байдал ихээхэн өөрчлөгджээ. Хаашаа ч харсан их бүтээн байгуулалтын ажил буцалж эхэлсэн энэ газар нутаг дахин нэг жилийн бүр ч танигдашгүй болтлоо өөрчлөгдөх нь лавтай.

Одоогоор Оюутолгойд нисэх онгоцны буудлыг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг Монголын гурван компани гүйцэтгэж байна. Тендерт ялсан Зураг төслийн "АСН", нисэх, буух зурвас замын ажлыг гүйцэтгэгч "Монроад", онгоцны буудлын хүлээн авах хэсгийг барьж байгуулж буй "Геомандал" компаниуд ажлаа ирэх наймдугаар сарын 28-ны дотор хүлээлгэн өгөх үүрэг хүлээжээ.

"Боинг-737" онгоцыг буулгах хатуу хучилттай замын ажилд оролцож буй Монгол ажилчид Оюутолгойн их бүтээн байгуулалтын хөгжилтэй холбоотой түүхэн замыг барьж байгуулах их үйлст гар бие оролцож байгаагаа азтай хувь тавилан хэмээн үзэж байгаагаа бахархан ярьж байлаа.

Тэдний нэг жишээ нь саяхан Монгол Улсын "тэргүүний барилгачин" цол хүртсэн С.Чойжамц юм. "Тэрбээр эх орныхоо барилгын салбарт хүчин зүтгэсэн 15 жилийн хугацаанд олон томоохон бүтээн байгуулалтад оролцож хөдөлмөрлөжээ. Одоо Оюутолгой төслийн Босоо ам-2 барилгын хэсэгт талбайн инженерээр ажиллаж байгаа аж. Яг энэ үед төрөөс мэргэжил туршлага, хөдөлмөр, чадварыг нь үнэлэн салбарын тэргүүний шагналыг өгсөнд чин сэтгэлээсээ баярлан "Энэ бол Оюутолгойн их бүтээн байгуулалтад одон зүүснээс ялгаагүй" хэмээсэн юм.

Түүнчлэн Монгол, Хятадын хил хүртэлх 105 км хатуу хучилттай замын ажил хэдийнэ эхлээд байна. Оюутолгой барилгын групп энэ оны эхнээс наймдугаар сарын 15-ныг хүртэлх хугацаанд Монголын компаниудтай 206 сая ам.долларын өртөг бүхий 98 ажил гүйцэтгэхээр гэрээ байгуулсан. Мөн энэ хугацаанд дотоодын компаниудаас 849 удаагийн захиалгаар 50,2 сая ам.долларын бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авсан байна. Энэ нь нийт худалдан авалтын 86 хувийг эзэлж байгаа аж.

Оюутолгой төслийн бетон зуурмагийн үйлдвэр эдүгээ зургаа дахь жилдээ ажиллаж байна. Тус үйлдвэр тэндхийн бүх барилга, байгууламжийн суурин блокуудыг нийлүүлдэг. Тэдний нийлүүлсэн бетон зуурмаг чанартай учраас барилгын суурь, карказууд хамгийн бат бөх, найдвартай гэдэгт эргэлзэх хэрэггүй гэж мэргэжилтнүүд ярьж байна.

Монголдоо байтугай дэлхийд эхний тавд багтах томоохон Баяжуулах үйлдвэр, Босоо амын барилгын бетон зуурмагаар бүтсэн эдлэл бүгд эдний бүтээгдэхүүн бөгөөд тэнд 60 гаруй монгол залуу ажилладаг аж.

Баяжуулах үйлдвэр гурван жилийн дараа ашиглалтад орно. Өдөрт 100 мянган тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадал бүхий, 1.2 тэрбум ам.долларын өртөгтэй энэ үйлдвэрийг барихад нэг сая шоо метр бетон зуурмаг орно гэнэ. Тиймээс нийт 60 мянган кв.метр талбайг эзлэх энэ том барилгын цемент цутгалтын ажилд зориулж Бетон зуурмагийн үйлдвэр тусгайлан байгуулсан юм байна. Ингэж их хүч тавьж байгуулсан энэхүү үйлдвэр нь Оюутолгойгоос олборлосон хүдрийг өндөр үнэтэй бүтээгдэхүүн болгон экспортлоход гол үүрэг гүйцэтгэнэ. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улс түүхий эд биш эцсийн бүтээгдэхүүн экспортлогч болох гарц нь энэ үйлдвэр юм.

