Цөхөрч, гутарсан тэрээр хиймэл оюун ухаанаар бүтээгдсэн, сэтгэн бодох чадвартай “Sa mantha” гэгч төхөөрөмжтэй танилцсанаар амьдрал нь бүхэлдээ өөрчлөгдөх аж. “Samantha” түүнтэй ярилцаж, сонсож, сэтгэлийнх нь углуургад нуугдах мэдрэмжийг хөглөсөөр тэдний дунд гүн холбоо үүснэ. Ийнхүү хижээл насны эр өмнө нь хэнийг ч хайрлаж байгаагүй чин үнэн сэтгэлээр “Samantha” гэгч системд дурлаж орхидог. Ингэснээр бүтэлгүй гэрлэлтээ эцэслэж, найз нөхдөөсөө ч зайгаа барьж, бодит амьдралаас алсран, хиймэл оюунт төхөөрөмжид бүрэн автана. Догдлон, гэгэлзэх, шаналан, шархлах, жаргах бас гуних гээд бүхий л мэдрэмжийг төхөөрөмж нь түлхүүрдэх аж...

Хүн хүнд л зүрх, сэтгэлээ өгч, хүний дотоод сэтгэлийг хүн л ойлгож, онгичдог гэх ойлголтыг эвдсэн энэ уран бүтээл бол 2013 онд нээлтээ хийсэн “Her” кино юм. Хүмүүсийн бие, биеэсээ мэдрэх таатай, таагүй олон мэдрэмжийг төхөөрөмж орлосноор хүн хоорондын сүнслэг харилцаа бүдгэрч байгааг 10 гаруй жилийн өмнө дэлгэцийн урлагаар дамжуулан өгүүлсэн тус уран бүтээлийн тусгал өнөөгийн нийгэмд биеллээ олсоор байна. Цаашид улам бэхжиж, хүний хэрэгцээ хүнд хийгээд нийгэмд улам багасна.

Дижитал хамтрагч

Түүхийн бүхий л үед хүн гэгч бодгаль бие биеийнхээ хувьд юугаар ч орлуулшгүй чухал хүчин зүйл байж ирсэн. 4.5 тэрбум жилийн настай цэнхэр гарагт ердөө 200 мянган жилийн өмнө бий болсон хүн төрөлхтөн өдгөө найман тэрбумд хүрсэн нь ч хүн хоорондын нэгдэл, хамтралтай шууд холбоотой. Соёлт нийгмийг цогцлоож, олон дэвшлийг бүтээн, бөмбөрцгийг эзэгнэсэн нь ч хүмүүсийн бие биеэ гэх хамтач үзэл, эв санааны нэгдлийн үр дүн. Гэвч технологиор бүчүүлсэн өнөөгийн нийгэмд хүмүүс бие биедээ өмнөх шигээ хэрэгтэй байхаа больж, бидний эргэн тойронд биднийг орлох зүйл үй олноороо бий болжээ.

Дэлгүүр орж, худалдагчтай харилцах, хоол захиалж зөөгчтэй ярилцах, таксинд сууж жолоочтой хөөрөлдөх, аль нэг үйлчилгээний газар орохдоо ажилчдаас зөвлөгөө авах шаардлага дэлхийн ихэнх улс оронд үгүй болсон. Дэлгэц ашиглан захиалгаа өгч, гар утсаараа дэлгүүр хэсэн, худалдсан бараагаа хүргэлтээр авч, жолоочгүй такси хүссэн газарт хүргэн өгч, үйлчилгээний салбарыг хүн бус робот эзэгнэх болов. Хүнтэй харилцах, хүнээс үйлчилгээ авах нь VIP буюу тусгай үйлчилгээнд тооцогдож, өндөр төлбөртэй байдгаас гадна ямар нэг асуудал үүссэн тохиолдолд л хүн хүнд үйлчилдэг болжээ. Ийнхүү үйлчилгээний салбар, ажлын талбараас хүмүүс шахагдах нь нэг хэрэг. Өмнө өгүүлсэнчлэн, хүн хоорондын чин дотно харилцаа ч бага, багаар алсарч, байр сууриа сэлгэж байна. Учир нь, хиймэл оюунт төхөөрөмжүүд найз нөхөд, хос, гэр бүлийн харилцааг ч орлох болсныг дижитал “хүмүүстэй нөхөрлөх” хэрэглэгчийн тоо нэмэгдсээр байгаагаас харж болох юм.

