянганбаяр захирал руу учир байдлаа хэллээ. Гэтэл маргааш өглөө нь шууд эмчээ явуулсан. Тэгээд бидэнд 150 мянган төгрөг өгөөд “Улаанбаатар” сувилалд хэвтүүлээд долоо хоногийн дотор энэ хүнийг босго гэсэн үүрэг даалгаварыг эмчидээ  өгсөн байсан.  Ц.Мянганбаяр захирал хүмүүсийн хэлж ярьж байгаа шиг тийм муу хүн бол биш л дээ. Өнгөрсөн намар хүүхдийн хичээл орох гээд Ц.Мянганбаяр захирал руу залгасан. Тэгсэн ерөөсөө утсаа авахгүй байсан. Тэгэхээр нь би утас руу нь “Би Жаргалханд байна. Манайхыг байрнаас гарсан гэж та мэдэж байгаа биз дээ. Би  хоёр хүүхдээ хөтөлөөд подволь ч  болсон хайгаад явж байна. Олдохгүй хэцүү байдаг юм байна” гэж мессеж бичсэн. Тэгсэн хэд хоногийн дараа над руу мессежний хариу “Танай нөхөр чинь ажил дээрээ архи ууж байгаад халагдсан гэнэ” гэж ирлээ. Тэгэхээр нь би “энэ хүний бие муу байгаа. Ажлаа сайн хийж чадахгүй гэж бодоод танай доод захиралууд чинь “барак” гэдэг шиг хаяж байгаа юм биз дээ” гээд бичээд явуулчихсан. Тэгээд байж байж нэг хариу ирсэн. Ирэх долоо хоногт хүрээд ир ээ би тусална гэж. Миний хуучин утсан дээр мессежнүүд нь байгаа. Олон жил ажилласан итгэлтэй хүн болохоор ирээд эргэж тойроод уулзчих байх гээд горьдлого тээгээд л байж байна даа.

-Байрандаа тавилга авах гээд гэрээ зарчихсан гэсэн. Тэгэхээр байрнаасаа гараад хаана, яаж толгой хоргодож байв?

-Гэр орон байхгүй. Миний ах, дүү нар гээд хотод нэг их хүн байхгүй. Байлаа ч дөрвөн ам бүлтэй айл шингээх зай байхгүй. Манай хадам аав, ээж Гачууртад байдаг. Тэнд очоод байя гэхээр айл бол айл ш дээ. Өөрсдөө амьдрах гэж ядаж байгаа хүмүүст дараа нэрмээс болоод байлтай биш. Тэгээд байж байтал манай нутгийн ах дуучин Төмөрхуяг миний дүү нар манай байранд оч гэсэн. Ингээд Толгойтийн 10 буудлын тэнд нүүж очсон. Тэгээд энэ ахынхаа байшинд орох гэтэл нөгөө байранд байхад тавьж байсан том тавилганууд хаалгаар нь багтдаггүй. Тэгээд цонхоор нь оруулж байлаа. /инээв/ Тэндээ зусчихаад намар хичээл орох үеэр наашаа ойртсон. Хоёр охины маань сургууль, цэцэрлэг холдох гээд байсан болохоор энд ойртож ирээд байгаа нь энэ. Хөлсний байр хайсан боловч үнэтэй юм байна лээ. Өндөр цалин авч байсан улс чинь бага цалинтай ажил хийж үзлээ. Нэг үгээр хэлбэл өндөрлөгөөс унана л гэдэг боллоо. Тэгээд амьдралын жамаар эгч нь одоо СӨХ-д жижүүр хийж байна.

-Таны нөхөр хааяа ухаан алдаж унадаг бие муутай болсон гэж байна. Группэд орсон уу?

-Үгүй. Бие группэд ортолоо тэгж их муудаагүй. Гэхдээ “Монгол газар”-т маш хүнд хэцүү нөхцөлд ажилладаг байсан. Хүнд ажлын нөхцөлөөс болж бас бие нь их муудсан. Тэр тал дээр би жаахан гомддог юм. Эрүүл саруул сайхан байхад нь ажлуулж ажлуулчихаад...

-Эцэст нь байраар шагнуулж насны орох оронтой боллоо гэж бодсон чинь талаар болсон юм байна даа?

-Тэгэхээр барах уу? Манайхыг гаргасанаас хойш манай байранд лав айл ороогүй юм шиг байна лээ. Бид байрнаас гарах мэдэгдэл авсанаас хойш гурван сарын байрны мөнгө өгөөгүй. Намайг байрны мөнгөө төл гэж хэлж байсан. Надад байрны мөнгө өгөх бодол ч алга тэгээд ч боломжгүй миний хоёр хүүхэд өнөөдөр хоолтой, хоолгүй байна гэж хэлсэн.

-Та тэр байранд тодорхой хугацаанд амьдарч байсан чинь үнэн юм чинь байрныхаа мөнгийг төлөх ёстой юм биш үү?

-Ядарч зовохын цагт байрнаас хөөж гаргаж байгаа улсад би зөөлөн хандана гэдэг бас хэцүү шүү дээ. Биднийг байрнаас гарахгүй болохоор тогийг чинь тасална гэж дарамталсан. Миний зүгээс хариултыг нь өгсөн л дөө.

-Юу гэж?

-Гэрэл тогоо тасалвал тасал. Нөхөн төлбөр гэж байдаг юм бол би нөхрийнхөө нөхөн төлбөр гэж та нараас авна шүү. Танай компани “Алтыг нь аваад авдрыг нь хаяна” гэгчээр юм болж байна гэж би хэлсэн. Тэгсэн маргааш компани дээр ирж уулз гэнэ. Манай нөхөр ямар ийм тийм юм ярих биш. Би өөрөө маргааш нь яваад очлоо. Гэтэл байр хариуцсан гээд нэг хүүхэн байна. “Та одоо хэзээ байрнаас гарах” гэж байна аль гурван сарын өмнө мэдэгдэл өгөөд байхад гэр орноо бэлдэхэд яадаг юм загнасан. Ц.Мянганбаяр захиралтай би өөрөө биеэрээ уулзья гэсэн чинь захирал байхгүй тэгээд ч захирал байрны талаар мэдэхгүй. Би энэ байрыг хариуцдаг хүн гэж байна лээ. Тэгээд та гурван сарын байрны мөнгөө хэзээ өгөх юм бэ  гэнэ. Тэгэхээр нь би өгч чадахгүй. Харин захиралдаа 150 мянган төгрөгнөөс болж шүүхэд дуудагдаж нэр хүндээ унагаав гэж дамжуулаарай гэж хэлээд гарсан. Хар залуу наснаасаа л энэ компанид зүтгэж хөдөлмөрлөж ирсэн гэтэл хэн ч биш болоод гудамжинд хөөгдөж гарснаа бодохоор үнэхээр гомддог. Ингээд л долоо хоногийн дараа байраа суллаж өгсөн дөө. Энэ ярилцлагын төгсгөлд хэлэхэд Ц.Мянганбаяр захирал бидэнд эргэж туслаж, харж үзнэ гэж хэлсэн. Тийм болохоор таныг манай гэр бүлд туслалцаа үзүүлэх байх гэж бодон горьдлого тээгээд хүлээж байгаа шүү гэж хэлмээр байна.

"Нууц"

NUUTS.mn