Газрын гүнээс олборлосон нэг тонн хүдрээс 18 кг зэс гаргаж авдаг байсан бол уг үйлдвэр ашиглалтад орсноор 350 кг зэс авдаг болох нь. Монголын анхны алт, зэсийн үйлдвэр ирэх оны найм, есдүгээр сар гэхэд ашиглалтад орох ажээ.

Оюутолгойн "Босоо ам-1" уурхайд одоогоор 1385 метрийн гүнд өрөмдлөг хийгээд байгаа. Энэ нь ч мөн Монголын уул уурхайд урьд хожид хийж байгаагүй гүн өрөмдлөгт тооцогддог. Өрөмдлөгийн ажлыг гүйцэтгэхдээ дэлхийд хоёрхон байдаг Р19-5000 /NQ size/ өрмийг ашиглаж байгаа аж.

Бүтээн байгуулалтын нэгээхэн хэсэг нь тэндхийн ажилчдад, оюутолгойчуудад зориулагджээ. Тухайлбал, тэнд ажиллаж буй 4500 гаруй хүний ая тухтай ажиллаж, амрах орчныг бүрдүүлэх зорилгоор зургаан нэрийн бараа бүхий супермаркет, үсчин, гар урлалын дэлгүүр бүхий үйлчилгээний төв барьж байгуулсан. Тэнд тус аймгийн бизнес эрхлэгчид бараа, бүтээгдэхүүн нийлүүлдэг.

Энэ бүх ажилтай танилцсан орон нутгийн ахмадууд "Шинэ цагийн бүтээн байгуулалтад сэтгэл хангалуун байна" гэсэн товчхон бөгөөд үнэ цэнэтэй үнэлгээг өгсөн юм.

"Оюутолгой төсөл одоогоор өдөрт дөрвөн тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж байгаа. Цаашид энэ тоо улам нэмэгдэнэ" хэмээсэн "Оюутолгой" ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Г.Батсүхийн үгийг сонссон нутгийн иргэдийн хэн нь ч "Энэхүү их бүтээн байгуулалтыг хүндэтгэн үзэх, боломжийн хэрээр хувь нэмрээ оруулах ёстой" гэцгээж байна.

Тэд уул уурхайн салбарт бизнес эрхэлж байгаагийн хувьд байгаль орчны нөхөн сэргээлтэд онцгой анхаардаг. Энэ талаар Оюутолгой төслийнхөн “Олборлосны дараа биш одооноос нөхөн сэргээнэ гэсэн гол зарчмыг баримталж байгаа. Тиймээс ч Оюутолгойн гэрээг байгаль орчныг хамгаалах асуудлыг олон улсын өнөөгийн мөрдөж буй стандартад нийцүүлсэн анхны жишиг гэрээ болсон хэмээн дэлхий нийтэд мэдээлж буй. Гурван жил тутамд хөндлөнгийн шинжээчээр дүгнэлт гаргуулан, хяналт, шинжилгээ, үнэлгээний иж бүрэн лаборатори байгуулж, дүгнэлтээ БОАЖЯ-нд ирүүлнэ хэмээн тэдний авсан амлалтад нутгийнхан ч итгэж байна.

Хөрөнгө оруулагчид Засгийн газар хийгээд нутгийн ард иргэдтэй бүрэн ойлголцож, итгэлцсэн болохоор одоо ажиллах л үлдлээ. Ийнхүү их бүтээн байгуулалт өрнөж байна. Ирэх жилийн өдийд Өмнийн говь хэрхэн өөрчлөгдөхийг, түүнээс цааш Монгол Улс хэрхэн хөгжихийг бидний ирээдүй харж, хүлээж байгаа.

У.Оргилмаа