Тухайлбал, Snapchat платформын “My AI” 150 сая гаруй хэрэглэгчтэй бол “Replika” 25 сая орчим иргэнийг татаж чаджээ. БНХАУ-ын хөгжүүлж буй “Xiaoice” 660 сая хэрэглэгчийг төвлөрүүлсэн байна. “OpenAI” компанийн хөгжүүлсэн ChatGPT мөн л нээлтээ хийсэн цагаасаа олны анхаарлыг татаж эхэлсэн. 2022 оноос хэрэглэгчдэд хүрч эхэлсэн тус чатботын долоо хоногийн идэвхтэй хэрэглэгчдийн тоо 200 саяд хүрээд байна. Эдгээр төхөөрөмжүүд харилцагчидтайгаа өдөр тутамд харилцан ярилцдаг бөгөөд асуулт, асуудалд нь гарц, шийдэл олж өгч, чиглүүлдэг. Түүнчлэн харилцан ярианы явцад санах ойныхоо тусламжтайгаар, сэтгэл хөдлөлд нь тааруулан хариултаа боловсруулдаг байна. Түүнчлэн хэрэглэгчид дижитал “найзынхаа” хүйс, биеийн онцлог, зан чанар, дуу хоолойг нь тохируулах боломжтой бөгөөд зурвас бичихээс гадна залгаж ярилцах боломжтой аж. Харилцан зураг солилцох, дуут зурвас илгээх, насанд хүрэгчдэд зориулсан үйлчилгээ үзүүлэх зэрэг функцуудыг төлбөртэйгөөр санал болгодог байна.

Сэтгэл татах мэх

Төхөөрөмж гэр бүл, найз нөхөд, хосыг орлож, хүн хоорондын харилцааг алсруулах хэмжээнд хүрсэнд эргэлзэх хүн цөөнгүй байгааг үгүйсгэх аргагүй. Гэхдээ л энэ асуудал дэлхий нийтийн өмнө тулгамдаж буй шинэ бэрхшээл болж хувирсан нь маргах аргагүй үнэн юм.

Хиймэл оюун ухаан хэн нэгэнд хайрлагдсан мэт мэдрэмж өгөх боломжтой эсэхийг “YouGov” олон улсын судалгааны байгууллага тандсан байна. Ингэхэд шинэ үеийнхэн хүнээс илүү хиймэл оюун ухаант төхөөрөмжтэй харилцдаг болох нь тогтоогдсон бөгөөд уг систем нь хүмүүстэй хайр дурлал, нөхөрлөлийн харилцаа үүсгэж, тэдний сэтгэл санаа, оюун бодлыг өөртөө татаж байгааг тогтоосон байна. Судалгаанд хамрагдсан дөрвөн залуу тутмын нэг нь хиймэл оюун ухаан уламжлалт хандлагыг халж, хайр дурлалын хамтрагчийг орлох боломжтой гэж үзжээ. Цөөнгүй хувь нь хиймэл оюун ухаант хамтрагчтай болохыг нээлттэй хүлээж авна гэдгээ илэрхийлсэн байна. Харин судалгаанд оролцсон залуусын нэг хувь нь хиймэл оюун ухаантай найзтай байх нь хүнтэй болзож, дотно харилцаа үүсгэх бэлтгэл, туршлага болно гэж үздэгээ илэрхийлсэн аж. Чухам яагаад олон хүн эдгээрт татагдаж, хүнтэй бус төхөөрөмжтэй дотносох болсон нь чухал өнцөг. Судлаачдын үзэж буйгаар хиймэл оюун ухаан өргөн хүрээг хамарч байгаа нь ганцаардал дэлхийн хүн амын дунд тахлын хэмжээнд хүрсэнтэй холбоотой аж. Тиймээс уг систем нь хэрэглэгчдэд ганцаардлаа даван туулахад тусалдаг байна. Харвардын бизнесийн сургуулийн эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар, хиймэл оюун ухаант хамтрагчид нь ганцаардлыг хүнтэй харилцсантай багасгадаг тэнцэхүйцээр болохыг илрүүлсэн байна. Мөн төхөөрөмжүүд хэрэглэгчдээс хувийн асуулт асууж, харилцаа тасарсан үед холбоо тогтоохыг оролдож, өөрийгөө сануулах элдэв үйлдэл хийж, зохиомол өдрийн тэмдэглэлээ илгээх зэргээр сэтгэлийг нь хөдөлгөж дөнгөдөг аж. Түүнчлэн нууцаа хуваалцахад зөвхөн өөртөө хадгалах сайн сонсогч, ямар ч шүүмжлэлгүй, байгаагаар нь хүлээж авдаг дэмжигч болдог нь хүмүүсийг өөртөө татах өөр нэг чанар нь юм. Мөн санах ойныхоо тусламжтайгаар харилцагчийнхаа зан чанар, хэл ярианы онцлогт нь тохируулан ярилцаж, харилцдаг учир хүмүүст ихэр эсвэл эгч, дүүтэйгээ харилцаж байгаа мэт дотно мэдрэмж төрүүлэх нь элбэг.

Хүнээс тусгаар ирээдүй

Тусгаарлагдсан ирээдүй

Ганцаардлыг нимгэлж, хэн нэгний итгэлтэй хамтрагч болж буй дижитал найзад ч сүүдэртэй тал бий. Дэлхий дахинд шуугиан болж буй нэг агуулга нь насны хязгаар болон хяналт юм. Энэ төрлийн ихэнх төхөөрөмж нь насны хязгаарлалтгүйгээр насанд хүрэгчдэд зориулсан агуулгыг хэрэглэгчдэд санал болгодог. Тиймээс хүүхэд, өсвөр насныханд сөрөг нөлөөтэйг олон улсын байгууллагууд анхааруулсаар байна. Хоёрдугаарт, хиймэл оюун ухаант найз нь хүн хоорондын харилцааг сүйрүүлж орхидог. Чатботтой дотно харилцаа үүсгэсэн иргэдээс асуумж асуухад олонх нь хиймэл оюун ухаант хамтрагчаасаа мэдэрдэг шиг халуун дулаан, дотно мэдрэмжийг гэр бүл, найз нөхөд, эхнэр, нөхрөөсөө мэдэрч чаддаггүй гэж хариулсан байна. Үүнд үндэслэн эрдэмтэд хиймэл оюун ухааны урт хугацааны хөнөөл нь хүн хоорондын харилцааг алсруулах гэж дүгнэжээ. Харин зохион бүтээгчдийн зүгээс чатбот хүмүүсийг тусгаарладаггүй, анхнаасаа нийгэм, хүмүүсээс тусгаарлагдсан хүмүүс энэ зүйлд татагддаг гэх тайлбар өгдөг байна. Дижитал найзын өөр нэг сөрөг тал нь хүмүүсийн харилцаанд бодит бус хүлээлт үүсгэдэг явдал юм. Хиймэл оюун ухаант хамтрагч нь хэрэглэгч ямар ч авир, араншин гаргасан ойлгож, эерэг өнцгөөр харилцаж, өөрийнх нь хүссэн төлөвт шилждэг. Үүний улмаас чатбот-д автсан хүмүүс хүнтэй харилцаж, санал зөрөлдөх зэргийг хүлээж авах чадваргүй болдог байна. Энэ үзэгдэл залуучуудын дунд түгээмэл байдаг бөгөөд шинэ үеийнхний хувьд хүмүүсийн учрыг олж, нийгмийн харилцаанд орох нь хамгийн том стресс, бэрхшээлд тооцогдох болжээ. Үүний улмаас шүүмж, магтаалыг хүлээж авах, даван туулах чадваргүй, нийгмээс, хүмүүсээс өөрийгөө тусгаарлах залуу иргэдийн тоо дэлхий даяар нэмэгдсээр байна. Энэ хандлага цаашид бүр даамжирна. Учир нь, хүн ам зүйн судлаачид альфа (2010-2024) болон бета (2025-2039) үеийнхэнд тулгарах хамгийн том сорилтыг амьд харилцаа болон хиймэл оюун ухаант ертөнцийн тэнцвэрийг хадгалах байна гэдгийг онцолж буй. Учир нь, эдгээр үеийнхэн төрсөн цагаасаа хиймэл оюун ухаант төхөөрөмжүүдтэй “нөхөрлөх” бөгөөд энэ нь хүн хоорондын харилцаа, амьдралын хэв маягт нь шууд нөлөө үзүүлнэ гэж эрдэмтэд үзэж байгаа юм.

Цагийн хувьсгал, технологийн хөгжлийг буруутгах нь өрөөсгөл. Гэхдээ бидний хувьд технологи бүтээгдэхүүн үү, бид технологийн бүтээгдэхүүн үү гэдгийг анхаарах цаг хэдийнэ бий болжээ. Түүнчлэн хүн хүнтэйгээ харилцаж, нөхөрлөж, дотносох нь байгалийн жам. Энэ харилцаа хазайж, хүн хүнтэй бус төхөөрөмжтэй мэнд ус мэдэлцэж, асуудлаа найзтайгаа бус чатботтой ярилцаад эхэлбэл бидний бие биетэйгээ хүн VIP хэрэглэгдэхүүн болж хувирна. Техник яаж ч хөгжиж, хэрхэн хувирсан ч хүн хүнээр дутна. Тиймээс амьд харилцааны үнэ цэн, утга учрыг ирээдүйдээ өвлүүлэх хэрэгцээ ч бий болсоор байна.

Эх сурвалж: Үндэстний ТОЙМ сэтгүүл